Pełny tekst orzeczenia

298/3/B/2012

POSTANOWIENIE

z dnia 21 lutego 2012 r.

Sygn. akt Ts 206/11



Trybunał Konstytucyjny w składzie:





Stanisław Rymar,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Arkadiusza Z. w sprawie zgodności:

art. 361 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.) z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



p o s t a n a w i a:



1) umorzyć postępowanie w zakresie zbadania zgodności art. 361 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.) z art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



2) odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej w pozostałym zakresie.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej, wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 5 lipca 2011 r., Arkadiusz Z. (dalej: skarżący) zakwestionował zgodność art. 361 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.; dalej: k.c.) w zakresie, w jakim nie przewiduje on sytuacji, w której normalny związek przyczynowy zachodzić może również w sytuacji, gdy bezpośrednią przyczyną szkody jest zachowanie się poszkodowanego wywołane jego szczególną reakcją psychiczną, z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 1 i 2 Konstytucji.

Rozpatrywana skarga konstytucyjna sformułowana została w związku z następującą sprawą. Skarżący dochodził od Skarbu Państwa zadośćuczynienia za krzywdę doznaną wskutek niezasadnego pozbawienia nabytego prawa podmiotowego do odbycia aplikacji przez niesłuszne cofnięcie zgody na jej odbywanie. Sąd Okręgowy – II Wydział Cywilny wyrokiem z 19 czerwca 2009 r. (sygn. akt II C 2024/06) oddalił powództwo skarżącego. Sąd Apelacyjny w Warszawie – I Wydział Cywilny orzeczeniem z 17 lutego 2010 r. (sygn. akt I ACa 1094/09) oddalił apelację skarżącego. Z kolei Sąd Najwyższy wyrokiem z 6 kwietnia 2011 r. (sygn. akt I OSK 475/10) oddalił skargę kasacyjną wniesioną od wyroku sądu odwoławczego.

Zarządzeniem z 1 września 2011 r. skarżący został wezwany do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej przez wskazanie ostatecznego – w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji – rozstrzygnięcia sądu lub organu władzy publicznej, z wydaniem którego skarżący łączy zarzut naruszenia konstytucyjnych wolności lub praw oraz dokładne określenie przedmiotu skargi przez wykazanie, że art. 361 § 1 k.c. stanowił podstawę tego rozstrzygnięcia. Jednocześnie skarżący został wezwany do wskazania, jakie konstytucyjne prawa lub wolności skarżącego wynikające z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 1 i 2 Konstytucji i w jaki sposób zostały naruszone przez art. 361 § 1 k.c. oraz nadesłanie odpisów orzeczeń zapadłych w jego sprawie (tj. wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie – II Wydział Cywilny z 19 czerwca 2009 r., sygn. akt II C 2024/06, wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie – I Wydział Cywilny z 17 lutego 2010 r., sygn. akt I ACa 1094/09, wyroku Sądu Najwyższego z 6 kwietnia 2011 r., sygn. akt I OSK 475/10) oraz podanie daty ich doręczeń).

Skarżący w piśmie z 16 września 2011 r. wyjaśnił, że za ostateczne – w rozumieniu art. 79 Konstytucji – uważa orzeczenie Sądu Najwyższego z 6 kwietnia 2011 r. (sygn. akt I OSK 475/10), które zostało mu doręczone 19 lipca 2011 r. Jednocześnie zrezygnował z poddania kontroli art. 361 § 1 k.c. w zakresie badania zgodności z art. 45 ust. 1 Konstytucji. Ponadto, rozszerzył granice przedmiotu zaskarżenia o art. 24 ust. 1 i art. 448 k.c. i wniósł o zbadanie ich zgodności z art. 2, art. 31 ust. 3 i art. 77 ust. 1 Konstytucji. Skarżący wskazał również, jakie – jego zdaniem – prawa i wolności konstytucyjne wynikające z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1 oraz art. 77 ust. 1 i 2 zostały naruszone przez ostateczne orzeczenie wydane na podstawie zaskarżonych regulacji. Do omawianego pisma załączono orzeczenia zapadłe w sprawie skarżącego oraz podano daty ich doręczenia.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Skierowana do Trybunału Konstytucyjnego skarga konstytucyjna podlega, zgodnie z art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), wstępnemu rozpoznaniu, którego celem jest zbadanie, czy spełnia stawiane jej przez Konstytucję i ustawę o TK wymogi. W szczególności Trybunał Konstytucyjny ustala, czy zaskarżone przepisy stanowiły podstawę ostatecznego rozstrzygnięcia (art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK), czy i w jaki sposób doszło do naruszenia wskazanych przez skarżącego konstytucyjnych wolności lub praw (art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK), a także czy skarżący wyczerpał przysługującą mu drogę prawną i nie uchybił terminowi do wniesienia skargi konstytucyjnej (art. 46 ust. 1 ustawy o TK).

W myśl art. 46 ust. 1 ustawy o TK skarga konstytucyjna może być wniesiona po wyczerpaniu drogi prawnej, w ciągu trzech miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Oznacza to, że konieczne jest uprzednie uzyskanie orzeczenia niepodlegającego zaskarżeniu przy użyciu zwykłych środków zaskarżenia, co w postępowaniu cywilnym obejmuje prawomocny wyrok lub postanowienie. Konstytucja i ustawa o TK nie wymagają natomiast użycia środków o charakterze nadzwyczajnym, których wniesienie uzależnione jest od spełnienia szczególnych wymagań. Przenosząc powyższe rozważania na płaszczyznę postępowania cywilnego, Trybunał Konstytucyjny przypomina, że kasacja stanowi nadzwyczajny, przysługujący w szczególnych sytuacjach środek wzruszania orzeczeń prawomocnych. Uruchomienie kasacyjnych kompetencji Sądu Najwyższego pozostaje poza zakresem wymogu wyczerpania drogi prawnej. Jak wynika z dotychczasowego orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, termin do wniesienia skargi konstytucyjnej biegnie od daty doręczenia skarżącemu prawomocnego orzeczenia sądu drugiej instancji, niezależnie od tego, czy w sprawie może jeszcze zostać wniesiona skarga kasacyjna do Sądu Najwyższego (por. postanowienia TK z 16 maja 2007 r., Ts 99/06 i Ts 105/06, OTK ZU nr 3/B/2007, poz. 119 i 123, a także 23 października 2009 r., Ts 391/08, OTK ZU nr 5/B/2010, poz. 342).

Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że ostatecznym orzeczeniem w rozpatrywanej sprawie jest wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie – I Wydziału Cywilnego z 17 lutego 2010 r. (sygn. I ACa 1094/09), doręczony skarżącemu 12 kwietnia 2010 r. Od daty jego doręczenia rozpoczął bieg trzymiesięczny termin skierowania do Trybunału skargi konstytucyjnej. W konsekwencji termin ten w niniejszej sprawie ostatecznie upłynął 12 lipca 2010 r.

Nie ulega zatem wątpliwości, że skoro rozpoznawana skarga konstytucyjna została wniesiona do Trybunału Konstytucyjnego 5 lipca 2011 r., to tym samym trzymiesięczny termin – przewidziany w art. 46 ust. 1 ustawy o TK – został wyraźnie przekroczony. Okoliczność ta stanowi samodzielną przesłankę odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu (art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK).

Jednocześnie w związku z wycofaniem przez skarżącego wniosku o zbadanie zgodności art. 361 § 1 k.c. z art. 45 ust. 1 Konstytucji należało umorzyć postępowanie w tym zakresie.

Jedynie na marginesie Trybunał zwraca uwagę, że skoro wniesienie skargi konstytucyjnej nastąpiło z przekroczeniem trzymiesięcznego terminu określonego w art. 46 ust. 1 ustawy o TK, tym bardziej rozszerzenie przedmiotu skargi konstytucyjnej o art. 24 § 1 i art. 448 k.c., zgodnie z treścią pisma pełnomocnika skarżącego z 16 września 2011 r., należy uznać za niedopuszczalne.



W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.