Pełny tekst orzeczenia

464/5/B/2012

POSTANOWIENIE
z dnia 13 września 2012 r.
Sygn. akt Ts 3/12

Trybunał Konstytucyjny w składzie:




Stanisław Biernat – przewodniczący


Leon Kieres – sprawozdawca


Zbigniew Cieślak,


po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2012 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Andrzeja T.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 30 grudnia 2011 r. Andrzej T. (dalej: skarżący) zarzucił niezgodność art. 39823 § 2 zdanie drugie ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) z art. 176 ust. 1 Konstytucji. Zdaniem skarżącego rozpoznawanie skargi na wydane przez referendarza sądowego postanowienie odnośnie do kosztów sądowych lub kosztów procesu oraz postanowienie o odmowie ustanowienia adwokata lub radcy prawnego z urzędu przez sędziego tego samego sądu, w którym orzeka referendarz, narusza zasadę dwuinstancyjności postępowania sądowego.
Postanowieniem z 6 marca 2012 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Powodem wydania takiego rozstrzygnięcia było ustalenie, że skarga konstytucyjna została złożona z przekroczeniem ustawowego terminu do jej wniesienia. Przewidziany w art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) trzymiesięczny termin do wniesienia skargi konstytucyjnej rozpoczął swój bieg w dniu doręczenia skarżącemu postanowienia Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim z 16 maja 2011 r. (sygn. akt I C 454/10), a więc 27 maja 2011 r. Bieg tego terminu uległ zawieszeniu 10 sierpnia 2011 r., kiedy skarżący złożył wniosek o ustanowienie dla niego pełnomocnika z urzędu w celu sporządzenia skargi konstytucyjnej. Dalszy bieg tego terminu rozpoczął się z kolei 25 października 2011 r., kiedy to pełnomocnik skarżącego otrzymał pismo o wyznaczeniu go pełnomocnikiem z urzędu w niniejszej sprawie. Upływ terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej nastąpił 9 listopada 2011 r., skarga została zaś złożona 30 grudnia 2011 r.
Zażalenie na postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu wniósł pełnomocnik skarżącego. Zarzucił w nim wadliwe przyjęcie przez Trybunał, że w wypadku zwrócenia się przez skarżącego na podstawie art. 48 ust. 2 ustawy o TK o wyznaczenie pełnomocnika z urzędu w celu sporządzenia skargi konstytucyjnej trzymiesięczny termin do wniesienia skargi ulega zawieszeniu, nie zostaje zaś przerwany i nie biegnie na nowo od daty ustanowienia pełnomocnika. Zdaniem pełnomocnika skarżącego zgodnie z literalnym brzmieniem art. 48 ust. 2 ustawy o TK trzymiesięczny termin do wniesienia skargi powinien być liczony od dnia rozpoznania przez sąd wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu, a więc w tym wypadku od 30 września 2011 r.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a zarzuty podniesione w zażaleniu nie podważają dokonanych w nim ustaleń i nie zasługują na uwzględnienie.
Podstawą odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej było stwierdzenie, że została ona wniesiona po upływie trzymiesięcznego terminu, przewidzianego w art. 46 ust. 1 ustawy o TK. Ustalenie to jest prawidłowe. Ostateczne rozstrzygnięcie w sprawie skarżącego zostało mu doręczone 27 maja 2011 r. Dopiero po upływie 75 dni od tej daty – 10 sierpnia 2011 r. skarżący złożył wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu w celu wniesienia skargi konstytucyjnej, w związku z czym – na podstawie art. 48 ust. 2 ustawy o TK – zawieszeniu uległ bieg terminu do wniesienia skargi. Zaczął on biec na nowo 25 października 2011 r., gdy pełnomocnikowi skarżącego doręczono zarządzenie o wyznaczeniu go na pełnomocnika z urzędu. Od tego dnia do upływu terminu do wniesienia skargi pozostało 15 dni. Skarga konstytucyjna została zaś złożona 30 grudnia 2011 r., a więc z przekroczeniem ustawowego terminu.
Nieuzasadnione jest zawarte w zażaleniu twierdzenie, że art. 48 ust. 2 ustawy o TK należy rozumieć w ten sposób, że przewiduje on, iż termin do wniesienia skargi konstytucyjnej biegnie dopiero od momentu ustanowienia pełnomocnika z urzędu, nie wlicza się zaś do niego okresu, jaki upłynął pomiędzy doręczeniem skarżącemu ostatecznego rozstrzygnięcia w sprawie, która legła u podstaw skargi konstytucyjnej, a złożeniem przez niego wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu. Użyte w art. 48 ust. 2 ustawy o TK sformułowanie, iż termin do wniesienia skargi konstytucyjnej „nie biegnie” do czasu rozpoznania przez sąd wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu, oznacza bowiem zawieszenie, nie zaś przerwanie biegu tego terminu, który zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy o TK rozpoczyna się w momencie doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia w jego sprawie. Pogląd ten został ugruntowany zarówno w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego (zob. np. postanowienia TK z: 25 listopada 1998 r., Ts 92/98, OTK ZU nr 3/1999, poz. 46; 12 listopada 1998 r., Ts 96/98, OTK ZU nr 6/1998, poz. 107; 2 września 1999 r., Ts 7/99, OTK ZU nr 6/1999, poz. 128; 29 stycznia 2002 r., Ts 137/01, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 105; 19 marca 2003 r., Ts 27/03, OTK ZU nr 2/B/2003, poz. 157), jak i w doktrynie (zob. np. R. Balicki, Skarga konstytucyjna jako pismo procesowe, [w:] Skarga konstytucyjna, red. J. Trzciński, Warszawa 2000, s. 168; s. 151; M. Hauser, Odesłania w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym, Warszawa 2006, s. 183-184).
Jak wielokrotnie podkreślał Trybunał Konstytucyjny, taka interpretacja art. 48 ust. 2 ustawy o TK znajduje oparcie zarówno w brzmieniu tego przepisu, jak i w konieczności zapewnienia równego traktowania skarżących korzystających z usług wybranych przez nich adwokatów lub radców prawnych oraz skarżących korzystających z pomocy prawnej udzielanej z urzędu. Przyjęcie, że termin do wniesienia skargi konstytucyjnej biegnie na nowo od rozstrzygnięcia wniosku o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego z urzędu, prowadziłoby do sytuacji, w której w wypadku osób samodzielnie ustanawiających pełnomocnika do sporządzenia skargi konstytucyjnej ryzyko zbyt późnego zwrócenia się do adwokata lub radcy prawnego zawsze obciążałoby skarżącego, zaś w wypadku osób występujących do sądu o ustanowienie pełnomocnika z urzędu zwłoka w złożeniu wniosku nie miałaby żadnego znaczenia. Ponadto przyjęte przez Trybunał rozumienie art. 48 ust. 2 ustawy o TK dąży do zapobieżenia próbom przedłużenia terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej przez składanie nieuzasadnionych wniosków o ustanowienie pełnomocnika z urzędu (zob. np. postanowienia TK z 25 listopada 1998 r., Ts 92/98, OTK ZU nr 3/1999, poz. 46 oraz 2 września 1999 r., Ts 7/99, OTK ZU nr 6/1999, poz. 128). Znajduje także oparcie w literalnej wykładni tego przepisu. Gdyby bowiem ustawodawca przewidział, że termin do wniesienia skargi konstytucyjnej ulega przerwaniu, to omawiany przepis wskazywałby, że od daty ustanowienia pełnomocnika z urzędu termin ten biegnie na nowo (zob. np. postanowienie TK z 19 marca 2003 r., Ts 27/03 i cytowane tam orzecznictwo). Sformułowane w zażaleniu zarzuty, dotyczące nieprawidłowej wykładni art. 48 ust. 1 ustawy o TK, nie zasługują więc na uwzględnienie.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny nie uwzględnił zażalenia wniesionego na postanowienie o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.