Pełny tekst orzeczenia

392/5/B/2012

POSTANOWIENIE

z dnia 26 września 2012 r.

Sygn. akt Tw 22/12



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Wojciech Hermeliński – przewodniczący

Andrzej Wróbel – sprawozdawca

Zbigniew Cieślak,



po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 30 maja 2012 r. o odmowie nadania dalszego biegu wnioskowi Zarządu Głównego Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Fizyków Medycznych,



p o s t a n a w i a:



nie uwzględnić zażalenia.



UZASADNIENIE



1. W dniu 24 kwietnia 2012 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Zarządu Głównego Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Fizyków Medycznych (dalej: Zarząd) o zbadanie zgodności: po pierwsze, § 9 ust. 12 pkt 2 i § 9 ust. 16 pkt 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 lutego 2011 r. w sprawie warunków bezpiecznego stosowania promieniowania jonizującego dla wszystkich rodzajów ekspozycji medycznej (Dz. U. Nr 51, poz. 265; dalej: rozporządzenie z 2011 r.) – „w zakresie w jakim przepisy te wprowadzają wymóg posiadania przez fizyków medycznych certyfikatu Krajowego Centrum Ochrony Radiologicznej w Ochronie Zdrowia”, oraz § 9 ust. 18-21 rozporządzenia z 2011 r. z art. 65 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 oraz art. 92 ust. 1 Konstytucji oraz art. 33c ust. 9 ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. – Prawo atomowe (Dz. U. z 2012 r. poz. 264; dalej: prawo atomowe); po drugie, § 9 ust. 18 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 lutego 2011 r. w sprawie warunków bezpiecznego stosowania promieniowania jonizującego dla wszystkich rodzajów ekspozycji medycznej (Dz. U. Nr 51, poz. 265) z art. 92 ust. 2 Konstytucji.



2. Postanowieniem z 30 maja 2012 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu wnioskowi ze względu na niedopuszczalność wydania orzeczenia (art. 36 ust. 3 w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym [Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK]).



2.1. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że doręczonej przez Związek uchwały nr 2/2012 z 2 marca 2012 r. nie można uznać za podstawę prawną wniosku, który wpłynął do Trybunału 24 kwietnia 2012 r., ze względu na niesprecyzowanie w niej przedmiotu ani wzorców kontroli.



2.2. Trybunał Konstytucyjny uznał, że wniosek w zakresie, w jakim samoistnie konkretyzuje przedmiot i wzorce kontroli, pochodzi od podmiotu nieuprawnionego.



3. W zażaleniu z 11 czerwca 2012 r. wnioskodawca wnosi „o uchylenie zaskarżonego postanowienia i nadanie biegu wnioskowi złożonemu w dniu 24.04.2012 r.”.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



1. Zgodnie z art. 36 ust. 4 ustawy o TK wnioskodawcy przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania wnioskowi dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 3 lit. b w zw. z art. 36 ust. 6-7 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.



2. Argumentacja zażalenia sprowadza się do tego, że „wnioskodawca nie może zgodzić się ze stanowiskiem, że złożony przez niego wniosek pochodzi od podmiotu nieuprawnionego i z tego względu nie może otrzymać biegu”.



3. Wnioskodawca koncentruje się na dowodzeniu, że „żaden przepis prawa nie określa w jaki sposób wniosek powinien zostać przygotowany i podpisany oraz czy i jakiej treści uchwała powinna wniosek poprzedzać i zostać do niego dołączona”.

W odniesieniu do przywołanego stanowiska, należy przypomnieć, że wszczęcie postępowania przed Trybunałem następuje na podstawie wniosku uprawnionego podmiotu (art. 31 ust. 1 ustawy o TK). Na wnioskodawcy ciąży obowiązek, po pierwsze, udowodnienia, który z jego organów jest legitymowany do wnoszenia o hierarchiczną kontrolę zgodności norm, po drugie, wykazania, że złożony wniosek pochodzi od organu, o którym mowa w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji (art. 32 ust. 2 in principio ustawy o TK). Służy temu dołączenie do wniosku odpisu uchwały, w której legitymowany organ wyraża – w sposób niepozostawiający wątpliwości – wolę wyeliminowania określonego przepisu z powodu zarzucanej niezgodności z przepisem aktu normatywnego o wyższej mocy prawnej (zakres zaskarżenia). Dla Trybunału nie ulega wątpliwości, że jeżeli uchwała nr 2/2012 z 2 marca 2012 r. odnosi się do „niektórych przepisów aktu prawnego”, to tym samym nie określa, który przepis ma zostać usunięty z porządku prawnego, i w konsekwencji pozostawia tę kwestię nierozstrzygniętą. Skoro – jak przekonuje wnioskodawca – uchwała ma charakter „kierunkowy”, to tym samym zakłada w sposób domniemany przekazanie innemu podmiotowi (np. sporządzającemu wniosek) możności określenia, jakie przepisy dotyczą „praw zawodowych fizyków medycznych”. Wnioskodawca potwierdza, że „konkretyzacja przedmiotu kontroli, jak też wzorców kontroli przez wskazanie odpowiednich przepisów prawa, została dokonana [dopiero] we wniosku do Trybunału w sposób niebudzący wątpliwości co do zakresu zaskarżenia”. Trybunał Konstytucyjny przypomina, że tylko ogólnokrajowy organ związku zawodowego jest uprawniony do zainicjowania hierarchicznej kontroli zgodności norm, tzn. wyznaczenia zakresu zaskarżenia.

Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie stwierdza, że skoro w doręczonej uchwale Zarząd nie wskazał ani przedmiotu, ani wzorców kontroli, nie wyrażając tym samym woli skonfrontowania przez Trybunał określonego przepisu z wzorcem odniesienia, to w konsekwencji wniosek formułujący takie żądanie musiał zostać uznany za pochodzący od podmiotu innego niż uprawniony.



4. Wnioskodawca wychodzi z założenia, że „wniosek został złożony przez Zarząd Związku in corpore (…). Wymaganie aby do takiego wniosku dołączono podjętą przez tenże sam Zarząd uchwałę z takim samym stopniem konkretyzacji przedmiotu i wzorców kontroli co we wniosku, nie znajduje podstaw prawnych”. W przekonaniu wnioskodawcy, „zważywszy, że wniosek został podpisany przez wszystkich członków organu uprawnionego do jego złożenia stanowi on niewątpliwie oświadczenie woli tego organu i może kształtować granice zaskarżenia. Nie zmienia tego podpisanie wniosku także przez pełnomocnika ustanowionego do reprezentowania wnioskodawcy w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym”. Zdaniem wnioskodawcy „bezprzedmiotowe jest badanie zgodności wniosku z poprzedzającą ten wniosek uchwałą podjętą przez tych samych członków Zarządu, która to zresztą uchwała jest kierunkowo zgodna ze złożonym wnioskiem”.

Odnosząc się do przytoczonego stanowiska, Trybunał Konstytucyjny przypomina, że osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i w opartym na niej statucie (art. 38 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny, Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.). Zgodnie z § 4 statutu Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Fizyków Medycznych (dalej: statut), Związek ma osobowość prawną i działa poprzez organy statutowe. Zarząd jako organ Związku wyraża wolę w formie uchwał (§ 17 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 18 statutu). Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę, że uchwała o wystąpieniu do sądu konstytucyjnego jest oświadczeniem organu związku zawodowego stanowiącym wyraz woli poddania kontroli zgodności określonego przepisu z precyzyjnie wskazanym wzorcem kontroli. Natomiast wniosek to forma, w jakiej dochodzi do skutku realizacja wyrażonej w uchwale woli. Podmiot zobowiązany lub upoważniony do jej wykonania nie może, co oczywiste, jej zmienić ani modyfikować jej zakresu (rozszerzać czy precyzować). Nie ulega wątpliwości, że o ile Zarząd jako organ osoby prawnej może podjąć uchwałę w sprawie wystąpienia do Trybunału, o tyle – jako byt abstrakcyjny – nie może sporządzić wniosku. Wobec braku w uchwale dodatkowego postanowienia dotyczącego sposobu jej wykonania, w szczególności wskazania innego podmiotu (np. pełnomocnika) zobligowanego do sporządzenia lub podpisania wniosku i złożenia go do Trybunału, należy odwołać się do postanowień statutu. W myśl § 25 ust. 5 statutu do reprezentowania Zarządu upoważniony jest przewodniczący lub upoważniona przez niego osoba będąca członkiem Zarządu. Podpisanie wniosku dodatkowo przez inne osoby fizyczne będące członkami Zarządu jest – wobec wyraźnego rozstrzygnięcia kwestii reprezentacji w przywołanym postanowieniu statutu – irrelewantne prawnie. Skoro wniosek nie jest, co oczywiste, uchwałą, tylko formą jej wykonania, to tym samym podpisanie wniosku nie jest równoznaczne z podjęciem uchwały. W konsekwencji, nie doszło do podjęcia nowej uchwały, w której wskazany zostałby zakres zaskarżenia, ani do retroaktywnego uzupełnienia uchwały z 2 marca 2012 r. o niepowołane w niej przedmiot i wzorce kontroli (wskazane we wniosku). Na marginesie należy zasygnalizować rozbieżność pomiędzy podpisami znajdującymi się pod wnioskiem (7 osób) a tymi, które zostały złożone pod uchwałą (5 osób).

Nie ulega wątpliwości, że gdyby Zarząd miał zamiar sprecyzować zakres zaskarżenia, uczyniłby to w uchwale z 2 marca 2012 r. lub podjąłby przed złożeniem wniosku do Trybunału nową, niewadliwą uchwałę, w której skonkretyzowałby przedmiot i wzorce kontroli. W zastępstwie organu nie może tego uczynić jego reprezentant. Ten ostatni nie może umocować innego podmiotu (np. profesjonalnego pełnomocnika) do ustalenia przedmiotu ani wzorców kontroli, skoro sam takiego uprawnienia nie posiada.

Trybunał trafnie zatem uznał, że w następstwie przedstawionego sposobu działania, którego akceptacja oznaczałaby przyznanie prawa decydowania o zakresie zaskarżenia podmiotowi innemu (podmiotom innym) niż wskazany w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji i art. 32 ust. 2 in principio ustawy o TK, nie doszło do skutecznego złożenia przez Zarząd oświadczenia woli w kwestii zainicjowania postępowania w sprawie hierarchicznej kontroli zgodności przepisów. Okoliczności powyższe w pełni uzasadniły zatem odmowę nadania wnioskowi dalszego biegu ze względu na niedopuszczalność wydania orzeczenia (art. 36 ust. 3 w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK).



5. W ocenie wnioskodawcy „wymóg »minimalnej zgodności« uchwały organu kolegialnego i wniosku w zakresie woli zaskarżenia, przedmiotu kontroli i wzorców kontroli przez wskazanie konkretnych przepisów prowadzi w praktyce do wymagania literalnej zgodności uchwały i petitum wniosku, gdyż jakakolwiek odmienność może narazić na zarzut, że wniosek nie mieści się w granicach umocowania. Może to stanowić nadmierne utrudnienie przy przygotowaniu i składaniu wniosków do Trybunału na podstawie uchwał zwłaszcza liczebnych i rzadko zwoływanych organów kolegialnych”.

Trybunał Konstytucyjny nie dostrzega okoliczności stojących na przeszkodzie zleceniu profesjonalnemu pełnomocnikowi przygotowania projektu uchwały konkretyzującej przedmiot i wzorce kontroli, w taki sposób, ażeby sporządzony na jej podstawie wniosek, złożony następnie do sądu konstytucyjnego, mógł wywołać skutek w postaci wszczęcia postępowania w sprawie zbadania hierarchicznej zgodności przepisów. Co oczywiste, uchwała musi zostać podjęta przez taki organ, któremu przysługuje uprawnienie, o którym mowa w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji.



W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.