Pełny tekst orzeczenia

374/4/B/2013


POSTANOWIENIE

z dnia 5 marca 2013 r.
Sygn. akt Ts 62/12

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marek Zubik,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Z.D. w sprawie zgodności:
art. 39823 § 2 zdanie drugie ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 176 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,


p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 6 marca 2012 r. Z.D. (dalej: skarżący) wystąpił o zbadanie zgodności art. 39823 § 2 zdanie drugie ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) z art. 176 Konstytucji.
Skargę sformułowano na podstawie następującego stanu faktycznego. Skarżący złożył wniosek o ustanowienie radcy prawnego z urzędu w sprawie przeciwko Skarbowi Państwa – Sądowi Okręgowemu w Gorzowie Wielkopolskim o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności. 12 września 2011 r. referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym w Gorzowie Wielkopolskim – Wydział I Cywilny (sygn. akt I C 1035/09) wydał postanowienie, w którym oddalił wniosek skarżącego. Sąd Rejonowy w Gorzowie Wielkopolskim – Wydział I Cywilny w postanowieniu z 22 listopada 2011 r. (sygn. akt I C 1035/09) utrzymał w mocy postanowienie referendarza.
W myśl art. 39823 § 2 zdanie drugie k.p.c. sąd rozpoznający skargę na postanowienie referendarza o odmowie ustanowienia adwokata lub radcy prawnego orzeka jako sąd drugiej instancji, stosując odpowiednio przepisy o zażaleniu.
Skarżący twierdzi, że zaskarżony przepis narusza zasadę dwuinstancyjności postępowania sądowego, ponieważ najpierw jako sąd pierwszej instancji orzekł referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym w Gorzowie Wielkopolskim – Wydział I Cywilny, a następnie – działając jako sąd drugiej instancji – sędzia tego samego sądu. Skarżący zauważa również, że gdyby postanowienie w jego sprawie wydał w pierwszej instancji sędzia, a nie referendarz, zażalenie od tego postanowienia rozpoznałby sąd okręgowy. Zasada dwuinstancyjności postępowania została zatem w sprawie skarżącego naruszona.
W zarządzeniu z 16 kwietnia 2012 r. sędzia Trybunału Konstytucyjnego wezwał skarżącego do uzupełnienia skargi konstytucyjnej przez wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa skarżącego i w jaki sposób zostały – jego zdaniem – naruszone przez zaskarżony przepis. W piśmie z 11 maja 2012 r. skarżący wyraźnie stwierdził, że w jego sprawie doszło do naruszenia prawa do dwuinstancyjnego postępowania sądowego wyrażonego w art. 176 Konstytucji. Prawo to zostało naruszone, ponieważ w dwóch instancjach orzekali odpowiednio referendarz i sędzia tego samego sądu.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 36 ust. 1 w zw. z art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) skarga konstytucyjna podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym, podczas którego Trybunał Konstytucyjny bada, czy odpowiada ona określonym prawem wymogom. Przesłanki wniesienia skargi konstytucyjnej zostały uszczegółowione w ustawie o TK. Jeśli nie został spełniony któryś z warunków określonych w art. 46-48 ustawy o TK, a także wtedy, gdy skarga jest oczywiście bezzasadna lub braki nie zostały usunięte w określonym terminie, oraz gdy zachodzą przesłanki umorzenia postępowania na podstawie art. 39 ust. 1 ustawy o TK, Trybunał Konstytucyjny wydaje postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego złożona skarga nie spełnia warunków formalnych, co uniemożliwia nadanie jej dalszego biegu. Zasadniczym powodem odmowy nadania biegu skardze jest to, że wskazany przez skarżącego art. 176 Konstytucji nie może być samodzielnym wzorcem kontroli, a przede wszystkim nie jest w niniejszej sprawie adekwatny. Wniesiona skarga nie spełnia zatem wymogu z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK.
Art. 176 ust. 1 Konstytucji, zgodnie z którym postępowanie sądowe jest co najmniej dwuinstancyjne, jest przepisem o charakterze ustrojowym. Określa on przede wszystkim sposób organizacji sądów i nie może, w myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji, stanowić samodzielnego wzorca kontroli w trybie skargi konstytucyjnej (zob. postanowienie TK z 15 lutego 2007 r., Ts 197/06, OTK ZU nr 2/B/2009, poz. 83). Zaskarżony przepis może mieć znaczenie subsydiarne jako uzupełnienie norm zamieszczonych w II rozdziale Konstytucji – „Wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela”. Zarzut naruszenia sprawiedliwości proceduralnej, dotyczący, jak w sprawie skarżącego, braku dewolucji, może być skutecznie stawiany tylko w kontekście art. 78 Konstytucji. Skarżący nie wskazał jednak art. 78 Konstytucji jako wzorca kontroli, a Trybunał – zgodnie z obowiązującymi przepisami – nie może rozszerzyć wyznaczonego w skardze zakresu kontroli. W myśl art. 66 ustawy o TK jest bowiem związany granicami skargi (por. postanowienie TK z 10 marca 1998 r., Ts 5/98, OTK ZU nr 2/1998, poz. 26).

Z powyższych względów Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.