Pełny tekst orzeczenia

518/5/B/2013

POSTANOWIENIE

z dnia 14 maja 2013 r.

Sygn. akt Ts 264/12



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Marek Kotlinowski,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej S.F. w sprawie zgodności:

art. 48 § 3 i art. 49 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej z 18 października 2012 r. S.F. (dalej: skarżący) zakwestionował zgodność art. 48 § 3 i art. 49 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) w zakresie, w jakim nie pozwalają wyłączyć od udziału w sprawie, w trybie wskazanym w tych przepisach, osoby, która poprzednio orzekała w przypadku tych samych stron o tym samym obowiązku, z art. 45 ust. 1 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującą sprawą. Postanowieniem z 12 października 2011 r. (sygn. akt III RC 382/11) Sąd Rejonowy w Kluczborku oddalił wniosek skarżącego o wyłączenie sędziego od rozpoznania sprawy. Postanowieniem z 25 kwietnia 2012 r. (sygn. akt II Cz 349/12) Sąd Okręgowy w Opolu – II Wydział Cywilny Odwoławczy (dalej: Sąd Okręgowy w Opolu) oddalił zażalenie skarżącego na postanowienie Sądu Rejonowego w Kluczborku. W uzasadnieniu sąd wskazał, że skarżący nie uprawdopodobnił przyczyn wyłączenia sędziego.

Postanowieniem z 5 lipca 2012 r. (sygn. akt I Co 2020/12) Sąd Rejonowy w Opolu – Wydział I Cywilny (dalej: Sąd Rejonowy w Opolu) przyznał skarżącemu pełnomocnika z urzędu w celu reprezentowania go przed Trybunałem Konstytucyjnym. Pismem z 24 lipca 2012 r. (l.dz. 1300/12) Okręgowa Rada Adwokacka w Opolu (dalej: ORA w Opolu) wyznaczyła adwokata.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 6 listopada 2012 r. (doręczonym 12 listopada 2012 r.) pełnomocnik skarżącego został wezwany do uzupełnienia braków formalnych skargi, tj. wskazania: ostatecznego orzeczenia wydanego na podstawie przepisów zakwestionowanych w skardze daty doręczenia tego orzeczenia (wraz z uzasadnieniem) skarżącemu; daty wystąpienia przez skarżącego do Sądu Rejonowego w Opolu z wnioskiem o przyznanie pełnomocnika z urzędu do sporządzenia skargi konstytucyjnej; daty doręczenia pełnomocnikowi skarżącego pisma ORA w Opolu z 24 lipca 2012 r.; a także naruszonych praw oraz sposobu ich naruszenia.

Pismem procesowym z 20 listopada 2012 r. pełnomocnik odniósł się do zarządzenia. Wyjaśnił, że ostatecznym orzeczeniem w sprawie jest postanowienie Sądu Okręgowego w Opolu z 25 kwietnia 2012 r. Oświadczył, że nie jest w stanie wskazać ani daty doręczenia tego postanowienia skarżącemu, ani daty wystąpienia przez skarżącego z wnioskiem o przyznanie pełnomocnika z urzędu, ani też daty doręczenia mu pisma ORA w Opolu.

W skardze konstytucyjnej skarżący zarzucił, że zakwestionowane przepisy naruszają przysługujące mu prawo do sprawiedliwego i bezstronnego sądu. Podkreślił, że w sytuacji, w której sąd ponownie rozpoznaje podobną sprawę tych samych stron, działając w innych warunkach niż ponowne rozpoznanie, może mieć już ogląd sprawy i opierać się na dowodach oraz stanowisku, które przedstawiono w poprzednim postępowaniu. W związku z tym sąd może wykazywać się pewnym subiektywizmem i brakiem świeżego spojrzenia na sprawę.

W skardze konstytucyjnej pełnomocnik skarżącego wniósł o zasądzenie na jego rzecz zwrotu kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Oświadczył przy tym, że „koszty te nie zostały uregulowane w jakiejkolwiek części”.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



W myśl art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) skarga konstytucyjna podlega wstępnemu rozpoznaniu zgodnie z odpowiednio stosowanym art. 36 ustawy o TK. Jeżeli skarga nie spełnia warunków formalnych, to sędzia Trybunału wzywa do uzupełnienia jej braków w terminie siedmiu dni od daty zawiadomienia. W myśl art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, gdy skarga jest oczywiście bezzasadna lub braki nie zostały uzupełnione w określonym terminie, sędzia Trybunału wydaje postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 6 listopada 2012 r. pełnomocnik skarżącego został wezwany do uzupełnienia stwierdzonych braków formalnych skargi. Zarządzenie to zostało mu doręczone 12 listopada 2012 r. W związku z tym siedmiodniowy termin do wykonania prawidłowo doręczonego zarządzenia sędziego Trybunału upływał 19 listopada 2012 r. (poniedziałek). Pismo procesowe będące odpowiedzią na zarządzenie pełnomocnik nadał zaś 20 listopada 2012 r., a zatem z przekroczeniem terminu określonego w art. 36 ust. 2 ustawy o TK.

Ta okoliczność – w myśl art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 ustawy o TK – jest samoistną podstawą odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

Trybunał Konstytucyjny stwierdza ponadto, że skarga konstytucyjna nie spełnia również innych warunków pozwalających na przekazanie jej do merytorycznej oceny.

Po pierwsze, w piśmie procesowym z 20 listopada 2012 r. skarżący nie uzupełnił braków formalnych skargi (pkt 1, 2, 3 zarządzenia). Nie wyjaśnił przy tym, co było przyczyną tego, ze nie mógł wskazać dat: doręczenia ostatecznego orzeczenia skarżącemu; złożenia wniosku, o którym mowa w art. 48 ust. 2 ustawy o TK; i doręczenia pełnomocnikowi pisma ORA w Opolu.

Po drugie, zakwestionowany w skardze art. 48 § 3 k.p.c. nie był podstawą orzeczenia, w związku z którym wniesiono skargę, tj. postanowienia Sądu Okręgowego w Opolu z 25 kwietnia 2012 r. Przepis ten mówi o jednej z przyczyn wyłączenia sędziego ex lege, natomiast postanowienie rozstrzygało o wyłączeniu sędziego na wniosek skarżącego.

Po trzecie, skarżący nie wskazał, w jaki sposób art. 49 k.p.c. (verba legis: „Niezależnie od przyczyn wymienionych w art. 48, sąd wyłącza sędziego na jego żądanie lub na wniosek strony, jeżeli istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywoływać uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności sędziego w danej sprawie”) narusza przysługujące mu na gruncie art. 45 ust. 1 Konstytucji prawo do sprawiedliwego i rzetelnego sądu. Zdaniem Trybunału zarzuty skarżącego nie mają związku z treścią zakwestionowanego przepisu, który reguluje wyłączenie sędziego na jego żądanie lub na wniosek strony. W uzasadnieniu postanowienia, w związku z którym skarżący wniósł skargę do Trybunału, sąd stwierdził, że skarżący nie wskazał żadnych okoliczności przemawiających za wyłączeniem sędziego (uwzględnieniem wniosku). W tej sytuacji zarzuty dotyczące bezstronności orzekającego sądu są jedynie polemiką z ustaleniami przyjętymi przez sąd in concreto. Trybunał Konstytucyjny przypomina, że „skarga konstytucyjna wedle Konstytucji nie jest skargą »na rozstrzygnięcie«, lecz skargą »na przepis«. Gdy przyczyną zarzucanego naruszenia jest niekonstytucyjne zastosowanie lub zinterpretowanie przepisu zgodnego z Konstytucją – skarga nie służy. Kształtuje to w szczególny sposób dowodowe powinności skarżącego: nawet bowiem wykazanie istnienia związku koniecznego (typu conditio sine qua non) między zarzucanym naruszeniem wolności (praw) konstytucyjnych a rozstrzygnięciem, które ów skutek spowodowało, nie jest tożsame z dowodem, że przyczyną zarzucanego naruszenia jest niekonstytucyjność samego przepisu będącego prawną podstawą rozstrzygnięcia. Niezbędne jest bowiem wykazanie, że związek ten istnieje między brakiem konstytucyjności przepisu a naruszeniem prawa lub wolności” (wyrok TK z 15 października 2002 r., SK 6/02, OTK ZU nr 5/A/2002, poz. 65).

Wskazane wyżej okoliczności – w myśl art. 49 w związku z art. 47 ust. 1 pkt 1 i 2 oraz art. 36 ust. 3 ustawy o TK – są kolejnymi przesłanki odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.



W tym stanie rzeczy Trybunał orzekł jak na wstępie.