Pełny tekst orzeczenia

141/2/B/2011



POSTANOWIENIE

z dnia 3 marca 2011 r.

Sygn. akt Ts 55/09



Trybunał Konstytucyjny w składzie:




Teresa Liszcz – przewodniczący


Mirosław Granat – sprawozdawca


Piotr Tuleja,



po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 listopada 2009 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Mariana N.,



p o s t a n a w i a:



nie uwzględnić zażalenia.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej z 12 lutego 2009 r. (złożonej w Trybunale Konstytucyjnym 23 lutego 2009 r.) Marian N. (dalej: skarżący) zarzucił, że art. 1302 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) w zakresie, w jakim przewiduje, że sąd odrzuca nieopłacony środek odwoławczy lub środek zaskarżenia wniesiony przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego, bez uprzedniego wezwania do uiszczenia należnej opłaty, jest niezgodny z art. 31 ust. 3 w związku z art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2, art. 78 oraz art. 176 Konstytucji.

Zdaniem skarżącego, zaskarżony przepis stanowi nieproporcjonalne ograniczenie praw konstytucyjnych wskazanych w petitum skargi.

Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującą sprawą. Postanowieniem z 2 października 2008 r. Sąd Rejonowy w Bielsku-Białej oddalił wniosek skarżącego o przywrócenie terminu do wniesienia sprzeciwu od nakazu zapłaty z 18 lutego 2008 r. i odrzucił sprzeciw skarżącego od nakazu zapłaty. Zażalenie w tej sprawie zostało – jako nienależycie opłacone – odrzucone 26 listopada 2008 r. przez Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej – II Wydział Cywilny Odwoławczy (sygn. akt II Cz 624/08). Powyższe postanowienie zostało doręczone skarżącemu 10 grudnia 2009 r.

Postanowieniem z 20 listopada 2009 r. (doręczonym 30 listopada 2009 r.) Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. W uzasadnieniu wskazał, że w obliczu zapadłych rozstrzygnięć, w szczególności wyroku z 17 listopada 2008 r., SK 33/07 (OTK ZU nr 9/A/2008, poz. 154), orzekanie w sprawie zgodności zaskarżonego art. 1302 § 3 k.p.c. jest zbędne. Powyższym postanowieniem Trybunał uznał również za zbędną ocenę zgodności zaskarżonego przepisu z art. 31 ust. 3 Konstytucji.

Zażalenie na postanowienie Trybunału wniósł pełnomocnik skarżącego. W piśmie z 7 grudnia 2009 r. zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych poprzez przyjęcie, że powołany w skardze art. 31 ust. 3 Konstytucji nie stanowił istotnego novum uzasadniającego merytoryczne rozpoznanie skargi. Skarżący reprezentuje pogląd, że nieprzeprowadzenie przez Trybunał kontroli art. 1302 § 3 k.p.c. z art. 31 ust. 3 Konstytucji czyni podstawy odmowy nadania skardze dalszego biegu bezpodstawne i nieuzasadnione. Błędne przyjęcie przez Trybunał zbędności orzekania prowadzi – zdaniem skarżącego – do naruszenia art. 39 ust. 1 oraz art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 oraz art. 66 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK).



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, zaś zarzuty podniesione w zażaleniu nie podważają dokonanych ustaleń i w ocenie Trybunału nie zasługują na uwzględnienie.

Na etapie rozpatrzenia zażalenia Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. W konsekwencji Trybunał analizuje te zarzuty zażalenia, które podają w wątpliwość trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie zwraca uwagę, że w skardze konstytucyjnej istota zarzutu sprowadzała się do tezy, iż odrzucenie nienależycie opłaconego środka odwoławczego jest – oprócz przyspieszenia postępowania sądowego – nieuzasadnione żadnymi racjonalnymi argumentami, a zatem bezwzględność wprowadzonej przez ustawodawcę sankcji jest zbyt rygorystyczna.

W sprawie SK 33/07 (podobnie w sprawach P 87/08 oraz SK 47/07) Trybunał Konstytucyjny stwierdził natomiast brak nadmiernego rygoryzmu w sytuacji, gdy od środka odwoławczego wniesionego przez fachowego pełnomocnika na rzecz osoby zwolnionej od kosztów sądowych nie została wniesiona opłata podstawowa. Trybunał uznał, że art. 1302 § 3 k.p.c. nie narusza wolności i praw wynikających z postanowień art. 2, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji. Stwierdzenie przez Trybunał, że przepis nie stanowi w ogóle naruszenia praw określonych w powyższych postanowieniach, czyni również zbędną kontrolę konstytucyjną tego przepisu w zakresie ograniczenia prawa do sądu i prawa do zaskarżania orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji z punktu widzenia wymogów wynikających z art. 31 ust. 3 Konstytucji. Innymi słowy, skoro art. 1302 § 3 k.p.c. nie stanowi w ogóle naruszenia tych konstytucyjnych praw, to nie można twierdzić, że naruszenie to jest nieproporcjonalne. Powyższy argument dotyczący zbędności orzekania należy również odnieść do art. 176 Konstytucji. Trybunał Konstytucyjny uznał bowiem, że zarzuty skargi i zażalenia nie dotyczą braku zażalenia, lecz wyłącznie nadmiernego rygoryzmu powodującego, że w wypadku błędu lub pomyłki pełnomocnika co do wniesienia opłat pozbawia się stronę w konkretnej sytuacji prawa do drugiej instancji postępowania. Zarzut nadmiernego rygoryzmu wobec zaskarżonego przepisu został już jednak poddany ocenie zgodności z art. 45 ust. 1 oraz art. 78 Konstytucji, co czyni również zbędnym orzekanie o zgodności z art. 176 Konstytucji.

Należy mieć również na uwadze, że Trybunał w każdej z rozpoznawanych spraw dokonuje oceny celowości prowadzenia postępowania i merytorycznego orzekania. Wskazanie przez skarżącego dodatkowego wzorca kontroli nie obliguje per se Trybunału do wszczęcia postępowania i merytorycznego rozpoznania skargi. W sprawie SK 33/07 Trybunał ocenił już konstytucyjność art. 1302 § 3 k.p.c., co w świetle art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK stanowi przesłankę umorzenia postępowania.



Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 20 listopada 2009 r.