Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 kwietnia 2013 r.

Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Krzyków III Wydział Rodzinny i Nieletnich

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Magdalena Bombała

Protokolant: st.sekr.sąd. Anna Ignasiak

po rozpoznaniu w dniu 18 kwietnia 2013 r. we Wrocławiu

z powództwa małoletniej K. R. reprezentowanej przez przedstawiciela ustawowego R. R.

przeciwko R. J.

o alimenty

oraz z powództwa R. R.

przeciwko R. J.

o regres

I.  zasądza od pozwanej R. J. alimenty na rzecz małoletniej K. R. w kwocie po 400 zł (czterysta ) zł miesięcznie, poczynając od dnia 23 listopada 2012 r., płatne z góry do dnia 10-go każdego miesiąca, z ustawowymi odsetkami na wypadek zwłoki w ich płatności, do rąk ojca R. R. - jako ustawowego przedstawiciela małoletniej powódki;

II.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 2.000 zł tytułem regresu;

III.  w pozostałej części powództwo oddala;

IV.  nie obciąża pozwanej opłatą sądową, od uiszczenia której małoletnia powódka była zwolniona;

V.  nie obciążą powoda obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz powódki;

VI.  wyrokowi w pkt. I nadaje rygor natychmiastowej wykonalności .-

...............................................................

podpis Sędziego

Zarządzenie :

1.  odnotować ;

2.  tyt. wyk. doręczyć powodowi ;

3.  kal. 21 dni .-

W. , dnia 18.04.2013 r.

.....................................................

podpis Sędziego

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 23.11.2012 r. małoletnia powódka K. R. reprezentowana przez przedstawiciela ustawowego R. R. domagała się zasądzenia od pozwanej R. J. na swoją rzecz alimentów w kwocie 600 zł miesięcznie, płatnych z góry do dnia 10 każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami w razie zwłoki w płatności którejkolwiek z rat oraz kwoty 6.000 zł tytułem roszczenia regresowego.

W uzasadnieniu pozwu przedstawiciel ustawowy małoletniej powódki wskazał, iż na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w Oleśnicy z dnia 3.02.2012 r. powodowi została przyznana władza rodzicielską nad małoletnią. Podał, że dziecko uczęszcza do szkoły podstawowej, koszty szkolne wyniosły 675 zł, małoletnia uczęszcza na zajęcia muzyczne, z języka hiszpańskiego, taniec, akrobatykę sportową, koszt zajęć dodatkowych wynosi 130 zł miesięcznie, obiady 160 zł, do tego dochodzą koszty wyjazdów na ferie, wakacje, ponadto małoletnia w tym roku przystąpi po I Komunii Świętej, co powoduje koszt ok. 2.000 zł. Wskazał, że dziecko od 16.01.2012 r. przebywa u powoda i jest na jego utrzymaniu.

W odpowiedzi na pozew z dnia 26.02.2013 r. pozwana R. J. uznała powództwo do kwoty 200 zł miesięcznie i wniosła o oddalenie dalej idącego powództwa.

W uzasadnieniu swego stanowiska podała, że samotnie wychowywała córkę przez 7 lat. Wskazała, że jest w trudnej sytuacji materialnej, nie jest w stanie łożyć na dziecko alimentów w żądanej wysokości, podniosła, że jest osobą bezrobotną. Twierdziła, że ponosi koszty utrzymania mieszkania w wysokości ok. 190 zł, pozostałe wydatki 300 zł.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Małoletnia K. R., urodzona (...), pochodzi ze związku konkubenckiego R. R. i R. J..

Postanowieniem z dnia 3.02.2012 r. w sprawie Sygn. akt III RNsm 501/11 Sąd Rejonowy w Oleśnicy powierzył powodowi władzę rodzicielską nad małoletnią. Jak wynika z w/w akt pozwana nadużywała alkoholu, jej miejsce zamieszkania było częstym miejscem spotkań towarzyskich osób nadużywających alkoholu, miejscem libacji alkoholowych. W opinii sąsiadów pozwana była osobą nadużywającą alkoholu, organizującą imprezy alkoholowe, wszczynającą awantury, czego świadkiem była małoletnia. W miejscu zamieszkania pozwanej często przeprowadzane były interwencje policji, podczas których pozwana była w stanie nietrzeźwości i zachowywała się agresywnie.

Obecnie małoletnia zamieszkuje wraz z przedstawicielem ustawowym, jego żoną i ich dzieckiem w B..

Opłaty mieszkaniowe obejmują miesięcznie: czynsz 450 zł, prąd 150 zł, telefony komórkowe ok. 200 zł, Internet 50 zł.

Małoletnia uczęszcza do II klasy szkoły podstawowej. Przedstawiciel ustawowy małoletniej ponosi następujące koszty utrzymania małoletniej: wyżywienie 300 zł, odzież, obuwie 200 zł, taniec z gimnastyką 130 zł, opłaty za szkołę ok. 600 zł rocznie, wizyty u dentysty 400 zł rocznie. Małoletnia uczęszcza na wizyty ginekologiczne, za badania moczu i morfologię powód zapłacił 16 zł.

W okresie od stycznia do listopada 2012 r. ojciec małoletniej poniósł tytułem kosztów jej utrzymania następujące uzasadnione wydatki: wyżywienie – około 3000 zł, wyprawka szkolna – 800 zł, meble – 1000 zł, odzież – 2000 zł, leki – 200 zł, wakacje – 1200 zł, rozrywka – 300 zł.

(dowód: - przesłuchanie przedstawiciela ustawowego małoletniej powódki – k. 58

- dokumentacja medyczna małoletniej – k. 8-9, 14-17

- odpis skrócony aktu małżeństwa – k. 12

- akta Sądu Rejonowego w Oleśnicy III RC 651/12

- kserokopia postanowienia SR w Oleśnicy z dnia 23.04.2012 r., sygn. akt III RNsm 501/11 – k. 7

- zaświadczenie z dnia 21.11.2012 r. – k. 24

- opinia o uczniu – k. 23)

Powód obecnie nie pracuje, zawiesił prowadzoną działalność gospodarczą, która polegała na rozwożeniu paczek. W 2011 r. powód z prowadzonej działalności gospodarczej nie uzyskał dochodu, w 2012 r. - 32.000 zł, tj. ok. 2.000 zł miesięcznie. Żona powoda pracuje i zarabia ok. 2.000 zł.

(dowód: - przesłuchanie przedstawiciela ustawowego małoletniej powódki – k. 58

- deklaracja podatkowa powoda PIT 36 za 2012 r. – k. 45-55

- zaświadczenie o zawieszeniu działalności gospodarczej – k. 56)

Pozwana mieszka sama w S.. Koszt utrzymania mieszkania wynosi: prąd 140 zł, gaz 26 zł, na opał wydała 400 zł – za rok.

Pozwana jest zarejestrowana w PUP jako bezrobotna, utrzymuje się z pomocy rodziny i prac dorywczych.

Pozwana nie utrzymuje kontaktów z córką, nie łoży na jej utrzymanie. Powód zabronił matce kontaktów z dzieckiem.

(dowód: - przesłuchanie pozwanej – k. 59

- przesłuchanie przedstawiciela ustawowego małoletniej powódki – k. 58

- zestawienie opłat za energię – k. 41

- zaświadczenie ze Starostwa (...) z dnia 22.02.2013 r. – k. 40

- paragon imienny nr (...) – k. 42)

PUP w O. dysponował ofertami pracy dla sprzedawcy, fryzjera, kucharza – barmana i osoby bez zawodu za wynagrodzeniem 1.200 – 2.000 zł brutto miesięcznie.

PUP we W. dysponował ofertami pracy dla sprzedawcy i osoby bez zawodu za wynagrodzeniem 1.200 – 1.800 zł brutto miesięcznie.

(dowód: - informacja PUP w O. z dnia 20.03.2013 r. – k. 67-74

- informacja PUP we W. z dnia 26.03.2013 r. – k. 76)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Okoliczności faktyczne niniejszej sprawy Sąd ustalił przede wszystkim na podstawie przesłuchania przedstawiciela ustawowego małoletniej powódki, przesłuchania pozwanej, a ponadto na podstawie dołączonych przez strony dokumentów.

Podstawy prawnej swego żądania małoletnia powódka upatrywała w treści art. 133 § 1 k.r.o., który stanowi, iż rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Przy czym zgodnie z art. 135 § 1 k.r.o. zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. W myśl powołanego przepisu zakres świadczeń alimentacyjnych wyznaczają dwie przesłanki, mianowicie usprawiedliwione potrzeby uprawnionego oraz możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego. Między wymienionymi przesłankami zachodzi współzależność wyrażająca się w tym, że usprawiedliwione potrzeby uprawnionego powinny być zaspokojone w takim zakresie, w jakim pozwalają na to możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego.

Przez usprawiedliwione potrzeby uprawnionego rozumie się przede wszystkim jego potrzeby bieżące. Przez potrzeby w zakresie utrzymania rozumie się zwłaszcza potrzeby materialne uprawnionego, tj. potrzeby w zakresie wyżywienia, ubrania, mieszkania. Do potrzeb w zakresie utrzymania zalicza się jednak nie tylko potrzeby materialne, ale również potrzeby niematerialne człowieka. Sąd Najwyższy zauważył, iż potrzeby te są zróżnicowane i kształtują się w zależności od indywidualnych cech uprawnionego, tj. od wieku, stanu zdrowia, zawodu, pozycji społecznej itd. (uzasadnienie tezy III uchwały SN z dnia 16 grudnia 1987 r.). Przez potrzeby w zakresie wychowania należy natomiast rozumieć te potrzeby uprawnionego, których zaspokojenie zapewni mu prawidłowy rozwój fizyczny i duchowy (teza IV uchwały Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1987 r.).

Najszerszy zakres usprawiedliwionych potrzeb przysługuje dziecku, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie. Nałożony na rodziców obowiązek alimentacyjny w stosunku do własnego dziecka podlega regulacji uprzywilejowanej. Ta forma uprzywilejowania wyraża się między innymi w tym, że obowiązek rodziców dostarczania środków utrzymania i wychowania trwa dopóty, dopóki dziecko nie zdobędzie kwalifikacji zawodowych niezależnie od osiągnięcia wieku. Zakres usprawiedliwionych potrzeb dziecka powinien być jednocześnie stymulowany zasadą utrzymania równej stopy życiowej, co oznacza, że powinien być ustalony w ten sposób, aby w razie zaspokojenia potrzeb stopa życiowa dziecka była taka sama jak stopa życiowa rodziców.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy podkreślić należy, że w ocenie Sądu analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego prowadzi bez wszelkich wątpliwości do wniosku, iż po stronie pozwanej istnieje obowiązek alimentacyjny wobec małoletniej. Nie budzi bowiem wątpliwości, że małoletnia nie posiadając dochodów z majątku wystarczających na pokrycie kosztów jej utrzymania i wychowania, nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie.

Niewątpliwie zatem żądanie małoletniej powódki co do zasady należało uznać za usprawiedliwione.

Odnosząc się zaś do spornej między stronami niniejszego postępowania kwestii zakresu obowiązku alimentacyjnego rozumianego jako wysokość kwoty świadczenia alimentacyjnego, które pozwana ma obowiązek łożyć na rzecz małoletniej powódki, Sąd miał na uwadze, że w świetle całokształtu zgromadzonego materiału dowodowego zasadne jest przyjęcie, że miesięczny koszt utrzymania małoletniej kształtuje się na poziomie ok. 850 zł i obejmuje: opłaty mieszkaniowe 150 zł, wyżywienie 300 zł, odzież, obuwie 200 zł, opłaty za szkołę 50 zł rocznie, taniec z gimnastyką 130 zł, wizyty u dentysty 33 zł. Sąd nie miał wątpliwości, że do kosztów utrzymania małoletniej powódki należy zaliczyć nie tylko koszty utrzymania mieszkania, w którym zamieszkuje ona wraz z przedstawicielem ustawowym, jego żoną i ich dzieckiem, koszty odzieży, obuwia, wyżywienia i zakupu środków higieny osobistej, ale też wydatki związane z jej uczestnictwem w płatnych zajęciach dodatkowych takich jak taniec.

Ustalając wysokość kosztów utrzymania małoletniej Sąd oparł się przede wszystkim na przesłuchaniu jej przedstawiciela ustawowego, którego zeznania Sąd uznał w świetle zasad doświadczenia życiowego za wiarygodne. Sąd wziął ponadto pod uwagę, że pozwana nie kwestionowała wysokości kosztów miesięcznego utrzymania małoletniej.

Wysokość poszczególnych wydatków wskazana przez przedstawiciela ustawowego małoletniej nie budziła większych wątpliwości Sądu.

W ocenie Sądu dla zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeb powódki odpowiednią kwotą jest kwota 850 zł miesięcznie.

Tak ustalona kwota 850 zł niezbędna do pokrycia potrzeb małoletniej została podzielona między rodziców małoletniego, na których wspólnie ciąży obowiązek alimentacyjny. Zasądzona od pozwanej na rzecz małoletniej kwota alimentów 400 zł miesięcznie stanowi zatem niewiele mniej niż połowę przedmiotowych kosztów i nie sposób jej uznać za kwotę wygórowaną. Sąd miał tu na względzie, iż obowiązek łożenia na utrzymanie małoletniej ciąży na obojgu rodzicach, jednakże przedstawiciel ustawowy małoletniej powódki wykonuje swój obowiązek alimentacyjny również poprzez codzienne osobiste starania o wychowanie i utrzymanie córki (art. 135 § 2 k.r.o.). Sąd wziął pod uwagę, że powód obecnie nie pracuje, jednakże jak wynika z informacji PUP rynek pracy dysponował ofertami pracy dla sprzedawcy i osoby bez zawodu za wynagrodzeniem 1.200 – 1.800 zł brutto miesięcznie. Ponadto powód wcześniej prowadził działalność gospodarczą, którą zawiesił, jednakże, jak wskazał w przesłuchaniu, w 2012 r. uzyskał z tego tytułu dochód w wysokości 32.000 zł, tj. ok. 2.000 zł miesięcznie, a zatem tyle, w ocenie Sądu, wynoszą możliwości zarobkowe powoda, które przy dołożeniu należytej staranności jest w stanie osiągać i z tego tytułu pokrywać pozostałe, poza uiszczanymi przez pozwaną alimentami, koszty utrzymania małoletniej.

Z punktu widzenia art. 135 § 1 k.r.o. o zakresie świadczeń alimentacyjnych decydują nie rzeczywiste i faktycznie osiągane dochody zobowiązanego, ale zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego, czyli te zarobki i dochody, które osoba zobowiązana może i powinna uzyskiwać przy dołożeniu należytej staranności i przestrzeganiu zasad prawidłowej gospodarki oraz stosownie do sił umysłowych i fizycznych. Pozwana obecnie nie pracuje. Jednakże jak wynika z przesłuchania pozwanej ukończyła ona kurs dla barmana – kelnera i fryzjera – stylisty. Jak wynika z informacji PUP rynek pracy dysponował ofertami pracy dla fryzjera, kucharza – barmana i osoby bez zawodu za wynagrodzeniem 1.200 – 2.000 zł brutto miesięcznie. W ocenie sądu tyle wynoszą możliwości zarobkowe pozwanej, które przy dołożeniu należytej staranności jest w stanie osiągać. Sąd ustalając zakres świadczeń alimentacyjnych bierze pod uwagę przede wszystkim możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego, a nie faktycznie uzyskiwane przez niego dochody. W ocenie Sądu pozwana nie wykorzystuje swoich możliwości zarobkowych. Zdaniem Sądu wykorzystując swoje wszystkie możliwości zarobkowe pozwana jest w stanie i powinna łożyć na rzecz małoletniej pozwanej alimenty w zasądzonej wysokości. Biorąc pod uwagę, że pozwana ponosi dość niskie koszty mieszkaniowe, a także fakt, iż mogłaby ona z wykonywanej pracy uzyskiwać dochody na wskazanym wyżej poziomie, Sąd nie miał wątpliwości, iż jest w stanie i powinna łożyć na rzecz małoletniej alimenty w kwocie 400 zł miesięcznie. Sąd wziął ponadto pod uwagę, że poza małoletnią pozwana nie ma nikogo na utrzymaniu. Ponadto pozwana rzadko utrzymuje kontakty z córką, w okresie objętym pozwem nie łożyła na jej utrzymanie.

Wobec powyższego orzeczono w punkcie I sentencji wyroku.

Dalej idące żądanie pozwu Sąd oddalił jako nadmiernie wygórowane, o czym orzeczono w punkcie III sentencji wyroku. Sąd wziął pod uwagę, że dochody pozwanej, które mogłaby uzyskiwać wykorzystując swoje możliwości zarobkowe byłyby na niskim poziomie, jednakże, co wskazał także Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 stycznia 2000 r., I CKN 1077/99, rozważając przepisy art. 135 § 1 k.r.o. i art. 138 k.r.o. nie można abstrahować od obowiązków wynikających z innych przepisów. Art. 96 k.r.o. nakłada na rodziców obowiązek troski o fizyczny i duchowy rozwój dziecka, zaś wedle art. 133 § 1 k.r.o. rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie także wtedy, gdy nie znajduje się w niedostatku. Wobec treści tych przepisów uznać trzeba, że rodzic powinien dzielić się z dzieckiem skromnym nawet dochodem.

Przedstawiciel ustawowy małoletniej domagał się także zasądzenia od pozwanego kwoty 6.000 zł tytułem roszczenia regresowego. Ojciec małoletniej podał, że na tę kwotę składają się koszty utrzymania małoletniej, przybory szkolne, leki, meble, odzież, wyżywienie, wakacje, rozrywka, fryzjer, wydatki komunijne. Powództwo zasługiwało w tym zakresie na częściowe uwzględnienie.

Podstawę materialnoprawną żądania o regres od pozwanego stanowił przepis art. 140 k.r.i.o., zgodnie z którym osoba, która dostarczyła drugiemu środków utrzymania lub wychowania nie będąc do tego zobowiązana albo będąc zobowiązana z tego powodu, że uzyskanie na czas świadczeń alimentacyjnych od osoby zobowiązanej w bliższej kolejności lub tej samej kolejności byłoby dla uprawnionego niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami, może żądać zwrotu od osoby, która powinna te świadczenia spełnić.

Charakter roszczeń zwrotnych, określonych w art. 140 k.r.i.o., jest odmienny niż roszczeń alimentacyjnych. Po pierwsze roszczenia zwrotne regresowe należą do roszczeń typowo majątkowych, po drugie przepisy prawa materialnego i procesowego traktujące w sposób uprzywilejowany roszczenia alimentacyjne nie mają tutaj zastosowania. Przedmiotem uregulowania w art. 140 k.r.i.o. jest sytuacja, w której środki na utrzymanie osoby uprawnionej do alimentacji wyłożyła bądź osoba spoza kręgu osób zobowiązanych, bądź osoba zobowiązana w dalszej kolejności, przy czym za zobowiązaną w dalszej kolejności należy uważać także taką osobą, która świadczy na rzecz uprawnionego ponad własny obowiązek z tego powodu , że inny zobowiązany w tym samym stopniu obowiązku swego nie wypełnia.

Powód twierdził, że w okresie od 16.01.2012 r. do 23.11.2012 r. wydatkował na rzecz małoletniej kwotę ok. 6.000 zł. W ocenie Sądu zgromadzony w sprawie materiał dowodowy prowadzi do wniosku, że powód poniósł przedmiotowe wydatki na utrzymanie małoletniej w tym okresie, pozwana natomiast nie przyczyniała się do kosztów utrzymania córki. Już sam koszt wyżywienia małoletniej, który wynosi 300 zł miesięcznie, w przedmiotowym okresie wyniósł ponad 3.000 zł, do tego należy doliczyć koszty wyprawki szkolnej, zakupu mebli, pozostałe koszty utrzymania małoletniej jak odzież, obuwie, leki, rozrywka. W ocenie Sądu, biorąc pod uwagę, że miesięczny koszt utrzymania małoletniej wynosi 850 zł, kwota, którą wydatkował powód nie jest wygórowana. Jednakże Sąd wziął również pod uwagę, że wysokość roszczenia regresowego podlega podwójnemu ograniczeniu, z jeden strony limituje ją wartość świadczeń spełnionych na rzecz uprawnionego przez dochodzącego roszczenia regresowego, z drugiej strony natomiast granicę roszczenia regresowego określa zakres usprawiedliwionych i podlegających zaspokojeniu potrzeb uprawnionego (orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 29 kwietnia 1970 r., (...) 41/70, OSN 1971, poz. 7/71), zgodnie z treścią którego osobie uprawnionej do roszczeń zwrotnych przewidzianych w art. 140 §1 k.r.i.o., jeśli świadczyła alimenty w kwocie przekraczającej możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego do alimentacji, nie przysługuje roszczenie zwrotne, w takim zakresie, w jakim rzeczywiście świadczyła, lecz służy jej to roszczenie w takim tylko zakresie, w jakim nie przekracza ono zakresu świadczeń alimentacyjnych na podstawie kryteriów ustalonych w art. 135 k.r.i.o. Ten ostatni przepis stanowi, że zakres świadczeń alimentacyjnych, zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych potrzeb zobowiązanego. Występujący z roszczeniem regresowym traci prawo do świadczeń, które uiścił ponad potrzeby uprawnionego. Sąd wziął pod uwagę zarobkowych możliwości zobowiązanego, czyli w niniejszej sprawie pozwanej. W ocenie Sądu, biorąc pod uwagę sytuację materialną pozwanej, fakt, że pozostaje ona bez pracy, a jej możliwości zarobkowe niewiele przekraczają wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę, Sąd doszedł do przekonania, że nie jest ona w stanie uiścić więcej niż kwotę 2.000 zł tytułem roszczenia regresowego. Sąd nie kwestionuje zasadności i wysokości wydatków, które w powołanym okresie powód przeznaczył na utrzymania małoletniej, jednakże możliwości zarobkowe pozwanej limitują wysokość roszczenia, jakie Sąd mógł zasądzić z tego tytułu. Wskazać należy ponadto, iż w przedmiotowym okresie przedstawiciel ustawowy małoletniej posiadał niewątpliwie wyższe możliwości zarobkowe niż pozwana.

Mając na uwadze powyższe, Sąd orzekł jak w punkcie II sentencji wyroku.

W punkcie IV sentencji wyroku Sąd nie obciążył pozwanej opłatą sądową, od uiszczenia której małoletnia powódka była zwolniona.

W punkcie V sentencji wyroku Sąd nie obciążył powoda obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz pozwanej.

Orzeczenie o rygorze natychmiastowej wykonalności zawarte w punkcie VI sentencji wyroku oparto na treści art. 333 § 1 k.p.c.

Wobec powyższego Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.