Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

z dnia 9 czerwca 2011 r.

Sygn. akt Ts 334/08



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Marek Zubik – przewodniczący

Teresa Liszcz – sprawozdawca

Piotr Tuleja,



po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 listopada 2010 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej SPED-PRO S.A.,



p o s t a n a w i a:



nie uwzględnić zażalenia.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 29 października 2008 r. skarżąca – SPED-PRO S.A. – zarzuciła niezgodność art. 51 ust. 1 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. – Prawo przewozowe (Dz. U. z 2000 r. Nr 50, poz. 601, ze zm.; dalej: prawo przewozowe) z art. 2, art. 31 ust. 3 oraz art. 32 ust. 1 Konstytucji.

Postanowieniem z 17 listopada 2010 r. Trybunał Konstytucyjny – na podstawie art. 46 ust. 1 w związku z art. 47 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) – odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

Za powyższym rozstrzygnięciem przemawiały następujące argumenty.

Po pierwsze – skarżąca nie posiadała legitymacji procesowej do wniesienia skargi konstytucyjnej.

Po drugie – nie wykazała sposobu naruszenia konstytucyjnych praw lub wolności, lecz ograniczyła się jedynie do wskazania wzorców kontroli, tzn. przywołania art. 2, art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1 Konstytucji. Podstawą wniesionej skargi konstytucyjnej uczyniła zatem przepisy Konstytucji, które nie wyrażają ani praw podmiotowych, ani wolności człowieka i obywatela. Wobec powyższego Trybunał stwierdził, że nie została spełniona przesłanka z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK, co uzasadniało odmowę nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

Po trzecie – Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że nie jest właściwy do badania zgodności norm o tej samej mocy prawnej (kontrola pozioma), nawet jeśli jedna z tych norm jest zawarta w tak fundamentalnym akcie prawnym, jakim jest ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.).

Po czwarte – w ocenie Trybunału Konstytucyjnego skarżąca skoncentrowała swoje zarzuty wyłącznie na nieprawidłowym zastosowaniu kwestionowanych przepisów przez orzekające w sprawie organy. Okoliczność powyższa stanowiła, zgodnie z art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 w związku z art. 47 ust. 1 oraz art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, podstawę odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

Odpis powyższego postanowienia został doręczony pełnomocnikowi skarżącej 2 grudnia 2010 r. Pismem z 9 grudnia 2010 r. (data nadania) złożono zażalenie na powyższe postanowienie.

Skarżąca bardzo ogólnikowo odniosła się do pierwszej przesłanki odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Oświadczyła jedynie, że nie zgadza się z zarzutem braku legitymacji procesowej, a w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym nie występuje jako interwenient uboczny, lecz jako samoistny uczestnik postępowania, inicjujący postępowanie ze skargi konstytucyjnej w związku ze sprawą, w której występowała w charakterze interwenienta ubocznego. Skarżąca podniosła, że Trybunał błędnie ustalił, iż skarga jest oczywiście bezzasadna. W jej ocenie „kwota przewoźnego obciąża odbiorcę przesyłki, również w sytuacji, gdy jako płatnik wskazany jest podmiot trzeci, a w rezultacie powoduje, iż przewoźnik może skutecznie dochodzić określonego przez siebie przewoźnego bezpośrednio od odbiorcy, który z kolei występuje z roszczeniami pieniężnymi do płatnika, w przedmiotowej sprawie SPED-PRO S.A.”. Ponadto, wnosząca zażalenie nie ustosunkowała się do drugiej, trzeciej i czwartej przesłanki odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. W przekonaniu skarżącej, wobec stwierdzonych przez Trybunał Konstytucyjny licznych uchybień formalnych skargi, zgodnie z art. 36 ust. 2 ustawy o TK, „sędzia Trybunału powinien wezwać skarżącą (…) do uzupełnienia braków skargi”.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Zgodnie z art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 3 lit. b w związku z art. 36 ust. 6–7 i w związku z art. 49 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, zaś zarzuty podniesione w zażaleniu nie zasługują na uwzględnienie. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, zarzuty stanowią w istocie częściowe powtórzenie stanowiska skarżącej zawartego w skardze konstytucyjnej. Nie tracą tym samym na aktualności uwagi sformułowane przez Trybunał w zaskarżonym postanowieniu, w którym wskazano podstawy i uzasadnienie odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

Skarżąca odniosła się do pierwszego zarzutu podniesionego w zażaleniu, czyli braku legitymacji procesowej do wniesienia skargi. Wobec powyższego należy zauważyć, że ustrojodawca w art. 79 ust. 1 Konstytucji stwierdza, iż „Każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji”. Oznacza to, że skarżąca powinna występować w toczącym się postępowaniu sądowym jako strona procesu, a była jedynie interwenientem ubocznym (płatnikiem przewoźnego). Natomiast postępowanie sądowe toczyło się między przewoźnikiem PKP CARGO (powód), a odbiorcą przesyłek (pozwani). Zatem wskazane przez skarżącą naruszone prawa przysługują nie jej, lecz innemu podmiotowi, a tym samym nie ma ona – w danych okolicznościach faktycznych – legitymacji do wniesienia skargi konstytucyjnej. Jak słusznie zauważył Trybunał Konstytucyjny w postanowieniu o odmowie nadania dalszego biegu, zgodnie z art. 76 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.), jako interwenient uboczny w procesie może przystąpić ten, kto ma interes prawny w tym, aby sprawa została rozstrzygnięta na korzyść jednej ze stron. Nie oznacza to, że interwenientowi musi przysługiwać uprawnienie w stosunku do przedmiotu sporu, ani też takiego prawa przez przystąpienie do udziału w postępowaniu interwenient nie nabywa. Jego interes prawny ma charakter pochodny, wynikający ze stosunków łączących go ze stroną (a nie przedmiotem) procesu. Konstytucja przyznaje zaś prawo wniesienia skargi konstytucyjnej temu, czyje prawa lub wolności zostały naruszone, a nie temu, kto ma tylko interes w tym, by prawa lub wolności innego podmiotu, osoby trzeciej, nie zostały naruszone lub korzystały z ochrony prawnej (zob. orzeczenie TK z 10 czerwca 2008 r., Ts 159/06, OTK ZU nr 3/B/2008, poz. 96, w którym Trybunał wypowiadał się na temat legitymacji procesowej interwenienta ubocznego w toczącym się postępowaniu instancyjnym).

Ponadto, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że z przepisów ustawy o TK nie da się wyprowadzić wniosku, iż wstępna kontrola kierowanych do Trybunału skarg konstytucyjnych zawsze i bezwyjątkowo wymaga wezwania skarżącego do uzupełnienia braków formalnych skargi. Pogląd skarżącej nie znajduje potwierdzenia w obecnym stanie prawnym. W postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym obowiązuje zasada ekonomiki procesowej i z punktu widzenia tej reguły należy każdorazowo oceniać zasadność wzywania do usuwania braków formalnych skargi. Istnieją przecież takie uchybienia, które są nieusuwalne, stąd niecelowe jest wzywanie do ich uzupełnienia. W związku z powyższym trudno uznać, że wskazanie jako konstytucyjnych wzorców kontroli przepisów, z których nie wynikają prawa podmiotowe jednostki (art. 2, art. 31 ust. 3 i art. 32 ust. 1 Konstytucji) oraz stwierdzenie, że skarżąca posiada legitymację procesową do wniesienia skargi konstytucyjnej, są formalnymi uchybieniami skargi (zob. postanowienia TK z 13 września 2005 r., Ts 7/05, OTK ZU nr 6/B/2005, poz. 243 oraz 19 listopada 2007 r., Ts 152/06, OTK ZU nr 5/B/2008, poz. 195).



W tym stanie rzeczy należało postanowić jak w sentencji.