Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 maja 2013 roku

Sąd Okręgowy w Legnicy II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 15 maja 2013 roku w Legnicy

na rozprawie

sprawy z powództwa Skarbu Państwa - Państwowe Gospodarstwo Leśne "Lasy Państwowe" Nadleśnictwo P. w P.

przeciwko pozwanemu S. P.

o zapłatę

na skutek apelacji strony powodowej

od wyroku Sądu Rejonowego w Głogowie

z dnia 14 grudnia 2012 roku

sygn. akt I C 379/12

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od strony powodowej na rzecz pozwanego kwotę 1.200 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt II Ca 162/13

UZASADNIENIE

Strona powodowa Skarb Państwa – Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” Nadleśnictwo P. w P. wniosła o zasądzenie od pozwanego S. P. kwoty 24.000 zł tytułem wynagrodzenia „za bezumowne korzystanie z nieruchomości strony powodowej w okresie od 1 stycznia 2011r. do 31 grudnia 2011r.” wraz z odsetkami ustawowymi i kosztami procesu.

Sąd Rejonowy w Głogowie wyrokiem z dnia 14 grudnia 2012r. oddalił powództwo (pkt I) oraz zasądził od strony powodowej na rzecz pozwanego kwotę 2.417 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Przyczyną oddalenia powództwa było niewykazanie roszczenia co do wysokości, pomimo że to na stronie powodowej ciążył obowiązek udowodnienia stawek czynszu, jaki mogłaby otrzymać z tytułu najmu lokalu mieszkalnego, zajmowanego przez pozwanego bez tytułu prawnego.

W apelacji strona powodowa zarzuciła powyższemu wyrokowi:

1.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez uznanie, że w sytuacji materialnoprawnej powoda zaistniały przesłanki uzasadniające uznanie, iż pomimo braku tytułu prawnego do zajmowanego budynku, wysokość ponoszonej przez niego opłaty spełnia wymagania przepisów prawa, a w szczególności art. 18 ust. 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001r. o ochronie praw lokatorów,

2.  sprzeczność sentencji wyroku z treścią jego uzasadnienia poprzez oddalenie powództwa w treści sentencji, przy jednoczesnym uwzględnieniu powództwa w uzasadnieniu wyroku,

3.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez uznanie, że pomimo braku tytułu prawnego pozwanego do lokalu oraz braku umowy najmu, za użytkowanie przez pozwanego lokalu powodowi należy się czynsz, podczas gdy faktycznie należy mu się odszkodowanie z tytułu wyrządzonej bezumownym korzystaniem szkody w imieniu Skarbu Państwa, polegającej na konieczności ponoszenia przez Skarb Państwa zwiększonych wydatków związanych z koniecznością finansowania dojazdów i zamieszkania w innym, niż przynależny Nadleśniczemu Nadleśnictwa w Przemowie miejscu,

4.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 18 ust. 2 ustawy o ochronie praw lokatorów poprzez przyjecie, że dla poprawności naliczenia wysokości czynszu pozwanemu należy zastosować przewidziana w tym przepisie metodę jego obliczenia, podczas gdy przepis ten nie znajduje zastosowania do stanu prawnego nieruchomości, jako że status prawny lokatora nie może być uznany dla pozwanego, gdyż prawo do użytkowania przedmiotowego budynku nabywa się w tytułu pełnienia funkcji w strukturach Lasów Państwowych, a więc podstawą prawna do jego użytkowania jest stosunek administracyjno – prawny wiążący funkcjonariusza państwowego, a nie umowa cywilnoprawna,

5.  naruszenie art. 6 k.c. i art. 232 zdanie pierwsze k.p.c. poprzez przyjecie, że powód nie udowodnił wartości należności dochodzonej pozwem, podczas gdy obowiązujące powszechnie i branżowo w Skarbie Państwa (...) Lasy Państwowe przepisy jednoznacznie określają stawki za dopłaty do lokalu i koszty koniecznego dojazdu do miejsca pracy.

Strona powodowa domagała się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości wraz z kosztami postępowania za obie instancje, ewentualnie uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy sadowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

W odpowiedzi pozwany wniósł o oddalenie apelacji oraz o zasądzenie na jego rzecz od strony powodowej kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna.

Sąd I instancji prawidłowo przyjął, że strona powodowa nie wykazała roszczenia co do wysokości i z tej przyczyny powództwo oddalił. Natomiast zawarte w zdaniu pierwszym rozważań Sądu stwierdzenie: „powództwo zasługiwało na uwzględnienie” zawiera oczywistą omyłkę pisarską, bowiem z dalszej części uzasadnienia jasno wynika, że strona powodowa przegrała sprawę, i to po raz drugi o to samo roszczenie, a dodatkowo z takiej samej przyczyny.

Pozew złożony w Sądzie Rejonowym w Głogowie w dniu 22 lutego 2012r. zawierał żądanie zasądzenia od pozwanego kwoty 24.000 zł tytułem wynagrodzenia „za bezumowne korzystanie z nieruchomości strony powodowej w okresie od 1 stycznia 2011r. do 31 grudnia 2011r.” wraz z odsetkami ustawowymi i kosztami procesu. Pozew nie wskazywał podstawy prawnej roszczenia. Na uzasadnienie żądania co do wysokości strona powodowa podała, że ustalając kwotę roszczenia „oparła się na średniej ceny najmu domów jednorodzinnych położonych na terenie D., które stanowią kwotę w wysokości minimalnej ok. 2.500 zł, uzależnioną również od lokalizacji nieruchomości”. Dalej strona powodowa podniosła, że „dla potrzeb niniejszego powództwa przyjęto najniższą wartość czynszu, dodatkowo pomniejszając ją o opłatę w kwocie 424 zł na poczet należności za zajmowany lokal, którą pozwany uiszczał. Zatem tytułem bezumownego korzystania powód nalicza pozwanemu kwotę 2.000 zł miesięcznie, która to kwota odpowiada nie tylko wartości miesięcznego czynszu za tego rodzaju nieruchomość, ale dodatkowo pozostaje w zakresie możliwości finansowych pozwanego”.

Przytoczone wyżej istotne fragmenty pozwu stanowią jego warunki formalne, o których mowa w art. 187 § 1 k.p.c., a jednocześnie zakreślają granicę orzekania przez sąd. Zgodnie bowiem z art. 321 § 1 k.p.c. sąd nie może wyrokować co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem, ani orzekać ponad żądanie. W orzecznictwie nie ma sporu co do tego, że na żądanie pozwu składa się samo żądanie, jak i uzasadniające je okoliczności faktyczne – wyrażone po raz pierwszy w pozwie. Żądanie to może być modyfikowane w trakcie toczącego się postępowania poprzez odpowiednią zmianę powództwa (art. 193 k.p.c.).

W rozpoznawanej sprawie Sąd I instancje zakwalifikował żądanie pozwu jako odszkodowanie, którego podstawę prawną stanowi art. 18 ust. 1 zdanie pierwsze ustawy z dnia 21 czerwca 2001r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (t.j. Dz.U. z 2005r., Nr 31, poz. 266 ze zm.). Zgodnie z tym przepisem osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są zobowiązane, do dnia opróżnienia lokalu, uiszczać odszkodowanie odpowiadające wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu. Strona powodowa, oprócz gołosłownych twierdzeń zawartych w pozwie, którym powód wyraźnie zaprzeczał, nie przestawiła żadnych dowodów wskazujących choćby na to, że „średnia cena najmu domów jednorodzinnych położonych na terenie D. stanowi minimalną kwotę 2.500 zł”, pomijając już kwestię, czy taką średnią cenę najmu można było odnieść do nieruchomości strony powodowej, położonej na terenie D. w konkretnym miejscu. Zatem brak jakichkolwiek dowodów na okoliczność wysokości czynszu, który strona pozwana mogłaby otrzymać z tytułu najmu spornego lokalu, uprawniała Sąd I instancji do oddalenia powództwa w całości.

W apelacji strona powodowa zdaje się powoływać dodatkowo na przepis art.18 § 2 zdanie drugie powołanej wyżej ustawy z dnia 21 czerwca 2001r., w myśl którego jeżeli odszkodowanie nie pokrywa strat, właściciel może żądać od osoby, która zajmuje lokal bez tytułu prawnego, odszkodowania uzupełniającego. Powołując się na taką podstawę prawną roszczenia strona powodowa przeoczyła, że odszkodowanie uzupełniające nie było przedmiotem sporu. Wprawdzie w piśmie procesowym z dnia 8 sierpnia 2012r. strona powodowa podała miesięczne koszty, które ponosi w związku z tym, że pozwany nie opuścił lokalu nadleśnictwa, ale nie wskazała, by był to nowy sposób argumentacji w zakresie okoliczności faktycznych stanowiących uzasadnienie żądania, a zatem że zmienia lub rozszerza powództwo. Na taką zmianę lub rozszerzenie powództwa nie wskazuje też ani forma i tytuł pisma z dnia 8 sierpnia 2012r., ani sposób jego złożenia – odpis pisma został doręczony pełnomocnikowi pozwanego bezpośrednio przez pełnomocnika strony powodowej, tymczasem zmiana lub rozszerzenie powództwa wymaga złożenia pisma w sądzie wraz z jego odpisem, po czym odpis tego pisma jest doręczany przeciwnikowi za pośrednictwem sądu (art. 187 k.p.c. w zw. z art. 193 § 2 ¹ k.p.c. in fine)

Ponadto żądania odszkodowania uzupełniającego, o którym stanowi art.18 § 2 zdanie drugie ustawy z dnia 21 czerwca 2001r. może urzeczywistnić się dopiero wówczas, gdy strat właściciela związanych z zajmowaniem lokalu przez osoby nieuprawnione, nie pokryje odszkodowanie, o którym mowa w zdaniu pierwszym art. 18 § 2 ustawy, a zatem odszkodowanie w wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu. Wysokości zaś tego odszkodowania strona powodowa z całą pewnością nie wykazała.

W związku z powyższym apelacja strony powodowej jako bezzasadna została oddalona na podstawie art. 385 k.p.c. O kosztach zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. i § 12 ust 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.).