Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 lutego 2013r.

Sąd Rejonowy w Kędzierzynie-Koźlu Wydział III Rodzinny i Nieletnich

w składzie:

Przewodnicząca: Sędzia Sądu Rejonowego Bogna Witek

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Jolanta Lipert

po rozpoznaniu w dniu 21 stycznia 2013r. w Kędzierzynie-Koźlu

na rozprawie

sprawy

z powództwa R. G. (1)

przeciwko A. G. (1), R. G. (2)i J. G. (1)

o alimenty

1.  oddala powództwo.

2.  odstępuje od obciążenia powoda kosztami procesu.

Sygn. akt III RC 312/12

UZASADNIENIE

10 sierpnia 2012r. wpłynęły do tutejszego Sądu pozwy R. G. (1) przeciwko A. G. (1), R. G. (2), J. G. (1) o alimenty w wysokości 500 zł. miesięcznie od każdego z nich. Sprawy te zostały następne połączone do wspólnego rozpoznania.

Jak wynikało z uzasadnienia pozwów, pozwani są synami powoda, który znajduje się obecnie w trudnej sytuacji finansowej. Zamieszkuje on w lokalu socjalnym wymagającym remontu, a przede wszystkim wyposażenia w łazienkę, której brak utrudnia mu należyte funkcjonowanie. Pomimo wielu wysiłków nie potrafi znaleźć pracy, zaś pobierane przez niego świadczenia socjalne są niewystarczające do zaspokojenia jego usprawiedliwionych potrzeb.

W reakcji na pozew odpowiedź wnieśli pozwani, domagając się oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenia na ich rzecz kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Pozwani, ustosunkowując się do żądania pozwu, przyznali, że powód jest ich ojcem. Matka opuściła ich w okresie dzieciństwa, pozostawiając ich pod wyłączną jego pieczą. Nie interesował się on nimi, ani nie wspierał ich rozwoju. Nadużywał alkoholu, co wywoływało w nim agresję, którą kierował przeciwko nim, znęcając się nad nimi fizycznie i psychicznie.

Nagminnie wszczynał awantury, nie dbał o zaspokojenie ich potrzeb żywieniowych, uniemożliwiał wypoczynek. Zakres jego zachowań był na tyle negatywny, że został objęty policyjną procedurą tzw. ,, Niebieskiej karty”. Pozwani w tym czasie samodzielnie starali się uzyskać potrzebne do ich egzystencji środki pieniężne, sprzedając butelki bądź złom. Powód niejednokrotnie przeszukiwał ich odzież w poszukiwaniu zarobionych w ten sposób pieniędzy. Wykazywał się ponadto niechęcią do pracy zarobkowej, zadowalając się pobieraniem świadczeń z pomocy społecznej.

Nigdy nie umożliwił dzieciom uczestnictwa w wycieczkach szkolnych, obozach, koloniach. Według wiedzy pozwanych, powód został zwolniony z pracy dyscyplinarnie z powodu spożywania na terenie zakładu pracy alkoholu. Podobnie utracił prawo do zasiłku przedemerytalnego.

Sytuacja materialna pozwanych nie jest najlepsza. Pozwani są młodymi ludźmi, którzy z trudem się usamodzielnili, nie otrzymując żadnego wsparcia ze strony ojca. Zachowanie powoda dyskwalifikuje go jako ojca, stąd z uwagi na zasady współżycia społecznego, nie powinien on uzyskać od swoich synów alimentów. Równocześnie pozwani nie są w stanie sprostać finansowym oczekiwaniom ojca, stąd jego powództwo powinno, ich zdaniem, ulec oddaleniu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny;

R. G. (1)ma 61 lat, zamieszkuje w K.i jest osoba bezrobotną bez prawa do zasiłku. Do 1996r. pozostawał w związku małżeńskim z A. G. (2). Ze związku tego pochodzą: R. G. (2), A. G. (1)i J. G. (1). Rozstrzygając o bieżącej pieczy nad nimi, Sąd rozwodowy powierzył mu wykonywanie władzy rodzicielskiej wobec nich. Władza rodzicielska R. G. (1)względem jego małoletnich synów została następnie ograniczona przez nadzór kuratora sądowego. W 2007-2008r. uzyskał prawo do czasowej renty z ubezpieczenia społecznego, które następnie utracił. W okresie poprzedzającym uzyskanie prawa do renty, został dyscyplinarnie zwolniony z pracy w związku z stawieniem się w miejscu jej wykonywania w stanie nietrzeźwości.

Obecnie mieszka z konkubiną, która jest chora na schizofrenię. Nie podejmuje pracy. Jego konkubina uzyskuje rentę w wysokości 1.100 zł. miesięcznie. Mają na utrzymaniu 4-letnie dziecko. Pobiera świadczenia z pomocy społecznej w wysokości łącznej wysokości ok. 240 zł.miesięcznie Korzysta również z dodatku mieszkaniowego, co umniejsza jego czynsz za korzystanie z lokalu socjalnego do 30 zł. miesięcznie. Jego konkubina pobiera ponadto świadczenie pielęgnacyjne w wysokości 156 zł. oraz świadczenie rodzinne w wysokości 70 zł. Wspomaga go siostra oraz pasierbica. Miesięcznie ponosi ciężar ogrzewania energią elektryczną w wysokości 500 zł.miesięcznie. W ostatnim czasie kupił motor.

W okresie sprawowania władzy rodzicielskiej nad synami oraz po tym okresie, często nadużywał alkoholu. Urządzał w domu rodzinnym libacje alkoholowe. Nierzadko w ich miejscu zamieszkania dochodziło do interwencji funkcjonariuszy Policji wskutek wszczynanych przez niego awantur. Uniemożliwiały one jego dzieciom spokojny wypoczynek nocny i aktywny udział w zajęciach szkolnych.

R. G. (1) nie interesował się edukacją synów, nie kontaktował się ze szkołą, nie chodził na wywiadówki, nie łożył na ich edukację na uczelni wyższej syna R. G. (2). Nie zapewniał dzieciom środków żywnościowych, co zmuszało ich do zbierania i sprzedaży złomu. Ojciec nie organizował im świąt. Zabierał ich oszczędności, czemu starali się przeciwdziałać zakładając kłódkę w pokoju, w którym zamieszkiwali. Nie uiszczał regularnie kosztów związanych z utrzymaniem mieszkania, co skutkowało jego eksmisją.

Dowód: zaświadczenie z PUP w K..83

decyzja MOPS w K. o przyznaniu zasiłku-k.84

zaświadczenie ZUS w O. o przyznaniu renty rodzinnej-k.85

zeznania K. S.-k.86

zeznania T. S. (1)-k.87

fotografii-k.117-120

umowy sprzedaży samochodu-k.121

opinia Szkoły Podstawowej nr (...) w K. -k.122

orzeczenie lekarza orzecznika ZUS dot. G. M. k.123

wniosek KPP w K. o skierowanie R. G. (1) na leczenie odwykowe k. 142

zeznania H. C.-k.127

zeznania J. C.-k.127

notatki policyjne-k.134,135,138,143-149

protokół doprowadzenia w celu wytrzeźwienia-k.139-140

wywiad środowiskowy-k.141

informacja o prowadzeniu procedury niebieska karta-k.150-151

zeznania M. Z.-k.171

zeznania G. P.-k.172

zeznania R. G. (1)-k.181

zeznania A. G. (1)-k.181-182

zeznania R. G. (2)-k.182

zeznania J. G. (1)-k.182-183

R. G. (2) ma 30 lat i zamieszkuje w K.. Pracuje w charakterze ślusarza za wynagrodzeniem w wysokości 2.400 zł.miesięcznie. W okresie letnim, świadczy pracę w wymiarze ponadnormatywnym, uzyskując wynagrodzenie w wysokości ok. 3.000 zł. Ukończył studia wyższe z wychowania fizycznego. Jest żonaty. Jego małżonka zarabia ok. 2.200 zł. miesięcznie. Mają na utrzymaniu 11-miesięczne dziecko. Mieszkają w lokalu mieszkalnym rodziców jego małżonki. Spłaca kredyt na zakup samochodu-rata 1.000 zł. miesięcznie, telefonu-140 zł. miesięcznie, aparatu fotograficznego—103 zł. miesięcznie. Koszty utrzymania lokalu mieszkalnego, w którym zamieszkuje wynoszą 900 zł. miesięcznie, żłobek 350 zł, 200 zł. dojazd do pracy

Pozwany wyprowadził się z domu rodzinnego w 2008r. Do czasu osiągnięcia dorosłości był bity przez ojca. Nie wspomagał go w ważnych momentach życiowych. Samodzielnie nabył samochód, częściowo pokrył również koszt swojego prawa jazdy, które w części sfinansowała również jego babcia. Gdy podjął pracę, przekazywał ojcu różne kwoty pieniędzy w granicach 250-300 zł.miesięcznie. Nabywał również dla niego żywność.

Dowód: zaświadczenie o zarobkach K. G.-k.26

zaświadczenie o zarobkach R. G. (2)-k.32

Faktury VAT-k.33,34,44

odpis skróconego aktu urodzenia małoletniego J. G. (2)-k.28

umowa o korzystanie z karty kredytowej-k.49-50

umowa o korzystanie z usług żłobka-k.59-60

umowa abonencka i zmiana warunków umowy-k.61-63

umowa o świadczenie usług telekomunikacyjnych-k.64-67

umowa o dostawę energii gazowej-k.68-71

zeznania H. C.-k.127

zeznania J. C.-k.127

zeznania K. G.-k128

zeznania R. G. (2)-k.182

A. G. (1) ma 28 lat i zamieszkuje w K.. Pozostaje w związku konkubenckim. Jego konkubina uzyskuje wynagrodzenie w wysokości ok. 900 zł. miesięcznie. Mają na utrzymaniu 21- miesięczne dziecko. Wynajmują lokal mieszkalny, którego koszt utrzymania wynosi ok. 1.000 zł. Każdego miesiąca pożyczają drobne kwoty pieniędzy od matki konkubiny w celu pokrycia niedoboru w ich dochodach.

Z domu rodzinnego wyprowadził się w sierpniu 2009r. z powodu fizycznego znęcania się nad nim przez ojca. Wcześniej, w 2007r., z braku środków do życia, porzucił naukę i podjął pracę w podmiocie gospodarczym zajmującym się transportem. Jego aktualne wynagrodzenie wynosi 1.200-1.300 zł. miesięcznie. Niejednokrotnie w trakcie świadczenia pracy kontaktował się z nim telefonicznie brat- J. G. (1), informując, że ich ojciec wrócił do domu pijany i znęca się nad nim, prosząc o pomoc. Podczas jednego z tych zdarzeń, po uprzednim przerwaniu pracy i udaniu się do domu, A. G. (1) został zaatakowany przez ojca, posługującego się siekierą. Ojciec rzucał ponadto w niego popielniczką oraz bił kijem od łopaty

Pozwany pozostaje w związku konkubenckim. Jego konkubina uzyskuje wynagrodzenie w wysokości ok. 900 zł. miesięcznie. Mają na utrzymaniu 21- miesięczne dziecko. Wynajmują lokal mieszkalny, którego koszt utrzymania wynosi ok. 1.000 zł. Każdego miesiąca pożyczają drobne kwoty pieniędzy od matki konkubiny.

Dowód: zaświadczenie o zarobkach-k.31

zeznania G. K.-k.128

zeznania I. R.-k.128

zeznania S. R.-k.128

zeznania A. G. (1)-k.181-182

J. G. (1) ma 24 lata . Jest żonaty. Wspólnie z małżonką zaciągnęli kredyt w ramach programu ,,Rodzina na swoim”. Aktualnie spłacają miesięcznie zmienne raty w wysokości 460 i 490 zł. miesięcznie. Po ośmiu latach rata wzrośnie do 800 zł. miesięcznie. Zaciągnął kredyt, aby zapłacić koszty egzekucji komorniczej – 7800 zł, których nie zapłacił jego ojciec.

Pozwany do 2009r. zamieszkiwał w domu rodzinnym, z którego wyprowadził się z powodu fizycznego znęcania przez jego ojca. Nie miał wsparcia ze strony ojca. Nosił ubrania, które wcześniej nosili jego starsi bracia. W trzeciej klasie szkoły zawodowej, rozpoczął pracę w sklepie (...). Obecnie pracuje w sklepie (...). Jego wynagrodzenie miesięczne wynosi ok. 2.184 zł.

Dowód: zajęcie wynagrodzenia za pracę-k.29

zaświadczenie o zarobkach-k.30

harmonogram spłat-k.35-36

umowa pożyczki-k.37-40

umowa o świadczenie usług telekomunikacyjnych-k.42-42

zeznania J. G. (1)-k.182-183

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Obowiązek alimentacyjny uregulowany jest w dziale III, tytule II ustawy z dnia 25 lutego 1964r.-Kodeks rodzinny i opiekuńczy(Dz. U. Nr 9, poz. 59 ze zm.-dalej ”k.r.o.”) pod nazwą: ,,Pokrewieństwo i powinowactwo”. Na mocy art. 128 k.r.o.: » Obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo «. Równocześnie na zasadzie art. 129§1 k.r.o.: » Obowiązek alimentacyjny obciąża zstępnych przed wstępnymi, a wstępnych przed rodzeństwem; jeżeli jest kilku zstępnych lub wstępnych-obciąża bliższych stopniem przed dalszymi «.

Konkretyzując te uregulowania, w myśl art. 133 § 1 k.r.o.: » Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania «. » Poza powyższym wypadkiem uprawniony do świadczeń alimentacyjnych jest tylko ten, kto znajduje się w niedostatku-tak art. 133§2 k.r.o. «. Z przywołanego powyżej stanu prawnego, należy wyciągnąć wniosek, że rodzic może dochodzić roszczenia alimentacyjnego od dziecka, jeżeli znajduje się w niedostatku. Pod pojęciem niedostatku należy rozumieć nie tylko stan, w którym uprawniony do alimentów nie ma żadnych środków utrzymania. Wystarczające, aby nie był on w stanie samodzielnie zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb w zakresie utrzymania (wyrok SN z dnia 20 lutego 1974 r., III CRN 388/73, OSNCP 1975, nr 2, poz. 29). Podobnie pojęcie to rozumie się w piśmiennictwie, o osobie ubiegającej się o alimenty z powodu niedostatku można mówić wówczas, gdy nie potrafi ona zaspokoić samodzielnie swych potrzeb na poziomie zbliżonym do minimum socjalnego, przy czym. "nie potrafi" to znaczy, że nie posiada dostatecznych środków pomimo podejmowania starań, by je pozyskać (T. Smyczyński, Obowiązek alimentacyjny..., s. 698-701).

Powyższe uregulowanie nie zawiera jednakże wyczerpującej regulacji obowiązku alimentacyjnego. Znajduje ono doprecyzowanie w art. 135 § 1 k.r.o., który stanowi, iż zakres świadczeń uprawnionego wobec zobowiązanego zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, a nadto kształtowany jest wedle możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego.

Poddając rozwadze sytuację materialną powoda, Sąd doszedł do wniosku, iż nie pozostaje on w niedostatku. Aczkolwiek mogłoby się wydawać, że stwierdzenie to jest niesłuszne, znajduje ono silne oparcie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. Nie budziło wątpliwości stron procesu, że powód znajduje się w trudnej sytuacji finansowej. Sytuacji tej nie można jednakowoż utożsamiać z niedostatkiem. Należy przy tym dodać, że pozwani nie kwestionowali kosztów utrzymania powoda oraz zakresu usprawiedliwionych potrzeb z tym związanych. Wykazany przez R. G. (1) w tym zakresie, a przyjęty przez Sąd za wiarygodny, stan rzeczy, stał się wobec tego podstawą do oceny prawnej Sądu w niniejszej sprawie. Jak wskazano jednak powyżej, nie należy rozumieć niedostatku jedynie jako prostego niezaspokojenia części lub całości usprawiedliwionych potrzeb albo ciężkiej sytuacji życiowej. Ocena tego stanu jest bowiem korygowana poprzez ocenę starań danej osoby o uzyskanie potrzebnych jej środków utrzymania. W tej mierze Sąd nie powziął wiadomości, które uzasadniałyby żądanie pozwu.

R. G. (1) od dłuższego czasu nie pracuje zarobkowo, pomimo pozostawania w wieku aktywności zawodowej. Po pierwsze, powód pozostaje osobą od kilku lat uchylającą się od pracy. Po drugie, nie czyni starań, aby zmienić ten stan, zwłaszcza nie poszukuje aktywnie pracy, o czym zapewniał w swoich twierdzeniach. Po trzecie, stan zdrowia powoda nie wskazuje, aby nie był on zdolny do pracy zarobkowej. Nie legitymuje się orzeczeniem o niepełnosprawności, a także nie wykazał on za pomocą jakichkolwiek dokumentów medycznych przeciwwskazań w tym zakresie. Krótki fragment zeznań, w którym powód zeznał, że nie może pracować z powodu zawału, który miał miejsce w 2003r., nie przekonuje Sądu na tyle, aby dać wiarę jego relacji w tej mierze. Z doświadczenia życiowego wynika bowiem, że skutki zawału serca nie powinny wywierać istotnego wpływu na jego zdolność do pracy po prawie 10 latach. Okoliczność tę potwierdza ponadto utrata przez niego świadczenia z ubezpieczenia społecznego w związku z niezdolnością do pracy. Nie można w końcu nie zauważyć, iż wcześniejszą pracę powód utracił z powodu nadużywania alkoholu. Fakt ten, wbrew jego relacji, został potwierdzony zarówno przez osoby mu przychylne: jego siostra, szwagier, jak i osoby negatywnie oceniające jego zachowanie: pozwani, ich bliscy. Sąd uznał ich zeznania w tym zakresie za prawdzie, odmawiając tego przymiotu zeznaniom powoda. Symptomatyczna jest zgodność świadków co do przyczyny dyscyplinarnego zwolnienia. Przyczyna ta, co wynika również z jej natury, towarzyszy zachowaniu powoda również w innych sferach jego zachowania m.in. w sferze stosunków rodzinnych. Do akt sprawy dołączono wiele dowodów, z których wynika, że powód nadużywał alkoholu, wszczynał awantury oraz naruszał nietykalność cielesną swoich dzieci, działając pod jego wpływem- m.in. notatki policyjne.

Reasumując, R. G. (1) w celu uchylenia stanu niezaspokojenia swoich potrzeb powinien zaktywizować swoje działalna, aby uzyskać, chociażby dorywcze zatrudnienie. Od dłuższego czasu pozostaje nieaktywny zawodowo, zadowalając się ze skromnymi możliwościami bytowania, zabezpieczonymi przez organy pomocy społecznej. Brak starań w tej mierze jest skutecznym zarzutem ze strony pozwanych, iż w tak określonych okolicznościach faktycznych, powód może zachować się lepiej, zapewniając sobie bieżące środki utrzymania, nie obciążając swoich dzieci świadczeniami alimentacyjnymi na jego rzecz. Pozwani nie są bowiem zobowiązani wspomagać finansowo powoda, jeśli z jego strony brak jest chęci, aby własnymi siłami zapewnić sobie byt. Powód jest osobą dorosła, ponoszącą odpowiedzialność za skutki własnych działań oraz zaniechań.

Na marginesie rozważań, Sąd uznaje również za niepozbawione uzasadnionych podstaw stanowisko pozwanych roszczenie to nosi znamiona sprzeczności z zasadami współżycia społecznego. Powód nie utrzymywał poprawnych relacji rodzinnych z synami. W jego postawie doszukiwać należy się ograniczonego zaangażowania w ich pomyślność. Szczególnie naganne jest znęcanie się nad nimi fizyczne oraz psychiczne, co wielokrotnie wywoływało w nich poczucie bólu i strachu, oddziałując na ich dorosłe życie. Byłoby dla nich niezrozumiałym, dlaczego ojciec, który krzywdził rodzinę, miałby następnie domagać się, za pomocą organu ochrony prawnej, środków pieniężnych na swoje utrzymanie. Żądanie to byłoby nie do pogodzenia ze społecznym poczuciem sprawiedliwości. Jako że powództwo uległo oddaleniu jednakże w oparciu z powodu braku niedostatku po stronie powoda, rozważania w tym zakresie mają charakter uboczny i jedynie teoretyczny.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu uzasadnia art.102 ustawy z dnia 17 listopada 1964r.-Kodeks postępowania cywilnego(Dz. U. Nr 43, poz.296 ze zm.-dalej ”k.p.c.”)Sytuacja materialna powoda nie pozwala mu ponieść kosztów procesu, gdyż ma on na utrzymaniu rodzinę, której bieżące dochody są niewielkie, zaś subiektywnie mógł on być przekonany o słuszności żądania z uwagi na jego trudne warunki egzystencji, które częstokroć decydującą przesłankę zasądzenia alimentów. O poprawności tego spostrzeżenia przekonuje m.in. stanowisko strony pozwanej, która skupiła się na odparciu żądania pozwu, podnosząc zarzut naruszenia zasad współżycia społecznego.