Pełny tekst orzeczenia

51/1/B/2013

POSTANOWIENIE

z dnia 27 lutego 2013 r.

Sygn. akt Ts 99/11



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Teresa Liszcz – przewodnicząca

Andrzej Rzepliński – sprawozdawca

Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz,





po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 kwietnia 2012 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej MKS Sp. z o.o.,



p o s t a n a w i a:



nie uwzględnić zażalenia.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej z 4 kwietnia 2011 r. (data nadania) skarżąca spółka – MKS Sp. z o.o. (dalej: skarżąca) zarzuciła, że art. 793 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) „w zakresie zwrotu »może wydać« oraz »oznaczając cel, do którego mają służyć«” jest niezgodny z art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 oraz art. 2 Konstytucji.

Skarżąca zarzuciła, że zakwestionowany przepis w brzmieniu: „w razie potrzeby prowadzenia egzekucji na rzecz kilku osób lub przeciwko kilku osobom albo z kilku składowych części majątku tego samego dłużnika, sąd oprócz pierwszego tytułu wykonawczego może wydawać dalsze tytuły, oznaczając cel, do którego mają służyć, i ich liczbę porządkową”, przez użyte w nim zwroty niedookreślone uzależnia wydanie dalszego tytułu wykonawczego od swobodnego uznania sądu. Zdaniem skarżącej „taka forma reglamentowania” dalszych tytułów wykonawczych nie znajduje żadnego uzasadnienia i w praktyce uniemożliwia wykonanie orzeczenia, a zatem zamyka drogę do skutecznej egzekucji z majątku dłużnika.

Postanowieniem z 12 kwietnia 2012 r. (doręczonym 17 kwietnia 2012 r.) Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej z powodu jej oczywistej bezzasadności.

Zażaleniem z 23 kwietnia (data nadania) skarżąca zaskarżyła postanowienie Trybunału w całości, wniosła o jego uchylenie i nadanie dalszego biegu skardze konstytucyjnej. W uzasadnieniu zarzuciła, że istotą skargi konstytucyjnej nie jest – jak przyjął w postanowieniu Trybunał – zakres swobody sądu w ocenie sprawy, lecz uzależnienie prawa do wykonania prawomocnego orzeczenia sądu (wydania dalszego tytułu wykonawczego) „od uznaniowej decyzji pozostawionej swobodnej, by nie rzec dowolnej ocenie sądu”. Skarżąca podniosła w zażaleniu, że bez znaczenia jest, „czy zamknięcie drogi sądowej nastąpiło w jedno, czy dwuinstancyjnym postępowaniu sądowym albowiem prawo określone w art. 45 ust. 1 Konstytucji, jako takie nie może być po prostu zablokowane jakimkolwiek orzeczeniem”. Jak wywodzi dalej skarżąca: „limitowanie prawa do uzyskania tytułu wykonawczego stanowiącego jedynie potwierdzenie istnienia określonego prawa wynikającego z wyroku niezawisłego sądu – jest naruszeniem istoty prawa określonego w art. 45 ust. 1 Konstytucji”.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



1. Zgodnie z art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w związku z art. 36 ust. 6-7 i z art. 49 ustawy o TK). W szczególności bada, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.



2. Trybunał stwierdza, że zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a zarzuty zażalenia nie podważają podstaw odmowy nadania skardze dalszego biegu.



3. Należy zauważyć, że w skardze konstytucyjnej (s. 1 i 3) skarżąca wniosła „o uznanie art. 793 [k.p.c.] w zakresie zwrotu »może wydać« oraz »oznaczając cel, do którego mają służyć« za niezgodny z art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 oraz art. 2 Konstytucji”. Już choćby zatem samo określenie zakresu przedmiotu skargi pozwala przyjąć, że wątpliwości dotyczące zgodności z Konstytucją tego przepisu rodzi u skarżącej użycie w jego treści zwrotów ocennych, nie zaś – jak podniosła w zażaleniu – uzależnienie wydania dalszego tytułu wykonawczego od uznania sądu. Ponadto w uzasadnieniu skargi oraz pisma procesowego uzupełniającego jej braki formalne skarżąca zarzuciła, że użyte w tym przepisie zwroty niedookreślone stanowią formę uznaniowej delegacji sądu. Podniosła, że zgodnie z zasadami państwa prawa ma ona prawo oczekiwać od ustawodawcy ukształtowania przepisów, które będzie spełniało standardy określone w art. 2 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny przypomina, że – zgodnie z art. 66 ustawy o TK – orzekając, jest związany granicami skargi, co oznacza, iż nie może ex officio precyzować jej zarzutów i zakresu. W związku z tym należy stwierdzić, że w postanowieniu z 12 kwietnia 2012 r. Trybunał zasadnie ustalił, że skarżąca upatruje niekonstytucyjność art. 793 k.p.c. w użytych przez ustawodawcę zwrotach niedookreślonych.



4. W uzasadnieniu postanowienia z 12 kwietnia 2012 r. Trybunał odniósł się także do kwestii „uznaniowości sądu”. Stwierdził bowiem, że w sytuacji, gdy postanowienie Sądu Rejonowego w Tychach – IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 14 października 2010 r. (sygn. akt IV Po-Uo 56/10) zostało rzetelnie uzasadnione, a nadto zostało poddane instancyjnej kontroli, zarzut arbitralnego działania sądu jest niezasadny. Skarżąca nie uwzględnia, że wskazane instrumenty prawne stanowią gwarancję przestrzegania zasad określonych w art. 2 w związku z art. 45 ust. 1 Konstytucji. Jak orzekł bowiem Trybunał w sprawie o sygnaturze SK 30/05: „uzasadnianie orzeczeń sądowych jest decydującym komponentem prawa do rzetelnego sądu jako konstytucyjnie chronionego prawa jednostki” (wyrok TK z 16 stycznia 2006 r., OTK ZU nr 1/A/2006, poz. 2; zob. także wyrok TK z 30 maja 2007 r., SK 68/06, OTK ZU nr 6/A/2007, poz. 53). Instancyjna kontrola ma natomiast zapobiegać pomyłkom i arbitralności rozstrzygnięć wydanych w pierwszej instancji (zob. wyrok pełnego składu TK z 20 września 2006 r., SK 63/05, OTK ZU nr 8/A/2006, poz. 108).



5. Trybunał zauważa również, że zażalenie – co nota bene podkreśla sama skarżąca – abstrahuje po części od przyjętych w postanowieniu Trybunału podstaw odmowy i skupia się w większości bądź na kwestii ograniczania prawa do uzyskania dalszych tytułów wykonawczych, bądź na zagadnieniu ochrony interesów dłużnika. Skarżąca de facto kwestionuje zasadę obowiązującą w postępowaniu egzekucyjnym, zgodnie z którą sąd wydaje wierzycielowi tytuł wykonawczy tylko raz, tj. w jednym egzemplarzu, a co za tym idzie, za niekonstytucyjne skarżąca uznaje uzależnienie wydania dalszego tytułu od istnienia jakichkolwiek przesłanek. Skarżąca nie uwzględnia jednak ratio legis takiego rozwiązania, która związana jest z ochroną praw dłużnika. Niekontrolowane i nielimitowane wydawanie dalszych tytułów wykonawczych podczas prowadzenia przez komornika egzekucji przeciwko dłużnikowi na kilka sposobów (np. z różnych części majątku oraz wynagrodzenia za pracę) prowadziłoby bowiem do nieodwracalnych dla dłużnika skutków. Trzeba bowiem zauważyć, że każdy wydany przez sąd tytuł wykonawczy stanowi podstawę wszczęcia i prowadzenia egzekucji. W związku z tym, taka egzekucja groziłaby ściągnięciem należności ponad wymaganą wysokość. Analiza zażalenia prowadzi do wniosku, że skarżąca nie uwzględnia tego, że samo uzależnienie korzystania z przysługującego prawa od spełnienia określonych przesłanek nie stanowi a limine naruszenia art. 45 ust. 1 Konstytucji, czy też zamknięcia drogi sądowej do dochodzenia naruszonych wolności lub praw.



Mając zatem na względzie, że zażalenie nie podważa podstaw odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, Trybunał Konstytucyjny na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 7 ustawy o TK orzekł jak w sentencji.