Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 października 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku w II Wydziale Karnym w składzie

Przewodniczący	SSA Andrzej Ulitko
Sędziowie	SSA Halina Czaban SSA Andrzej Czapka (spr.)
Protokolant	Barbara Mosiej

przy udziale Tomasza Milanowskiego - Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Olecku, upoważnionego przez Prokuratora Apelacyjnego do udziału w sprawie

po rozpoznaniu w dniu 29 października 2014 r.

sprawy:

S. C. c. B. oskarżonej z art.158§1 k.k. w zb. z art. 158§3 k.k. w zw. z art. 11§2 k.k.

P. W. s. S. oskarżonego z art.158§1 k.k. w zb. z art. 158§3 k.k. w zw. z art. 11§2 k.k. i w zw. z art. 64§2 k.k.

M. K. c. Z. oskarżonej z art.158§1 k.k. w zb. z art. 158§3 k.k. w zw. z art. 11§2 k.k.

R. B. s. J. oskarżonego z art. 158§1 k.k. w zw. z art. 158§3 k.k. w zw. z art. 11§2 k.k. i w zw. z art. 64§2 k.k.

z powodu apelacji wniesionych przez obrońców oskarżonych

od wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie

z dnia 24 czerwca 2014 r. sygn. akt II K 46/14

I.  zmienia zaskarżony wyrok w stosunku do oskarżonych S. C. i M. K. w ten sposób, że łagodzi orzeczone kary pozbawienia wolności do 5 (pięciu) lat;

II.  w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

III.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. P. F., adw. A. J., adw. A. Z. i adw. M. J. po 738 zł, w tym 138 zł należnego podatku VAT, tytułem wynagrodzenia za obronę oskarżonych z urzędu w postępowaniu odwoławczym oraz na rzecz adw. A. J. kwotę 300,89 zł, adw. A. Z. kwotę 351,04 zł, adw. M. J. kwotę 417,65 zł tytułem poniesionych kosztów dojazdu;

IV.  zwalnia oskarżonych od kosztów sądowych za II instancję.

UZASADNIENIE

S. C., P. W., M. K. i R. B. zostali oskarżeni o to, że w dniu 17 października 2013 roku w S., woj. (...), działając wspólnie i w porozumieniu wzięli udział w pobiciu Z. K., A. W., L. C. i W. K., zadając im ciosy pięściami i kopiąc nogami po głowie, tułowiu i kończynach, czym narazili pokrzywdzonych Z. K., L. C. i A. W. na bezpośrednie niebezpieczeństwo nastąpienia skutku określonego w art. 156 § 1 k.k. lub w art. 157 § 1 k.k., powodując jednocześnie u L. C. obrażenia ciała w postaci stłuczenia powłok głowy z podbiegnięciami krwawymi w obrębie oczodołów, u Z. K. stłuczenia powłok głowy z podbiegnięciem krwawym w obrębie oczodołu lewego i wylewem krwawym podspojówkowym gałki lewej, u A. W. stłuczenia powłok głowy z podbiegnięciem krwawym w obrębie oczodołu lewego oraz rany tłuczonej w okolicy potylicy, która wymagała zaopatrzenia szwami chirurgicznymi, natomiast pokrzywdzona W. K. doznała obrażeń ciała w postaci sińców i otarć naskórka twarzy, złamania kości nosa i łuku jarzmowego lewego, złamania trzonu 12 kręgu piersiowego kręgosłupa oraz krwiaka podtwardówkowego, z czego obrażenia głowy z krwiakiem podtwardówkowym skutkowały następnie jej śmiercią, przy czym P. W. czynu tego dopuścił się w ciągu pięciu lat po odbyciu łącznie co najmniej jednego roku kary pozbawienia wolności, będąc uprzednio skazany w warunkach określonych w art. 64 § 1 k.k., w tym za przestępstwo określone w art. 280 § 1 k.k. i art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. oraz art. 158 § 1 k.k. oraz R. B. czynu tego dopuścił się w ciągu pięciu lat po odbyciu łącznie co najmniej jednego roku kary pozbawienia wolności, będąc uprzednio skazany w warunkach określonych w art. 64 § 1 k.k., za przestępstwo z art. 158 § 1 k.k. – tj. w odniesieniu do S. C. oraz M. K. o przestępstwo określone w art. 158 § 1 k.k. w zb. z art. 158 § 3 k.k. w zw z art. 11 § 2 k.k., zaś w odniesieniu do P. W. oraz R. B. o przestępstwo określone w art. 158 § 1 k.k. w zb. z art. 158 § 3 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i w zw. z art. 64 § 2 k.k.

Sąd Okręgowy w Olsztynie wyrokiem z dnia 24 czerwca 2014r. w sprawie II K 46/14

I.  uznał oskarżone S. C. i M. K. oraz oskarżonych P. W. i R. B. za winnych popełnienia zarzucanego im czynu i za to na podstawie art. 158 § 1 k.k. i art. 158 § 3 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. skazał oskarżone S. C. i M. K., a na podstawie art. 158 § 3 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierzył tym oskarżonym kary po 7 (siedem) lat pozbawienia wolności, natomiast oskarżonych P. W. i R. B. skazał na podstawie art. 158 § 1 k.k. i art. 158 § 3 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k., a na podstawie art. 158 § 3 k.k. w zw. z art. 11 § 3 w zw. z art. 64 § 2 k.k. wymierzył tym oskarżonym kary po 8 (osiem) lat pozbawienia wolności;

II.  na podstawie art. 46 § 1 k.k. orzekł wobec oskarżonych S. C., M. K. i P. W. i R. B. solidarny obowiązek naprawienia szkody poprzez zapłatę na rzecz A. O. kwoty 50 000 zł (pięćdziesiąt tysięcy);

III.  na podstawie art. 230 § 2 k.p.k. zwrócił oskarżonemu P. W. dowód rzeczowy w postaci skarpetek (poz. 6, k. 755) zapisany pod nr (...) księgi przechowywanych przedmiotów tutejszego sądu, natomiast ślady kryminalistyczne jak na k. 755 poz. od 1 do 4 nakazał potraktować jako załączniki akt sprawy;

IV.  na podstawie art. 63 § 1 k.k. na poczet orzeczonych wobec oskarżonych kar pozbawienia wolności zaliczył okres zatrzymania i tymczasowego aresztowania:

- od 19.10.2013r. do 27.01.2014r. i od 11.02.2014r. do 24.06.2014r. wobec oskarżonej S. C.,

- od 30.10.2013r. do 24.06.2014r. wobec oskarżonej M. K.,

- od 30.10.2014r. do 24.06.2014r. wobec oskarżonego R. B.;

V.  zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. P. F., adw. M. J. kwoty po 1260 zł netto oraz kwoty po 289,80 zł VAT, a na rzecz adw. A. J. kwotę 1660 zł netto oraz kwotę 381,80 zł VAT, a na rzecz adw. A. Z. kwotę 1780 zł netto oraz kwotę 409,40 zł VAT tytułem opłaty za obronę oskarżonych wykonywaną z urzędu w postępowaniu przygotowawczym i przed sądem, i na rzecz adw. A. B. (1) kwotę 1260 zł netto oraz 289,80 zł VAT tytułem opłaty za zastępstwo procesowe z urzędu oskarżycielki posiłkowej w postępowaniu przygotowawczym i przed sądem;

VI.  na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. zwalnił oskarżonych od kosztów sądowych.

Wyrok powyższy zaskarżyli obrońcy wszystkich oskarżonych.

Obrońca oskarżonej S. C. na podstawie art. 427 § 2 k.p.k. i art. 438 pkt 4 k.p.k. wyrokowi zarzucił:

- rażącą niewspółmierność (surowość) orzeczonej wobec oskarżonej kary w wymiarze 7 (siedmiu) lat pozbawienia wolności poprzez przecenienie okoliczności obciążających i niedostateczne uwzględnienie okoliczności łagodzących, a w szczególności przyznania się oskarżonej do winy, uprzedniej niekaralności S. C., jej młodego wieku, jak również postawy oskarżonej po popełnieniu przestępstwa przejawiającej się w wyrażeniu skruchy i skierowaniu pisemnych przeprosin do oskarżycielki posiłkowej, które to okoliczności nie uzasadniają orzeczenia kary pozbawienia wolności we wskazanym wymiarze.

Na podstawie art. 427 § 1 k.p.k. i art. 437 § 2 k.p.k. wniósł o:

- zmianę zaskarżonego wyroku w stosunku do oskarżonej S. C. w zakresie rozstrzygnięcia o karze poprzez znaczne złagodzenie wymierzonej wobec oskarżonej kary pozbawienia wolności,

Ewentualnie o:

- uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Obrońca oskarżonego P. W. na podstawie art. 427 § 2 k.p.k. oraz art. 438 pkt 4 k.p.k. wyrokowi temu zarzucił rażącą niewspółmierność wymierzonej oskarżonemu kary w stosunku do jego roli i udziału w zdarzeniu powodującym skutek opisny w treści art. 158 § 3 k.k., która to okoliczność przemawia za wymierzeniem oskarżonemu znacznie łagodniejszej kary pozbawienia wolności.

Na podstawie art. 427 § 1 k.p.k. i 437 § 2 k.p.k. wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez znaczne złagodzenie wymierzonej oskarżonemu P. W. kary pozbawienia wolności.

Obrońca oskarżonego R. B. na podstawie art. 427 § 2 k.p.k. oraz art. 438 pkt 2 i 4 k.p.k. orzeczeniu powyższemu zarzucił:

I.  obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na jego treść, a mianowicie:

1.  art. 7 k.p.k. poprzez dowolną ocenę dowodów występujących w sprawie, polegającą na:

a)  odmówieniu wiarygodności wyjaśnieniom oskarżonego R. B. i zeznaniom U. G., w zakresie w jakim zaprzecza pobiciu W. K.,

b)  odmówieniu wiarygodności zeznaniom U. G., w zakresie w jakim twierdzi, że oskarżony R. B. nie uderzał W. K.,

c)  uznaniu za w pełni wiarygodne zeznań świadka M. B., w zakresie w jakim twierdzi, że oskarżony R. B. uderzał pokrzywdzoną W. K.,

II.  rażącą niewspółmierność wymierzonej oskarżonej kary wynikającą z nieuwzględnienia niewielkiego stopnia jego rzeczywistego przyczynienia się do śmierci pokrzywdzonej W. K., tj. podejmowania przez niego aktywności i form działania.

W oparciu o treść art. 427 § 1 k.p.k. wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i wymierzenie oskarżonemu R. B. kary pozbawienia wolności w niższym wymiarze.

Obrońca oskarżonej M. K. na podstawie art. 425 § 1 i 2 k.p.k. i art. 444 k.p.k. zaskarżył wyrok w zakresie rozstrzygnięcia o karze, zarzucając mu na podstawie art. 427 § 1 i 2 k.p.k. i art. 438 pkt 2 i 4 k.p.k.:

1.  obrazę przepisów postępowania, a to art. 7 k.p.k. polegającą na przekroczeniu zasady swobodnej oceny dowodów, przez nadmierne uwzględnienie okoliczności obciążających i niewystarczające uwzględnienie okoliczności łagodzących – co w konsekwencji spowodowało

2.  rażącą surowość orzeczonej wobec oskarżonej M. K. kary pozbawienia wolności w wymiarze 7 (siedmiu) lat.

Podnosząc wymienione zarzuty, na podstawie art. 427 § 1 k.p.k. wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku wobec oskarżonej M. K. w zakresie rozstrzygnięcia o karze pozbawienia wolności, przez wydatne jej złagodzenie.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacje obrońców oskarżonych S. C. i M. K. są w części zasadne i w tym zakresie należało je uwzględnić, apelacja zaś obrońców P. W. i R. B. nie zasługiwały na uwzględnienie.

Odnosząc się w pierwszej części uzasadnienie do zarzutu naruszenia przepisów postępowania (zawartego w apelacji obrońcy oskarżonego R. B.), stwierdzić należy, iż apelujący w istocie kwestionuje ustalenia faktyczne sądu do których miało dojść wskutek naruszenia art. 7 k.p.k. Odnosząc się do tak wyartykułowanego zarzutu zauważyć należy, iż rolą sądu odwoławczego nie jest dokonanie ponownej oceny dowodów ujawnionych w toku przewodu sądowego ale skontrolowanie czy sąd orzekający dokonał tej oceny w granicach określonych przez przepis art. 7 k.p.k., to jest czy nie była ona dokonana wbrew wskazaniom wiedzy i nie kłóciła się z zasadami doświadczenia życiowego oraz czy ustalenia faktyczne poczynione w oparciu o tak ocenione dowody nie wykazują błędów natury faktycznej lub logicznej, a nadto czy przy wyrokowaniu nie pominięto żadnych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy dowodów i okoliczności.

Tak więc sąd meriti może jedne dowody uznać za wiarygodne, a innym odmówić tego przymiotu i to jego przekonanie będzie pozostawało pod ochroną art. 7 k.p.k., wówczas gdy jest poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy całokształtu okoliczności sprawy oraz rozważeniem wszystkich okoliczności przemawiających zarówno na korzyść jak i na niekorzyść oskarżonego, nadto jest wyczerpujące i logiczne z uwzględnieniem wiedzy oraz doświadczenia życiowego, uargumentowane w uzasadnieniu wyroku.

Rozstrzygnięcia i ustalenia faktyczne jak i uzasadnienie Sądu Okręgowego czynią zadość tym wszystkim wymaganiom i dlatego też pozostają pod ochroną przepisu art 7 k.p.k.

Tym samym zarzut naruszenia także przepisu art. 4 k.p.k., poprzez uwzględnienie – według skarżącego – wyłącznie okoliczności przemawiających na niekorzyść tegoż oskarżonego jawi się jako nieuzasadniony.

Obraza ta miałaby polegać na oparciu ustaleń faktycznych na zeznaniach świadka M. B. a odmówieniu wiarygodności dowodom przeciwnym tj. wyjaśnieniem tegoż oskarżonego i zeznaniem U. G..

Bliższa jednak analiza zeznań U. G. wskazuje, iż widziała ona jedynie fragment przedmiotowego zdarzenia (pierwszą fazę) w trakcie którego rzeczywiście oskarżony R. B. nie bił W. K. i takiej też oceny jej zeznań dokonał sąd meriti.

Faktem przy tym jest, iż świadek M. B. zeznał, iż wszyscy oskarżeni (więc także i R. B.) zadawali ciosy W. K. i swoje ustalenia faktyczne sąd meriti oparł na tym dowodzie.

Apelujący nie wykazał jednak, iż sąd dowód ten ocenił wbrew wskazaniom wiedzy lub sprzecznie z zasadami doświadczenia życiowego lub też wyciągnął z tego dowodu wniosku sprzecznie z regułami doświadczenia życiowego.

Reasumując stwierdzić należy, iż zarzuty skarżącego w tym zakresie są niezasadne. Wbrew tym zarzutom Sąd Okręgowy dokonał oceny wszystkich istotnych dowodów, uzasadniając w sposób logiczny i przekonujący swoje stanowisko. W motywach zaskarżonego wyroku wskazał jakie fakty uznał za ustalone jako odpowiadające rzeczywistemu przebiegowi wydarzeń, na jakich w tej mierze oparł się dowodach i dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych.

Ocena materiału dowodowego została dokonana z uwzględnieniem reguł określonych w art. 4, 5 i 7 k.p.k., a więc nie narusza granic swobodnej oceny dowodów oraz zgodna jest z zasadami doświadczenia życiowego i nie zawiera błędów natury faktycznej lub logicznej – wobec czego Sąd Apelacyjny w pełni ją podzielił.

Wskazać też należy skarżącemu, iż zmiana lub uchylenie orzeczenia z uwagi na naruszenie przepisów postępowania może nastąpić nie przy każdej takiej obrazie, a jedynie wówczas gdy obraza ta mogła mieć wpływ na treść orzeczenia – a tego rodzaju wpływu skarżący w swojej skardze nie wykazał (wyrok Sądu Najwyższego z 22 maja 1984r., IVKR 122/84, OSNPG 11/1984, poz. 101).

Niezależnie od powyższych uwag wskazać należy skarżącemu (jak i oskarżonym P. W. i R. B. – co podnoszą w swoich pismach), iż do odpowiedzialności z przepisu art. 158 § 3 k.k., stopień aktywności poszczególnych uczestników pobicia jest obojętny jak również przez którego z uczestników takiego zajścia został zadany uraz, którego następstwem była śmierć człowieka (W. K.).

Istotne jest to, iż wszyscy oskarżeni brali udział w zdarzeniu, w którym byli bici pokrzywdzeni Z. K., L. C., A. W. i W. K. zadając im ciosy pięściami i kopiąc nogami po głowie, w wyniku czego byli oni narażeni na bezpośrednie niebezpieczeństwo wystąpienia skutku określonego w art. 156 § 1 k.k. lub art. 157 § 1 k.k., a pokrzywdzona W. K. w wyniku doznanych obrażeń poniosła śmierć, który to skutek z uwagi na wyjątkową brutalność uczestników i bezwzględne wykorzystanie przewagi – przedstawiał się jako prawdopodobny i realny.

Odnosząc się do zarzutów rażącej surowości orzeczonych kar pozbawienia wolności, wskazać należy skarżącym, iż o „rażącej niewspółmierności kary” w rozumieniu art. 438 pkt 4 k.p.k. można zasadnie dowodzić jedynie w sytuacji, gdy kara, jakkolwiek mieści się w granicach ustawowego zagrożenia, to nie uwzględnia w sposób właściwy, zarówno okoliczności popełnienia przestępstwa, jak i osobowości sprawcy, a więc gdy w społecznym odczuciu jest karą niesprawiedliwą (OSNKW 1985, z. 7-8, poz. 60). Chodzi zatem o takie sytuacje, w których zachodzi wyraźna równica pomiędzy karą wymierzoną przez sąd I instancji, a karą jaką należałoby wymierzyć w instancji odwoławczej w następstwie prawidłowego zastosowania dyrektyw wymiaru kary przewidzianych w art. 53 § 1 i 2 k.k. (OSNPG 1979, z. 3-4, poz. 51). Zdaniem Sądu Apelacyjnego taka sytuacja wobec oskarżonych P. W. i R. B. nie ma miejsca, bowiem jak wynika z analizy zaskarżonego wyroku, Sąd Okręgowy wymierzając im kary miał na uwadze wszystkie okoliczności mające wpływ na jej wymiar, o których mowa w art. 53 § 1 i 2 k.k.

W tym miejscu należy jednak wskazać skarżącym na istotną rolę tychże oskarżonych w tym przestępstwie, ich brutalność, dużą agresję, dopuszczenie się tego przestępstwa bez żadnego powodu, wobec osób bezbronnych, jak i działanie pod wpływem alkoholu.

Przede wszystkim podkreślić przy tym należy, iż wskazani oskarżeni dopuścili się tego przestępstwa w warunkach art. 64 § 2 k.k., przewidującego możliwość nadzwyczajnego obostrzenia kary, a więc recydywy specjalnej wielokrotnej. Popełnili więc po raz kolejny przestępstwo z zastosowaniem przemocy, a orzeczone dotychczas kary okazały się nieskuteczne. Mając na uwadze te okoliczności nie można zdaniem Sądu Apelacyjnego uznać, iż orzeczone wobec tychże oskarżonych kary po 8 lat pozbawienia wolności są karami „rażąco surowymi”. Nie należy przy tym zapominać o tragicznych skutkach tego przestępstwa (śmierci pokrzywdzonej W. K.) jak i wielości osób pokrzywdzonych.

Inaczej zaś zdaniem Sądu Apelacyjnego należy ocenić oskarżone S. C. i M. K., które dotychczas nie były karane sądownie, a czynu tego dopuściły się jeszcze w młodym wieku. Ich też udział i zakres działań w przedmiotowym zdarzeniu był mniejszy jak współoskarżonych i w istocie ograniczał się do czynnego pobicia jednej osoby.

Z drugiej strony należy też mieć na uwadze, iż pokrzywdzona, w pobiciu której brały udział oskarżone wskutek doznanych obrażeń zmarła, były też one brutalne i agresywne, działały pod wpływem alkoholu.

Mając na uwadze te okoliczności należało zdaniem Sądu Apelacyjnego uznać, iż orzeczone wobec nich kary po 7 lat pozbawienia wolności są „rażąco surowe” i tym samym złagodzić im te kary do 5 lat.

Kary te uwzględniają też stopień społecznej szkodliwości tego czynu, biorąc pod uwagę cele zapobiegawcze i wychowawcze wobec oskarżonych jak uwzględniają potrzebę kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

Odnosząc się zaś do podniesionych argumentów w pismach oskarżonych S. C. i M. K. (k. 1337 – 1338, 1340 – 1341), stwierdzić należy iż w istocie kwestionują w nich swój udział w przedmiotowym zdarzeniu, zarzucając świadkom U. G., M. B. i A. B. (2) zeznanie nieprawdy.

Oskarżony zaś P. W. (k. 1183 – 87, 1364) przyznał się do udziału w tym zdarzeniu tj. pobiciu mężczyzn, negując jednocześnie swój udział w pobiciu W. K..

Odnosząc się do tak sformułowanych zarzutów stwierdzić należy, iż powyższe okoliczności i wymienione dowody były przedmiotem analizy i oceny sądu meriti, którą to ocenę Sąd Apelacyjny w pełni podzielił i zaaprobował. Wskazać przy tym należy, iż treść pisma S. C. i M. K. jest sprzeczne nie tylko z ustaleniami sądu, ale nawet z ich wyjaśnieniami złożonymi na rozprawie, w których przyznały, iż brały udział w pobiciu W. K. i ją kopały. Kwestia zaś dotycząca odpowiedzialności oskarżonych z art. 158 § 3 k.k., nawet przy braku ustaleń co sprawców takiego skutku, została wcześniej omówiona.

Reasumując, z tych wszystkich względów na podstawie art. 437 § 1 k.p.k. Sąd Apelacyjny orzekł jak w części dyspozytywnej.

O kosztach sądowych za II instancję orzeczono na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. uznając, iż ich uiszczeniu przez oskarżonych byłoby dla nich zbyt uciążliwe ze względu na ich sytuację majątkową. O wynagrodzeniu zaś obrońców z urzędu orzeczono na podstawie § 14 ust. 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 – z późniejszymi zmianami).

A.