Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 marca 2013r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący - Sędzia SO Beata Stachowiak

Protokolant: Elżbieta Biała

po rozpoznaniu w dniu 20 marca 2013r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa A. B.

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W.

o ustalenie

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Oławie

z dnia 27 września 2012r.

sygn. akt I C 329/11

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda 40,53 zł kosztów postępowania apelacyjnego.

sygn. akt II Ca 1481/12

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 27.09.2012 r. Sąd Rejonowy w Oławie ustalił, że w zakresie dotyczącym opłaty za użytkowanie zbiornika wiąże strony A. B.i (...)S.A.w W.umowa „na wykonanie instalacji gazowych oraz na dostawy gazu luzem (zbiornik (...))” z dnia 05.09.2002 r. w brzemieniu obowiązującym w dniu jej zawarcia to jest 45 zł netto miesięcznie i zasądził od (...) S.A.w W.na rzecz A. B.kwotę 33,75 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Na powyższe rozstrzygnięcie apelację złożyła strona pozwana i wniosła o zmianę zaskarżonego orzeczenia przez oddalenie powództwa oraz przyznanie pozwanemu od powoda zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych.

Zaskarżonemu orzeczeniu apelujący zarzucił :

- naruszenie przepisu art.189 k.p.c. przez jego zastosowanie w sprawie w sytuacji, gdy powód nie wykazał interesu prawnego w ustaleniu treści stosunku prawnego oraz przez jego zastosowanie do ukształtowania treści stosunku prawnego stron, w sytuacji, gdy przepis ten nie stanowi podstawy prawnej do takiego kształtowania treści stosunków prawnych, gdyż jego charakter jest deklatoryjny,

- naruszenie prawa materialnego-art.385(1)§1 i 2 k.c. oraz art. 385(3) pkt 10 k.c. przez uznanie niektórych postanowień umowy łączącej strony za niedozwolone klauzule umowne,

- naruszenie prawa materialnego-art.353(1) k.c. w zw. z art. 60 k.c. przez błędne przyjęcie, iż wprowadzona do umowy stron zmiana wysokości opłaty za użytkowanie zbiornika od dnia 1 sierpnia 2007 r. z kwoty 45 zł netto na kwotę 58,50 zł netto nie ukształtowała stosunku prawnego stron umożliwiający następczo i na podstawie art. 189 k.p.c. ustalenie, iż opłata za użytkowanie zbiornika wynosi 45 zł netto,

- naruszenie innych przepisów postępowania mające wpływ na rozstrzygnięcie sprawy polegające na naruszeniu art.316§1 k.p.c. przez wydanie orzeczenia niezgodnego ze stanem rzeczy istniejących w chwili zamknięcia rozprawy w tym przypadku pominięcie okoliczności, iż strony wiąże stosunek prawny, w którego treści od dnia

1 sierpnia 2007 r. wysokość opłaty za użytkowanie zbiornika na gaz wynosi 58,50 zł netto miesięcznie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje ( art.505 ¹³ § 2 k.p.c. ) :

Apelacja strony pozwanej nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy mając nie tylko uprawnienie, ale wręcz obowiązek rozważenia na nowo całego zebranego w sprawie materiału, dokonał jego własnej, samodzielnej i swobodnej oceny, w tym oceny zgromadzonych dowodów w następstwie, czego uznał, iż zaskarżone rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego jest trafne i odpowiada prawu. Sąd Odwoławczy akceptuje w całości stan faktyczny ustalony przez Sąd I instancji i przyjmuje za własny. Podziela także wyprowadzone przez ten Sąd wnioski oraz ocenę prawną żądania zgłoszonego przez powoda.

W pierwszej kolejności wskazać należało, iż nie zasługiwał na uwzględnienie zarzut apelacji, dotyczący naruszenia przez Sąd I instancji art. 189 k.p.c. przez przyjęcie, iż powód miał interes prawny w ustaleniu treści stosunku prawnego między stronami.

Uwzględnienie powództwa przewidzianego w art.189 k.p.c. wymaga ustalenia, że powód posiada interes prawny w wyjaśnieniu stanu niepewności, co do istniejącego między stronami stosunku prawnego lub prawa. Skuteczne powołanie się na interes prawny wymaga wykazania, że oczekiwane rozstrzygnięcie wywoła takie skutki w stosunkach między stronami, w następstwie, których ich sytuacja prawna zostanie określona jednoznacznie i tym samym wyeliminowane zostanie, wynikające z błędnego, co do przysługiwania powodowi określonych uprawnień, ryzyko naruszenia w przyszłości jego praw ( por .wyrok z dnia 15 marca 2002 r., II CKN 919/99, Lex nr 54376 ) .

W orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się, że ukształtowany jest pogląd stwierdzający, iż interes prawny istnieje tylko wtedy, gdy powód potrzebie ochrony prawnej swej sfery prawnej uczynić może zadość przez samo ustalenie istnienia bądź nieistnienia stosunku prawnego lub prawa. Konsekwencją tego poglądu jest również dalszy utrwalony pogląd, że interes ten nie istnieje wówczas, gdy już jest możliwe wytoczenie powództwa o świadczenie, chyba że ze spornego stosunku prawnego wynikają jeszcze dalsze skutki, których dochodzenie w drodze powództwa o świadczenie nie jest możliwe lub nie jest jeszcze aktualne (por. wyrok SN z dnia 30 października 1990 r., I CR 649/90, Lex nr 158145). Kontynuacją tego kierunku orzecznictwa jest wypowiedź Sądu Najwyższego w wyroku z dnia 2 czerwca 2006 r., I PK 250/05, M.P.Pr. 2006, nr 9, s. 491, stwierdzająca, że poglądowi, iż możliwość dochodzenia przez powoda świadczeń z określonego stosunku prawnego wyklucza istnienie interesu prawnego w ustaleniu tego stosunku, należy przypisać znaczenie zasady, od której istnieją wyjątki. Decydujące w tym zakresie powinny być właściwości stosunku prawnego.

Biorąc pod uwagę powyższe wskazać należało, iż co prawda, kiedy istnieje możliwość dochodzenia roszczenia dalej idącego np. o zapłatę to, co do zasady przyjmuje się, iż art.189 k.p.c. nie ma zastosowania .Wystąpienie z powództwem o ustalenie jest jednak dopuszczalne ,kiedy stwierdzenie istnienia lub nieistnienia określonego stosunku prawnego ma istotne znaczenie dla legitymowania się przez powoda nie tylko w procesie o zapłatę, ale i w ogóle w obrocie prawnym , takim ustaleniem, które wskazuje na istnienie takiego stosunku prawnego o określonej treści, co usuwa wątpliwości w zakresie stanu prawnego również na przyszłość .

Wymagany przez art. 189 k.p.c. interes prawny istnieje wówczas, gdy bez wyroku deklaratoryjnego powód nie może realizować pełni roszczeń i uprawnień wiążących się z istnieniem lub nieistnieniem stosunku prawnego lub prawa, bądź uzyskać koniecznej ochrony na przyszłość (por. wyrok SA we Wrocławiu z 8.02.2012 r.,

I ACa 1298/11, Lex nr 1120007).

W niniejszej sprawie mamy do czynienia z taką właśnie sytuacją. To, że toczy się sprawa o zasądzenie od powoda określonej kwoty lub ,że powód mógłby domagać się zwrotu określonej kwoty powodowałoby sytuację ,w której ocena ważności łączącej strony umowy związanej z istnieniem klauzul abuzywnych byłaby tylko jedną z przesłanek rozstrzygnięcia ujawnioną jedynie w treści uzasadnienia wyroku.

Natomiast powód nie dysponowałby deklaratoryjnym potwierdzeniem treści łączącego strony stosunku prawnego .Natomiast taka treść wyroku, jak wskazana przez Sąd Rejonowy, usuwa tę wątpliwość na przyszłość, a więc co do przyszłych, ewentualnych procesów między stronami. Tak ,więc zachodzi tu szczególna, wyjątkowa sytuacja, kiedy zdaniem Sadu Okręgowego, Sąd Rejonowy prawidłowo przyjął, że interes prawny powoda w rozumieniu art. 189 k.p.c. występuje w niniejszej sprawie . Za chybiony uznać należało także zarzut naruszenia przez Sąd I instancji prawa materialnego poprzez zastosowanie art. 385(1)§1 i 2 k.c. oraz art. 385(3) pkt 10 k.c. i uznanie niektórych postanowień umowy łączącej strony za niedozwolone klauzule umowne,

Ocena prawna wyrażona przez Sąd Rejonowy, co do możliwości poddania kontroli postanowień umowy w zakresie ceny i uznania ich za abuzywne w pełni zasługuje na aprobatę.

Przesłankami abuzywności postanowień wzorca umownego jest sprzeczność z dobrymi obyczajami i rażące naruszenie interesów konsumenta. Istotą dobrych obyczajów jest szeroko rozumiany szacunek do drugiego człowieka. Sprzeczne z dobrymi obyczajami są m.in. działania wykorzystujące m.in. niewiedzę, brak doświadczenia konsumenta, naruszenie równorzędności stron umowy, wywołania błędnego przekonania konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności. Rażące naruszenie interesów oznacza sytuację, w której rażąco zostaje naruszona równowaga interesów stron poprzez wykorzystanie przez jedną ze stron swojej przewagi przy układaniu wzorca umowy ( por. wyrok SA w Warszawie z 8.05.2009 r., VI ACa 1395/08, Lex nr 1120219).

Analizując zapisy umowy z dnia 5.09.2002 r. ( k.5 verte ) wskazać należało, iż stwarzają one po stronie powoda sytuację niepewną, nie dają jasnych wskazówek, kiedy strona pozwana może domagać się wyższych opłat za użytkowanie zbiornika. w szczególności o ile cena może być podwyższona .Na pewno takim wskazaniem nie jest, wbrew twierdzeniom apelacji, postanowienie umowy ( pkt 4 a), iż klient przyjmuje do wiadomości, że opłaty za wykonanie instalacji oraz za użytkowanie zbiornika, a także cena gazu są uzależnione od deklarowanej ilości zakupu gazu za rok. Przy takim postanowieniu umowy nigdy nie jest wiadome, w jaki sposób kształtuje się ta cena. Powód nie ma możliwości w realny sposób wpływać na wysokość ceny, nie znając żadnych danych np. powyżej czy poniżej jakiej ilości zakupu gazu cena ulega zmianie .Biorąc również pod uwagę materiał dowodowy zgromadzony w niniejszej sprawie wskazać należało, iż sama strona pozwana nie potrafiła wyjaśnić skąd tak naprawdę wzięła się cena , której się domaga. Nie przedstawiła żadnych dowodów na okoliczność sposobu wyliczenia podwyższonej ceny w postaci dokumentów , a jedynie wniosła o przesłuchanie na tę okoliczność świadka J. Z., który wskazał na ogólne czynniki uwzględniane przez stronę pozwaną przy ustaleniu ceny . Tymczasem ustalenie możliwości zmiany ceny za korzystanie ze zbiornika w zależności od ilości zakupu gazu , mimo iż umożliwia przeniesienie części ryzyka związanego ze zmianami gospodarczymi na konsumenta, powinno być tak unormowane w umowie, by w chwili zawarcia umowy konsument mógł dokonać oceny celowości i opłacalności dokonywania zakupu określonej ilości gazu . Zatem zasadnie Sąd Rejonowy uznał ,iż postanowienia umowy z dnia 05.09.2002 r. przyznające (...)jednostronne prawo do zmiany ceny za użytkowanie zbiornika na gaz bez wskazania jakichkolwiek zasady ,które mogłyby być przez klienta skontrolowane ,stanowią niedozwolone postanowienia umowne, tj. kształtują prawa i obowiązki powoda w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy, a zatem zgodnie z art. 385 ¹§1 k.c. nie wiążą go. Nie zasługiwał również na uwzględnienie zarzut apelacji, a dotyczący jakoby tego, iż między stronami doszło do zgodnej zmiany umowy w 2007 r. w zakresie wysokości opłaty za użytkowanie zbiornika na gaz ,a zatem treść ostatniej umowy ,powinna być przedmiotem rozstrzygnięcia Sądu . Wskazać ,bowiem należy, iż uznanie postanowień umowy za abuzywne powoduje, iż umowa zawarta między stronami, od początku w tych punktach jest nieważna ,a wszelkie inne zmiany następujące po zawarciu umowy nie powodują, że klauzule przestają być abuzywne. Dodać przy tym należy ,iż Sąd Rejonowy postąpił zgodnie z art. 385 ² k.c. dokonując oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami według stanu z chwili zawarcia umowy, biorąc pod uwagę jej treść i okoliczności zawarcia .

Mając na uwadze powyższe rozważania stwierdzić należało ,iż Sądu I instancji wskazujące na związanie stron umową w pierwotnej wersji z 2002 r. jest prawidłowe.

Wobec powyższego na podstawie art. 385 k.p.c. orzeczono jak w sentencji.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art.98 k.p.c.