Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 kwietnia 2013 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 kwietnia 2013 r. w S.

sprawy T. K. (1)

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

z udziałem A. K. (1)

o ustalenie obowiązku ubezpieczenia społecznego

na skutek odwołania T. K. (1)

od decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

z dnia 11 września 2012 roku nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzje w ten sposób, że ustala iż T. K. (1) nie podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników i nie ma obowiązku opłacania składek na rolnicze ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe, macierzyńskie i emerytalno - rentowe za okresy od 27 maja 2005 roku do 31 marca 2006 roku i od 19 kwietnia 2007 roku do 30 czerwca 2007 roku.

UZASADNIENIE

Decyzją Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z 11 września 2012r., znak (...), stwierdzono podleganie przez T. K. (1)ubezpieczeniu społecznemu rolników oraz obowiązkowi opłacania składek na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie oraz na ubezpieczenie emerytalno-rentowe od 27 maja 2005 r. do 31 marca 2006 r., od 19 kwietnia 2007 r. do 30 czerwca 2007 r. oraz od 1 kwietnia 2012 r. Jednocześnie wezwano do uregulowania należności z tytułu składek wraz z odsetkami.

W uzasadnieniu decyzji wskazano, iż rolnik, prowadzący działalność rolniczą w gospodarstwie rolnym powyżej 1 ha przeliczeniowego, jeżeli nie podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu i nie ma ustalonego prawa do renty lub emerytury z ubezpieczenia społecznego, podlega z mocy ustawy ubezpieczeniu społecznemu rolników. Organ rentowy wskazał, że ubezpieczony prowadzi gospodarstwo rolne o pow. ponad 7 ha przeliczeniowych, które nabył prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego w Kamieniu Pomorskim z dnia 22 czerwca 2001 r.

Pismem z 1 października 2012 r. T. K. (1) zaskarżył powyższą decyzję, wskazując że brak jest podstaw do ustalenia, że powinien podlegać ubezpieczeniu społecznemu rolników i obowiązkowi opłacania składek na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie oraz na ubezpieczenie emerytalno-rentowe przed dniem nabycia całości nieruchomości rolnej położonej w B., co miało miejsce dopiero w 2009 r. Podniósł, że od 2001 r. był jedynie współwłaścicielem przedmiotowego gospodarstwa rolnego w udziale 1/28 części, co więcej w okresie od dnia 1 lipca 1998 r. do 26 maja 2005 r., a następnie od dnia 1 maja 2007 r. do 31 marca 2012 r. podlegał pracowniczemu ubezpieczeniu społecznemu w ZUS, natomiast w latach 2005-2007 był zarejestrowany w urzędzie pracy jako osoba bezrobotna. Dodatkowo wyjaśnił, że wprawdzie złożył w KRUS oświadczenie, że użytkuje grunt rolny już od 2001 r., jednakże oświadczenie dotyczyło wyłącznie tego, że od 2001 r. był współwłaścicielem w udziale 1/28 części wspomnianego gruntu rolnego, co więcej pisał je w uzgodnieniu z pracownikiem KRUS, który podyktował mu taką treść oświadczenia.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania w całości, z uzasadnieniem jak w zaskarżonej decyzji. Wskazano przy tym, że wydając zaskarżoną decyzję uwzględniono fakt podlegania przez T. K. pracowniczym ubezpieczeniom społecznym w ZUS w okresach od 1 lipca 1998 r. do 26 maja 2005 r., od 10 stycznia 2006 r. do 18 kwietnia 2007 r. oraz od 2 maja 2007 r. do 31 marca 2012 r. Organ rentowy wskazał, że wyłączeniu nie podlega wskazany przez T. K. okres zarejestrowania w urzędzie pracy, gdyż w tym czasie nie był on uprawniony do zasiłku.

Na rozprawie w dniu 5 lutego 2013 r. T. K. sprecyzował, że nie kwestionuje decyzji KRUS w zakresie objęcia go ubezpieczeniem społecznym rolników od 1 kwietnia 2012r., a nie zgadza się wyłącznie z objęciem go tym ubezpieczeniem w dwóch wcześniejszych okresach wymienionych w tej decyzji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Sąd Rejonowy w (...)postanowieniem z dnia 22 czerwca 2001 r., wydanym w sprawie o sygn. akt I Ns 58/01, stwierdził że spadek po R. K. (1), zmarłym (...) r., nabyło 13 osób, w tym T. K. (3)(obecnie K.) w udziale po 1/28 części spadku. W skład spadku wchodziła nieruchomość rolna z zabudowaniami, oznaczona jako działki nr (...)położona we wsi B., gromada J., powiat K., o łącznej powierzchni 8,48 ha.

Powyższe postanowienie uprawomocniło się w dniu 19 lipca 2001 r.

Niesporne.

W dniu 23 sierpnia 2008 r. T. K. (3) i A. K. (1) zawarli małżeństwo. T. K. (3) przyjął nazwisko żony.

Niesporne, a nadto dowód: zaświadczenie z 23.08.2008 r. - k. 27 plik akt KRUS.

W dniach 22 maja 2009 r., 5 czerwca 2009 r., 6 czerwca 2009 r. oraz 8 czerwca 2009 r. na podstawie umów zbycia udziałów T. K. (1) wraz z żoną A. K. (1) stali się współwłaścicielami (na zasadzie wspólności ustawowej małżeńskiej) całości nieruchomości rolnej z zabudowaniami, oznaczonej jako działki nr (...), położonej we wsi B., gromada J., powiat K. o łącznej powierzchni 8,48 ha.

Niesporne, a nadto dowody:

- akt notarialny z 22.05.2009 r. - k. 3-7 akt KRUS;

- akt notarialny z 5.06.2009 r. - k. 8-10 akt KRUS;

- akt notarialny z 8.06.2009 r. - k. 11-13 akt KRUS;

- akt notarialny z 6.06.2009 r. - k. 14-16 akt KRUS;

- odpis z KW nr (...) z 17.02.2010 r. - k. 17 akt KRUS.

T. K. (1) rozpoczął prowadzenie działalności rolniczej od maja 2009 r. - po zakupieniu od pozostałych spadkobierców R. K. całości udziałów w nieruchomości rolnej położonej w B. (działki nr (...) - o pow. 2,35ha, 70 - o pow. 0,58 ha, 103 - o pow. 3,46ha, 143/1 - 2,09ha).

Przed majem 2009 roku faktycznym użytkownikiem wskazanej nieruchomości rolnej był A. L. (1), który użytkował ją nieprzerwanie od stycznia 1996r. W dniu 10 stycznia 1996 r. A. L. zawarł bowiem z R. K. (1) umowę dzierżawy, na podstawie której R. K. (1) wydzierżawił A. L. nieruchomość rolną (działki nr (...) położone w B., z wyłączeniem działki nr (...) o pow. 0,58 ha) na okres 10 lat, tj. do 9 stycznia 2006r. Faktycznie A. L. (1) użytkował wskazane grunty dłużej, bo do końca kwietnia 2009 r.

A. L. (1)w latach 2004-2007 w związku z użytkowaniem m.in. działek nr (...)położonych w B.korzystał z dopłat unijnych, wypłacanych przez Agencję Modernizacji i Restrukturyzacji Rolnictwa w ramach systemów wsparcia bezpośredniego dla rolników.

Dowody:

- zeznania T. K. (1) - k. 21 akt sprawy;

- zeznania świadka A. L. (1) - k. 42v-43 akt sprawy;

- zaświadczenie z 21.06.2012 r. - k. 33 plik akt KRUS;

- umowa dzierżawy z 10.01.1996 r. - k. 35 plik akt KRUS;

- zaświadczenie z 1.06.2012 r. - k. 29 plik akt KRUS;

- dokumentacja w aktach Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa - koperta k. 32: wniosek o przyznanie płatności z 14.05.2007 r., wniosek o przyznanie płatności z 10.12.2007 r., wnioski o przyznanie płatności na rok 2006, wniosek o przyznanie płatności na rok 2005.

T. K. (1) wraz z małżonką A. K. (1) są podatnikami podatku rolnego od 22 maja 2009 r. (od chwili nabycia wszystkich udziałów w spadku po R. K. (1)) jako współwłaściciele nieruchomości rolnej o pow. 8,46 ha przeliczeniowych (działki nr (...) położonych w B.).

Przed tą datą - w okresie od dnia 10 stycznia 1996 r. do 30 kwietnia 2009 r. -płatnikiem podatku rolnego od nieruchomości rolnej o pow. 8,46 ha przeliczeniowych (działki nr (...) położone w B.) był nieprzerwanie A. L. (1), zam. (...), Gm. K..

Niesporne, a nadto dowody:

- zaświadczenie z 17,04.2012 r. - k. 18 plik akt KRUS;

- zaświadczenie z 1.06.2012 r. - k. 29 plik akt KRUS;

- zaświadczenie z 21.06.2012 r. - k. 33 plik akt KRUS.

W dniu 24 maja 2012 r. T. K. (1) zgłosił się do ubezpieczenia społecznego rolników, składając w KRUS stosowny wniosek. T. K. (1) zgłosił się do ubezpieczenia jako rolnik prowadzący działalność rolniczą w formie gospodarstwa rolnego położonego (...), którego jest właścicielem.

Niesporne, a nadto dowód: zgłoszenie do ubezpieczenia z 24.05.2012 r. - k. 19 plik akt KRUS.

T. K. (1)podlegał obowiązkowemu pracowniczemu ubezpieczeniu społecznemu ZUS w okresach: od 1 lipca 1998 r. do 26 maja 2005 r. - z tytułu zatrudnienia w (...)sp. z o.o. w S.; od 10 stycznia 2006 r. do 18 kwietnia 2007 r. - z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u M. W. (...); od 2 maja 2007 r. do 31 marca 2012 r. - z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę w (...) sp. z o.o.w M.; od 1 marca 2012 r. do 31 marca 2012 r. - z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy zlecenia u A. K..

W okresie od 6 maja 2005 r. do 9 stycznia 2006 r., od 30 kwietnia 2007 r. do 1 maja 2007 r. oraz od 31 maja 2007 r. do 30 listopada 2007 r. ubezpieczony był zarejestrowany w PUP w K. jako bezrobotny bez prawa do zasiłku.

Niesporne, a nadto dowody:

- świadectwa pracy - k. 21 plik akt KRUS;

- zaświadczenie ZUS z 8.06.2012 r. - k. 30 plik akt KRUS;

- zaświadczenie ZUS z 2.08.2012 r. - k. 47 plik akt KRUS;

- zaświadczenie PUP z 3.08.2012 r. - k. 49 plik akt KRUS.

Żona T. K. - A. K. (1) podlega obowiązkowemu pracowniczemu ubezpieczeniu społecznemu w ZUS od 29 grudnia 2005 r. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę w Starostwie Powiatowym w K..

Niesporne, a nadto dowody:

- zgłoszenie do ubezpieczenia z 24.05.2012 r. - k. 19 plik akt KRUS;

- zaświadczenie z 17.04.2012 r. - k. 23 plik akt KRUS;

- zaświadczenie ZUS z 8.06.2012 r. - k. 30 plik akt KRUS.

W dniu 9 lipca 2012 r. - w toku postępowania wyjaśniającego prowadzonego przez organ rentowy - T. K. (1) złożył pisemne oświadczenie, w którego treści wskazał, że od chwili uprawomocnienia się postanowienia o nabycia przez niego udziału w spadku po R. K. tj. od 19 lipca 2001 r. użytkuje - prowadzi nabyte w drodze dziedziczenia gospodarstwo rolne w B. oraz że przed tą datą gospodarstwo użytkował A. L. (1) na podstawie umowy dzierżawy zawartej w dniu 10 stycznia 1996 r. zawartej ze zmarłym R. K..

Oświadczenie o tożsamej treści złożył A. L. (1), wskazując że użytkował gospodarstwo rolne o pow. 8.48 położone w B. do dnia 19 lipca 2001 r., z dniem 19 lipca 2001 r. w wyniku nabycia spadku gospodarstwo nabył T. K., który zaczął je użytkować.

Dowody:

- oświadczenie ubezpieczonego z 9.07.2012 r. - k. 40 plik akt KRUS;

- oświadczenie A. L. z 9.07.2012 r. - k. 41 plik akt KRUS.

Sąd zważył co następuje:

Odwołanie okazało się uzasadnione.

W niniejszej sprawie ostatecznie poza sporem pozostawało, że T. K. (1) powinien podlegać obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym rolników od 1 kwietnia 2012 r. Niesporne było również i to, że z uwagi na inne tytuły ubezpieczenia (ubezpieczenie pracownicze ZUS) nie podlega/nie podlegałby objęciu ubezpieczeniem społecznym rolników w okresach od 1 lipca 1998 r. do 26 maja 2005 r., od 10 stycznia 2006 r. do 18 kwietnia 2007 r. oraz od 2 maja 2007 r. do 31 marca 2012 r. W takiej sytuacji przedmiotem niniejszego postępowania było wyłącznie ustalenie, czy T. K. (1) powinien zostać objęty ubezpieczeniem społecznym rolników w okresach od 27 maja 2005 r. do 31 marca 2006 r. oraz od 19 kwietnia 2007 r. do 30 czerwca 2007 r. Zdaniem bowiem organu rentowego, T. K. jako współwłaściciel - od 19 lipca 2001 r. - udziału w nieruchomości rolnej o powierzchni 8,48 ha podlegał w tych okresach obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu rolników z uwagi na brak innego tytułu ubezpieczenia, natomiast T. K. (1) twierdził, iż za rolnika w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych można by go uznać najwcześniej od 2009 r. kiedy nabył całość przedmiotowego gospodarstwa, natomiast ubezpieczeniom społecznym rolników podlegać zaczął od dnia 1 kwietnia 2012 r. kiedy to ustało jego pracownicze ubezpieczenie społeczne ZUS. Dodatkowo wskazał, że do końca kwietnia 2009 r. wspomnianą nieruchomość rolną położoną w B. (z wyłączeniem działki siedliskowej nr (...) o pow. 0,58 ha) faktycznie użytkował dzierżawca A. L. (1). W ocenie Sądu powyższe okoliczności zostały przez odwołującego udowodnione w toku postępowania, co przesądziło o konieczności zmiany zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z treścią przepisu art. 7 ust. 1 pkt 1 i 2 i 16 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 1998 r. Nr 7, poz. 25 ze zm.), ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu oraz emerytalno-rentowemu podlega z mocy ustawy rolnik, którego gospodarstwo obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego lub dział specjalny oraz domownik rolnika, jeżeli ten rolnik lub domownik nie podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu lub nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty albo nie ma ustalonego prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

W art. 6 pkt 1 ustawy wyjaśniono też, że za rolnika uważa się pełnoletnią osobę fizyczną, zamieszkującą i prowadzącą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, osobiście i na własny rachunek, działalność rolniczą w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym, w tym również w ramach grupy producentów rolnych, a także osobę, która przeznaczyła grunty prowadzonego przez siebie gospodarstwa rolnego do zalesienia. Już naturalne znaczenie terminów "rolnik" i "prowadzenie na własny rachunek działalności rolniczej" wskazuje na zawodowy, stały, osobisty i realizujący interes danej osoby charakter tej działalności. Na zawodowy charakter tej działalności wskazuje zarówno użycie określenia "rolnik", oznaczającego specyficzne zajęcie i związane z nim umiejętności, jak i to, że ustawa przyjmuje zasadę wyłączenia z obowiązku rolniczego ubezpieczenia społecznego osób spełniających warunki do objęcia innym ubezpieczeniem społecznym ( art. 7 ust. 1 i art. 16 ust. 3), dopuszczając jedynie w ograniczonym zakresie możliwość dalszego podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników przez osoby podejmujące pozarolniczą działalność gospodarczą ( art. 5a). Unormowanie to wskazuje jasno cel rozważanego aktu, jakim jest zapewnienie ubezpieczenia społecznego osobom, dla których prowadzenie działalności rolniczej jest zawodem, stanowiącym ich podstawowe zajęcie i stałe źródło utrzymania (np. art. 7 ust. 2 i 16 ust. 2 pkt 1 ustawy) i które z tego względu nie mają innego tytułu do ubezpieczenia. Stały charakter, jako kolejna cecha działalności rolniczej, wynika z istoty określenia "prowadzenie działalności". Potwierdzają ją także przepisy ustawy, z których wynika, że stały charakter takiej działalności ustawodawca uważa za oczywisty. W szczególności do takiej konkluzji powadzi treść artykułów 7 ust. 2 i 16 ust. 2 pkt 1 ustawy, zgodnie z którymi ubezpieczeniu społecznemu rolników na wniosek podlega inny (niż osoba, której gospodarstwo obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego lub dział specjalny) rolnik lub domownik, jeżeli działalność rolnicza stanowi stałe źródło jego utrzymania. Osobisty charakter działalności, jako cecha działalności rolniczej, oznacza, że rolnik osobiście prowadzi gospodarstwo rolne, co wyraża się co najmniej w tym, że do niego zwykle należy podejmowanie decyzji dotyczących prowadzonego gospodarstwa. Wynika to z samego sensu wyrażenia "prowadzenie działalności". Tak rozumiany osobisty charakter działalności rolniczej nie wyklucza korzystania z pomocy innych osób w prowadzeniu gospodarstwa lub zatrudniania w tym celu pracowników. Z kolei nastawienie działalności rolniczej na realizację interesów rolnika wynika wprost z wymagania, aby działalność ta była prowadzona na jego własny rachunek. Należy dodać, że prowadzenie działalności rolniczej wiąże się ściśle z normalnymi działaniami koniecznymi dla prowadzenia gospodarstwa rolnego, tj. z wykonywaniem pracy w tym gospodarstwie lub wykonywaniem innych zwykłych czynności związanych z prowadzeniem takiej działalności. Założenie takie leży wyraźnie u podłoża regulacji rolniczego ubezpieczenia wypadkowego i chorobowego ( art. 7-14 ustawy), które ma rację bytu tylko w przypadku istnienia wskazanego związku prowadzenia działalności z pracą w gospodarstwie lub wykonywaniem innych zwykłych czynności łączących się z prowadzeniem działalności rolniczej. Praca ta lub czynności nie muszą mieć charakteru pracy fizycznej. Mogą, jak wyjaśniał Sąd Najwyższy w uchwale siedmiu sędziów z 30 maja 1988 r., III UZP 8/88, wpisanej do księgi zasad prawnych (OSNCP 1988 nr 12, poz. 166), polegać np. na zarządzaniu gospodarstwem. W takim przypadku zarządzenie gospodarstwem powinno jednak mieć charakter zawodowej, stałej, osobistej i realizującej interesy danej osoby (posiadacza gospodarstwa) działalności rolniczej, mającej charakter pracy lub innych czynności wiążących się z prowadzeniem gospodarstwa (tak: wyrok Sądu Najwyższego z 13 lipca 2011 r., I UK 33/11).

Należy również podkreślić, że samo posiadanie lub własność gospodarstwa nie mogą być kwalifikowane jako jego prowadzenie, jeżeli nie wiąże się z nimi wykonywanie wyżej określonej działalności rolniczej. Wniosek taki wynika wprost z legalnej definicji "rolnika" w art. 6 pkt 1 ustawy, która posiadanie lub własność gospodarstwa statuuje jako jeden z elementów pojęcia rolnika, jak i - na przykład - z domniemania zawartego w art. 38 ust. 1 ustawy, sprowadzającego się do stwierdzenia, że właściciel gruntów prowadzi działalność rolniczą. Nie ma wątpliwości, że domniemanie takie nie byłoby potrzebne, gdyby sama własność gospodarstwa wystarczała do uznania właściciela za rolnika.

W stanie faktycznym analizowanej sprawy poza sporem leżało, iż ubezpieczony na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w K. P.z dnia 22 czerwca 2001 r. w sprawie o sygn. akt I Ns 58/01 nabył w udziale 1/28 części spadek po R. K. (1)zmarłym (...)r., w którego skład wchodziła nieruchomość rolna z zabudowaniami, oznaczona jako działki nr (...), położona we wsi B., gromada J., powiat K.o łącznej powierzchni 8,48 ha. Niespornym również było, że w maju i czerwcu 2009 r. na podstawie umów zbycia udziałów T. K. (4)wraz z małżonką A. K. (1)odkupili od pozostałych spadkobierców R. K. (1)wszystkie udziały w nieruchomości rolnej z zabudowaniami, oznaczonej jako działki nr (...), położonej we wsi B., gromada J., powiat K.o łącznej powierzchni 8,48 ha.

W ocenie organu rentowego fakt nabycia przez T. K. w 2001 r. udziału w 1/28 części spadku stanowiącego nieruchomość rolną o powierzchni ponad 1 ha przeliczeniowego przesądzał o konieczności uznania, że od lipca 2001 r. T. K. należało uznawać za rolnika w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, a co za tym idzie - skoro w okresach wskazanych w zaskarżonej decyzji nie podlegał on innym ubezpieczeniom społecznym - należało uznawać, że powinien podlegać on z mocy ustawy ubezpieczeniu społecznemu rolników.

Co do zasady takiemu stanowisku nie można odmówić racji. W przepisie art. 38 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, w punktach 1 i 3 wskazano bowiem wprost, że przy ustalaniu podlegania ubezpieczeniu domniemywa się, że właściciel gruntów zaliczonych do użytków rolnych lub dzierżawca takich gruntów, jeżeli dzierżawa jest zarejestrowana w ewidencji gruntów i budynków, prowadzi działalność rolniczą na tych gruntach (pkt 1), zaś jeżeli własność lub dzierżawa gruntów, o których mowa w pkt 1, przysługuje kilku osobom lub jeżeli obowiązek podatkowy, o którym mowa w pkt 2, ciąży na kilku osobach – to każda z tych osób uczestniczy w prowadzeniu działalności rolniczej. Wobec powyższego sama więc okoliczność, że T. K. był jedynie właścicielem niewielkiego udziału w nieruchomości rolnej nie przesądzała o konieczności uznania, że nie powinien być uznawany za rolnika.

Oceniając słuszność stanowiska organu rentowego należało jednak pamiętać i o tym, że wykładnia przepisów art. 38 ust. 1 i 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników nie może polegać na zestawianiu pojęcia "prowadzenia działalności rolniczej" z pojęciem "własności lub posiadania gruntu". Na tle art. 38 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, trzeba mieć bowiem na uwadze, że ustanowiona w tym przepisie zasada domniemania prawnego nie może być traktowana jako element definiujący prowadzenie działalności rolniczej. Definicja taka - co wyżej podniesiono - została sformułowana gdzie indziej. Nie jest to więc formuła zrównująca, na potrzeby ustalania świadczeń, sytuację własności gospodarstwa rolnego z sytuacją prowadzenia działalności rolniczej, a jedynie z pierwszej z tych sytuacji wynika ustawowe domniemanie, że zachodzi druga z nich. Domniemanie z art. 38 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników może być w postępowaniu sądowym obalone, co oznacza że właściciel gruntów może bronić się zarzutem, iż nie prowadzi działalności rolniczej.

W takiej więc sytuacji fakt, że T. K. od 19 lipca 2001 r. był współwłaścicielem nieruchomości rolnej o powierzchni przekraczającej 1 hektar przeliczeniowy, miał dla sprawy znaczenie drugorzędne; istotnym dla oceny zasadności twierdzeń skarżącego było bowiem to, od kiedy prowadził on na tej nieruchomości działalność rolniczą. Sąd uznał zaś, że T. K. wykazał, że prowadzenie takiej działalności rozpoczął faktycznie dopiero od maja 2009 r.

Powyższe w ocenie Sądu zostało udowodnione przedłożonymi dokumentami - których autentyczności i prawidłowości strony nie kwestionowały – jak i wiarygodnymi, zdaniem Sądu, zeznaniami T. K. oraz świadka A. L. (1). Sąd zwrócił przy tym uwagę, że zeznania skarżącego, jako osoby najbardziej zainteresowanej pozytywnym rozstrzygnięciem niniejszej sprawy, mogłyby być choćby z tego powodu uznane za mało wiarygodne, jednak w niniejszej sprawie Sąd dał im wiarę w całości, albowiem nie ujawniła się żadna okoliczność, która mogłaby spowodować uznanie ich za niezgodne z prawdą. Zeznania te znalazły bowiem przede wszystkim potwierdzenie w dokumentacji znajdującej się w aktach Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa dotyczącej programu rolnośrodowiskowego, w zaświadczeniach Urzędu Miasta dotyczących osób opłacających podatek rolny od przedmiotowej nieruchomości w latach 1996-2012, a wreszcie także w umowie dzierżawy z 10 stycznia 1996 r. Z dokumentacji tej jednoznacznie wynika bowiem, że T. K. (1) rozpoczął prowadzenie działalności rolniczej dopiero od maja 2009 r. - po zakupieniu całości nieruchomości rolnej położonej w B. (działki nr (...) - o pow. 2,35ha, 70 - o pow. 0,58 ha, 103 - o pow. 3,46ha, 143/1 - 2,09ha), zaś przed tą datą faktycznym użytkownikiem wskazanej nieruchomości rolnej był A. L. (1).

W tym miejscu trzeba też zwrócić uwagę na treść przepisu art. 38 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, w którym wskazano, że przy ustalaniu podlegania ubezpieczeniu domniemywa się, że podatnik podatku rolnego lub podatku od dochodu z działów specjalnych prowadzi działalność rolniczą w rozmiarze wynikającym z zakresu opodatkowania. W okresie objętym zaskarżoną w niniejszej sprawie decyzją (lata 2005-2007) płatnikiem podatku rolnego od nieruchomości rolnej o pow. 8,46 ha przeliczeniowych (działki nr (...) położone w B.) był zaś nieprzerwanie właśnie A. L. (1) zam. (...), gm. K. (w okresie od 10 stycznia 1996 r. do 30 kwietnia 2009 r.), zaś T. K. (1) wraz z małżonką A. K. (1) są podatnikami podatku rolnego dopiero od 22 maja 2009 r. - jako współwłaściciele nieruchomości rolnej o pow. 8,46 ha przeliczeniowych (działki nr (...) położone w B.), co znajduje potwierdzenie w zaświadczeniu wystawionym przez Burmistrza Miasta i Gminy K.. Skoro zatem do 30 kwietnia 2009 r. płatnikiem podatku rolnego od nieruchomości rolnej, której właścicielem jest ubezpieczony był A. L. (1), domniemywać można, że to właśnie on de facto prowadził działalność rolniczą na tej nieruchomości. Domniemanie to znalazło przy tym potwierdzenie w dokumentacji znajdującej się w aktach (...), z której jednoznacznie wynika, że beneficjentem dopłat w związku z prowadzoną na działkach nr (...) działalnością rolniczą w latach 2004-2007 (a zatem w spornym okresie objętym zaskarżoną decyzją) był wyłącznie A. L. (1).

Oceniając zakres potrzebnego w sprawie postępowania dowodowego, Sąd miał na uwadze, iż proces w sprawie o świadczenia z ubezpieczenia społecznego jest zwykłym procesem cywilnym, w którym – jak w każdym takim procesie – obowiązuje zasada kontradyktoryjności (por. wyrok SN z 9 grudnia 2008r., sygn. akt I UK 151/08). Sąd – co do zasady – nie ma więc obowiązku poszukiwania dowodów z urzędu, a jeśli już to robi, czynić to winien jedynie w niezbędnym zakresie, wtedy gdy uważa, że jest to niezbędne dla prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy (por. wyrok SN z 5.11.2008r., sygn. akt I CSK 138/08). W toku takiego procesu ciężar dowodu spoczywa więc niemal w całości na stronach, czyli zarówno na osobie ubezpieczonej, jak i na organie rentowym, który także ma obowiązek jasno przedstawić swoje stanowisko wraz z wszelkimi dowodami na jego poparcie. Jeśli więc – jak w niniejszej sprawie – organ rentowy w zakresie postępowania dowodowego pozostaje całkowicie bierny, nie składając absolutnie żadnych wniosków dowodowych, Sąd nie ma obowiązku „wyręczania” go w tym zakresie poprzez poszukiwanie dowodów przeciwnych twierdzeniom osoby ubezpieczonej.

Nie uszło przy tym uwadze Sądu, że ustalenia odnośnie podlegania ubezpieczonego ubezpieczeniu społecznemu rolników w okresach od 27 maja 2005 r. do 31 marca 2006 r. i od 19 kwietnia 2007 r. do 30 czerwca 2007 r. organ rentowy poczynił w oparciu o treść pisemnych oświadczeń T. K. i A. L. z dnia 9 lipca 2012 r., złożonych w KRUS, z których treści wynika, że T. K. (1) od 19 lipca 2001 r. użytkuje - prowadzi nabyte w drodze dziedziczenia gospodarstwo rolne w B. – oraz, że przed tą datą gospodarstwo użytkował A. L. (1) na podstawie umowy dzierżawy zawartej w dniu 10 stycznia 1996 r. zawartej ze zmarłym R. K.. W ocenie Sądu złożenie oświadczeń takiej treści nie przesądzało jednak konieczności podważenia późniejszych twierdzeń ubezpieczonego, iż faktycznie prowadzić działalność rolniczą rozpoczął w maju 2009 r. Po pierwsze, Sąd uznał bowiem za wiarygodne tłumaczenie odwołującego, iż składając oświadczenie miał na myśli to, że od 2001 r. był współwłaścicielem - użytkownikiem w udziale 1/28 części wspomnianego gruntu rolnego. Po drugie Sąd zważył, że wprawdzie tożsame oświadczenie złożył A. L. (1), jednakże ustalenia stanu faktycznego poczynione przez Sąd w toku niniejszego postępowania zweryfikowały wskazywane w tych oświadczeniach okoliczności na korzyść ubezpieczonego. Nie jest bowiem możliwym, aby to T. K. (1) nieprzerwanie prowadził działalność rolniczą na spornych gruntach, skoro w tym samym czasie dopłaty unijne z tego tytułu pobierał oraz opłacał podatek rolny A. L. (1).

Biorąc wszystkie powyższe względy pod uwagę, koniecznym było więc uznanie – przy wzięciu pod uwagę zasad doświadczenia życiowego oraz logiki - iż T. K. (1) nie prowadził działalności rolniczej w rozumieniu przepisów ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników w okresie od nabycia udziału w nieruchomości rolnej, tj. od 19 lipca 2001 r. do 1 maja 2009 r. W konsekwencji powyższego, Sąd - na mocy przepisu art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. - zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustalił, iż T. K. (1) nie podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników i nie ma obowiązku opłacania składek z tego tytułu za okresy od 27 maja 2005 r. do 31 marca 2006 r. i od 19 kwietnia 2007 r. do 30 czerwca 2007 r.

Zarządzenia:

1.  odnotować

2.  odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełn. organu rentowego

3.  przedłożyć z apelacją lub za 21 dni.

SSO Monika Miller-Młyńska