Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

z dnia 11 stycznia 2011 r.

Sygn. akt Ts 50/09



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Zbigniew Cieślak – przewodniczący

Marek Zubik – sprawozdawca

Stanisław Biernat,



po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 marca 2010 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Marka W.,



p o s t a n a w i a:



nie uwzględnić zażalenia.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej z 20 lutego 2009 r. wniesiono o stwierdzenie niezgodności art. 330 § 2 w zw. z art. 55 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.; dalej: k.p.k.) z art. 78 w zw. z art. 2; art. 45 ust. 1; art. 31 ust. 3 w zw. z art. 45 ust. 1 i art. 2; a także art. 32 ust. 1 i 2 w zw. z art. 2; art. 2 i z art. 5 Konstytucji „w zakresie, w jakim wyłączają prawo pokrzywdzonego, który wykorzystał uprawnienie z art. 306 § 1 k.p.k. do złożenia zażalenia na ponowne postanowienie prokuratora o umorzeniu śledztwa, wydane po uchyleniu pierwszego postanowienia przez sąd”.

Przepis art. 330 § 2 k.p.k. stanowi: „jeżeli prokurator nadal nie znajduje podstaw do wniesienia aktu oskarżenia, wydaje ponownie postanowienie o umorzeniu postępowania lub odmowie jego wszczęcia. W takim wypadku pokrzywdzony, który wykorzystał uprawnienia przewidziane w art. 306 § 1, może wnieść akt oskarżenia określony w art. 55 § 1 – o czym należy go pouczyć”.

Postanowieniem z dnia 9 marca 2010 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu częściowo z uwagi na zbędność orzekania, w części z powodu nieadekwatności zarzutów, a także ze względu na niedopuszczalność orzekania.

W zażaleniu z 23 marca 2010 r. skarżący zarzucił, że „zbędność orzekania z uwagi na to, że zaskarżony przepis był już przedmiotem kontroli konstytucyjnej, nie jest przesłanką odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu z uwagi na jej oczywistą bezzasadność. (…) Gdyby zarzut niekonstytucyjności był oczywiście bezzasadny, nie doszłoby do wydania wyroku w sprawie o sygn. SK 10/00, albowiem Trybunał odmówiłby nadania tej skardze dalszego biegu”.

Nadto skarżący podniósł, że „kontroli konstytucyjnej w niniejszym postępowaniu poddana jest inna norma prawna – zakaz rozpatrzenia przez sąd zażalenia pokrzywdzonego na ponowne postanowienie prokuratora o umorzeniu postępowania, z którym skorelowany jest brak kompetencji pokrzywdzonego do wniesienia takiego zażalenia, aniżeli w postępowaniu o sygn. SK 10/00”.

W ocenie skarżącego, „art. 330 § 2 k.p.k. w aktualnym brzmieniu nie zapewnia sądowej ochrony pokrzywdzonemu czynem zabronionym. Wywiedziony z tego przepisu brak zażalenia do sądu na ponowne umorzenie postępowania przez prokuratora powoduje, że działanie prokuratora nie podlega żadnej kontroli”. Zdaniem skarżącego, „Trybunał powinien rozważyć, czy prywatny akt oskarżenia, jako substytut dalszego działania prokuratora faktycznie daje obywatelowi takie same szanse oskarżenia i uznania winnym sprawcy czynu”.

Skarżący wniósł także o uwzględnienie przez Trybunał, że w sprawie, na tle której została wniesiona skarga konstytucyjna, wniesiono dnia 19 grudnia 2008 r. subsydiarny akt oskarżenia. Do zażalenia dołączono wspomniany wyżej akt oskarżenia oraz postanowienie Sądu Okręgowego w Poznaniu – Wydział III Karny z dnia 7 września 2009 r. (syng. akt III K 628/08) umarzające postępowanie karne z uwagi na brak skargi uprawnionego oskarżyciela. W zakresie zarzutów dotyczących okoliczności, które były przedmiotem postępowania przygotowawczego zakończonego postanowieniem Prokuratury Rejonowej Stare Miasto w Poznaniu z dnia 31 października 2008 r. o umorzeniu śledztwa (które to skarżący wskazał jako ostateczne rozstrzygnięcie w sprawie), Sąd Okręgowy uznał, że „oskarżyciel zarzuca oskarżonemu popełnienie przestępstwa, które nie było do tej pory przedmiotem postępowania, a które jedynie w opisie czynu zawiera pewne elementy zahaczające o wątki wyjaśniane w dotychczasowych postępowaniach przygotowawczych”.

Skarżący wskazał, że nie odwołał się od postanowienia Sądu Okręgowego w Poznaniu – Wydział III Karny z dnia 7 września 2009 r.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, zaś argumenty podniesione w zażaleniu nie podważają ustaleń przedstawionych w tym orzeczeniu i dlatego nie zasługują na uwzględnienie. Przedmiotem kontroli dokonywanej przez Trybunał Konstytucyjny w wyniku wniesienia zażalenia na postanowienie o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej jest jedynie prawidłowość dokonanego w nim rozstrzygnięcia.

Trybunał Konstytucyjny ustalił, że w zażaleniu nie sformułowano stanowiska, które podważyłoby stwierdzenie przez Trybunał w zaskarżonym postanowieniu, iż należało odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

Po pierwsze, skarżący upatruje naruszenie swoich praw w zamknięciu drogi do ponownej kontroli sądowej postanowienia prokuratora o umorzeniu postępowania, wydanego na skutek uchylenia poprzedniego orzeczenia organu postępowania przygotowawczego, a zatem obejmuje zaskarżeniem art. 330 § 2 zdanie drugie k.p.k. Na poparcie powyższego stanowiska powołuje się skarżący na instytucje znane postępowaniu administracyjnemu, mimo że cele postępowania, zasady i strony w tej procedurze są inne niż w postępowaniu karnym.

Skarżący nie wniósł zażalenia na postanowienie Prokuratury Rejonowej Stare Miasto w Poznaniu z dnia 31 października 2008 r. – ponowne postanowienie prokuratora o umorzeniu postępowania przygotowawczego, wydane na podstawie art. 17 § 1 pkt 1 w zw. z art. 330 § 2 zdanie pierwsze k.p.k. Zatem nie uzyskał on orzeczenia, w którym sąd powszechny odrzuciłby jako niedopuszczalny środek zaskarżenia na powyższe postanowienie, stosując art. 330 § 2 zdanie drugie k.p.k. Oznacza to, że na podstawie zaskarżonej normy art. 330 § 2 zdanie drugie nie zostało wydane ostateczne orzeczenie w sprawie skarżącego. Stanowi to samodzielną przesłankę odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej (art. 47 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym, Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK).

Po drugie, skarżący – na co wskazuje treść zażalenia i dołączonych do niego dokumentów – skorzystał z instytucji subsydiarnego aktu oskarżenia. Trybunał Konstytucyjny w niniejszym składzie podziela pogląd wyrażony w zaskarżonym postanowieniu, a także w wyroku z dnia 2 kwietnia 2001 r. (SK 10/00, OTK ZU nr 3/2001, poz. 52), że w istocie to sąd ostatecznie ocenia, rozpoznając zażalenie na postanowienie o umorzeniu postępowania przygotowawczego, czy zakończenie postępowania było zasadne, gdyż uchylenie przez sąd postanowienia o umorzeniu i ponowne wydanie postanowienia o umorzeniu przez prokuratora pozwala pokrzywdzonemu samodzielnie wnieść akt oskarżenia. Instytucja subsydiarnego aktu oskarżenia umożliwia więc pokrzywdzonemu zainicjowanie postępowania, które zmierza do realizacji sądowej ochrony praw naruszonych czynem objętym oskarżeniem.

Akt oskarżenia został wniesiony przez skarżącego 19 grudnia 2008 r., w ustawowym terminie przewidzianym w art. 55 § 1 k.p.k., jednak z uwagi na niewłaściwe, w ocenie Sądu Okręgowego w Poznaniu, określenie zarzucanego czynu, postępowanie karne zostało umorzone. Na powyższe postanowienie nie zostało wniesione zażalenie. W niniejszej sprawie zarówno ze względu na przedmiot zaskarżenia, jak i datę wniesienia skargi konstytucyjnej, rozważania dotyczące subsydiarnego aktu oskarżenia mogą mieć jedynie charakter dodatkowy. Trybunał Konstytucyjny przypomina, że przy rozpatrywaniu skargi szczególnie istotne wydaje się zwrócenie uwagi na zabezpieczenie interesu prawnego skarżących. Możliwe jest to jednak dopiero w przypadku wykazania przez skarżącego minimalnej choćby staranności w trosce o zabezpieczenie tychże interesów. Skarga konstytucyjna „nie może być wykorzystywana jako instrument służący korygowaniu zaniedbań, popełnionych w postępowaniu poprzedzającym jej wniesienie” (por. postanowienia TK z dnia: 16 października 2002 r., SK 43/01, OTK ZU nr 5/A/2002, poz. 77; 17 marca 1998 r., Ts 27/97, OTK ZU nr 2/1998, poz. 20 oraz 21 września 2006 r., SK 10/06, OTK ZU nr 8/A/2006, poz. 117).



Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 7 ustawy o TK nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 marca 2010 r. o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.