Pełny tekst orzeczenia

337/4/B/2012
5
POSTANOWIENIE
z dnia 18 lipca 2012 r.
Sygn. akt Ts 123/10

Trybunał Konstytucyjny w składzie:




Wojciech Hermeliński – przewodniczący


Stanisław Rymar – sprawozdawca


Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz,


po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 2 grudnia 2010 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Krystyny S.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 15 maja 2010 r. Krystyna S. (dalej: skarżąca) zarzuciła niezgodność art. 552 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.; dalej: k.p.k.) z art. 2, art. 30, art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1 i 2, art. 45 ust. 1, art. 47, art. 77 ust. 1 i 2 Konstytucji. W ocenie skarżącej ograniczenie w zaskarżonym przepisie możliwości dochodzenia odszkodowania oraz zadośćuczynienia za niesłuszne skazanie do sytuacji, w których orzeczoną karę wykonano, narusza wskazane wzorce konstytucyjne. Zdaniem skarżącej ograniczenie jej prawa do uzyskania odszkodowania za skazanie na karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania godzi w zasadę demokratycznego państwa prawnego oraz sprawiedliwości społecznej, a także zasadę równego traktowania i zakaz dyskryminacji. Prowadzi bowiem do nieuzasadnionego zróżnicowania sytuacji osób, wobec których orzeczono karę pozbawienia wolności bez jej warunkowego zawieszenia, oraz osób, którym wykonanie tej kary warunkowo zawieszono. Skarżąca podniosła również, że art. 552 § 1 k.p.k. narusza prawo do sprawiedliwego procesu, które obejmuje wynagrodzenie wszystkich krzywd i szkód powstałych w wyniku niesłusznego skazania. Stwierdziła także, że zaskarżony przepis uniemożliwia dochodzenie roszczeń niemajątkowych, takich jak przeproszenie osoby skazanej oraz podanie do publicznej wiadomości wyroku uniewinniającego i zasądzającego odszkodowanie. W przekonaniu skarżącej odbiera jej to możliwość domagania się ochrony swojej godności oraz prawo do ochrony czci i dobrego imienia.
Postanowieniem z 2 grudnia 2010 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał podkreślił, że zaskarżony art. 552 § 1 k.p.k. stanowi regulację szczególną – umożliwia bowiem dochodzenie, w specjalnej procedurze przewidzianej w k.p.k., roszczenia, które mimo że wynika z postępowania karnego, ma charakter cywilny. Możliwość ta jest ograniczona do odszkodowania i zadośćuczynienia za krzywdę doznaną w wyniku wykonania (w całości lub w części) kary lub środka zabezpieczającego. Jej istnienie nie wyklucza jednak dochodzenia innych roszczeń na podstawie przepisów ogólnych (na drodze cywilnoprawnej). Dlatego Trybunał uznał za oczywiście bezzasadne zarzuty naruszenia przez zaskarżone przepisy art. 30, art. 31 ust. 1-3, art. 45 ust. 1, art. 47 oraz art. 77 ust. 1 i 2. Trybunał stwierdził, że oczywiście bezzasadny jest również zarzut naruszenia przez zaskarżony przepis zasady równości. Osoby skazane, wobec których wykonano karę oraz osoby, wobec których została ona orzeczona, lecz nie wykonana, nie znajdują się bowiem w takiej samej lub podobnej sytuacji prawnie relewantnej, a ich zróżnicowane traktowanie nie stanowi dyskryminacji. Ponadto Trybunał przypomniał, że art. 2, art. 31 ust. 1-3 oraz art. 32 ust. 1 i 2 nie mogą stanowić samodzielnych wzorców kontroli konstytucyjności w procedurze inicjowanej wniesieniem skargi konstytucyjnej.
Zażalenie na powyższe postanowienie wniósł pełnomocnik skarżącej. Wskazał w nim, że skarżąca w toku postępowania podnosiła, że za niezasadne uważa przyjęcie, iż zastosowanie środka probacyjnego w postaci warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności powoduje stan niewykonania tej kary, w sytuacji gdy osoba, wobec której taką karę orzeczono, podlega określonym rygorom. Ponadto pełnomocnik skarżącej zarzucił zaskarżonemu postanowieniu nieprawidłowe ustalenie, że zarzuty skarżącej w zakresie naruszenia konstytucyjnej zasady ochrony godności są oczywiście bezzasadne.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 36 ust. 4 w zw. z art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.), skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Oznacza to, że Trybunał Konstytucyjny poddaje analizie zarzuty zażalenia, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego postanowienia, i do tego ogranicza rozpoznanie tego środka odwoławczego. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego treść zażalenia nie dostarcza żadnych argumentów podważających przesłanki odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej przedstawione w zaskarżonym postanowieniu. Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a zarzuty podniesione w zażaleniu nie zasługują na uwzględnienie.
W zaskarżonym postanowieniu słusznie przyjęto, że sytuacja osób, w stosunku do których orzeczono i wykonano karę (całości lub w części), różni się od sytuacji tych, wobec których wykonanie kary zostało warunkowo zawieszone, w stopniu pozwalającym stwierdzić, że nie znajdują się one w takiej samej lub podobnej sytuacji prawnej. Skarżąca podkreśla co prawda, że na osobie, wobec której zastosowano warunkowe zawieszenie wykonania kary, spoczywają pewne rygory związane z okresem próby, ale nie sposób przyjąć, że czynią one jej sytuację identyczną z sytuacją osób faktycznie pozbawionych wolności na podstawie niesłusznego wyroku skazującego. Oczywiście bezzasadny jest więc zarzut naruszenia zasady równości przez ograniczenie możliwości dochodzenia roszczeń z tytułu niesłusznego skazania w procedurze przewidzianej w rozdziale 58 k.p.k. jedynie do roszczeń o wynagrodzenie szkody i zadośćuczynienie krzywdzie wynikłym z wykonania kary, przy jednoczesnym istnieniu możliwości dochodzenia innych roszczeń na zasadach ogólnych.
Ponadto Trybunał w obecnym składzie stwierdza, że w zaskarżonym postanowieniu słusznie wskazano, iż nawet gdyby zarzut naruszenia przez zaskarżony przepis art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji nie został uznany za oczywiście bezzasadny, to i tak nie mógłby on być przedmiotem rozpoznania w procedurze inicjowanej wniesieniem skargi konstytucyjnej. Art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji nie może bowiem stanowić samodzielnego wzorca kontroli konstytucyjności przepisów zaskarżonych w tym trybie (zob. np. postanowienia TK z 24 października 2001 r., SK 10/01, OTK nr 7/2001, poz. 225 oraz 13 marca 2002 r., Ts 108/01, OTK ZU nr 2/B/2002, poz. 138).
Na uwzględnienie nie zasługuje również – nieuzasadniony szerzej we wniesionym zażaleniu – zarzut, że Trybunał błędnie uznał skargę za oczywiście bezzasadną w części dotyczącej naruszenia art. 30 Konstytucji. Jak bowiem wskazano w postanowieniu z 2 grudnia 2010 r., zarzut naruszenia art. 30 Konstytucji skarżąca wiązała z twierdzeniem, że zaskarżony przepis uniemożliwia jej dochodzenie roszczeń niemajątkowych wynikłych z niesłusznego skazania. Tymczasem przepis ten nie zamyka takiej możliwości, a jedynie nie przewiduje jej realizacji w szczególnej procedurze uregulowanej w rozdziale 58 k.p.k. Trybunał słusznie uznał w zaskarżonym postanowieniu, że ani art. 30, ani żaden inny przepis Konstytucji powołany przez skarżącą nie gwarantuje jej prawa do tego, aby jej roszczenie cywilnoprawne było rozpoznane w oczekiwanym przez nią, szczególnym trybie.
Ponadto Trybunał stwierdza, że wniesione zażalenie nie zawiera żadnych zarzutów podważających prawidłowość zaskarżonego postanowienia w pozostałym zakresie. Również w tej części postanowienie to jest prawidłowe.

Mając powyższe na uwadze, Trybunał Konstytucyjny nie uwzględnił zażalenia wniesionego na postanowienie o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.