Pełny tekst orzeczenia

144/2/B/2013

POSTANOWIENIE
z dnia 27 marca 2013 r.
Sygn. akt Ts 316/10

Trybunał Konstytucyjny w składzie:


Mirosław Granat – przewodniczący


Marek Kotlinowski – sprawozdawca


Zbigniew Cieślak,


po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 grudnia 2012 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Jacka G.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 24 listopada 2010 r. sędzia w stanie spoczynku Jacek G. (dalej: skarżący) zakwestionował zgodność z Konstytucją przepisów zamieszczonych w dwóch aktach normatywnych. Art. 33 § 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. – Prawo o ustroju sądów wojskowych (Dz. U. z 2012 r. poz. 952, ze zm.; dalej: p.u.s.w.) skarżący zarzucił niezgodność z art. 32 Konstytucji w takim zakresie, w jakim przepis ten „różnicuje sytuację prawną sędziów wojskowych w stanie spoczynku i sędziów w stanie spoczynku w ten sposób, iż uniemożliwia sędziom wojskowym w stanie spoczynku pełnienie na podstawie aktu powołania lub wyboru funkcji w organach państwowych, samorządu terytorialnego, w służbie dyplomatycznej, konsularnej lub w organach organizacji międzynarodowych i ponadnarodowych działających na podstawie umów międzynarodowych ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską – bez zrzeczenia się urzędu sędziego”. Natomiast wobec art. 86 § 6 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, ze zm.; dalej: p.u.s.p.) w zw. z art. 70 § 1 p.u.s.w. skarżący sformułował zarzut niezgodności z art. 2 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji w takim zakresie, w jakim „rozpoznanie wniosku sędziego, złożonego po uprzednim wydaniu przez prezesa sądu decyzji wyrażającej sprzeciw odnośnie zamiaru podjęcia przez sędziego dodatkowego zatrudnienia, zajęcia lub sposobu zarobkowania, poddaje pod osąd kolegium sądu, a jednocześnie nie przewidując możliwości rozpoznania tego typu środka zaskarżenia przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd, mimo iż rozstrzygnięcie to w istocie sprowadza się do decydowania o ograniczeniu podstawowego prawa obywatelskiego, jakim jest prawo wolności wykonywania zawodu”.
Postanowieniem z 4 grudnia 2012 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. W uzasadnieniu tego orzeczenia stwierdził, że skarżący nie spełnił podstawowych wymogów, określonych w ustawie z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), warunkujących korzystanie z tego rodzaju środka ochrony. Po pierwsze, wskazany w skardze art. 33 § 1 p.u.s.w. nie był podstawą prawną ostatecznego orzeczenia, z wydaniem którego skarżący połączył zarzut naruszenia konstytucyjnych praw i wolności. Ani decyzja Prezesa Wojskowego Sądu Okręgowego w Poznaniu, w której wyrażony został sprzeciw wobec zamiaru podjęcia przez skarżącego zatrudnienia w charakterze komornika sądowego, ani też późniejsza uchwała Kolegium tego sądu, utrzymująca w mocy powyższą decyzję, nie były wydane na podstawie zakwestionowanego przepisu. W odniesieniu do zarzutu niekonstytucyjności art. 86 § 6 p.u.s.p. w zw. z art. 70 § 1 p.u.s.w. Trybunał stwierdził, że wydane na ich podstawie orzeczenia nie spowodowały naruszenia praw skarżącego wskazywanych w skardze jako jej podstawa (art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji). Rozstrzygnięcia te nie mogą być uznane za orzeczenia sądowe, ich wydanie nie przesądziło zaś o zamknięciu skarżącemu drogi sądowej dochodzenia zarzucanego naruszenia wolności wykonywania zawodu.
Skarżący skierował zażalenie na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego. Podniósł w nim, że zarzut dotyczący art. 33 § 1 p.u.s.w. stracił na aktualności wobec dokonanej – w trakcie przeprowadzania wstępnej kontroli skargi – nowelizacji tego przepisu. W związku z tym, zdaniem skarżącego, Trybunał winien umorzyć postępowanie w tym zakresie na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK. W odniesieniu do pozostałych zaskarżonych przepisów nie było – zdaniem skarżącego – podstaw do odmowy nadania skardze dalszego biegu. Takie orzeczenie może być bowiem wydane przez Trybunał wyłącznie z powodu oczywistej bezzasadności zarzutów lub nieusunięcia w terminie stwierdzonych braków formalnych skargi. W ocenie skarżącego żadna z powyższych przesłanek nie zaistniała w przypadku analizowanej skargi konstytucyjnej. W zażaleniu skarżący podkreślił, że pozbawiono go możliwości swobodnego wykonywania zawodu komornika sądowego wskutek rozstrzygnięć podjętych przez Prezesa i Kolegium Wojskowego Sądu Okręgowego w Poznaniu. Za niezrozumiałe uznał natomiast skarżący stwierdzenie Trybunału, zgodnie z którym orzeczenia te nie przesądziły o wyłączeniu wobec niego drogi sądowej dochodzenia zarzucanego w skardze naruszenia wolności wykonywania zawodu. Ponadto, zdaniem skarżącego, ta kwestia w ogóle nie powinna podlegać ocenie na etapie wstępnej kontroli skargi konstytucyjnej.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zażalenie skarżącego nie dostarczyło argumentów, które podważyłyby prawidłowość i zasadność postanowienia o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.
W pierwszej kolejności należy stwierdzić, że materialną podstawą prawną – przytoczoną w końcowej części uzasadnienia zaskarżonego postanowienia – odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu był art. 79 ust. 1 Konstytucji w zw. z art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK. Skarżący nie odniósł się w swoim zażaleniu do powyższej okoliczności, ograniczył się tylko do stwierdzenia, że jedynymi przesłankami odmowy nadania przez Trybunał Konstytucyjny skardze dalszego biegu mogą być nieuzupełnienie w terminie braków formalnych oraz oczywista bezzasadność przedstawionych w niej zarzutów.
Powyższe stanowisko skarżącego wynika jednakże z błędnej interpretacji przepisów normujących zasady korzystania ze skargi konstytucyjnej. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę, że skarga konstytucyjna musi spełniać materialne wymogi konstrukcyjne, jakie dla tego środka ochrony ustanowione zostały w art. 79 ust. 1 Konstytucji. Już w tym przepisie przedmiot skargi został ograniczony wyłącznie do unormowań, na podstawie których wydane zostało w sprawie skarżącego ostateczne orzeczenie, naruszające jego konstytucyjne wolności lub prawa. Doprecyzowanie zasad, na jakich dopuszczalne jest korzystanie ze skargi konstytucyjnej, nastąpiło przede wszystkim w postanowieniach ustawy o TK. Niewątpliwie istotne znaczenie ma w tym zakresie – wskazywane przez skarżącego – unormowanie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, nie można jednak przyjąć, iż wyczerpuje ono określenie warunków, którym winna odpowiadać skarga konstytucyjna. Podstawowe znaczenie ma bowiem przede wszystkim art. 47 ustawy o TK, będący niezbędnym uszczegółowieniem art. 79 ust. 1 Konstytucji. Z niego zaś wynikają m.in. tak kluczowe wymogi skargi, jak dokładne określenie jej przedmiotu (art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK), czy też prawidłowe sformułowanie zarzutów wyznaczających podstawę skargi konstytucyjnej (art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK).
W przypadku analizowanej skargi konstytucyjnej Trybunał zasadnie przyjął, że zakwestionowane przepisy oraz sformułowane wobec nich zarzuty nie spełniły powyższych wymogów konstytucyjnych i ustawowych. Przede wszystkim Trybunał prawidłowo przyjął, że zaskarżony art. 33 § 1 p.u.s.w. nie był podstawą prawną orzeczeń, z wydaniem których skarżący połączył zarzuty skargi konstytucyjnej. Tym samym, nie została spełniona przesłanka wynikająca zarówno z treści art. 79 ust. 1 Konstytucji, jak i art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK. I właśnie ta okoliczność, nie zaś późniejsza (wobec wniesienia skargi do Trybunału) nowelizacja tego przepisu, przesądziła o niemożności nadania skardze – w tym zakresie jej przedmiotu – dalszego biegu.
W odniesieniu do zakwestionowanych art. 86 § 6 p.u.s.p. w zw. z art. 70 § 1 p.u.s.w. Trybunał zasadnie przyjął, że wydane na podstawie tych przepisów orzeczenia nie realizowały zależności wymaganej zarówno przez ustrojodawcę, jak i przez ustawę o TK. Zależność ta polega na wykazaniu, że wydanie orzeczenia (mającego walor ostateczności) spowodowało niedozwoloną ingerencję w konstytucyjnie gwarantowane prawa podmiotowe skarżącego, będące podstawą skargi. Z treści skargi konstytucyjnej wynika jednoznacznie, że skarżący skoncentrował swoje zarzuty na prawie do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji) oraz zakazie zamykania drogi sądowej dochodzenia naruszonych wolności i praw (art. 77 ust. 2 Konstytucji). Należy też podkreślić, że wskazywaną w zażaleniu wolność wykonywania zawodu skarżący powołał w skardze jedynie pośrednio, właśnie jako „naruszoną wolność”, o której mowa w art. 77 ust. 2 Konstytucji. I właśnie w odniesieniu do tak określonej podstawy skargi konstytucyjnej Trybunał przeprowadził kwalifikację orzeczeń wydanych w sprawie skarżącego.
W świetle powyższego należy w pełni podtrzymać stwierdzenie, że orzeczenia wydane przez Prezesa oraz Kolegium Wojskowego Sądu Okręgowego w Poznaniu, wyrażające sprzeciw wobec zamiaru podjęcia przez skarżącego zatrudnienia w charakterze komornika sądowego, nie były przyczyną niemożności skorzystania przez niego z konstytucyjnego prawa do sądu, ani też nie naruszyły konstytucyjnego zakazu zamykania skarżącemu drogi sądowej w zakresie zarzucanego naruszenia wolności wykonywania zawodu. Tym samym nie została spełniona materialna przesłanka skargi konstytucyjnej określona w art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz w art. 47 ust. 1 ustawy o TK.

Biorąc wszystkie powyższe okoliczności pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że zasadnie odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.