Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wnioskodawca W. A. wniósł o wznowienie postępowania w sprawie zakończonej prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 2 grudnia 2008 r. (sygn. akt: II Ns 370/08) wskazując po sprecyzowaniu, że domaga się unieważnienia postanowienia spadkowego po E. B., albowiem jego matka, M. B., była żoną spadkodawcy.

Wezwana do udziału w sprawie uczestniczka J. M. (2) sprzeciwiła się skardze wskazując, że sprawa nie dotyczy skarżącego, lecz M. B., która żyje i samodzielnie prowadzi swoje sprawy. Podała nadto, że skarżący i jego matka wiedzieli o testamencie, a zatem mieli możliwość uczestniczenia w postępowaniu spadkowym.

Uczestniczka M. B. nie zajęła w sprawie stanowiska.

Postanowieniem z dnia 21 października 2013 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy oddalił skargę (punkt 1) oraz ustalił, że każdy z uczestników ponosi koszty postępowania w związku ze swoim udziałem w sprawie, uznając je za uiszczone w całości (punkt 2).

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

E. B. zmarł w dniu 21 stycznia 2008 r. w B.. Prawomocnym postanowieniem z dnia 2 grudnia 2008 r. spadek po tej osobie na podstawie testamentu notarialnego z dnia 12 października 2005 r. nabyła w całości J. M. (1), córka spadkodawcy.

Do kręgu spadkobierców ustawowych po E. B. należała żona, M. B. oraz córka J. M. (1).

Przechodząc do rozważań prawnych Sąd w pierwszej kolejności zaznaczył, że instytucja wznowienia postępowania ma charakter wyjątkowy, dlatego też skuteczne z niej skorzystanie wymaga spełnienia przewidzianych przez ustawę przesłanek.

Następnie Sąd przytoczył treść art. 524 k.p.c., po czym wskazał, że przepis ten w sposób wyraźny określa krąg osób, którym przysługuje legitymacja do złożenia skargi o wznowienie postępowania. Analiza tego przepisu skutkowała uznaniem przez Sąd I instancji, że wnioskodawca takiej legitymacji odnośnie postępowania w sprawie II Ns 370/08 nie posiada, albowiem nie należy on do kręgu uczestników tamtego postępowania, ani też do osób zainteresowanych w sprawie. Przedmiotem postępowania II Ns 370/08 było stwierdzenie nabycia spadku po E. B., a zatem w kręgu osób zainteresowanych w sprawie byli jego spadkobiercy ustawowi, tj. żona i jego córka; ta ostatnia również jako spadkobierczyni testamentowa. Spadkodawca – wedle zapewnienia spadkowego – nie miał innych dzieci. E. B. był ojczymem skarżącego, zatem postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku po nim nie dotyczyło praw skarżącego w rozumieniu art. 510 § 1 k.p.c. W postępowaniu II Ns 370/08 skarżący był jedynie pełnomocnikiem M. B., a zatem nie przysługiwał mu przymiot uczestnika. W skardze oraz w toku postępowania skarżący nie powołał się na pełnomocnictwo udzielone mu przez matkę, co więcej, wskazał w treści pisma siebie jako skarżącego. Sąd zatem uznał, że skarżący nie działa w niniejszej sprawie w imieniu M. B., lecz w imieniu własnym. M. B. natomiast, wezwana na termin rozprawy celem przesłuchania, nie stawiła się i nie zajęła jakiegokolwiek stanowiska w przedmiocie skargi. Z analizy dokumentów zawartych w aktach II Ns 370/08 wynika, że osoba ta znała treść testamentu i go nie kwestionowała.

Wobec tego, z uwagi na brak legitymacji czynnej skarżącego Sąd na podstawie art. 524 k.p.c. skargę oddalił. O kosztach postępowania orzekł na mocy art. 520 § 1 k.p.c.

Apelację od powyższego postanowienia wniósł skarżący W. A. wskazując na rażące naruszenie prawa oraz pozbawienie jego matki M. B., którą reprezentował w sprawie II Ns 370/08, należnego jej spadku. Podał, że M. B. cierpi na chorobę psychiczną, z tego względu nie była wstanie właściwie reprezentować swoich interesów w sprawie spadkowej, co zostało wykorzystane przez uczestniczkę J. M. (1), która nie jest córką spadkodawcy. Nadto skarżący podniósł, że zawiadomienie o ostatnim terminie rozprawy w sprawie II Ns 370/08 otrzymał dopiero dzień po tym terminie, wobec czego – jako pełnomocnik M. B. – nie mógł przed Sądem zadawać pytań uczestniczce J. M. (2). Z treści złożonej apelacji przyjąć należy, że skarżący domaga się uchylenia zaskarżonego postanowienia poprzez uwzględnienie jego wniosku.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Sąd Rejonowy dokonał w sprawie prawidłowych ustaleń faktycznych bez przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów, które Sąd odwoławczy akceptuje i przyjmuje za podstawę także własnego orzeczenia.

W pierwszym rzędzie Sąd Okręgowy wskazuje, że nie było podstaw do odroczenia rozprawy apelacyjnej, albowiem prawa skarżącego na rozprawie w dniu 9 października 2014 r. były zabezpieczone udziałem w niej profesjonalnego pełnomocnika ustanowionego dla niego z urzędu. Wszelkie zaś dowody potrzebne do wydania merytorycznego rozstrzygnięcia zostały przedłożone w toku postępowania przed Sądem pierwszej instancji. Stąd wniosek dotyczący tej kwestii podlegał oddaleniu.

Odnosząc się do przebiegu sprawy sądowej o sygn. akt: II Ns 370/08 o stwierdzenie nabycia spadku po E. B., wskazać należy, że uczestnikami tego postępowania byli wnioskodawczyni J. M. (1) oraz uczestniczka M. B.. W. A. pojawił się w tym postępowaniu jak pełnomocnik swojej matki M. B.. Sąd Okręgowy jednak stwierdził, że pełnomocnictwo mu udzielone nie spełniało wymogów pełnomocnictwa procesowego ogólnego, ani też szczególnego, w rozumieniu art. 88 k.p.c., albowiem oświadczenie podpisane przez uczestniczkę nie wskazywało do jakiej sprawy ustanawia syna pełnomocnikiem, przed jakim sądem, a także czy pełnomocnictwo to obejmuje postępowanie także przed sądem drugiej instancji /k.26 akt sprawy o sygn. II Ns 370/08/. Samo oświadczenie o ustanowieniu syna pełnomocnikiem nie uprawnia do działania w postępowaniu sądowym. Sąd Rejonowy nie dostrzegł tego uchybienia i dopuścił W. A. do udziału w sprawie w charakterze pełnomocnika. Następnie Sąd wyznaczył rozprawę na dzień 18 listopada 2008 r., na którą wezwał wnioskodawczynię i o której zawiadomił uczestniczkę M. B.. Zawiadomienie o powyższym terminie skierowane do jej pełnomocnika nie zostało prawidłowo doręczone, albowiem W. A. odebrał je dopiero w dniu 20 listopada 2008 r., a zatem już po terminie rozprawy /k.29 akt sprawy II Ns 370/08/. Zważyć jednak należy, że postanowienie w sprawie zostało wydane w dniu 2 grudnia 2008 r. Zatem skarżący miał możliwość dowiedzenia się o jego treści, a następnie wywiedzenia środka odwoławczego od tego orzeczenia, jednakże zaniechał jakichkolwiek czynności tracąc na długi czas zainteresowanie powyższą sprawą spadkową. Dopiero w dniu 1 sierpnia 2011 r. zwrócił się do Sądu Rejonowego z wnioskiem o przesłanie mu odpisu orzeczenia /k.36 akt sprawy II Ns 370/08/. Zatem powyższe uchybienie, biorąc pod uwagę nieprawidłowe ustanowienie W. A. pełnomocnikiem w sprawie, nie mogło mieć znaczenia w postępowaniu ze skargi o wznowienie.

Sąd pierwszej instancji prawidłowo uznał, że skarżący w niniejszej sprawie występuje w swoim imieniu. Na etapie postępowania przed Sądem Rejonowym w żadnym piśmie procesowym W. A. nie wskazał, że działa w charakterze pełnomocnika M. B.. Dopiero w apelacji podał, że w tym postępowaniu reprezentuje swoją matkę. Biorąc pod uwagę powyższe, Sąd Rejonowy powinien odrzucić skargę jako niedopuszczalną z powodu wniesienia jej przez osobę nieuprawnioną (art. 410 § 1 k.p.c.), nie zaś rozpatrywać ją merytorycznie, na co wskazuje treść sentencji orzeczenia. Nadto, w ocenie Sądu Okręgowego, przedmiotowa skarga została złożona także po upływie terminu określonego w art. 407 § 1 k.p.c. Z uwagi na datę wydania postanowienia w sprawie II Ns 370/08 (2 grudnia 2008 r.) nie może budzić wątpliwości fakt, iż termin trzymiesięczny określony powyższym przepisem nie został w sprawie dochowany, ponieważ skarżący wystąpił ze skargę dopiero w dniu 26 września 2011 r. Stwierdzenie powyższych uchybień nie mogło skutkować zmianą przedmiotowego orzeczenia, albowiem apelację w sprawie złożył jedynie W. A., zatem Sąd Okręgowy nie mógł wykroczyć poza granice zaskarżenia (art. 378 § 1 k.p.c.). Wobec tego uznać należało argumentację przytoczoną przez Sąd pierwszej instancji za prawidłową, czego konsekwencją było oddalenie apelacji (art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.). W. A. działał w tej sprawie w swoim imieniu. Nie był uczestnikiem postępowania w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku po E. B., w związku z czym nie mógł skutecznie wystąpić ze skargą o wznowienie tego postępowania.

Sąd Okręgowy orzekł o wynagrodzeniu za nieopłaconą pomoc prawną udzieloną skarżącemu z urzędu w postępowaniu apelacyjnym na podstawie § 12 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jednolity – Dz. U. 2013 r., poz. 490), przy zastosowaniu 75 % stawki minimalnej, przyznając ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Bydgoszczy na rzecz radcy prawnego T. K. kwotę 270 zł, powiększoną o podatek od towarów i usług.