Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE
z dnia 14 czerwca 2011 r.
Sygn. akt Ts 152/10

Trybunał Konstytucyjny w składzie:




Adam Jamróz – przewodniczący


Stanisław Rymar – sprawozdawca


Małgorzata Pyziak-Szafnicka,


po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 marca 2011 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Dariusza F.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 23 czerwca 2010 r. skarżący zarzucił niezgodność art. 350 § 1 oraz art. 351 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 85, poz. 555, ze zm.; dalej: k.p.k.) oraz rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 2 czerwca 2003 r. w sprawie określenia szczegółowych zasad wyznaczania i losowania składu orzekającego (Dz. U. Nr 107, poz. 1007) z art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 oraz art. 2 Konstytucji.
Skarżący wskazywał, że brak określenia w k.p.k. skutków pogwałcenia norm regulujących wyznaczanie składów orzekających w sprawach karnych, w szczególności nieuznanie go za bezwzględną przyczynę odwoławczą w rozumieniu art. 439 § 1 pkt 1 k.p.k., oraz niepełne i niedookreślone uregulowanie możliwości odstąpienia od kolejności wyznaczania sędziów do orzekania wynikającej z kolejności wpływu spraw, naruszają prawo do rzetelnego postępowania i bezstronnego sądu, zakaz zamykania drogi sądowej do dochodzenia naruszonych wolności i praw oraz zasady przyzwoitej legislacji.
Postanowieniem z 21 marca 2011 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Wskazał w nim, że zasadniczym powodem takiego rozstrzygnięcia było przekroczenie ustawowego terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej. Ponadto Trybunał stwierdził, że niedopuszczalność nadania biegu skardze wniesionej w niniejszej sprawie wynikała również z faktu, iż zaskarżone przepisy nie stanowiły podstawy wydania ostatecznego rozstrzygnięcia w sprawie skarżącego. Przedmiotem przedstawionego w skardze jako ostateczne orzeczenie o wolnościach, prawach i obowiązkach skarżącego postanowienia Sądu Najwyższego była bowiem ocena zaistnienia przesłanek wznowienia postępowania na podstawie art. 543 § 3 k.p.k., nie zaś sam sposób wyznaczenia sędziów do orzekania w sprawach karnych regulowany przez zaskarżone przepisy.
Zażalenie na postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu wniósł pełnomocnik skarżącego. Zarzucono w nim wadliwe przyjęcie, że w przypadku zwrócenia się przez skarżącego na podstawie art. 48 ust. 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) o wyznaczenie pełnomocnika z urzędu celem sporządzenia skargi konstytucyjnej trzymiesięczny termin do wniesienia skargi ulega zawieszeniu, nie zostaje zaś przerwany i nie biegnie na nowo od daty ustanowienia pełnomocnika. Zdaniem skarżącego trzymiesięczny termin do wniesienia skargi powinien być liczony od dnia doręczenia pełnomocnikowi zarządzenia o wyznaczeniu go na pełnomocnika z urzędu. Nie powinno się natomiast przy jego obliczaniu uwzględniać okresu, który upłynął pomiędzy doręczeniem skarżącemu ostatecznego rozstrzygnięcia a złożeniem przez niego wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu celem sporządzenia skargi konstytucyjnej.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a zarzuty podniesione w zażaleniu nie podważają dokonanych w nim ustaleń i nie zasługują na uwzględnienie.
Podstawą odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej było stwierdzenie, że została ona wniesiona po upływie trzymiesięcznego terminu, przewidzianego w art. 46 ust. 1 ustawy o TK. Ustalenie to jest prawidłowe. Ostateczne rozstrzygnięcie w sprawie zostało doręczone skarżącemu 27 listopada 2009 r. Dnia 7 grudnia 2009 r. złożył on wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu celem wniesienia skargi konstytucyjnej, w związku z czym – na podstawie art. 48 ust. 2 ustawy o TK – zawieszeniu uległ bieg terminu do wniesienia skargi. Zaczął on biec na nowo 23 marca 2010 r., gdy pełnomocnikowi skarżącego doręczono zarządzenie o wyznaczeniu go na pełnomocnika z urzędu. Skarga konstytucyjna została zaś złożona 23 czerwca 2010 r., a więc z przekroczeniem ustawowego terminu.
Nieuzasadnione jest twierdzenie skarżącego, że „wobec braku znanej i utrwalonej wykładni tego przepisu” art. 48 ust. 2 ustawy o TK należy rozumieć jako przewidujący, iż termin do wniesienia skargi konstytucyjnej biegnie dopiero od momentu ustanowienia pełnomocnika z urzędu, nie wlicza się zaś do niego okresu, jaki upłynął pomiędzy doręczeniem skarżącemu ostatecznego rozstrzygnięcia w sprawie, która legła u podstaw skargi konstytucyjnej, a złożeniem przez niego wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu.
Stanowisko, że użyte w art. 48 ust. 2 ustawy o TK sformułowanie, iż termin do wniesienia skargi konstytucyjnej „nie biegnie” oznacza zawieszenie, nie zaś przerwanie, biegu terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej, jest ugruntowane zarówno w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego (zob. np. postanowienia TK z: 25 listopada 1998 r., Ts 92/98, OTK ZU nr 3/1999, poz. 46; 12 listopada 1998 r., Ts 96/98, OTK ZU nr 6/1998, poz. 107; 2 września 1999 r., Ts 7/99, OTK ZU nr 6/1999, poz. 128; z 29 stycznia 2002 r., Ts 137/01, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 105; 19 marca 2003 r., Ts 27/03, OTK ZU nr 2/B/2003, poz. 157), jak i w doktrynie (zob. np. R. Balicki, Skarga konstytucyjna jako pismo procesowe, [w:] Skarga konstytucyjna, red. J. Trzciński, Warszawa 2000, s. 168; s. 151; M. Hauser, Odesłania w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym, Warszawa 2006, s. 183-184).
Jak wielokrotnie podkreślał Trybunał Konstytucyjny, taka interpretacja art. 48 ust. 2 ustawy o TK znajduje oparcie zarówno w brzmieniu tego przepisu, jak i w konieczności zapewnienia równego traktowania skarżących korzystających z usług wybranych przez nich adwokatów lub radców prawnych oraz skarżących korzystających z pomocy prawnej udzielanej z urzędu. Przyjęcie, że termin do wniesienia skargi konstytucyjnej biegnie na nowo od rozstrzygnięcia wniosku o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego z urzędu, prowadziłoby do sytuacji, w której w wypadku osób samodzielnie ustanawiających pełnomocnika do sporządzenia skargi konstytucyjnej ryzyko zbyt późnego zwrócenia się do adwokata lub radcy prawnego zawsze obciążałoby skarżącego, zaś w wypadku osób występujących do sądu o ustanowienie pełnomocnika z urzędu zwłoka w złożeniu wniosku nie miałaby żadnego znaczenia. Ponadto przyjęte przez Trybunał rozumienie art. 48 ust. 2 ustawy o TK dąży do zapobieżenia próbom przedłużenia terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej przez składanie nieuzasadnionych wniosków o ustanowienie pełnomocnika z urzędu (zob. np. postanowienia TK z 25 listopada 1998 r., Ts 92/98, OTK ZU nr 3/1999, poz. 46 oraz 2 września 1999 r., Ts 7/99, OTK ZU nr 6/1999, poz. 128). Znajduje także oparcie w wykładni literalnej tego przepisu. Gdyby bowiem ustawodawca przewidział, że termin do wniesienia skargi konstytucyjnej ulega przerwaniu, to omawiany przepis wskazywałby, że od daty ustanowienia pełnomocnika z urzędu termin ten biegnie na nowo (zob. np. postanowienie TK z 19 marca 2003 r., Ts 27/03 i tam cytowane orzecznictwo). Sformułowane przez skarżącego zarzuty dotyczące nieprawidłowej wykładni art. 48 ust. 1 ustawy o TK nie zasługują więc na uwzględnienie.
Ponadto Trybunał zauważa, że w zaskarżonym postanowieniu jako drugą, samodzielną przesłankę odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej, wskazano ustalenie, iż zaskarżone przepisy nie stanowiły podstawy wydania ostatecznego rozstrzygnięcia w sprawie skarżącego. W zażaleniu skarżący nie kwestionuje prawidłowości tego ustalenia. Trybunał stwierdza, że również w tym zakresie postanowienie z 21 marca 2011 r. jest prawidłowe.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny nie uwzględnił zażalenia wniesionego na postanowienie o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.