Pełny tekst orzeczenia

511/6/B/2012

POSTANOWIENIE

z dnia 11 września 2012 r.

Sygn. akt Ts 53/11



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Andrzej Wróbel – przewodniczący

Stanisław Rymar – sprawozdawca

Mirosław Granat,



po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 lutego 2012 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Jana D.,



p o s t a n a w i a:



nie uwzględnić zażalenia.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej z 15 lutego 2011 r. Jan D. (dalej: skarżący) wniósł o zbadanie zgodności art. 212 § 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, ze zm.; dalej: k.k.) w zakresie, w jakim „umożliwia on karanie osób niebędących autorami tekstu lub przekazu audiowizualnego za wypowiedzi udzielone przedstawicielom mediów w nieformalnych okolicznościach, które następnie zostały przez dziennikarzy wykorzystane wbrew wiedzy i woli osób cytowanych, a tym samym ogranicza konstytucyjną zasadę wolności słowa” z art. 14, art. 42 ust. 1 w zw. z art. 2, a także art. 54 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji.

Postanowieniem z 21 lutego 2012 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Podstawę odmowy w zakresie wzorców wynikających z art. 14 oraz art. 54 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji stanowiło ustalenie, że zachodzi przesłanka negatywna ne bis in idem, ponieważ w wyroku z 30 października 2006 r. (P 10/06, OTK ZU nr 9/A/2006, poz. 128) Trybunał Konstytucyjny orzekł, że § 1 i 2 art. 212 k.k. są zgodne z art. 14 oraz art. 54 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji. W odniesieniu do wzorców kontroli wyprowadzonych z art. 42 ust. 1 w zw. z art. 2 Trybunał stwierdził oczywistą bezzasadność zarzutów dotyczących posłużenia się w zaskarżonym przepisie zwrotami niedookreślonymi i powołał orzecznictwo konstytucyjne dotyczące takich zwrotów w prawie karnym materialnym.

Powyższe postanowienie zostało zaskarżone zażaleniem z 5 marca 2012 r. Skarżący zarzucił, że nie zachodzi przesłanka negatywna ne bis in idem, ponieważ w wyroku w sprawie o sygn. P 10/06 „występuje wprawdzie zbieżność wzorca konstytucyjnego (…) [ale] zbadanie konstytucyjności przepisu art. 212 k.k. w niniejszej sprawie dotyczy konkretnej interpretacji przepisu, skutkującej uznaniem za zniesławienie wypowiedzi udzielonej dziennikarzowi podczas nieoficjalnej rozmowy”, co dowodzi, że zachodzi „odmienny sposób zaskarżenia przepisu art. 212 k.k. oraz argumentowania naruszenia przepisu w obu postępowaniach”.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a argumenty podniesione w zażaleniu nie podważają ustaleń przedstawionych w tym orzeczeniu i dlatego nie zasługują na uwzględnienie. Przedmiotem kontroli dokonywanej przez Trybunał Konstytucyjny w wyniku wniesienia zażalenia na postanowienie o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej jest jedynie prawidłowość dokonanego w nim rozstrzygnięcia.

Trybunał Konstytucyjny ustalił, że skarżący w zażaleniu nie podważył wskazanych w zakwestionowanym postanowieniu podstaw odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

Po pierwsze, niezasadne są argumenty skarżącego, że w sprawie o sygn. P 10/06 przedmiotem badania był „ogólny problem zakresu penalizacji przestępstwa zniesławienia [zaś] celem przedmiotowego postępowania jest (…) wyeliminowanie penalizacji konkretnych zachowań”. Sentencja wyroku w sprawie P 10/06 jest bowiem jednoznaczna – nie jest to wyrok zakresowy ani interpretacyjny, stwierdzono w nim zgodność art. 212 § 1 i 2 k.k. z art. 14 i art. 54 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji.

Wprawdzie to, że Trybunał badał dany przepis – określone przepisy stanowiły już przedmiot kontroli z określonymi wzorcami i została orzeczona zgodność z Konstytucją – nie wyklucza ponownego badania tych samych przepisów z tymi samymi wzorcami, jeżeli inicjator kontroli przedstawia nowe, niepowoływane wcześniej argumenty, okoliczności lub dowody uzasadniające prowadzenie postępowania i wydanie wyroku (por. wyroki TK z: 12 września 2006, SK 21/05, OTK ZU nr 8/A/2006, poz. 103; 27 marca 2007 r., SK 3/05, OTK ZU nr 3/A/2007, poz. 32). Jednak zawarte w zażaleniu wywody, mające uzasadniać tezę o dopuszczalności merytorycznej kontroli, odnoszą się do ustaleń faktycznych sądów powszechnych, skarżący twierdzi bowiem, że „rozmówca nie może ponosić odpowiedzialności karnej za treść wypowiedzi wykorzystanych przez dziennikarza przy przygotowaniu publikacji”. Jak trafnie wskazał Trybunał w zakwestionowanym postanowieniu, poza jego kognicją pozostają twierdzenia skarżącego kwestionujące w istocie ustalenia faktyczne sądów powszechnych, a zwłaszcza to, że w ocenie sądów skarżący podczas rozmowy z dziennikarzem miał świadomość, jaki jest jej cel, tj. wykorzystanie przekazywanych wiadomości i wypowiedzi skarżącego w materiale prasowym (m.in. zgodził się na jej nagranie). Podobnie trzeba ocenić powołane w skardze konstytucyjnej, a powtórzone w zażaleniu wywody dotyczące prawa prasowego, w szczególności definicji dziennikarza. Należy podzielić bowiem argument Trybunału zawarty w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia, że skarżący zakwestionował jedynie art. 212 § 2 k.k., co zdeterminowało przedmiot sprawy i wyznaczyło zakres kompetencji Trybunału.

Po drugie, skarżący nie podważył trafności zawartego w zakwestionowanym postanowieniu stwierdzenia, że zarzuty naruszenia art. 42 ust. 1 w zw. z art. 2 Konstytucji, których źródłem jest posłużenie się w zaskarżonym przepisie zwrotami niedookreślonymi, są oczywiście bezzasadne.

Bezpodstawny jest zarzut skarżącego, że Trybunał w zakwestionowanym postanowieniu nie wskazał argumentów przemawiających za przyjęciem oczywistej bezzasadności w niniejszej sprawie wzorca kontroli wynikającego z art. 42 ust. 1 w zw. z art. 2 Konstytucji. Przytoczone fragmenty uzasadnień w sprawach o sygn. SK 43/05 (wyrok z 12 maja 2008 r., OTK ZU nr 4/A/2008, poz. 57), SK 52/08 (wyrok z 9 czerwca 2010 r., OTK ZU nr 5/A/2010, poz. 50), SK 13/05 (wyrok z 12 września 2005 r., OTK ZU nr 8/A/2005, poz. 91) oraz P 33/05 (wyrok z 21 lipca 2006 r. OTK ZU nr 7A/2006, poz. 83) dowodzą bowiem, że zwroty niedookreślone są dopuszczalne w prawie karnym materialnym. Wyrażona w art. 42 ust. 1 Konstytucji zasada nullum crimen sine lege oraz wynikająca z niej zasada określoności czynu zabronionego nie oznaczają, że przepis karny nie może zawierać zwrotów niedookreślonych lub pojęć zdefiniowanych w innej niż kodeks karny regulacji. Skarżący twierdzi, że liczne sformułowania niedookreślone, użyte w treści zaskarżonego art. 212 § 2 k.k., np. „pomawiać’, „poniżać”, „narażać na utratę zaufania” świadczą o niekonstytucyjności zakwestionowanego przepisu. Tymczasem, jak trafnie wskazano w wyroku TK z 12 września 2005 r. (SK 13/05) ani sama konieczność wykładni przepisu prawa, ani okoliczność posłużenia się odesłaniem w zakresie definiowania cech czynu nie przesądzają jeszcze o przekroczeniu przez ustawodawcę konstytucyjnego standardu określoności czynu zabronionego, znaczenie zwrotów niedookreślonych nie jest zaś ustalane w próżni prawnej, co mogłoby rodzić niepewność, lecz poprzez analizę dorobku doktryny, a zwłaszcza orzecznictwa sądowego, które autorytatywnie usuwa istniejące obiektywnie wątpliwości.

Gdyby więc skarżący zarzucał, że utrwalone rozumienie zwrotów niedookreślonych zawartych w art. 212 § 2 k.k. przyjmowane przez Sąd Najwyższy jest niezgodne z Konstytucją, to powinien był wykazać, że istnieje określona linia orzecznicza w tym zakresie. Jednak skarżący nie podniósł w skardze konstytucyjnej takiego zarzutu ani nie odwołał się do judykatów, które wskazywałyby na dominującą niekonstytucyjną interpretację tych pojęć nieostrych.



Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 7 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.), Trybunał Konstytucyjny nie uwzględnił zażalenia wniesionego na postanowienie o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.