Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 listopada 2014 roku

Sąd Okręgowy w Tarnowie – Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSR del. Jacek Liszka

Protokolant: st. sekr. sądowy Małgorzata Houda

po rozpoznaniu w dniu 20 listopada 2014 roku w Tarnowie na rozprawie

sprawy ze skargi I. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o wznowienie postępowania w sprawie IV U 1378/13

wznawia postępowanie w sprawie sygn. akt IVU 1378/13, uchyla wyrok Sądu Okręgowego w Tarnowie Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 14 listopada 2013 roku i zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 10 czerwca 2013 roku w ten sposób, że ustala wysokość emerytury A. M.
z uwzględnieniem jako podstawy wymiaru składek za okres od 15 lipca 1972 roku do 20 listopada 1979 roku następujących kwot:

- za okres od 15.07.1972r. do 31.12.1972r. - 13 081,00 zł

- za 1973 rok 32 597,00 zł

- za 1974 rok 36 188,00 zł

- za 1975 rok 39 780,00 zł

- za 1976 rok 46 494,00 zł

- za 1977 rok 50 387,00 zł

- za 1978 rok 47 400,00 zł

- za okres od 1.01.1979r. do 20.11.1979r. - 59 950,00 zł

Sygn. akt IV U 540/14

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 20 listopada 2014 r.

I. M. wystąpiła ze skargą o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Tarnowie Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 14.11.2013 r., sygn. akt IV U 1378/13, oddalającego odwołanie jej męża A. M. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. z dnia 10.06.2013 r., odmawiającej przeliczenia podstawy wymiaru jego emerytury. Na uzasadnienie wniesionej skargi ubezpieczona podniosła, iż w dniu 11.11.2013 r. odwołujący się zmarł, a zatem wyrok z dnia 14.11.2013 r. zapadł już po jego śmierci, w dniu pogrzebu.

ZUS domagał się odrzucenia skargi na podstawie art. 410 § 1 kpc z uwagi na przekroczenie przez skarżącą ustawowego terminu 3-miesięcznego do jej wniesienia, w przypadku zaś wznowienia postępowania wniósł o oddalenie odwołania z uzasadnieniem, iż dokumentem potwierdzającym wysokość zarobków stanowiących podstawę wymiaru składek jest zaświadczenie zakładu pracy, legitymacja ubezpieczeniowa lub też inny dokument na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, a nie jak w tym przypadku pismo Inspektoratu Sił Zbrojnych w B. z dnia 30.04.2013 r. zawierające wysokość uposażenia przysługującego żołnierzom na podstawie ówczesnych przepisów.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny sprawy:

Decyzją z dnia 30.03.2009 r. ZUS przyznał A. M. emeryturę od dnia 1.03.2009 r. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjęto wynagrodzenie z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia wyniósł 67,63%.

W dniu 17.05.2013 r. ubezpieczony wystąpił z wnioskiem o przeliczenie świadczenia przedkładając pismo Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych w B. z dnia 30.04.2013 r. zawierające wysokość przysługującego ubezpieczonemu uposażenia na podstawie przepisów regulujących wysokość uposażenia żołnierzy.

dowód: akta ZUS

Decyzją z dnia 10.06.2013 r. organ rentowy odmówił ubezpieczonemu przeliczenia podstawy wymiaru emerytury na podstawie art. 111 ustawy emerytalnej. Od tej decyzji A. M. złożył odwołanie.

Wyrokiem z dnia 14.11.2013 r., sygn. akt IV U 1378/13, Sąd Okręgowy w Tarnowie Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił powyższe odwołanie. Wyrok ten nie został zaskarżony, uprawomocnił się z dniem 5.12.2013 r.

W dniu 11.11.2013 r., a więc przed zapadnięciem powyższego orzeczenia, zmarł A. M.. Po śmierci męża I. M. dzwoniła do Sądu i wystąpiła z pismem w dniu 15.01.2014 r. informującym o zaistniałym zdarzeniu i zawierającym prośbę o pozytywne rozpatrzenie odwołania zmarłego. W dniu 13.05.2014 r. do Sądu wpłynęła skarga I. M. o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Tarnowie z dnia 14.11.2013 r.

dowód:

-

dokumenty prywatne i urzędowe zalegające w aktach o sygn. IV U 1378/13,

-

akta ZUS.

A. M. pełnił długoterminową zasadniczą służbę wojskową w okresie od 23.10.1967 r. do 14.07.1972 r. i od 15.07.1972 r. do 20.11.1979 r. zawodową służbę wojskową w stopniach wojskowych:

1)  dowódca drużyny – starszy operator plutonu maszyn komp. maszyn i transportu – 39 Pułk Inżynieryjno – Budowlany w okresie od 15.07.1972 r. do 31.12.1972 r.,

2)  dowódca drużyny – starszy kierowca samochodowy plutonu transportowego kompanii transportowej - 39 Pułk Inżynieryjno – Budowlany w okresie od 1.01.1973 r. do 1.11.1973 r.,

3)  szef kompanii transportowej - 39 Pułk Inżynieryjno – Budowlany w okresie od 2.11.1973 r. do 19.11.1974 r.,

4)  dowódca drużyny – starszy kierowca samochodowy kompanii transportowej - 39 Pułk Inżynieryjno – Budowlany w okresie od 20.11.1974 r. do 5.05.1976 r.,

5)  szef kompanii transportowej - 39 Pułk Inżynieryjno – Budowlany w okresie od 6.05.1976 r. do 31.12.1977 r.,

6)  starszy kierowca samochodowy plutonu transportowego kompanii transportowej - 39 Pułk Inżynieryjno – Budowlany w okresie od 1.01.1978 r. do 20.11.1979 r.

A. M. w okresie od 15.07.1972 r. do 20.11.1979 r. przysługiwało uposażenie w następującej wysokości brutto w obowiązujących wówczas złotych (liczone tylko według stopnia wojskowego i stanowiska służbowego):

1)  za rok 1972 (od dnia 15.07.1972 r.) – 13 081,00 zł,

2)  za rok 1973 – 32 597,00 zł,

3)  za rok 1974- 36 188,00 zł

4)  za rok 1975 – 39 780,00 zł,

5)  za rok 1976 – 46 494,00 zł,

6)  za rok 1977 – 50 387,00 zł

7)  za rok 1978 – 47 400,00 zł

8)  za rok 1979 (do dnia 20.11.1979 r.) – 59 950,00 zł.

Przy uwzględnieniu powyższych kwot wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury A. M. obliczony z 20 lat kalendarzowych: 1973-1988, 1991-1994 wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu wyniósł 86,38%, a wysokość świadczenia na dzień jego zgonu wynosiłaby 1956,74 zł brutto.

dowód:

-

dokumenty dołączone do pisma ZUS z dnia 16.10.2014 r. – k. 39-41,

-

akta ZUS.

Stan faktyczny w niniejszej sprawie Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów.

Sąd pozytywie ocenił dowody z dokumentów, których autentyczność oraz wiarygodność, jak również poprawność materialna i formalna nie budziły wątpliwości, zaś ich treść i forma nie były kwestionowane przez strony postępowania. Brak było zatem jakichkolwiek podstaw, także takich, jakie należałoby uwzględnić z urzędu, aby dokumentom tym odmówić właściwego im znaczenia dowodowego. Dokumenty urzędowe stanowiły zatem dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone (art. 244 k.p.c.), zaś dokumenty prywatne dowód tego, że osoba która je podpisała złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie (art. 245 k.p.c.).

Sąd Okręgowy rozważył, co następuje:

Skarga o wznowienie postępowania podlega uwzględnieniu.

Zgodnie z art. 399 § 1 kpc, skarga o wznowienie postępowania jest dopuszczalna w przypadku zakończenia postępowania prawomocnym wyrokiem. Jak stanowi art. 401 pkt 2 kpc, można żądać wznowienia postępowania z powodu nieważności jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej.

Po myśli art. 64 § 1 kpc każda osoba fizyczna i prawna ma zdolność występowania w procesie jako strona (zdolność sądowa) od urodzenia do śmierci. Należy zatem stwierdzić, iż w chwili wydawania wyroku przez Sąd Okręgowy w Tarnowie (czyli w dniu 14.11.2013 r.) odwołujący się – strona tego postępowania nie miał już zdolności sądowej, bowiem uprzednio w dniu 11.11.2013 r. zmarł. Dlatego też Sąd uwzględnił skargę o wznowienie postępowania wniesioną przez żonę zmarłego I. M. wznowił postępowanie i uchylił zapadły uprzednio wyrok.

Odnosząc się z kolei do wniosku ZUS o odrzucenie skargi o wznowienie postępowania na podstawie art. 410 § 1 kpc z uwagi na przekroczenie wynikającego z art. 407§ 1 kpc 3-miesięcznego terminu do wniesienia skargi Sąd oddalił go uwzględniając jednocześnie wniosek skarżącej o przywrócenie terminu do złożenia skargi.

Co prawda, na podstawie art. 410 § 1 Sąd odrzuca skargę wniesioną po upływie przepisanego terminu, który zgodnie z art. 407 § 1 kpc wynosi 3 miesiące od momentu dowiedzenia się o podstawie wznowienia, to jednak zdaniem Sądu w omawianym przypadku słuszne wydaje się jego przywrócenie z uwagi na zaistniałą sytuację. Nie ulega wątpliwości, iż termin do wniesienia skargi został rzeczywiście przekroczony, jednak logiczne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego wydaje się być tłumaczenie skarżącej, iż po nagłej śmierci męża przeżyła ciężkie chwile. Ponadto dowiadywała się ona zarówno w ZUS, jak i w Sądzie co ma zrobić w zaistniałej sytuacji wobec zakończonego postępowania i po ustaleniu ostatecznie złożyła przedmiotową skargę. W opisanych okolicznościach, wobec przeżytej przez skarżącą traumie po stracie męża, a ponadto podjętym w miarę szybko działaniu (pismo z 15.01.2014 r. w sprawie IV U 1378/13) Sąd uznał, iż owo przekroczenie terminu do wniesienia skargi o wznowienie postępowania nie było nadmierne ani nieuzasadnione i przywrócił termin do jej wniesienia.

Przechodząc z kolei do meritum sprawy i oceny zaskarżonej decyzji ZUS z dnia 10.06.2013 r. Sąd na podstawie art. 412 § 2 kpc po ponownym rozpoznaniu sprawy uwzględniając skargę o wznowienie postępowania uchylił prawomocny wyrok Sądu Okręgowego w Tarnowie z dnia 14.11.2013 r. i zmienił powyższą decyzję ZUS uwzględniając do wysokości emerytury A. M. jako podstawy wymiaru składek za okres od 15.07.1972 r. do 20.11.1979 r. kwoty wynikające z pisma Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych w B. z dnia 30.04.2013 r. W piśmie tym wskazano wysokości uposażeń otrzymywanych przez zmarłego w powyższym okresie w oparciu o ustalenia dotyczące przebiegu jego służby wojskowej w powiązaniu z obowiązującymi wówczas przepisami prawa regulującymi wysokość uposażenia żołnierzy, to jest przede wszystkim ustawą z dnia 6.06.1958 r. o uposażeniu żołnierzy (Dz. U. z 1958 r. Nr 36, poz. 165 ze zm.) i późniejszą ustawą z dnia 17.12.1974 r. o uposażeniu żołnierzy (Dz. U. z 1974 r. Nr 47, poz. 282 ze zm) wraz z aktami wykonawczymi wskazanymi w tym piśmie.

Zgodnie natomiast z art. 111 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.) wysokość emerytury lub renty oblicza się ponownie, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, od podstawy wymiaru ustalonej w myśl art. 15, jeżeli do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego:

1)z liczby kolejnych lat kalendarzowych i w okresie wskazanym do ustalenia poprzedniej podstawy wymiaru świadczenia,

2)z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych, poprzedzających bezpośrednio rok kalendarzowy, w którym zgłoszono wniosek o przyznanie emerytury lub renty albo o ponowne ustalenie emerytury lub renty, z uwzględnieniem art. 176,

3)z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury lub renty,

- a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest wyższy od poprzednio obliczonego.

Jak wynika z hipotetycznych obliczeń wysokości emerytury A. M. dokonanych przez ZUS na wezwanie Sądu z uwzględnieniem za lata 1972-1979 kwot wskazanych w piśmie Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych w B. z dnia 30.04.2013 r. wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest wyższy od poprzednio obliczonego i wyniósł 86,38%,

ZUS odmawiając zaskarżoną decyzją przeliczenia świadczenia z uwzględnieniem zarobków z owego zaświadczenia z dnia 30.04.2013 r. podnosił, iż widniejące w nim kwoty, to wysokości uposażenia żołnierzy wynikające z przepisów regulujących wysokość wynagrodzenia żołnierzy, nie są to natomiast wysokości uposażenia wnioskodawcy. Odnosząc się do takiego twierdzenia należy stwierdzić, iż nie ma wątpliwości, że w spornym okresie czasu A. M. będący żołnierzem zawodowym otrzymał uposażenie co najmniej we wskazanych w piśmie Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych w B. z dnia 30.04.2013 r. wysokościach. Najprawdopodobniej rzeczywiste kwoty otrzymanego w latach 1972-1979 bywały wyższe, z uwagi na możliwe dodatki, nagrody itp. Nie zmienia to jednak faktu, iż wskazane kwoty uposażenia stanowią pewne minimum, wynikające z ówczesnych przepisów, które musiał otrzymać ubezpieczony. Są bowiem wyodrębnione przez ustawodawcę grupy zawodowe np. policjanci, funkcjonariusze służby więziennej, sędziowie czy też właśnie żołnierze, których minimalna wysokość uzyskiwanego z pracy dochodu zasadniczego jest uregulowana przepisami. W ten właśnie sposób zostało ustalone w piśmie Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych z dnia 30.04.2013 r. uposażenie przysługujące odwołującemu, które można powiedzieć jest czymś na kształt minimalnego wynagrodzenia pracowników o jakim mowa w art. art. 15 ust. 2a ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Zgodnie z tym przepisem jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy. Niezgodne natomiast z rzeczywistością i krzywdzące byłoby przyjęcie za lata 1972-1979 kwot owego minimalnego wynagrodzenia pracowników, skoro odwołujący jako żołnierz zawodowy uzyskiwał wówczas wyższe kwoty co najmniej w wysokości wynikającej z obowiązujących wówczas żołnierzy pragmatyk służbowych. Podkreślić należy, że w piśmie Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych wskazano kwoty, które wnioskodawca musiał otrzymać. Było to obligatoryjne uposażenie tzw. uposażenie zasadnicze wynikające tylko ze stopnia wojskowego i stanowiska służbowego. Mowa jest o nim w art. 10 ustawy z dnia 6.06.1958 r. o uposażeniu żołnierzy oraz art. 11 ustawy z dnia 17.12.1974 r. o uposażeniu żołnierzy. Oprócz tego żołnierzom przysługiwały dodatki do uposażenia, premie i inne należności – art. 3 ustawy z 1958 roku i art. 2 ustawy z 1974 roku. Te dodatkowe składniki nie ujęto w piśmie Inspektoratu. Nie wskazano tam innych składników wynagrodzenia – fakultatywnych – które przewidywały wskazane powyżej ustawy.

W świetle powyższego, Sąd Okręgowy w oparciu o wskazane przepisy oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję ZUS w sposób wskazany w sentencji wyroku.