Pełny tekst orzeczenia

356/4/B/2013

POSTANOWIENIE

z dnia 7 grudnia 2012 r.


Sygn. akt Ts 348/11



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Andrzej Wróbel,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej D.S. w sprawie zgodności:

art. 437 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.) z art. 2, art. 32, art. 45, art. 78 oraz art. 176 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej z 12 grudnia 2011 r. D.S. (dalej: skarżący) wniósł o stwierdzenie niezgodności art. 437 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.; dalej: k.p.k.) z art. 2, art. 32, art. 45, art. 78 oraz art. 176 ust. 1 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna została sformułowana na podstawie następującego stanu faktycznego. Postanowieniem z 24 sierpnia 2011 r. (brak danych o sygn. akt) Sąd Rejonowy w Lubaniu – II Wydział Karny warunkowo zawiesił wykonanie wobec skarżącego kary 2 lat pozbawienia wolności. Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze – VI Wydział Karny Odwoławczy postanowieniem z 17 listopada 2011 r. (sygn. akt VI Kzw 433/11) zmienił postanowienie sądu I instancji w ten sposób, że nie uwzględnił wniosku skarżącego w sprawie zawieszenia wykonania kary 2 lat pozbawienia wolności.

Skarżący kwestionuje zgodność art. 437 § 1 k.p.k. z Konstytucją w zakresie, w jakim nie przewiduje możliwości złożenia środka odwoławczego przez strony postępowania w przypadku wydania orzeczenia reformatoryjnego przez sąd II instancji. W ocenie skarżącego zakwestionowany przepis narusza zasadę demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji) oraz zasady równości i niedyskryminacji (art. 32 Konstytucji), ponadto jest niezgodny z prawem do sądu i zasadą jawności rozprawy (art. 45 Konstytucji), zamyka drogę do zaskarżenia orzeczenia (art. 78 Konstytucji), a także narusza zasadę dwuinstancyjności postępowania (art. 176 ust. 1 Konstytucji).

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 28 lutego 2012 r. skarżący został wezwany do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej przez dokładne określenie sposobu naruszenia przysługujących mu konstytucyjnych praw i wolności, wyrażonych w art. 2, art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1, art. 78, a także art. 176 ust. 1 Konstytucji, przez zaskarżony przepis; a ponadto przez nadesłanie: pełnomocnictwa szczególnego, zawierającego datę jego udzielenia i określającego przedmiot zaskarżenia, oraz 4 (czterech) jego kopii; 3 (trzech) odpisów skargi; odpisu postanowienia Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze – VI Wydział Karny Odwoławczy z 17 listopada 2011 r. (sygn. akt VI Kzw 433/11) oraz 4 (czterech) jego kopii.





Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Skarga konstytucyjna jest szczególnym środkiem ochrony konstytucyjnych wolności i praw, który ma gwarantować, że obowiązujące w systemie prawa akty normatywne nie będą źródłem naruszeń tych wolności i praw. Złożona skarga konstytucyjna nie spełnia warunków formalnych wynikających z art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 46 i art. 47 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), wobec czego nie może jej zostać nadany dalszy bieg.

Określony w art. 36 ust. 2 w zw. z art. 49 ustawy o TK siedmiodniowy termin uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej rozpoczął bieg 21 marca 2012 r., to jest dzień po doręczeniu pełnomocnikowi skarżącego zarządzenia z 28 lutego 2012 r., upłynął zaś 27 marca 2012 r. Pełnomocnik nie nadesłał wskazanych w powyższym zarządzeniu orzeczeń i dokumentów ani nie określił sposobu naruszenia konstytucyjnych praw i wolności skarżącego przez zakwestionowany przepis. Nieuzupełnienie braków formalnych w terminie uniemożliwia rozpoznanie stawianych w skardze zarzutów i stanowi samodzielną podstawą odmowy nadania dalszego bieg skardze konstytucyjnej zgodnie z art. 36 ust. 3 w zw. z art. 49 ustawy o TK.

Niezależnie od powyższego Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że złożona skarga konstytucyjna nie spełnia warunków formalnych stawianych jej przez art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 47 ustawy o TK, wobec czego nie może jej zostać nadany dalszy bieg.

Zgodnie z zaskarżonym art. 437 § 1 k.p.k., po rozpoznaniu środka odwoławczego sąd orzeka o utrzymaniu w mocy, zmianie lub uchyleniu zaskarżonego orzeczenia w całości lub w części; dotyczy to odpowiednio rozpoznania środka odwoławczego od uzasadnienia orzeczenia.

W niniejszej sprawie zasadnicze znaczenie ma okoliczność, że przedmiotem orzeczenia, które skarżący wskazał jako ostateczne orzeczenie o prawach i wolnościach konstytucyjnych, było rozstrzygnięcie o wniosku skarżącego w sprawie zawieszenia wykonania kary 2 lat pozbawienia wolności, a nie wyłączenie możliwości zaskarżenia reformatoryjnego postanowienia w wydanego przez sąd II instancji. Postanowienie Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze – VI Wydział Karny Odwoławczy z 17 listopada 2011 r. (sygn. akt VI Kzw 433/11) nie dotyczy zatem w żadnym stopniu prawa strony do wnoszenia środków zaskarżenia od orzeczeń wydanych przez sąd II instancji w postępowaniu sądowym.

Jak wynika z art. 79 ust. 1 Konstytucji, skarga konstytucyjna jest szczególnym środkiem indywidualnej ochrony praw i wolności naruszonych w wyniku wydania ostatecznego orzeczenia na podstawie niezgodnego z Konstytucją przepisu. Z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK wynika jednoznacznie, że na skarżącym ciąży obowiązek wskazania orzeczenia, z którym związane byłoby naruszenie wolności lub praw, oraz sposobu ich naruszenia. W niniejszej sprawie należy stwierdzić, że skarżący nie dysponuje ostatecznym orzeczeniem, które prowadziłoby do naruszenia wskazanych konstytucyjnych praw i wolności. Zarzuty rozpatrywanej skargi sprowadzają się więc w istocie do żądania dokonania abstrakcyjnej kontroli zgodności z Konstytucją wskazanych przepisów ustawy. Zastosowanie w sprawie skarżącego art. 437 § 1 k.p.k. nie doprowadziło do wydania orzeczenia naruszającego wskazane w skardze prawa i wolności. Takie zaś zastosowanie zaskarżonego przepisu jest w świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji podstawowym warunkiem dopuszczalności skargi konstytucyjnej.

Jedynie na marginesie Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę, że w wyroku z 13 lipca 2009 r., o sygn. SK 46/08 (OTK ZU nr 7/A/2009, poz. 109) uznano zgodność art. 437 § 1 i 2 k.p.k. z art. 41 ust. 2 oraz art. 176 ust. 1 Konstytucji w części, która zezwala na dokonywanie w postanowieniach wydawanych przez sądy okręgowe zmiany w wyniku rozpatrywania zażaleń prokuratora na postanowienia sądów rejonowych nieuwzględniające wniosków o zastosowanie tymczasowego aresztowania, które to zmiany polegają na uwzględnieniu tych wniosków i zastosowaniu tymczasowego aresztowania. Badając zgodność wskazanych przepisów z zasadą dwuinstancyjności postępowania, Trybunał wskazał, że „konstrukcja uregulowana w zaskarżonych przepisach k.p.k. (art. 437 k.p.k.) ma chronić wymiar sprawiedliwości przed zbędnymi czynnościami procesowymi. Zabezpieczenie właściwego toku postępowania karnego stanowi element rzetelnej procedury sądowej, która jest komponentem prawa do sądu. Sąd odwoławczy przy stosowaniu tymczasowego aresztowania musi rozważyć, czy istnieją przesłanki do jego orzekania albo czy nie nastąpiły okoliczności nakazujące odstąpienie od danego środka. Nie może jednak zmieniać kwalifikacji prawnej zarzucanego czynu. Nie dochodzi tu do naruszenia art. 176 ust. 1 Konstytucji. Sprawa stosowania tymczasowego aresztowania – w tym zastosowania go po raz pierwszy – jest bowiem rozpatrywana w dwóch instancjach. Negatywne dla oskarżonego rozstrzygnięcie sądu drugiej instancji nie sprawia, że staje się ono orzeczeniem w pierwszej instancji, od którego musi przysługiwać odwołanie. (…) Z dotychczasowego orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego wynika, że postępowanie odwoławcze ma na celu umożliwienie stronie wzruszenia krzywdzącego i zapadłego z naruszeniem prawa rozstrzygnięcia pierwszej instancji. Ma on również chronić wymiar sprawiedliwości przed mnożeniem zbędnych czynności procesowych i ograniczać przekazywanie spraw do ponownego rozpoznania jedynie do wypadków naprawdę koniecznych”.

Z przywołanego orzeczenia w sprawie o sygn. SK 46/08 wynika, że – jeśli spełniony jest standard dwuinstancyjności – wydanie przez sąd odwoławczy orzeczenia reformatoryjnego, niekorzystnego dla strony, która następnie wnosi skargę konstytucyjną, nie oznacza, w myśl standardów konstytucyjnych, konieczności rozpoznania sprawy po raz trzeci.

Mając powyższe na względzie, na podstawie art. 36 ust. 3 w zw. z art. 49 ustawy o TK, Trybunał odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



Ze względu na odmowę nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej nie zasługuje na uwzględnienie wniosek o wydanie postanowienia tymczasowego (art. 50 ustawy o TK) w sprawie zawieszenia wykonania wobec skarżącego kary 2 lat pozbawienia wolności – to jest wstrzymania wykonania postanowienia Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze – VI Wydział Karny Odwoławczy z 17 listopada 2011 r. (sygn. akt VI Kzw 433/11).