Pełny tekst orzeczenia

503/6/B/2012

POSTANOWIENIE
z dnia 5 listopada 2012 r.
Sygn. akt Ts 247/10

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Małgorzata Pyziak-Szafnicka – przewodnicząca
Andrzej Wróbel – sprawozdawca
Marek Zubik,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 lipca 2012 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Kubara Investment House S.A. z siedzibą w Świdnicy,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 22 września 2010 r. Kubara Investment House S.A. z siedzibą w Świdnicy (dalej: skarżąca) zakwestionowała zgodność art. 4181 § 7 w zw. z art. 312 § 8 ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037, ze zm.; dalej: k.s.h.) z art. 45, art. 64 ust. 1 i 2 w zw. z art. 21 ust. 1, art. 77 ust. 2, art. 78, art. 176 ust. 1 i art. 178 ust. 1 Konstytucji.
Trybunał Konstytucyjny postanowieniem z 3 lipca 2012 r. odmówił nadania dalszego biegu skardze. W ocenie Trybunału skarżąca nie przedstawiła orzeczenia, które zostało wydane na podstawie zaskarżonego art. 4181 § 7 w zw. z art. 312 § 8 k.s.h. – w zakresie, w jakim wyłącza możliwość zaskarżenia postanowienia sądu rejestrowego dotyczącego ustalenia ceny odkupu akcji akcjonariusza mniejszościowego. Dalsze zarzuty skargi dotyczyły stosowania prawa przez sąd, a nie bezpośrednio samych przepisów. Co do ostatniego zarzutu skarżącej Trybunał stwierdził, że nie objęła ona zakresem zaskarżenia właściwego przepisu prawa, odnoszącego się do tego zarzutu.
Skarżąca wniosła zażalenie na postanowienie Trybunału. W jej ocenie wymóg złożenia środka zaskarżenia nieprzewidzianego prawem, czy też wyraźnie wykluczonego przez ustawodawcę, nie znajduje żadnego uzasadnienia. Z art. 46 ust. 1 ustawy o TK wynika bowiem jedynie konieczność złożenia wszystkich przewidzianych prawem środków prawnych. Trybunał nie może w związku z powyższym nakładać na skarżącą wymogu wniesienia środka zaskarżenia, który jej nie przysługuje. Co do dalszych podstaw odmowy nadania skardze dalszego biegu skarżąca podnosi, że w ramach postępowania ze skargi konstytucyjnej każdy rezultat działania sądów lub organów administracji publicznej może być poddany badaniu zgodności z Konstytucją, jeśli tylko na skutek wydania rozstrzygnięć przez wymienione organy dochodzi do naruszenia praw lub wolności konstytucyjnych. W rozpatrywanej sprawie rezultatem, o którym mowa, jest sprowadzenie roli sądu wyłącznie do wyznaczenia biegłego rewidenta, co nie ma nic wspólnego z wszechstronnym rozstrzygnięciem przez sąd sprawy ustalenia ceny odkupu akcji. Skarżąca podnosi w związku z tym, że przedmiotem skargi jest w istocie brak uregulowania prawnego postępowania przed sądem rejestrowym w tym zakresie. W konsekwencji nie zgadza się z oceną Trybunału, że przedmiotem jej skargi jest praktyka stosowania przepisów.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 36 ust. 4 w zw. z art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b in fine w zw. z art. 36 ust. 6 i 7 ustawy o TK). Na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał Konstytucyjny bada przede wszystkim, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo ustalił istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu.
W niniejszej sprawie Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że kwestionowane postanowienie jest prawidłowe, a sformułowane w zażaleniu argumenty nie podważają ustaleń przedstawionych w tym orzeczeniu i dlatego nie zasługują na uwzględnienie.
Skarga konstytucyjna w zakresie, w jakim dotyczyła wyłączenia możliwości zaskarżenia postanowienia sądu rejestrowego w sprawie ustalenia ceny odkupu akcji akcjonariusza mniejszościowego, nie spełniała przewidzianego w art. 79 ust. 1 Konstytucji w zw. z art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK wymogu wskazania orzeczenia, które zapadłoby na podstawie zaskarżonych przepisów. Gdyby skarżąca zaskarżyła postanowienie Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy – XII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego z 16 czerwca 2010 r. (sygn. akt WA XII NsRej KRS 30472/07/495), uzyskałaby orzeczenie (tu: postanowienie o odrzuceniu zażalenia) oparte na normie prawnej wyłączającej możliwość wniesienia środka zaskarżenia. Skoro jednak skarżąca tego zaniechała, to z uwagi na obowiązujący w Polsce model skargi konstytucyjnej należało – w zakresie przedstawionego zarzutu – odmówić nadania skardze dalszego biegu. Trzeba jednocześnie pamiętać, że wymóg wniesienia środka prawnego pomimo jego niedopuszczalności dotyczy tylko takiej sytuacji, kiedy przedmiotem zarzutu jest zamknięcie drogi sądowej lub wykluczenie możliwości wniesienia środka zaskarżenia. Powyższy wymóg jest niezależny od przewidzianej w art. 46 ust. 1 ustawy o TK przesłanki wyczerpania drogi prawnej, której spełnienie umożliwia przyjęcie skargi konstytucyjnej do rozpoznania.
W przekonaniu skarżącej wydane w jej sprawie postanowienie było rozstrzygnięciem tylko co do wyznaczenia biegłego rewidenta, a nie ustalenia ceny odkupu akcji. Trybunał zwraca jednak uwagę na sentencję postanowienia, z której wyraźnie wynika, że sąd ustalił cenę odkupu akcji. Nie można zatem twierdzić, iż w sprawie skarżącej nie doszło (chociażby formalnie) do wydania postanowienia w sprawie ustalenia ceny odkupu akcji. Przedstawiony zarzut sprowadza się w istocie do problemu związania sądu opinią biegłego, co ma pozbawiać sąd faktycznej mocy decyzyjnej na rzecz biegłego rewidenta i czemu towarzyszy pozbawienie stron postępowania wszelkich praw procesowych. Przyczyna tego ewentualnego naruszenia praw lub wolności konstytucyjnych tkwi – jak wskazuje skarżąca w zażaleniu – w braku uregulowania przez ustawodawcę procedury ustalenia ceny odkupu akcji.
Zarzut skarżącej dotyczy zatem nieuregulowania w kodeksie spółek handlowych postępowania przed sądem rejestrowym w tym zakresie, co mogłoby świadczyć o zaniechaniu, względnie pominięciu ustawodawczym. Nie sposób jednak mówić w sprawie skarżącej o nieistnieniu procedury w ogóle, ponieważ w razie braku wyczerpującej regulacji wśród przepisów kodeksu spółek handlowych zastosowanie znajdą odpowiednie przepisy ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.). Kwestia ta została szerzej omówiona przez Trybunał w zaskarżonym postanowieniu.
Ponadto, skarżąca wyraźnie kieruje swoje zarzuty przeciwko praktyce stosowania prawa, stwierdzając w zażaleniu, że „Ocenie przez pryzmat reguł Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej poddawany jest zatem rezultat działania sądów lub organów administracji publicznej stosujących prawo, a nie to, czy przepisy zabraniają procedowania w sposób gwarantujący ochronę praw i wolności wynikających z norm ustawy zasadniczej”. Skarżąca nie ma jednak racji – na co zwrócił słusznie uwagę Trybunał w zaskarżonym postanowieniu – gdyż do kompetencji sądu konstytucyjnego należy tylko ocena zgodności aktów prawnych z Konstytucją. Skarga konstytucyjna służy ochronie praw lub wolności konstytucyjnych w takich przypadkach, gdy ich ograniczenie wynika bezpośrednio z ustawy bądź innego aktu normatywnego, nie zaś gdy do niego dojdzie w rezultacie wydania indywidualnego aktu stosowania prawa (zob. postanowienie TK z 2 lutego 2012 r., SK 14/09, OTK ZU nr 2/A/2012, poz. 17).

W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny orzekł jak w sentencji.