Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

z dnia 14 czerwca 2010 r.


Sygn. akt Ts 282/09



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Andrzej Rzepliński,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Stanisława K. w sprawie zgodności:

art. 84 § 3 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.) z art. 32, art. 45 ust. 1 i art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej z 24 listopada 2009 r. Stanisław K. (dalej: skarżący) wniósł o stwierdzenie niezgodności art. 84 § 3 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.; dalej: k.p.k.) z art. 32, art. 45 ust. 1 i art. 78 Konstytucji.

Podstawą skargi konstytucyjnej był następujący stan faktyczny. Skarżący złożył sporządzony przez siebie wniosek o wznowienie postępowania w sprawie III K 761/06 przed Sądem Rejonowym dla Warszawy-Pragi Północ. Sąd ten wyznaczył mu pełnomocnika z urzędu do sporządzenia i złożenia wniosku o wznowienie postępowania w tej sprawie. Pismem 25 marca 2009 r. pełnomocnik powiadomił sąd, że nie znalazł podstaw do sporządzenia i złożenia tego wniosku. Zarządzeniem z 25 marca 2009 r. sąd wezwał skarżącego do uzupełnienia braku formalnego wniosku. Wobec nieuzupełnienia braku, zarządzeniem z 16 kwietnia 2009 r. (sygn. akt II AKo 10/09) Kierownik Sekcji w Sądzie Apelacyjnym w Warszawie odmówił przyjęcia wniosku skarżącego o wznowienie postępowania jako nieodpowiadającego wymogom art. 545 § 2 k.p.k. Postanowieniem z 9 czerwca 2009 r. (sygn. akt II KZ 31/09), Sąd Najwyższy utrzymał w mocy zaskarżone zarządzenie.

Skarżący wskazał jako ostateczne rozstrzygnięcie w sprawie postanowienie Sądu Najwyższego. Zarzucił, że zaskarżony art. 84 § 3 k.p.k., „w zakresie, w jakim przepis ten zezwala obrońcy ustanowionemu z urzędu, wbrew woli osoby, dla której został ustanowiony, nie składać wniosku o wznowienie postępowania i poinformować sąd, że nie stwierdził podstaw do złożenia wniosku o wznowienie postępowania”, narusza Konstytucję. Zdaniem skarżącego wskazana norma jest niezgodna z zasadą równości (art. 32 Konstytucji), prawem do zaskarżania orzeczeń i decyzji wydanej w I instancji (art. 78 Konstytucji), a ponadto narusza konstytucyjne prawo do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji).

W ocenie skarżącego, objęty zaskarżeniem przepis k.p.k. ogranicza jego prawo do sądu, a arbitralne rozstrzygnięcie pełnomocnika z urzędu pozbawia go prawa do ochrony jego praw przed sądem i sprawiedliwego rozstrzygnięcia sprawy.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



1. Skarga konstytucyjna jest szczególnym środkiem ochrony konstytucyjnych wolności i praw. Ma ona gwarantować, że obowiązujące w systemie prawa akty normatywne nie będą stanowiły źródła ich naruszeń. W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji, przedmiotem postępowania zainicjowanego skargą konstytucyjną jest zbadanie zgodności z Konstytucją przepisów stanowiących podstawę ostatecznego orzeczenia o prawach skarżącego. Wskazany przedmiot skargi konstytucyjnej determinuje wymogi formalne, których spełnienie jest konieczne dla stwierdzenia dopuszczalności skargi konstytucyjnej. Z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) wynika, że na skarżącym ciąży obowiązek wskazania naruszonych wolności lub praw oraz sposobu ich naruszenia. Z kolei z art. 32 ust. 1 pkt 3 i 4 tejże ustawy wynika obowiązek uzasadnienia zarzutu niekonstytucyjności zaskarżonych przepisów.



2. Podstawą orzeczeń sądów w sprawie skarżącego były art. 545 § 1 w zw. z art. 429 w zw. z art. 120 k.p.k. Na podstawie art. 545 § 1 k.p.k., w postępowaniu o wznowienie stosuje się odpowiednio art. 429 k.p.k., zgodnie z którym: „§ 1. Prezes sądu pierwszej instancji odmawia przyjęcia środka odwoławczego, jeżeli wniesiony został po terminie lub przez osobę nieuprawnioną albo jest niedopuszczalny z mocy ustawy. § 2. Na zarządzenie odmawiające przyjęcia środka odwoławczego na podstawie § 1 lub art. 120 § 2 przysługuje zażalenie”.

Natomiast art. 120 k.p.k. stanowi: „§ 1. Jeżeli pismo nie odpowiada wymaganiom formalnym, przewidzianym w art. 119 lub w przepisach szczególnych, a brak jest tego rodzaju, że pismo nie może otrzymać biegu, albo brak polega na niezłożeniu należytych opłat lub upoważnienia do podjęcia czynności procesowej, wzywa się osobę, od której pismo pochodzi, do usunięcia braku w terminie 7 dni. § 2. W razie uzupełnienia braku w terminie, pismo wywołuje skutki od dnia jego wniesienia. W razie nieuzupełnienia braku w terminie, pismo uznaje się za bezskuteczne, o czym należy pouczyć przy doręczeniu wezwania”.



3. Skarżący zaskarżył do Trybunału przepis, który nie był podstawą ostatecznego rozstrzygnięcia w sprawie. Skutkuje to odmową, na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 w zw. z art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.





4. Niezależnie od powyższego, Trybunał Konstytucyjny przypomina, że odmowa sporządzenia przez pełnomocnika ustanowionego z urzędu środka prawnego mającego na celu wzruszenie prawomocnego orzeczenia jest formą świadczenia pomocy prawnej i swoje uzasadnienie znajduje w spoczywającym na pełnomocniku procesowym obowiązku podejmowania działań w najlepiej rozumianym interesie klienta (por. postanowienie TK z 14 lipca 2009 r., SK 2/08, OTK ZU nr 7/A/2009, poz. 117). W wyroku z 7 września 2006 r., SK 60/05 (OTK ZU nr 8/A/2006, poz. 101) Trybunał orzekł, że pozbawienie prawa do wznowienia postępowania, jednej z dróg ubiegania się o sprawiedliwe rozstrzygnięcie sądowe, niewątpliwie jest ograniczeniem prawa do sądu.



5. W rozpatrywanej sprawie pełnomocnik z urzędu uznał, że wniosek o wznowienie postępowania karnego byłby pozbawiony podstaw, i dlatego w pisemnej opinii, będącej formą świadczenia pomocy prawnej, uznał, że nie jest zasadne sporządzenie takiego pisma procesowego. Po wezwaniu do uzupełnienia braku formalnego wniosku o wznowienie, który sam skarżący sporządził i złożył, mógł on wystąpić ponownie z wnioskiem o ustanowienie pełnomocnika z urzędu do sporządzenia wniosku o wznowienie postępowania. Jednak skarżący nie wykazuje, że ubiegał się o wyznaczenie innego pełnomocnika, a postanowienia sądów świadczą o tym, że nie uzupełnił braku formalnego wniosku o wznowienie.



6. Niewątpliwie w k.p.k. brak jest przepisu dającego stronie możliwość kontroli zasadności odmowy przez pełnomocnika z urzędu podjęcia działań w sprawie, w której został wyznaczony.

Dotychczasowe orzecznictwo Trybunału wskazuje, że odrębnie trzeba traktować brak regulacji prawnej (luka w prawie), oraz stan tzw. unormowania niepełnego (pominięcie prawodawcze). Jednocześnie w skardze przedkładanej Trybunałowi:

„zarzuty skarżącego nie mogą polegać na wykazaniu, że kwestionowany przepis nie zawiera konkretnej regulacji, której istnienie zadowalałoby wnioskodawcę. Gdyby istniała możliwość zaskarżenia przepisu pod zarzutem, iż nie zawiera regulacji, która w przekonaniu wnioskodawcy winna się w nim znaleźć, każdą ustawę lub dowolny jej przepis można byłoby zaskarżyć w oparciu o tego rodzaju przesłankę negatywną” (wyrok z 19 listopada 2001 r., K 3/00, OTK ZU nr 8/2001, poz. 251).



7. W rozstrzyganej sprawie Trybunał ma do czynienia z zaniechaniem prawodawcy (luką w k.p.k.), a nie z pominięciem prawodawczym. Tymczasem skarżącemu nie przysługuje prawo do skarżenia do Trybunału braku regulacji, która w jego przekonaniu winna się znaleźć w k.p.k. Trybunał nie zastępuje bowiem ustawodawcy. Trybunał jako tzw. ustawodawca negatywny jest powołany do orzekania o konstytucyjności bądź niekonstytucyjności obowiązujących aktów normatywnych, nie może natomiast, w ramach przyznanych mu kompetencji, dopisywać odpowiednich rozwiązań do obowiązujących aktów normatywnych. W konsekwencji Trybunał nie jest uprawniony do orzekania, czy i jakie przepisy dotyczący składania wniosków o wznowienie postępowania karnego należy wprowadzić (por. wyrok z 23 marca 2005 r., K 22/04, OTK ZU nr 3/A/2005, poz. 27).



W tym stanie rzeczy, kierując się treścią art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 i art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, Trybunał odmawia nadania wniesionej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.