Tw 13/11
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
289/4/B/2013
POSTANOWIENIE
z dnia 12 października 2011 r.
Sygn. akt Tw 13/11
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Marek Zubik,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Rady Miejskiej w Gliwicach o zbadanie zgodności:
art. 39 ust. 1 pkt 3 i art. 39 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) z:
1) art. 188 pkt 1-3 w zw. z art. 197 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
2) art. 191 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 188 Konstytucji,
3) art. 2 i art. 165 ust. 1 i 2 Konstytucji,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu wnioskowi.
UZASADNIENIE
17 czerwca 2011 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Rady Miejskiej w Gliwicach o zbadanie zgodności art. 39 ust. 1 pkt 3 i art. 39 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) z art. 188 pkt 1-3 w zw. z art. 197 Konstytucji, art. 191 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 188 Konstytucji oraz art. 2 i art. 165 ust. 1 i 2 Konstytucji.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. Na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego mogą wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie hierarchicznej zgodności norm (art. 188 Konstytucji), jeżeli kwestionowany akt normatywny dotyczy spraw objętych ich zakresem działania (art. 191 ust. 2 Konstytucji). W myśl art. 36 ustawy o TK, wniosek organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym. Na tym etapie postępowania Trybunał odmawia nadania dalszego biegu, jeżeli wniosek jest oczywiście bezzasadny lub gdy braki formalne wskazane w zarządzeniu sędziego nie zostały usunięte w terminie (art. 36 ust. 3 ustawy o TK). Ponadto, wstępne rozpoznanie zapobiega nadaniu dalszego biegu wnioskowi w sytuacji, gdy postępowanie merytoryczne podlegałoby umorzeniu z powodu zbędności lub niedopuszczalności wydania orzeczenia (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK), a także, jeżeli akt normatywny w zakwestionowanym zakresie utracił moc obowiązującą przed wydaniem orzeczenia (art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK).
2. W pierwszej kolejności Trybunał Konstytucyjny zbadał, czy Rada Miejska w Gliwicach posiada legitymację do zainicjowania kontroli konstytucyjności zaskarżonego art. 39 ust. 1 pkt 3 i art. 39 ust. 3 ustawy o TK.
3. Zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą Trybunału Konstytucyjnego art. 191 ust. 2 w zw. z art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji należy wykładać ściśle, również w odniesieniu do pojęcia „spraw objętych zakresem działania danego podmiotu”. Akt normatywny (jego część) kwestionowany we wniosku musi być bezpośrednio związany z zakresem działania danego podmiotu, wyznaczonym przez przepisy Konstytucji lub ustaw. Podmioty określone w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji nie są zatem uprawnione do występowania z wnioskami w sprawach ogólnopaństwowych lub ogólnospołecznych, które z natury rzeczy dotyczą interesu prawnego wszystkich obywateli lub grup o wiele szerszych niż te, które dany podmiot reprezentuje (zob. postanowienie TK z 17 maja 2010 r., Tw 6/10, OTK ZU nr 3/B/2010, poz. 145 i powołane tam orzeczenia).
4. W myśl poddanego kontroli art. 36 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK „Trybunał umarza na posiedzeniu niejawnym postępowanie, jeżeli akt normatywny w zakwestionowanym zakresie utracił moc obowiązującą przed wydaniem orzeczenia przez Trybunał”.
4.1. Rada Miejska w Gliwicach przekonuje, że skoro ma prawo występować z wnioskiem do Trybunału (art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji), to zaskarżony przepis, „który ogranicza właściwość Trybunału jedynie do wniosków dotyczących przepisów obowiązujących w dacie orzekania, jest objęty [jej] zakresem działania (...)”.
4.2. Zdaniem Trybunału analiza strony podmiotowej zaskarżonej regulacji pozwala jednoznacznie ustalić, że adresatem art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK jest Trybunał Konstytucyjny, który umarza postępowania (a na etapie wstępnego rozpoznania odmawia nadania wnioskowi dalszego biegu) w razie zaistnienia przesłanki wskazanej w tym przepisie Nie ulega zatem wątpliwości, że art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK określa czynność procesową (strona przedmiotowa) podejmowaną przez Trybunał w ramach realizacji funkcji hierarchicznej kontroli norm.
Zdaniem Trybunału, Rada Miejska w Gliwicach nie uprawdopodobniła, że kwestionowany przepis mieści się w jej zakresie działania (art. 191 ust. 2 Konstytucji), a tym samym nie wykazała przysługującej jej zdolności wnioskowej (art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji) do skutecznego zaskarżenia art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK. Dlatego, z uwagi na niedopuszczalność wydania orzeczenia (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK), Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu wnioskowi w zakresie badania zgodności art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK z powołanymi wzorcami kontroli.
4.3. Trybunał podkreśla również, że argumentacja naruszenia przez zaskarżony przepis art. 188 pkt 1-3 w zw. z art. 197 Konstytucji, art. 191 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 188 Konstytucji wynika z niezrozumienia istoty i skutków hierarchicznej kontroli norm.
4.3.1. Rada Miejska w Gliwicach podnosi, że w art. 188 pkt 1-3 Konstytucji „brak jest zastrzeżenia, iż orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają dotyczyć jedynie aktów normatywnych obowiązujących w dacie orzekania”, co oznacza z kolei, że „ustawą zwykłą nie można ograniczać zakresu kontroli poprzez wprowadzenie wymogu obowiązywania aktu normatywnego w chwili orzekania o jego zgodności z Konstytucją”.
Trybunał przypomina, że o charakterze ustrojowym polskiego sądu konstytucyjnego nie rozstrzyga li tylko zakres spraw poddanych jego kognicji, który wyznacza art. 191 ust. 1 w zw. z art. 188 Konstytucji (w odniesieniu do kontroli następczej). Należy bowiem pamiętać, że orzeczenie Trybunału stwierdzające niekonstytucyjność aktu normatywnego (przepisu) implikuje określone konsekwencje prawne. Skutek pierwszy (bezpośredni) polega na utracie mocy obowiązującej takiego aktu (przepisu), a więc wyeliminowaniu go z systemu obowiązującego prawa. Stosowne unormowanie zawiera art. 190 ust. 1-3 Konstytucji. Skutek drugi (pośredni) dotyczy rozstrzygnięć w sprawach indywidualnych podjętych w przeszłości na podstawie aktu (przepisu) uznanego przez Trybunał za wadliwy. Możliwość wzruszenia takich rozstrzygnięć w trybie wznowienia właściwego postępowania gwarantuje art. 190 ust. 4 Konstytucji.
Trybunał wyraża przekonanie, że powyższe wyjaśnienie pozwoli zrozumieć wnioskodawcy wynikającą z Konstytucji ratio kontroli następczej jedynie tych aktów normatywnych (przepisów), które obowiązują w systemie prawa.
4.3.2. Rada Miejska w Gliwicach twierdzi również, że art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK narusza art. 197 Konstytucji, bowiem materia przekazana do unormowania w drodze ustawy nie obejmuje określenia właściwości Trybunału, a do takiej należy rozwiązanie przyjęte w zaskarżonym przepisie.
Odnosząc się do powyższego zarzutu, Trybunał raz jeszcze stwierdza, że o charakterze prawnym i skutkach orzeczeń wydanych w trybie kontroli następczej rozstrzyga expressis verbis art. 190 ust. 1-4 Konstytucji, natomiast art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK stanowi ich dopełnienie w kontekście podjęcia koniecznych (wymaganych) rozstrzygnięć procesowych. Określenie zakresu kompetencji Trybunału nie należy w żadnym zakresie do zadań i kompetencji jednostek samorządu terytorialnego.
4.3.3. Na marginesie należy zasygnalizować, że wniosek nie zawiera argumentacji uzasadniającej niezgodność kwestionowanego przepisu z art. 2 i art. 165 ust. 1 i 2 Konstytucji, wskazanymi w petitum jako wzorce kontroli. Trudno bowiem prowadzić ocenę zarzutu, którego teza ogranicza się do lakonicznego stwierdzenia: „(...) Konstytucja zapewnia ochronę samodzielności jednostce samorządu terytorialnego, a z drugiej strony przez wąską regulację zawartą w art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK nie może jej przed Trybunałem Konstytucyjnym dochodzić”.
Jednocześnie Trybunał stwierdza, że – co do zasady – w aspekcie umorzenia postępowania z przyczyn, których mowa w art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK, irrelewantny prawnie pozostaje konstytucyjny status podmiotu wszczynającego postępowanie.
5. W myśl poddanego kontroli art. 39 ust. 3 ustawy o TK „przepisu ust. 1 pkt 3 nie stosuje się, jeżeli wydanie orzeczenia o akcie normatywnym, który utracił moc obowiązującą przed wydaniem orzeczenia, jest konieczne dla ochrony konstytucyjnych wolności i praw”.
5.1. Zdaniem Trybunału nie ulega wątpliwości (zob. pkt 4.2 niniejszego uzasadnienia), że adresatem art. 39 ust. 3 ustawy o TK jest sam Trybunał Konstytucyjny, który w ramach podejmowanych czynności procesowych może wydać orzeczenie, jeżeli – w jego ocenie – zachodzi konieczność nazwana w tym przepisie.
5.2. Rada Miejska w Gliwicach przekonuje, że skoro może występować z wnioskiem do Trybunału (art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji), a zaskarżony przepis „nie ma zastosowania do praw i wolności jednostki samorządu terytorialnego (...)”, to przysługuje jej legitymacja procesowa w sprawie kwestionowania konstytucyjności art. 39 ust. 3 ustawy o TK. Wnioskodawca nie prowadzi przy tym odrębnego wywodu, pozwalającego ustalić, w czym przejawia się naruszenie przez art. 39 ust. 3 ustawy o TK art. 188 pkt 1-3 w zw. z art. 197 Konstytucji, art. 191 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 188 Konstytucji oraz art. 2 i art. 165 ust. 1 i 2 Konstytucji. Stwierdza jedynie, że zaskarżony przepis, „(...) rozumiany w ten sposób, że przewidziana w nim konieczność ochrony konstytucyjnych wolności i praw nie dotyczy wolności i praw jednostki samorządu terytorialnego jest sprzeczny z przepisami Konstytucji”. Podnosi też, że „nie ma żadnych podstaw, aby w tym zakresie różnicować sytuację podlegającej sądowej ochronie jednostki samorządu terytorialnego i innych adresatów prawa, również korzystających z ochrony sądowej”.
5.2.1. Trybunał przypomina, że na podstawie art. 39 ust. 3 ustawy o TK można wyłączyć stosowanie art. 39 ust. 1 pkt 3 tejże ustawy, jeżeli wyrokowanie o akcie normatywnym, który utracił moc obowiązującą przed wydaniem orzeczenia, jest konieczne dla ochrony konstytucyjnych wolności i praw.
Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę, że podstawową funkcją wolności i praw, o których stanowi rozdział II Konstytucji, jest określenie pozycji prawnej człowieka i obywatela wobec organów władzy publicznej, a jednocześnie nałożenie na te organy obowiązków związanych z koniecznością zagwarantowania realizacji konstytucyjnych wolności i praw. W konsekwencji organy władzy publicznej oraz inne podmioty wykonujące zadania publiczne – z natury rzeczy – nie są adresatami uprawnień wynikających z poszczególnych wolności i praw, przypisanych podmiotom prywatnym (por. postanowienia TK z: 19 lipca 2004 r. i 13 maja 2005 r., Tw 12/04, OTK ZU nr 3/B/2005, poz. 93 i 94). Dotyczy to także samorządu terytorialnego, który zgodnie z art. 16 ust. 2 i art. 163 Konstytucji uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej, wykonując przysługującą mu w ramach ustaw istotną część zadań publicznych w imieniu własnym i na własny rachunek. Dla realizacji tego właśnie celu jednostki samorządu terytorialnego zostały wyposażone w osobowość prawną (art. 165 ust. 1 zdanie pierwsze Konstytucji), a także (art. 165 ust. 2 Konstytucji) samodzielność podlegającą ochronie sądowej (por. postanowienie TK z 19 lutego 2008 r., Tw 44/07, OTK ZU nr 3/B/2008, poz. 87 i powołane tam orzeczenia). Należy przy tym pamiętać, że atrybuty jednostek samorządu terytorialnego (samodzielność) mają być – co do zasady – chronione sądownie. Wnioski do Trybunału, który nie sprawuje wymiaru sprawiedliwości, mają na celu nie tyle obronę ich ˝praw˝ (czemu służyć mogą co najwyżej pośrednio), ale przede wszystkim zapewnienie hierarchicznej zgodności norm. Sądowej ochrony gminy (art. 165 ust. 2 Konstytucji), nakierowanej na prawidłowe wykonywanie przez nią zadań publicznych, nie można utożsamiać z prawem do sądu (art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji), będącym jednym ze środków ochrony konstytucyjnych wolności i praw jednostki (por. postanowienie pełnego składu Trybunału Konstytucyjnego z 22 maja 2007 r., SK 70/05, OTK ZU nr 6/A/2007, poz. 60).
Podmioty realizujące funkcje władzy publicznej nie są nosicielami poszczególnych wolności i praw konstytucyjnych przysługujących podmiotom prywatnym, lecz adresatami obowiązków związanych z realizacją praw innych podmiotów (por. postanowienie TK z 26 października 2001 r., Ts 72/01, OTK ZU nr 6/2001, poz. 298). Nie można bowiem abstrahować od podstawowych różnic między konstytucyjną pozycją osoby fizycznej (osoby prawnej prawa prywatnego), a konstytucyjnym statusem jednostki samorządu terytorialnego jako publicznej osoby prawnej, sprawującej władzę w zakresie powierzonych jej zadań. Co znamienne, „osób prawnych prawa publicznego (np. gmin ) (…) nie można (…) traktować jako prostych zrzeszeń obywateli realizujących swoje prawa i wolności. Stąd osobom tym [np. gminom] odmawia się zdolności do posiadania statusu podmiotów prawa i wolności, o których mowa w rozdziale II [Konstytucji], a ich samodzielność chroniona jest innymi mechanizmami konstytucyjnymi” (L. Garlicki, Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, wyd. 13, Warszawa 2009, s. 94). Dzieje się tak dlatego, że status prawny jednostek samorządu terytorialnego jest wyraźnie uregulowany w odrębnym, VII rozdziale ustawy zasadniczej, poza przepisami o konstytucyjnych wolnościach i prawach człowieka i obywatela (rozdział II), zaś jednostki samorządu terytorialnego z istoty rzeczy wykonują określone kompetencje, nie korzystając tym samym z praw i wolności. Sfera kompetencji organów władzy publicznej stanowi granicę dla sfery wolności i praw obywatelskich (zob. powołane postanowienie pełnego składu Trybunału Konstytucyjnego z 22 maja 2007 r., SK 70/05 oraz J. Trzciński, Podmiotowy zakres skargi konstytucyjnej, [w:] Konstytucja. Wybory. Parlament, Studia ofiarowane Zdzisławowi Jaroszowi, red. L. Garlicki, Warszawa 2000, s. 213-214).
Również Europejski Trybunał Praw Człowieka przyjmuje w swoim orzecznictwie, że jednostki samorządu terytorialnego nie są podmiotem praw i wolności gwarantowanych przez Europejską Konwencję Praw Człowieka (zob. postanowienie ETPC z 18 maja 2000 r., Hatzitakis, and Thermaikos and Mikra Borough Councils przeciwko Grecji, skargi nr 48391/99 i 48392/99; postanowienie ETPC z 1 lutego 2001 r., Ayuntamiento de Mula przeciwko Hiszpanii, skarga nr 55346/00).
Mając powyższe na względzie, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że spełnienie żądania wnioskodawcy wymagałoby rozpatrzenia postawionych zarzutów w kontekście powołanych w treści zaskarżonego art. 39 ust. 3 ustawy o TK „konstytucyjnych wolności i praw”. W konsekwencji, ocena konstytucyjności zaskarżonego uregulowania musiałaby być dokonana przez pryzmat uprawnień, które nie przysługują jednostce samorządu terytorialnego. Skoro gmina nie jest ich nosicielem, to tym samym art. 39 ust. 3 ustawy o TK nie dotyczy spraw objętych zakresem działania Rady Miejskiej w Gliwicach. Przesądza to o braku po stronie wnioskodawcy legitymacji do kwestionowania tego przepisu w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym (art. 191 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji). Okoliczność powyższa powoduje niedopuszczalność nadania wnioskowi dalszego biegu (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK).
5.2.2. Przywołana wyżej argumentacja wnioskodawcy (pkt 5.2 niniejszego uzasadnienia) świadczy również o tym, że Rada Miejska w Gliwicach domaga się kontroli art. 39 ust. 3 ustawy o TK z powołanymi wzorcami konstytucyjnymi, rozpatrywanymi nie tyle samodzielnie, ile w związku z zasadą równości.
Trybunał ustalił natomiast, że art. 32 Konstytucji nie został wskazany jako wzorzec kontroli ani w uchwale Rady Miejskiej w Gliwicach z 17 marca 2011 r. (nr V/38/2011) w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego, ani w uchwale tej Rady z 14 kwietnia 2011 r. (nr VII/78/2011) w sprawie sprostowania oczywistej omyłki w pierwszej powołanej uchwale.
Oznacza to, że rozpatrzenie zarzutu naruszenia art. 32 Konstytucji jest niedopuszczalne. Wniosek, w tak wyznaczonym zakresie zaskarżenia, pochodzi bowiem od podmiotu nieuprawnionego w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK.
5.2.3. Trybunał Konstytucyjny zwraca ponadto uwagę, że argumentacja wnioskodawcy koncentruje się zasadniczo na tym, że art. 39 ust. 3 ustawy o TK „nie ma zastosowania do (…) jednostki samorządu terytorialnego” (powyżej sprecyzowano dlaczego). Zarzut sprowadza się zatem do tego, że kwestionowany przepis (ustawa o TK) nie zawiera konkretnego unormowania, którego istnienie „zadowalałoby” wnioskodawcę. Chodzi zatem o regulację (a właściwie jej brak) przyznającą jednostce samorządu terytorialnego możliwość korzystania z takiego mechanizmu, jaki został przewidziany w art. 39 ust. 3 Konstytucji. Powyższe prowadzi do konkluzji, że Rada Miejska w Gliwicach domaga się stwierdzenia niezgodności z Konstytucją zaniechania prawodawczego, co wykracza poza kognicję polskiego sądu konstytucyjnego. Należy bowiem pamiętać, że Trybunał Konstytucyjny pełni rolę jedynie „ustawodawcy negatywnego”, eliminując z systemu prawnego normy naruszające Konstytucję. Nie ma natomiast kompetencji do stanowienia norm, a taki charakter miałoby orzekanie w sprawie zaniechań ustawodawczych (por. wyrok TK z 2 lipca 2002 r., U 7/01, OTK ZU nr 4/A/2002, poz. 48).
6. Trybunał Konstytucyjny odniósł się również do przedstawionego we wniosku argumentu, zgodnie z którym „przyznany jednostce samorządu terytorialnego w art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji instrument »abstrakcyjnej kontroli« został w przepisach ustawy o Trybunale Konstytucyjnym ograniczony”, co w konsekwencji uzasadnia stwierdzenie, że art. 39 ust. 1 pkt 3 i art. 39 ust. 3 ustawy o TK naruszają zdolność wnioskową Rady Miejskiej w Gliwicach. Przekonując, że „ustawą zwykłą nie można ograniczać zakresu kontroli”, wnioskodawca domaga się zbadania zgodności kwestionowanych przepisów nie tyle z samym art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji, ile z tym przepisem rozpatrywanym w związku z art. 191 ust. 2 Konstytucji, który wyznacza materialny kształt ograniczonej rzeczowo zdolności wnioskowej organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego. Świadczy to o świadomości podmiotu sporządzającego wniosek, że konstruowanie przedstawionego zarzutu naruszenia art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji bez połączenia go z dodatkowym wzorcem kontroli w postaci art. 191 ust. 2 Konstytucji musiałaby cechować oczywista bezzasadność.
Trybunał ustalił, że art. 191 ust. 2 Konstytucji nie został wskazany jako wzorzec kontroli ani w uchwale Rady Miejskiej w Gliwicach z 17 marca 2011 r. (nr V/38/2011) w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego, ani w uchwale tej Rady z 14 kwietnia 2011 r. (nr VII/78/2011) w sprawie sprostowania oczywistej omyłki w pierwszej powołanej uchwale.
Oznacza to, że rozpatrzenie zarzutu naruszenia przez kwestionowane przepisy ustawy o TK art. 191 ust. 2 Konstytucji jest niedopuszczalne. Wniosek, w tak wyznaczonym zakresie zaskarżenia, pochodzi od podmiotu nieuprawnionego w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK.
7. Rada Miejska w Gliwicach przekonuje, że „ograniczenie badania zgodności z Konstytucją jedynie aktów normatywnych obowiązujących jest niewłaściwe i niecelowe”, bowiem „faktyczna ocena, czy dana regulacja w praktyce nie narusza Konstytucji jest (…) możliwa już po utracie mocy obowiązującej przepisów przejściowych”. Zdaniem wnioskodawcy, „z reguły jest (…) tak, że o tym, czy jednostce samorządu terytorialnego przyznano odpowiedni udział w dochodach publicznych (adekwatny do zmienionych zadań) można przesądzić dopiero po zakończeniu okresu przejściowego”.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że argumentacja przedstawiona przez Radę Miejską w Gliwicach odnosi się do naruszenia art. 167 Konstytucji, którego nie wskazano jako wzorca kontroli ani w uchwale Rady Miejskiej w Gliwicach z 17 marca 2011 r. (nr V/38/2011) w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego, ani w uchwale tej Rady z 14 kwietnia 2011 r. (nr VII/78/2011) w sprawie sprostowania oczywistej omyłki w pierwszej powołanej uchwale.
Oznacza to, że rozpatrzenie zarzutu naruszenia przez art. 39 ust. 1 pkt 3 i art. 39 ust. 3 ustawy o TK art. 167 Konstytucji jest niedopuszczalne. Wniosek, w tak wyznaczonym zakresie zaskarżenia, pochodzi od podmiotu nieuprawnionego w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK.
Biorąc pod uwagę wszystkie wskazane wyżej okoliczności, Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
z dnia 12 października 2011 r.
Sygn. akt Tw 13/11
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Marek Zubik,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Rady Miejskiej w Gliwicach o zbadanie zgodności:
art. 39 ust. 1 pkt 3 i art. 39 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) z:
1) art. 188 pkt 1-3 w zw. z art. 197 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
2) art. 191 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 188 Konstytucji,
3) art. 2 i art. 165 ust. 1 i 2 Konstytucji,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu wnioskowi.
UZASADNIENIE
17 czerwca 2011 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Rady Miejskiej w Gliwicach o zbadanie zgodności art. 39 ust. 1 pkt 3 i art. 39 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) z art. 188 pkt 1-3 w zw. z art. 197 Konstytucji, art. 191 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 188 Konstytucji oraz art. 2 i art. 165 ust. 1 i 2 Konstytucji.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. Na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego mogą wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie hierarchicznej zgodności norm (art. 188 Konstytucji), jeżeli kwestionowany akt normatywny dotyczy spraw objętych ich zakresem działania (art. 191 ust. 2 Konstytucji). W myśl art. 36 ustawy o TK, wniosek organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym. Na tym etapie postępowania Trybunał odmawia nadania dalszego biegu, jeżeli wniosek jest oczywiście bezzasadny lub gdy braki formalne wskazane w zarządzeniu sędziego nie zostały usunięte w terminie (art. 36 ust. 3 ustawy o TK). Ponadto, wstępne rozpoznanie zapobiega nadaniu dalszego biegu wnioskowi w sytuacji, gdy postępowanie merytoryczne podlegałoby umorzeniu z powodu zbędności lub niedopuszczalności wydania orzeczenia (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK), a także, jeżeli akt normatywny w zakwestionowanym zakresie utracił moc obowiązującą przed wydaniem orzeczenia (art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK).
2. W pierwszej kolejności Trybunał Konstytucyjny zbadał, czy Rada Miejska w Gliwicach posiada legitymację do zainicjowania kontroli konstytucyjności zaskarżonego art. 39 ust. 1 pkt 3 i art. 39 ust. 3 ustawy o TK.
3. Zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą Trybunału Konstytucyjnego art. 191 ust. 2 w zw. z art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji należy wykładać ściśle, również w odniesieniu do pojęcia „spraw objętych zakresem działania danego podmiotu”. Akt normatywny (jego część) kwestionowany we wniosku musi być bezpośrednio związany z zakresem działania danego podmiotu, wyznaczonym przez przepisy Konstytucji lub ustaw. Podmioty określone w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji nie są zatem uprawnione do występowania z wnioskami w sprawach ogólnopaństwowych lub ogólnospołecznych, które z natury rzeczy dotyczą interesu prawnego wszystkich obywateli lub grup o wiele szerszych niż te, które dany podmiot reprezentuje (zob. postanowienie TK z 17 maja 2010 r., Tw 6/10, OTK ZU nr 3/B/2010, poz. 145 i powołane tam orzeczenia).
4. W myśl poddanego kontroli art. 36 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK „Trybunał umarza na posiedzeniu niejawnym postępowanie, jeżeli akt normatywny w zakwestionowanym zakresie utracił moc obowiązującą przed wydaniem orzeczenia przez Trybunał”.
4.1. Rada Miejska w Gliwicach przekonuje, że skoro ma prawo występować z wnioskiem do Trybunału (art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji), to zaskarżony przepis, „który ogranicza właściwość Trybunału jedynie do wniosków dotyczących przepisów obowiązujących w dacie orzekania, jest objęty [jej] zakresem działania (...)”.
4.2. Zdaniem Trybunału analiza strony podmiotowej zaskarżonej regulacji pozwala jednoznacznie ustalić, że adresatem art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK jest Trybunał Konstytucyjny, który umarza postępowania (a na etapie wstępnego rozpoznania odmawia nadania wnioskowi dalszego biegu) w razie zaistnienia przesłanki wskazanej w tym przepisie Nie ulega zatem wątpliwości, że art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK określa czynność procesową (strona przedmiotowa) podejmowaną przez Trybunał w ramach realizacji funkcji hierarchicznej kontroli norm.
Zdaniem Trybunału, Rada Miejska w Gliwicach nie uprawdopodobniła, że kwestionowany przepis mieści się w jej zakresie działania (art. 191 ust. 2 Konstytucji), a tym samym nie wykazała przysługującej jej zdolności wnioskowej (art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji) do skutecznego zaskarżenia art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK. Dlatego, z uwagi na niedopuszczalność wydania orzeczenia (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK), Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu wnioskowi w zakresie badania zgodności art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK z powołanymi wzorcami kontroli.
4.3. Trybunał podkreśla również, że argumentacja naruszenia przez zaskarżony przepis art. 188 pkt 1-3 w zw. z art. 197 Konstytucji, art. 191 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 188 Konstytucji wynika z niezrozumienia istoty i skutków hierarchicznej kontroli norm.
4.3.1. Rada Miejska w Gliwicach podnosi, że w art. 188 pkt 1-3 Konstytucji „brak jest zastrzeżenia, iż orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają dotyczyć jedynie aktów normatywnych obowiązujących w dacie orzekania”, co oznacza z kolei, że „ustawą zwykłą nie można ograniczać zakresu kontroli poprzez wprowadzenie wymogu obowiązywania aktu normatywnego w chwili orzekania o jego zgodności z Konstytucją”.
Trybunał przypomina, że o charakterze ustrojowym polskiego sądu konstytucyjnego nie rozstrzyga li tylko zakres spraw poddanych jego kognicji, który wyznacza art. 191 ust. 1 w zw. z art. 188 Konstytucji (w odniesieniu do kontroli następczej). Należy bowiem pamiętać, że orzeczenie Trybunału stwierdzające niekonstytucyjność aktu normatywnego (przepisu) implikuje określone konsekwencje prawne. Skutek pierwszy (bezpośredni) polega na utracie mocy obowiązującej takiego aktu (przepisu), a więc wyeliminowaniu go z systemu obowiązującego prawa. Stosowne unormowanie zawiera art. 190 ust. 1-3 Konstytucji. Skutek drugi (pośredni) dotyczy rozstrzygnięć w sprawach indywidualnych podjętych w przeszłości na podstawie aktu (przepisu) uznanego przez Trybunał za wadliwy. Możliwość wzruszenia takich rozstrzygnięć w trybie wznowienia właściwego postępowania gwarantuje art. 190 ust. 4 Konstytucji.
Trybunał wyraża przekonanie, że powyższe wyjaśnienie pozwoli zrozumieć wnioskodawcy wynikającą z Konstytucji ratio kontroli następczej jedynie tych aktów normatywnych (przepisów), które obowiązują w systemie prawa.
4.3.2. Rada Miejska w Gliwicach twierdzi również, że art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK narusza art. 197 Konstytucji, bowiem materia przekazana do unormowania w drodze ustawy nie obejmuje określenia właściwości Trybunału, a do takiej należy rozwiązanie przyjęte w zaskarżonym przepisie.
Odnosząc się do powyższego zarzutu, Trybunał raz jeszcze stwierdza, że o charakterze prawnym i skutkach orzeczeń wydanych w trybie kontroli następczej rozstrzyga expressis verbis art. 190 ust. 1-4 Konstytucji, natomiast art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK stanowi ich dopełnienie w kontekście podjęcia koniecznych (wymaganych) rozstrzygnięć procesowych. Określenie zakresu kompetencji Trybunału nie należy w żadnym zakresie do zadań i kompetencji jednostek samorządu terytorialnego.
4.3.3. Na marginesie należy zasygnalizować, że wniosek nie zawiera argumentacji uzasadniającej niezgodność kwestionowanego przepisu z art. 2 i art. 165 ust. 1 i 2 Konstytucji, wskazanymi w petitum jako wzorce kontroli. Trudno bowiem prowadzić ocenę zarzutu, którego teza ogranicza się do lakonicznego stwierdzenia: „(...) Konstytucja zapewnia ochronę samodzielności jednostce samorządu terytorialnego, a z drugiej strony przez wąską regulację zawartą w art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK nie może jej przed Trybunałem Konstytucyjnym dochodzić”.
Jednocześnie Trybunał stwierdza, że – co do zasady – w aspekcie umorzenia postępowania z przyczyn, których mowa w art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK, irrelewantny prawnie pozostaje konstytucyjny status podmiotu wszczynającego postępowanie.
5. W myśl poddanego kontroli art. 39 ust. 3 ustawy o TK „przepisu ust. 1 pkt 3 nie stosuje się, jeżeli wydanie orzeczenia o akcie normatywnym, który utracił moc obowiązującą przed wydaniem orzeczenia, jest konieczne dla ochrony konstytucyjnych wolności i praw”.
5.1. Zdaniem Trybunału nie ulega wątpliwości (zob. pkt 4.2 niniejszego uzasadnienia), że adresatem art. 39 ust. 3 ustawy o TK jest sam Trybunał Konstytucyjny, który w ramach podejmowanych czynności procesowych może wydać orzeczenie, jeżeli – w jego ocenie – zachodzi konieczność nazwana w tym przepisie.
5.2. Rada Miejska w Gliwicach przekonuje, że skoro może występować z wnioskiem do Trybunału (art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji), a zaskarżony przepis „nie ma zastosowania do praw i wolności jednostki samorządu terytorialnego (...)”, to przysługuje jej legitymacja procesowa w sprawie kwestionowania konstytucyjności art. 39 ust. 3 ustawy o TK. Wnioskodawca nie prowadzi przy tym odrębnego wywodu, pozwalającego ustalić, w czym przejawia się naruszenie przez art. 39 ust. 3 ustawy o TK art. 188 pkt 1-3 w zw. z art. 197 Konstytucji, art. 191 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 188 Konstytucji oraz art. 2 i art. 165 ust. 1 i 2 Konstytucji. Stwierdza jedynie, że zaskarżony przepis, „(...) rozumiany w ten sposób, że przewidziana w nim konieczność ochrony konstytucyjnych wolności i praw nie dotyczy wolności i praw jednostki samorządu terytorialnego jest sprzeczny z przepisami Konstytucji”. Podnosi też, że „nie ma żadnych podstaw, aby w tym zakresie różnicować sytuację podlegającej sądowej ochronie jednostki samorządu terytorialnego i innych adresatów prawa, również korzystających z ochrony sądowej”.
5.2.1. Trybunał przypomina, że na podstawie art. 39 ust. 3 ustawy o TK można wyłączyć stosowanie art. 39 ust. 1 pkt 3 tejże ustawy, jeżeli wyrokowanie o akcie normatywnym, który utracił moc obowiązującą przed wydaniem orzeczenia, jest konieczne dla ochrony konstytucyjnych wolności i praw.
Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę, że podstawową funkcją wolności i praw, o których stanowi rozdział II Konstytucji, jest określenie pozycji prawnej człowieka i obywatela wobec organów władzy publicznej, a jednocześnie nałożenie na te organy obowiązków związanych z koniecznością zagwarantowania realizacji konstytucyjnych wolności i praw. W konsekwencji organy władzy publicznej oraz inne podmioty wykonujące zadania publiczne – z natury rzeczy – nie są adresatami uprawnień wynikających z poszczególnych wolności i praw, przypisanych podmiotom prywatnym (por. postanowienia TK z: 19 lipca 2004 r. i 13 maja 2005 r., Tw 12/04, OTK ZU nr 3/B/2005, poz. 93 i 94). Dotyczy to także samorządu terytorialnego, który zgodnie z art. 16 ust. 2 i art. 163 Konstytucji uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej, wykonując przysługującą mu w ramach ustaw istotną część zadań publicznych w imieniu własnym i na własny rachunek. Dla realizacji tego właśnie celu jednostki samorządu terytorialnego zostały wyposażone w osobowość prawną (art. 165 ust. 1 zdanie pierwsze Konstytucji), a także (art. 165 ust. 2 Konstytucji) samodzielność podlegającą ochronie sądowej (por. postanowienie TK z 19 lutego 2008 r., Tw 44/07, OTK ZU nr 3/B/2008, poz. 87 i powołane tam orzeczenia). Należy przy tym pamiętać, że atrybuty jednostek samorządu terytorialnego (samodzielność) mają być – co do zasady – chronione sądownie. Wnioski do Trybunału, który nie sprawuje wymiaru sprawiedliwości, mają na celu nie tyle obronę ich ˝praw˝ (czemu służyć mogą co najwyżej pośrednio), ale przede wszystkim zapewnienie hierarchicznej zgodności norm. Sądowej ochrony gminy (art. 165 ust. 2 Konstytucji), nakierowanej na prawidłowe wykonywanie przez nią zadań publicznych, nie można utożsamiać z prawem do sądu (art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji), będącym jednym ze środków ochrony konstytucyjnych wolności i praw jednostki (por. postanowienie pełnego składu Trybunału Konstytucyjnego z 22 maja 2007 r., SK 70/05, OTK ZU nr 6/A/2007, poz. 60).
Podmioty realizujące funkcje władzy publicznej nie są nosicielami poszczególnych wolności i praw konstytucyjnych przysługujących podmiotom prywatnym, lecz adresatami obowiązków związanych z realizacją praw innych podmiotów (por. postanowienie TK z 26 października 2001 r., Ts 72/01, OTK ZU nr 6/2001, poz. 298). Nie można bowiem abstrahować od podstawowych różnic między konstytucyjną pozycją osoby fizycznej (osoby prawnej prawa prywatnego), a konstytucyjnym statusem jednostki samorządu terytorialnego jako publicznej osoby prawnej, sprawującej władzę w zakresie powierzonych jej zadań. Co znamienne, „osób prawnych prawa publicznego (np. gmin ) (…) nie można (…) traktować jako prostych zrzeszeń obywateli realizujących swoje prawa i wolności. Stąd osobom tym [np. gminom] odmawia się zdolności do posiadania statusu podmiotów prawa i wolności, o których mowa w rozdziale II [Konstytucji], a ich samodzielność chroniona jest innymi mechanizmami konstytucyjnymi” (L. Garlicki, Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, wyd. 13, Warszawa 2009, s. 94). Dzieje się tak dlatego, że status prawny jednostek samorządu terytorialnego jest wyraźnie uregulowany w odrębnym, VII rozdziale ustawy zasadniczej, poza przepisami o konstytucyjnych wolnościach i prawach człowieka i obywatela (rozdział II), zaś jednostki samorządu terytorialnego z istoty rzeczy wykonują określone kompetencje, nie korzystając tym samym z praw i wolności. Sfera kompetencji organów władzy publicznej stanowi granicę dla sfery wolności i praw obywatelskich (zob. powołane postanowienie pełnego składu Trybunału Konstytucyjnego z 22 maja 2007 r., SK 70/05 oraz J. Trzciński, Podmiotowy zakres skargi konstytucyjnej, [w:] Konstytucja. Wybory. Parlament, Studia ofiarowane Zdzisławowi Jaroszowi, red. L. Garlicki, Warszawa 2000, s. 213-214).
Również Europejski Trybunał Praw Człowieka przyjmuje w swoim orzecznictwie, że jednostki samorządu terytorialnego nie są podmiotem praw i wolności gwarantowanych przez Europejską Konwencję Praw Człowieka (zob. postanowienie ETPC z 18 maja 2000 r., Hatzitakis, and Thermaikos and Mikra Borough Councils przeciwko Grecji, skargi nr 48391/99 i 48392/99; postanowienie ETPC z 1 lutego 2001 r., Ayuntamiento de Mula przeciwko Hiszpanii, skarga nr 55346/00).
Mając powyższe na względzie, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że spełnienie żądania wnioskodawcy wymagałoby rozpatrzenia postawionych zarzutów w kontekście powołanych w treści zaskarżonego art. 39 ust. 3 ustawy o TK „konstytucyjnych wolności i praw”. W konsekwencji, ocena konstytucyjności zaskarżonego uregulowania musiałaby być dokonana przez pryzmat uprawnień, które nie przysługują jednostce samorządu terytorialnego. Skoro gmina nie jest ich nosicielem, to tym samym art. 39 ust. 3 ustawy o TK nie dotyczy spraw objętych zakresem działania Rady Miejskiej w Gliwicach. Przesądza to o braku po stronie wnioskodawcy legitymacji do kwestionowania tego przepisu w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym (art. 191 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji). Okoliczność powyższa powoduje niedopuszczalność nadania wnioskowi dalszego biegu (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK).
5.2.2. Przywołana wyżej argumentacja wnioskodawcy (pkt 5.2 niniejszego uzasadnienia) świadczy również o tym, że Rada Miejska w Gliwicach domaga się kontroli art. 39 ust. 3 ustawy o TK z powołanymi wzorcami konstytucyjnymi, rozpatrywanymi nie tyle samodzielnie, ile w związku z zasadą równości.
Trybunał ustalił natomiast, że art. 32 Konstytucji nie został wskazany jako wzorzec kontroli ani w uchwale Rady Miejskiej w Gliwicach z 17 marca 2011 r. (nr V/38/2011) w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego, ani w uchwale tej Rady z 14 kwietnia 2011 r. (nr VII/78/2011) w sprawie sprostowania oczywistej omyłki w pierwszej powołanej uchwale.
Oznacza to, że rozpatrzenie zarzutu naruszenia art. 32 Konstytucji jest niedopuszczalne. Wniosek, w tak wyznaczonym zakresie zaskarżenia, pochodzi bowiem od podmiotu nieuprawnionego w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK.
5.2.3. Trybunał Konstytucyjny zwraca ponadto uwagę, że argumentacja wnioskodawcy koncentruje się zasadniczo na tym, że art. 39 ust. 3 ustawy o TK „nie ma zastosowania do (…) jednostki samorządu terytorialnego” (powyżej sprecyzowano dlaczego). Zarzut sprowadza się zatem do tego, że kwestionowany przepis (ustawa o TK) nie zawiera konkretnego unormowania, którego istnienie „zadowalałoby” wnioskodawcę. Chodzi zatem o regulację (a właściwie jej brak) przyznającą jednostce samorządu terytorialnego możliwość korzystania z takiego mechanizmu, jaki został przewidziany w art. 39 ust. 3 Konstytucji. Powyższe prowadzi do konkluzji, że Rada Miejska w Gliwicach domaga się stwierdzenia niezgodności z Konstytucją zaniechania prawodawczego, co wykracza poza kognicję polskiego sądu konstytucyjnego. Należy bowiem pamiętać, że Trybunał Konstytucyjny pełni rolę jedynie „ustawodawcy negatywnego”, eliminując z systemu prawnego normy naruszające Konstytucję. Nie ma natomiast kompetencji do stanowienia norm, a taki charakter miałoby orzekanie w sprawie zaniechań ustawodawczych (por. wyrok TK z 2 lipca 2002 r., U 7/01, OTK ZU nr 4/A/2002, poz. 48).
6. Trybunał Konstytucyjny odniósł się również do przedstawionego we wniosku argumentu, zgodnie z którym „przyznany jednostce samorządu terytorialnego w art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji instrument »abstrakcyjnej kontroli« został w przepisach ustawy o Trybunale Konstytucyjnym ograniczony”, co w konsekwencji uzasadnia stwierdzenie, że art. 39 ust. 1 pkt 3 i art. 39 ust. 3 ustawy o TK naruszają zdolność wnioskową Rady Miejskiej w Gliwicach. Przekonując, że „ustawą zwykłą nie można ograniczać zakresu kontroli”, wnioskodawca domaga się zbadania zgodności kwestionowanych przepisów nie tyle z samym art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji, ile z tym przepisem rozpatrywanym w związku z art. 191 ust. 2 Konstytucji, który wyznacza materialny kształt ograniczonej rzeczowo zdolności wnioskowej organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego. Świadczy to o świadomości podmiotu sporządzającego wniosek, że konstruowanie przedstawionego zarzutu naruszenia art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji bez połączenia go z dodatkowym wzorcem kontroli w postaci art. 191 ust. 2 Konstytucji musiałaby cechować oczywista bezzasadność.
Trybunał ustalił, że art. 191 ust. 2 Konstytucji nie został wskazany jako wzorzec kontroli ani w uchwale Rady Miejskiej w Gliwicach z 17 marca 2011 r. (nr V/38/2011) w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego, ani w uchwale tej Rady z 14 kwietnia 2011 r. (nr VII/78/2011) w sprawie sprostowania oczywistej omyłki w pierwszej powołanej uchwale.
Oznacza to, że rozpatrzenie zarzutu naruszenia przez kwestionowane przepisy ustawy o TK art. 191 ust. 2 Konstytucji jest niedopuszczalne. Wniosek, w tak wyznaczonym zakresie zaskarżenia, pochodzi od podmiotu nieuprawnionego w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK.
7. Rada Miejska w Gliwicach przekonuje, że „ograniczenie badania zgodności z Konstytucją jedynie aktów normatywnych obowiązujących jest niewłaściwe i niecelowe”, bowiem „faktyczna ocena, czy dana regulacja w praktyce nie narusza Konstytucji jest (…) możliwa już po utracie mocy obowiązującej przepisów przejściowych”. Zdaniem wnioskodawcy, „z reguły jest (…) tak, że o tym, czy jednostce samorządu terytorialnego przyznano odpowiedni udział w dochodach publicznych (adekwatny do zmienionych zadań) można przesądzić dopiero po zakończeniu okresu przejściowego”.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że argumentacja przedstawiona przez Radę Miejską w Gliwicach odnosi się do naruszenia art. 167 Konstytucji, którego nie wskazano jako wzorca kontroli ani w uchwale Rady Miejskiej w Gliwicach z 17 marca 2011 r. (nr V/38/2011) w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego, ani w uchwale tej Rady z 14 kwietnia 2011 r. (nr VII/78/2011) w sprawie sprostowania oczywistej omyłki w pierwszej powołanej uchwale.
Oznacza to, że rozpatrzenie zarzutu naruszenia przez art. 39 ust. 1 pkt 3 i art. 39 ust. 3 ustawy o TK art. 167 Konstytucji jest niedopuszczalne. Wniosek, w tak wyznaczonym zakresie zaskarżenia, pochodzi od podmiotu nieuprawnionego w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK.
Biorąc pod uwagę wszystkie wskazane wyżej okoliczności, Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.