Pełny tekst orzeczenia

414/4/B/2013

POSTANOWIENIE
z dnia 26 lutego 2013 r.
Sygn. akt Ts 247/12

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marek Kotlinowski,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej P.R. w sprawie zgodności:
art. 17 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 13 lipca 2006 r. o dokumentach paszportowych (Dz. U. Nr 143, poz. 1027, ze zm.) z art. 31 ust. 1 i 3 oraz art. 52 ust. 1 i 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,


p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 2 października 2012 r. P.R. (dalej: skarżący) zakwestionował zgodność art. 17 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 13 lipca 2006 r. o dokumentach paszportowych (Dz. U. Nr 143, poz. 1027, ze zm.; dalej: ustawa o dokumentach paszportowych) z art. 31 ust. 1 i 3 oraz art. 52 ust. 1 i 3 Konstytucji.
Skargę konstytucyjną skierowano w związku z następującym stanem faktycznym sprawy.
W decyzji z 21 stycznia 2010 r. (nr 321/127/178/10) Konsul RP w Rzymie odmówił skarżącemu wydania paszportu. W jej uzasadnieniu stwierdził, że w trakcie prowadzonego postępowania o wydanie paszportu wpłynął wniosek Sądu Rejonowego w Częstochowie z 17 grudnia 2009 r. (sygn. akt IV K 1427/91) o wydanie decyzji o odmowie wydania paszportu w związku z prowadzonym przeciwko skarżącemu dochodzeniem w sprawie czynu określonego w art. 203 § 1 ustawy z dnia 19 kwietnia 1969 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 13, poz. 94, ze zm.: dalej: Kodeks karny z 1969 r.). Konsul RP podniósł także, przytaczając art. 17 ust. 1 pkt 2 ustawy o dokumentach paszportowych, że odmawia się wydania dokumentu paszportowego na wniosek „organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze, organu postępowania wykonawczego w sprawie karnej, w tym o przestępstwo skarbowe, przeciwko osobie ubiegającej się o wydanie dokumentu paszportowego”.
Po rozpatrzeniu odwołania skarżącego Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji, decyzją z 9 marca 2010 r. (nr DSO-PA-6832-6/10) utrzymał w mocy decyzję organu I instancji, w całości podzielając jej argumentację.
Wyrokiem z 17 września 2010 r. (sygn. akt IV SA/Wa 722/10) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę na decyzję MSWiA. Także Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę wyrokiem z 15 maja 2012 r. (sygn. akt II OSK 306/11). Sądy administracyjne zgodziły się z argumentacją organów paszportowych.
Zdaniem skarżącego zakwestionowany art. 17 ust. 1 pkt 2 ustawy o dokumentach paszportowych narusza konstytucyjną swobodę poruszania się po terytorium RP oraz wolność wyboru miejsca zamieszkania i pobytu (mylnie wywodzoną w skardze z art. 52 ust. 2 Konstytucji). Niekonstytucyjną ingerencję w swoje prawa skarżący wiąże z tym, że organ paszportowy (konsul, MSWiA) nie zbadał zasadności wniosku sądu karnego o odmowę wydania dokumentu paszportowego. Zdaniem skarżącego art. 17 ust. 1 pkt 2 ustawy o dokumentach paszportowych jest niezgodny z art. 31 ust. 1 i 3 oraz art. 52 ust. 1 i 3 Konstytucji także dlatego, że przewiduje „możliwość odmowy wydania paszportu w sytuacji skierowania do organu paszportowego wniosku innego aniżeli wniosek wydany w związku z zastosowaniem środka zapobiegawczego”.
W zarządzeniu sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 22 października 2012 r. skarżącego wezwano do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej przez wyjaśnienie, w jaki sposób zakwestionowany art. 17 ust. 1 pkt 2 ustawy o dokumentach paszportowych prowadzi do naruszenia jego praw podmiotowych. W piśmie procesowym z 2 listopada 2012 r. skarżący ustosunkował się do tego zarządzenia.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Podmiotem uprawnionym do wniesienia skargi konstytucyjnej – zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz uszczegóławiającymi go art. 46 i 47 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) – jest każdy, czyje wolności lub prawa zostały naruszone wydanym przez organ władzy publicznej ostatecznym orzeczeniem, którego podstawą prawną jest przepis aktu normatywnego. Aby skarga konstytucyjna została dopuszczona do rozpoznania, musi spełniać łącznie następujące warunki. Po pierwsze, zaskarżony w niej przepis powinien stanowić podstawę prawną ostatecznego orzeczenia sądu lub organu administracji publicznej, wydanego w indywidualnej sprawie skarżącego. Po drugie, orzeczenie powinno prowadzić do wskazanych w skardze naruszeń konstytucyjnych wolności lub praw przysługujących skarżącemu. Po trzecie, źródłem naruszenia musi być normatywna treść kwestionowanych przepisów, a sposób naruszenia powinien wskazać skarżący w uzasadnieniu wnoszonej skargi (art. 47 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o TK).
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego rozpatrywana skarga konstytucyjna powyższych warunków nie spełnia.
Dla oceny formalnej strony wniesionej skargi konstytucyjnej istotne znaczenie ma stan faktyczny i prawny ustalony przez Trybunał Konstytucyjny częściowo na podstawie materiału procesowego załączonego do skargi konstytucyjnej, a częściowo na podstawie akt procesowych sprawy karnej (sygn. akt IV K 1427/91) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Częstochowie, udostępnionych Trybunałowi Konstytucyjnemu w trybie określonym w art. 21 ust. 1 ustawy o TK.
Z materiału procesowego sprawy wynika, że w 1992 r. skarżącego prawomocnie skazano za przestępstwo określone w art. 203 § 1 kodeksu karnego z 1969 r., a następnie osadzono w zakładzie karnym. Skarżący otrzymał przepustkę, której termin upływał 2 lutego 1992 r. Do zakładu karnego już nie powrócił. Nie odbył również zasądzonej kary pozbawienia wolności. Względem skazanego wydano również list gończy.
Ponieważ skarżący uchylał się od odbycia orzeczonej kary, Sąd Rejonowy w Częstochowie postanowieniem z 16 stycznia 1996 r. zwrócił się do organów paszportowych z wnioskiem o odmowę wydania paszportu. Pismem z 7 marca 2008 r. sąd poinformował, że postanowienia tego nie uchylił i dodał, że skarżący poszukiwany jest listem gończym. W związku ze stanowiskiem sądu organ administracyjny odmówił wydania dokumentu paszportowego.
Wziąwszy pod uwagę opisany stan i odniósłszy się do zarzutów skargi konstytucyjnej Trybunał stwierdził, że skarżący nie wykazał, iż naruszenie konstytucyjnych wolności i praw wynikało z niekonstytucyjnej treści kwestionowanego przepisu. Zdaniem Trybunału spełnienie tego warunku, określonego w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK, nie może sprowadzać się tylko do przytoczenia treści odpowiedniego przepisu Konstytucji, lecz musi polegać na uzasadnieniu zarzutu niekonstytucyjności kwestionowanych przepisów. Obowiązek ten jest konsekwencją nałożenia na skarżącego przez ustawodawcę ciężaru dowodu. Przedstawiana argumentacja powinna ponadto doprowadzić do obalenia przyjętego w systemie prawnym domniemania konstytucyjności i legalności przepisów prawa. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego ingerencja w prawa skarżącego, polegająca na odmowie wydania dokumentu paszportowego, wynikała z działań faktycznych podejmowanych przez skarżącego. Jej źródłem nie była więc regulacja ustawowa nieodpowiadająca standardom konstytucyjnym. Trudno bowiem racjonalnie twierdzić, że osoby, wobec których prowadzi się działania poszukiwawcze, powinny mieć zagwarantowaną możliwość swobodnego przemieszczania się. Mimo, że w myśl art. 32 ust. 1 pkt 3 i 4 oraz art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK, skarżący miał obowiązek uprawdopodobnienia, że źródłem naruszenia jego praw są zaskarżone przepisy ustawy, oraz przedstawienia argumentów przemawiających za ich niezgodnością z Konstytucją, warunków tych nie spełnił.
Odnosząc się do argumentu skarżącego dotyczącego możliwości złożenia przez sąd wniosku do organu paszportowego o odmowę wydania paszportu w innym trybie niż przez zastosowanie środka zapobiegawczego, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że skarga w tym zakresie odnosi się do sfery stosowania prawa, która pozostaje poza kognicją Trybunału. Skarżący dysponuje środkami prawnymi przewidzianymi w ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.) oraz ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 90, poz. 557, ze zm.) i może doprowadzić do jednoznacznego określenia swojej sytuacji prawnej w prowadzonym przeciwko niemu postępowaniu karnym oraz postępowaniu karnym wykonawczym. Oczywiście bezzasadne jest oczekiwanie, by działania takie podjęły organy paszportowe. Nie mają one ani faktycznych ani procesowych możliwości w tym zakresie. Uwadze skarżącego uszło to, że w systemie prawnym zdarza się, że ustalenia dokonane w postępowaniu określonego rodzaju wiążą organy podejmujące czynności procesowe w innym postępowaniu. Związanie to wynika z autonomicznego charakteru poszczególnych procedur. W każdej z nich ustawodawca przyznaje stronie postępowania określone środki procesowe. Strona może podjąć działania modyfikujące ustalenia dokonane w postępowaniu, które wiążą inne organy państwa. W rozpatrywanej sprawie skarżący tego zaniechał. Jak długo więc nie wyjaśni się status skarżącego w postępowaniu karnym oraz postępowaniu karnym wykonawczym w sprawie o sygn. IV K 1427/91, tak długo organy administracyjne będą związane ustaleniami sądów karnych i penitencjarnych.

Wziąwszy pod uwagę powyższe względy, Trybunał Konstytucyjny uznał, że skarga konstytucyjna nie odpowiada wymogom wynikającym z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK i dlatego postanowił jak w sentencji.