Pełny tekst orzeczenia

321/4/B/2013


POSTANOWIENIE

z dnia 30 stycznia 2013 r.
Sygn. akt Ts 130/11

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej P.K. w sprawie zgodności:
1) art. 22 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym (Dz. U. Nr 240, poz. 2052, ze zm.),

2) art. 41, art. 42 § 3 i 4, art. 459 § 1 i 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.) z

art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 26 kwietnia 2011 r. P.K. (dalej: skarżący) kwestionuje zgodność art. 22 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym (Dz. U. Nr 240, poz. 2052, ze zm.; dalej: ustawa o SN) oraz art. 41, art. 42 § 3 i 4, art. 459 § 1 i 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.; dalej: k.p.k.) z art. 45 ust. 1 Konstytucji.
Skarga została złożona w związku z następującym stanem faktycznym. Wyrokiem z 15 kwietnia 2010 r. (sygn. akt DSd 1/09) Wojskowy Sąd Okręgowy – Sąd Dyscyplinarny w Poznaniu uznał skarżącego za winnego tego, że pełniąc zawodową służbę wojskową na stanowisku sędziego Wojskowego Sądu Garnizonowego w Warszawie polecił protokolantowi sporządzenie nowego protokołu posiedzenia z 7 sierpnia 2007 r. w sprawie Wg 154/07, w celu zastąpienia nim protokołu dotychczasowego, zawierającego postanowienie o innej treści, przy czym protokołu tego nie podpisał z powodu zawartego w nim błędu w dacie, a następnie podpisał kolejny (trzeci) protokół o tej samej treści co drugi, a do tego sporządzony i podpisany przez innego protokolanta, który nie był protokolantem na tym posiedzeniu. Czyn ten wypełnił w ocenie sądu znamiona przewinienia dyscyplinarnego opisanego w art. 37 § 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. – Prawo o ustroju sądów wojskowych (Dz. U. 2007 r. Nr 226, poz. 1676, ze zm.; dalej: u.s.w.) i sąd wymierzył za niego karę nagany.
Od powyższego wyroku skarżący wniósł odwołanie do Sądu Najwyższego. W wyroku z 10 czerwca 2010 r. (sygn. akt WD 6/10) Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny zmienił zaskarżony wyrok, przyjmując, że czyn skarżącego stanowi wypadek mniejszej wagi z art. 39 § 5 u.s.w. i odstąpił od wymierzenia kary.
Skarżący podnosi, art. 22 ustawy o SN narusza jego prawo do sądu w zakresie, w jakim nie wyłącza od powołania na stanowisko sędziego Sądu Najwyższego osoby, która w okresie stanu wojennego stosowała represje polityczne, skazując niewinnych ludzi. Zaskarżone przepisy k.p.k. określają procedurę wyłączenia sędziego, która – jak podkreśla skarżący – nie doprowadziła do wyłączenia sędziów ze składów orzekających w jego sprawie. Część wniosków o wyłączenie sędziego pozostawiono – jak podaje skarżący – w ogóle bez rozpoznania, a pozostałe nie zostały uwzględnione. W ocenie skarżącego zaskarżone przepisy są niezgodne z art. 45 ust. 1 Konstytucji w zakresie, w jakim nie przewidują zażalenia na postanowienie o odmowie wyłączenia sędziego; nie pozwalają na weryfikację decyzji o wyłączeniu sędziego przez sąd rozpoznający sprawę w wyniku wniesienia środka zaskarżenia; pozwalają na orzekanie przez sędziego, który pozostaje w sporze sądowym z podsądnym; umożliwiają orzekanie w sprawie wyłączenia innego sędziego sędziemu, który sam jest objęty wnioskiem o wyłączenie na tych samych podstawach albo sędziemu, co do którego istnieje nierozpoznany wniosek o wyłączenie oraz pozwalają na orzekanie w sprawie nadania biegu wnioskowi o wyłączenie sędziemu objętemu takim wnioskiem.
W zarządzeniu z 18 października 2012 r. sędzia Trybunału Konstytucyjnego wezwał skarżącego do usunięcia, w terminie 7 dni od daty doręczenia tego zarządzenia, braków formalnych skargi przez doręczenie: odpisu wyroku Wojskowego Sądu Okręgowego – Sądu Dyscyplinarnego w Poznaniu z 15 kwietnia 2009 r. (sygn. akt Dsd. 1/09) oraz wyroku Sądu Najwyższego – Izba Wojskowa z 10 czerwca 2010 r. (sygn. akt WD 6/10) Skarżący odebrał zarządzenie 9 listopada 2012 r.
W dniu 16 listopada 2012 r. skarżący wniósł pismo, do którego dołączył brakujące rozstrzygnięcia.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 36 ust. 1 w zw. z art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) skarga konstytucyjna podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym, podczas którego Trybunał Konstytucyjny bada, czy odpowiada ona określonym prawem wymogom. Zostały one zasadniczo uregulowane w art. 79 ust. 1 Konstytucji, a uszczegółowione w art. 46-48 ustawy o TK. Dla niniejszej sprawy istotne znaczenie ma przesłanka określona w art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, w myśl którego przedmiotem skargi konstytucyjnej może być przepis, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach lub prawach skarżącego.
Trybunał stwierdza, że złożona skarga nie spełnia warunków formalnych, co uniemożliwia nadanie jej dalszego biegu. We wskazanych przez skarżącego wyrokach sądy nie orzekły o jego prawach i wolnościach na podstawie zaskarżonych przepisów.
Zaskarżony art. 22 ustawy o SN określa wymogi, które musi spełniać kandydat na stanowisko sędziego Sądu Najwyższego. W myśl art. 41 k.p.k. sędzia ulega wyłączeniu, jeżeli istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do jego bezstronności w danej sprawie. Jeżeli jednak wniosek o wyłączenie sędziego został zgłoszony po rozpoczęciu przewodu sądowego, pozostawia się go bez rozpoznania, chyba że przyczyna wyłączenia powstała lub stała się stronie wiadoma dopiero po rozpoczęciu przewodu. Zgodnie z art. 42 § 3 k.p.k. sędzia, co do którego zgłoszono wniosek o wyłączenie, może złożyć do akt stosowne oświadczenie na piśmie i powstrzymuje się od udziału w sprawie; jest jednak obowiązany przedsięwziąć czynności niecierpiące zwłoki. O wyłączeniu orzeka sąd, przed którym toczy się postępowanie; w składzie orzekającym w kwestii wyłączenia nie może brać udziału sędzia, którego dotyczy wyłączenie. W razie niemożności utworzenia takiego składu sądu, w kwestii wyłączenia orzeka sąd wyższego rzędu (art. 42 § 4 k.p.k.). Na podstawie art. 459 § 1 i 2 k.p.k. zażalenie przysługuje na postanowienia sądu zamykające drogę do wydania wyroku, chyba że ustawa stanowi inaczej, a także na postanowienia co do środka zabezpieczającego oraz na inne postanowienia w wypadkach przewidzianych w ustawie.
W niniejszej sprawie zasadnicze znaczenie ma fakt, że żaden z zaskarżonych przepisów nie był podstawą wydania rozstrzygnięcia, z którym skarżący wiąże naruszenie swoich praw i wolności konstytucyjnych. We wskazanych przez skarżącego wyrokach nie doszło do ukształtowania jego sytuacji prawnej w oparciu o art. 22 ustawy o SN. Należy przypomnieć, że w trybie skargi konstytucyjnej kontrolowane mogą być „tylko przepisy wyrażające takie normy prawne, które stanowią bezpośrednią podstawę do wydawania aktów stosowania prawa, czyli konkretnych i indywidualnych aktów dotyczących konstytucyjnych wolności, praw podmiotowych lub obowiązków osoby wnoszącej skargę” (postanowienie TK z 21 września 2006 r., SK 10/06, OTK ZU nr 8/A/2006, poz. 117). Art. 22 ustawy o SN, który określa wymogi, jakie musi spełniać kandydat na stanowisko sędziego SN, takiej podstawy w sprawie skarżącego nie stanowił.
Również zaskarżone przepisy k.p.k., regulujące wyłączenie sędziego, nie były podstawą orzeczenia we wskazanych wyrokach o prawach i wolnościach konstytucyjnych skarżącego. Jak słusznie zauważył Sąd Najwyższy, wszystkie wnioski o wyłączenie sędziego złożone przez skarżącego w toku postępowania „były przedmiotem wnikliwej analizy przed wydaniem rozstrzygnięć incydentalnych przez Sądy obu instancji”. To ewentualnie z tymi incydentalnymi orzeczeniami, a nie z orzeczeniami, w których uznano go za winnego popełnienia przewinienia dyscyplinarnego, skarżący mógłby wiązać naruszenie swoich praw i wolności konstytucyjnych. Trybunał jest jednak – zgodnie z art. 66 ustawy o TK – związany granicami skargi i nie może jej modyfikować ani uzupełniać. Okoliczność powyższa na podstawie art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK przesądza o niedopuszczalności nadania biegu skardze.

W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.