Pełny tekst orzeczenia

523/5/B/2013

POSTANOWIENIE
z dnia 26 września 2013 r.
Sygn. akt Ts 275/12

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz – przewodnicząca
Andrzej Rzepliński – sprawozdawca
Mirosław Granat,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 kwietnia 2013 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej R.H.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 31 października 2012 r. (data nadania) R.H. (dalej: skarżący) zakwestionował zgodność art. 969 § 1 i 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) z art. 2, art. 64, art. 45 ust. 1, art. 175 Konstytucji.
Postanowieniem z 11 kwietnia 2013 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze. Trybunał stwierdził, że wniesiona skarga nie spełnia warunku określonego w art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Postanowienie Sądu Okręgowego w Poznaniu – Wydział II Cywilny Odwoławczy z 13 lipca 2012 r. (sygn. akt II Cz 1051/12), wydane w sprawie będącej podstawą złożonej skargi konstytucyjnej, nie rozstrzygnęło bowiem – w ocenie Trybunału – ostatecznie o prawach i wolnościach albo obowiązkach skarżącego określonych w Konstytucji. Cechę ostatecznego orzeczenia w sprawie skarżącego miało, jak podkreślił Trybunał, postanowienie Sądu Okręgowego w Poznaniu – Wydział II Cywilny Odwoławczy z 7 lutego 2012 r. (sygn. akt II Cz 154/12), którym związany był sąd wydający postanowienie z 13 lipca 2012 r. Trybunał zauważył też, że skoro ostatecznym orzeczeniem w sprawie skarżącego było postanowienie z 7 lutego 2012 r., doręczone mu 14 lutego 2012 r., to złożył on skargę konstytucyjną z przekroczeniem trzymiesięcznego terminu do jej wniesienia, wynikającego z art. 46 ust. 1 ustawy o TK, ponieważ dopiero 31 października 2012 r. Niezależnie od powyższego za podstawę odmowy nadania dalszego biegu skardze Trybunał przyjął nieuzupełnienie braków formalnych skargi, do czego skarżący został wezwany zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 8 stycznia 2013 r.

Na powyższe postanowienie skarżący złożył zażalenie, w którym argumentuje, że z literalnego brzmienia art. 969 § 1 zdanie drugie k.p.c. jednoznacznie wynika, iż utratę skutków przybicia oraz utratę rękojmi sąd stwierdza postanowieniem, na które przysługuje zażalenie. W związku z tym skarżący przyjmuje, że postanowienia o odmowie przysądzenia własności nie można uznać za „orzeczeni[e] ostateczn[e] w przedmiocie utraty rękojmi (własności) wpłaconej przez licytanta”. Jak przekonuje, to stanowisko ma potwierdzenie w orzecznictwie Sądu Najwyższego, przywołanym przez niego w skardze konstytucyjnej, w szczególności – w postanowieniu tego sądu z 22 września 1966 r. (sygn. akt III CR 199/66, niepubl.). Ponadto – jak podnosi skarżący „skoro ustawodawca przewidział, że od orzeczenia wydanego na gruncie art. 969 § 1 zdanie drugie k.p.c. przysługuje środek odwoławczy, to kwestię »ostateczności« rozstrzygnięcia kwestii »utraty rękojmi« można rozpatrywać dopiero po wyczerpaniu przewidzianej w tym przepisie drogi prawnej”. Zdaniem skarżącego wskazanie jako wzorca kontroli art. 175 Konstytucji było poprawne. Przepis ten, według niego, jest bowiem podstawą „prawa do sądu” i dlatego może być wzorcem kontroli w postępowaniu skargowym. Niemniej jednak skarżący podkreśla, że nieuzupełnienie braku formalnego skargi dotyczącego art. 175 Konstytucji nie może stanowić podstawy odmowy nadania dalszego biegu całej skardze konstytucyjnej, lecz tylko jej części, która dotyczy zarzutu niezgodności z tym przepisem.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zgodnie z art. 36 ust. 4 w zw. z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b in fine w zw. z art. 36 ust. 6 i 7 ustawy o TK). Na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał bada przede wszystkim, czy w zaskarżonym postanowieniu prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu.
Zdaniem Trybunału kwestionowane postanowienie jest prawidłowe, a argumenty przytoczone w zażaleniu nie podważają ustaleń przedstawionych w tym orzeczeniu i dlatego nie zasługują na uwzględnienie.
2. W zażaleniu skarżący ponownie wskazał postanowienie Sądu Okręgowego w Poznaniu z 13 lipca 2012 r. (a nie wcześniejsze postanowienie tego sądu z 7 lutego 2012 r.) jako ostateczne rozstrzygnięcie o jego konstytucyjnych prawach, wydane na podstawie kwestionowanych przepisów. Tym samym skarżący nie uwzględnia charakteru orzeczenia stwierdzającego utratę rękojmi i wygaśnięcie skutków przybicia (art. 969 § 1 zdanie pierwsze k.p.c.). Orzeczenie to ma charakter deklaratoryjny. Skutki, które stwierdza, następują więc z mocy ustawy – w sytuacji, w której „nabywca nie wykonał w terminie warunków licytacyjnych co do zapłaty ceny”. Może się zatem zdarzyć, jak w sprawie skarżącego, że o tym, że nabywca nie spełnił warunków licytacyjnych (co do zapłaty ceny), sąd rozstrzygnie w innym orzeczeniu, np. w postanowieniu odmawiającym przysądzenia prawa własności. Wtedy pierwszy judykat (w tej sprawie postanowienie SO w Poznaniu z 13 lipca 2012 r.) jest „ostatecznym orzeczeniem”, kształtującym sytuację prawną nabywcy (skarżącego). Wiąże on zatem sąd orzekający w trybie, o którym stanowi art. 969 § 1 zdanie drugie k.p.c. Potwierdził to zresztą SO w Poznaniu w postanowieniu z 13 lipca 2012 r., wydanym w sprawie skarżącego.
Z tej racji w zaskarżonym postanowieniu Trybunał słusznie orzekł, że analizowana skarga nie spełnia warunku określonego w art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, co uzasadniało odmowę nadania jej dalszego biegu.

3. Trybunał zauważa, że skarżący nie odniósł się do jednej z podstaw odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, tj. przekroczenia terminu do jej złożenia, co wynika z jego odmiennego zdania na temat tego, które z orzeczeń wydanych w jego sprawie ma walor ostateczności w rozumieniu art. 46 ust. 1 ustawy o TK. Tym samym – mając na względzie wcześniej przedstawione uwagi dotyczące „ostatecznego orzeczenia” – Trybunał stwierdza, że w kwestionowanym postanowieniu prawidłowo uznał jego skargę jako niespełniającą warunku określonego w art. 46 ust. 1 ustawy o TK, gdyż złożoną po terminie przewidzianym w tym przepisie.

4. Trybunał podkreśla, że wbrew temu, co skarżący twierdzi w skardze i zażaleniu, z art. 175 Konstytucji nie wynikają dla niego prawa ani wolności, ani też obowiązki, których ochrony mógłby się domagać na podstawie art. 79 ust. 1 Konstytucji. Co więcej, art. 175 Konstytucji nie jest „podstawą” prawa do sądu, statuowanego w art. 45 ust. 1 Konstytucji. Z tych powodów przepis ten nie może być wzorcem kontroli w postępowaniu skargowym. Niezależnie jednak od tego Trybunał zauważa, że skarżący nie wykonał zarządzenia sędziego Trybunału wzywającego go do uzupełnienia braków skargi, tj. wskazania, jakie jego prawa podmiotowe wynikają z art. 175 Konstytucji i określenia sposobu ich naruszenia.
Nieuzupełnienie tych braków, a także niewykonanie zarządzenia w pozostałym zakresie były, niezależną od już przedstawionych, podstawą odmowy nadania dalszego biegu skardze. Trzeba przy tym zaznaczyć, że w przypadku nieuzupełnienia braków skargi w terminie Trybunał wydaje postanowienie o odmowie nadania dalszego biegu całej skardze, nie zaś tej jej części, której dotyczyły braki.

W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny nie uwzględnił zażalenia.