Pełny tekst orzeczenia

76/1/B/2013

POSTANOWIENIE

z dnia 9 października 2012 r.

Sygn. akt Ts 252/11



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Andrzej Rzepliński,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Marka J. PKS TYSOVIA w sprawie zgodności:

§ 2 ust. 1 i 2 oraz § 13 ust. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348, ze zm.) z art. 2, art. 40, art. 45 ust. 1, art. 64 ust. 2, art. 77 ust. 1 oraz art. 79 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej z 26 sierpnia 2011 r. (data nadania) Marek J. PKS TYSOVIA (dalej: skarżący) stawia zarzut, że § 2 ust. 1 i 2 oraz § 13 ust. 6 (niewłaściwie określony w skardze jako § 13 pkt 5) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348, ze zm.; dalej: rozporządzenie) w zakresie, w jakim nie są one corocznie podwyższane co najmniej w stopniu takim samym, jak realny wzrost średniej płacy lub płacy minimalnej, są niezgodne z art. 2, art. 40, art. 45 ust. 1, art. 64 ust. 2, art. 77 ust. 1 oraz art. 79 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującą sprawą. Trybunał Konstytucyjny w dniu 18 lipca 2011 r. wydał postanowienie o umorzeniu postępowania w sprawie zbadania zgodności art. 4 ust. 1 dekretu z dnia 26 października 1950 r. o należnościach świadków, biegłych i stron w postępowaniu sądowym (Dz. U. Nr 49, poz. 445, ze zm.; dalej: dekret) z art. 64 ust. 2 Konstytucji ze względu na niedopuszczalność orzekania. Reprezentujący skarżącego adwokat wniósł wraz ze skargą konstytucyjną o zasądzenie na rzecz skarżącego zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych. Pełnomocnik nie określił wysokości poniesionych kosztów i nie wskazał kwoty, jakiej żąda w imieniu skarżącego.

Postanowieniem z 18 lipca 2011 r. (sygn. akt SK 5/11) Trybunał Konstytucyjny zasądził od Skarbu Państwa – Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej na rzecz skarżącego zwrot kosztów postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym w kwocie 120 zł (sto dwadzieścia złotych).

Skarżący uznał, że zakwestionowane przepisy przenoszą koszty związane z postępowaniem w sprawie skargi konstytucyjnej z organu, który wydał niekonstytucyjny akt prawny na osobę inicjującą postępowanie. Określone w tych przepisach stawki adwokackie nie są corocznie podwyższane (przynajmniej tak jak płaca minimalna), a przez to nie odpowiadają faktycznym kosztom sporządzenia skargi poniesionym przez skarżącego. Są zatem „nierealne w porównaniu ze stawkami rzeczywiście funkcjonującymi w praktyce”. Skarżący uważa, że „nieadekwatność [określonych w rozporządzeniu] stawek adwokackich jest formą poniżającego traktowania skarżącego przez organy władzy wykonawczej”.



Trybunał Konstytucyjny zważył co następuje:



1. Na wstępie sprecyzowania wymaga przedmiot złożonej skargi konstytucyjnej. W jej petitum skarżący wniósł o uznanie niezgodności z Konstytucją § 13 pkt. 5 rozporządzenia. Przepis ten określa stawki minimalne w postępowaniu w sprawie stwierdzenia niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. Zarzuty skargi skierowane są natomiast przeciwko normie określającej stawki w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym. Tę materię reguluje § 13 ust. 6 rozporządzenia. Wprawdzie – w świetle art. 66 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) Trybunał jest związany granicami skargi, to jednak w swoim orzecznictwie prezentuje pogląd, że dla rozpoznania sprawy decydujące znaczenie ma jej istota, a nie oznaczenie (wyrok z 16 czerwca 1999 r., sygn. P 4/98, OTK ZU nr 5/1999, s. 519). W związku z tym należy uznać, że przedmiotem wniesionej skargi konstytucyjnej jest § 13 ust. 6 rozporządzenia (ściślej art. 13 ust. 6 pkt 2).



2. Przechodząc do meritum sprawy, Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę, że w myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej może być ustawa lub inny akt normatywny, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach lub prawach skarżącego albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji. Znaczy to, że przesłanką rozpoznania skargi konstytucyjnej nie może być wskazanie dowolnego przepisu ustawy lub innego aktu normatywnego, ale tylko takiego przepisu, który w konkretnej sprawie stanowił podstawę ostatecznego rozstrzygnięcia.

Ponadto, w świetle powyższej normy konstytucyjnej, warunkiem merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej jest wykazanie przez skarżącego, że w rezultacie ostatecznego orzeczenia wydanego przez organ władzy publicznej na podstawie zaskarżonego aktu normatywnego, doszło do naruszenia przysługujących skarżącemu praw lub wolności o charakterze konstytucyjnym. Jest to przesłanka konieczna dla uznania dopuszczalności skargi konstytucyjnej.



3. Skarżący zakwestionował dwa przepisy rozporządzenia. Pierwszy z nich, tj. § 2 ust. 1 i 2 stanowi, że „(1) Zasądzając opłatę za czynności adwokata z tytułu zastępstwa prawnego, sąd bierze pod uwagę niezbędny nakład pracy adwokata, a także charakter sprawy i wkład pracy adwokata w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia. (2) Podstawę zasądzenia opłaty, o której mowa w ust. 1, stanowią stawki minimalne określone w rozdziałach 3-5. Opłata ta nie może być wyższa niż sześciokrotna stawka minimalna ani przekraczać wartości przedmiotu sprawy”. Drugi z zaskarżonych przepisów rozporządzenia, tj. § 13 ust. 6 stanowi, że „Stawki minimalne wynoszą w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym: (1) za sporządzenie i wniesienie skargi konstytucyjnej oraz za stawiennictwo na rozprawie – 240 zł; (2) za sporządzenie i wniesienie skargi konstytucyjnej oraz za sporządzenie opinii o braku podstaw do wniesienia tej skargi – 120 zł”.



3.1. Skarżący uważa, że do ingerencji w jego prawa doszło na skutek wydania przez Trybunał postanowienia z 18 lipca 2011 r. (sygn. akt SK 5/11) zasądzającego od Skarbu Państwa na jego rzecz zwrot kosztów postępowania przed Trybunałem w kwocie 120 zł. Istota zarzutów skargi sprowadza się do twierdzenia, że przyznana przez Trybunał kwota nie pokrywa rzeczywiście poniesionych przez skarżącego kosztów.



4. Zasadniczym powodem odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu jest stwierdzenie, że w sprawie, w związku z którą skarżący wystąpił ze skargą, nie doszło do naruszenia praw i wolności w sposób określony w treści skargi konstytucyjnej. Ponadto jeden z zakwestionowanych w skardze przepisów rozporządzenia, tj. § 2 ust. 1 i 2, nie był podstawą ostatecznego orzeczenia.



4.1. Należy zwrócić uwagę, że w myśl art. 24 ust. 2 zdanie pierwsze ustawy o TK, Trybunał orzeka zwrot kosztów postępowania przed Trybunałem wraz z wyrokiem uwzględniającym skargę konstytucyjną. W sprawie skarżącego wyrok nie zapadł. Postanowieniem z 18 lipca 2011 r. Trybunał umorzył postępowanie w sprawie skargi o zbadanie konstytucyjności dekretu ze względu na niedopuszczalność orzekania. W tej sytuacji Trybunał nie był zobowiązany do zwrotu skarżącemu jakichkolwiek kosztów, jednak uznał, że – pomimo braku merytorycznego rozstrzygnięcia – w sprawie wystąpiły okoliczności uzasadniające wydanie takiego orzeczenia. Wysokość przyznanej skarżącemu kwoty wynikała z nieokreślenia przez pełnomocnika skarżącego wysokości poniesionych kosztów oraz niewskazania kwoty, jakiej żądał w imieniu skarżącego. Na skutek niesprecyzowania roszczeń Trybunał Konstytucyjny nie mógł ocenić ani nakładu pracy adwokata, ani charakteru sprawy. Zobowiązany był orzec jedynie stawkę minimalną obowiązującą w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym. Jedynie zatem ta okoliczność, nie zaś treść jakiegokolwiek przepisu uniemożliwiła skarżącemu otrzymanie zwrotu rzeczywistych kosztów sporządzenia skargi. Należy zatem przypomnieć, że w swoim orzecznictwie Trybunał wielokrotnie wyrażał pogląd, iż skarga konstytucyjna „nie może być wykorzystywana jako instrument służący korygowaniu zaniedbań popełnionych w postępowaniu poprzedzającym jej wniesienie” (zob. postanowienia z 17 marca 1998 r., Ts 27/97, OTK ZU nr 2/1998, poz. 20 oraz z 16 października 2002 r., SK 43/01, OTK ZU nr 5/A/2002, poz. 77).



4.2. W świetle powyższych okoliczności Trybunał stwierdza, że w sprawie, w związku z którą wniesiono skargę, nie doszło do naruszenia praw i wolności skarżącego. Skutkiem tego jest niedopuszczalność merytorycznego rozpoznania skargi, co zobowiązuje Trybunał do wydania postanowienia o odmowie nadania dalszego biegu skardze.



4.3. Trybunał stwierdza również, że zakwestionowany w skardze § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia nie był podstawą prawną postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z 18 lipca 2011 r. Okoliczność ta wynika już choćby z samej sentencji postanowienia. Ponadto – jak wskazano wyżej – skoro we wniosku reprezentujący skarżącego pełnomocnik nie określił ani wysokości poniesionych kosztów, ani kwoty, jakiej żądał w imieniu skarżącego, to Trybunał nie miał podstaw do oceny przesłanek określonych w tym przepisie.



W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny, na podstawie art. 49 w związku z art. 39 ust. 1 i art. 47 ust. 1 i 2 ustawy o TK orzekł jak w sentencji.