Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17.09.2013 r.

Sąd Okręgowy / Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Świdnicy

Wydział VII Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący-Sędzia : SSO Monika Kiwiorska-Pająk

Protokolant : sekretarz sądowy Dorota Kaźmierczak-Binder

przy udziale - - -

po rozpoznaniu w dniu 17.09.2013 r. w Świdnicy

sprawy T. M.

przeciwko Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddziałowi Regionalnemu we W.

o ustalenie obowiązku ubezpieczenia społecznego

na skutek odwołań T. M.

od decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

z dnia 29.05.2013 r. Nr (...)

z dnia 04.07.2013r. Nr (...)

oddala odwołania

Sygn. akt VII U 1181/13

UZASADNIENIE

Wnioskodawca T. M. odwołał się od decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia 29.05.2013r. stwierdzającej ustanie ubezpieczenia społecznego rolników w zakresie ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego od dnia 1.04.2010r. oraz ustanie obowiązku opłacania składek od tego dnia. Wnioskodawca zarzucił naruszenie przepisów art.3a ust.1 i art.5a ust.1pkt 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników z dnia 20.12.1990r. poprzez błędną wykładnię i zastosowanie wskazując w uzasadnieniu odwołania, iż art.5a ust.1 pkt 3 dotyczy tylko przypadku , gdy rolnik podlegając ubezpieczeniu w pełnym zakresie z mocy ustawy nieprzerwanie przez co najmniej 3 lata rozpocznie prowadzenie działalności gospodarczej lub rozpocznie współpracę przy prowadzeniu tej działalności , a taka sytuacja w przypadku wnioskodawcy nie miała miejsca.

Ponadto wnioskodawca odwołał się od decyzji z dnia 4.07.2013r. stwierdzającej nadpłatę z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne rolników w kwocie 7 422zł zarzucając , że jest przedwczesna, skoro nieprawomocna jest decyzja z dnia 29.05.2013r. stwierdzająca ustanie ubezpieczenia społecznego rolników.

W odpowiedziach na odwołania strona pozwana wniosła o ich oddalenie podnosząc, że decyzja stwierdzająca ustanie ubezpieczenia społecznego rolników została wydana w oparciu o przepis art.36aust.1pkt 1 oraz art.3a ust. 1 i art.5a ustawy z dnia 20.12.1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników wskazując , iż wnioskodawca podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników od 18.04.1997r. , a od dnia 26.01.2005r. rozpoczął wykonywanie działalności gospodarczej. Z kolei od dnia 1.04.2010r. wnioskodawca został zgłoszony do ubezpieczenia społecznego przez płatnika składek Ośrodek (...)w M., z którym zawarł umowę zlecenia. W związku z powyższym strona pozwana stwierdziła nadpłatę składek za okres od dnia 1.04.2010r. do dnia 30.06.2013r.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny w sprawie:

Decyzją z dnia 22.04.1997r. organ rentowy Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział (...) w W. stwierdziła podleganie ubezpieczeniu społecznemu rolników T. M. od dnia 18.04.1997r.

Wnioskodawca od dnia 24.09.1984r. prowadził działalność gospodarczą w zakresie instalatorstwa elektrycznego, która została wykreślona z dniem 30.09.2004r.

Od dnia 15.01.2005r. wnioskodawca ponownie zarejestrował prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej w zakresie instalatorstwa elektrycznego, ale w oświadczeniu z dnia 4.03.2005r. stwierdził, że faktycznie rozpoczął prowadzenie tej działalności od dnia 26.01.2005r.

Decyzją z dnia 23.03.2005r. organ rentowy stwierdził spełnianie przez T. M. warunków do dalszego podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników po podjęciu pozarolniczej działalności gospodarczej i obowiązek opłacania składek w podwójnej wysokości. W punkcie 8. pouczenia dołączonego do powyższej decyzji / którą wnioskodawca otrzymał w dniu 23.03.2005r./ wskazano, iż rolnik jest obowiązany, nie czekając na wezwanie , w ciągu 14 dni , informować Kasę o okolicznościach mających wpływ na podleganie ubezpieczeniu i o zmianie tych okoliczności, a w szczególności o zaprzestaniu prowadzenia działalności gospodarczej, a także o podjęciu zatrudnienia lub innych form aktywności zawodowej rodzących obowiązek podlegania innemu niż rolnicze ubezpieczeniu społecznemu.

Decyzją z dnia 28.10.2009r. stwierdzono ustanie obowiązku opłacania składek w podwójnej wysokości. Decyzja ta również zawierała pouczenie jak wyżej.

W dniu 25.04.2013r. KRUS uzyskał informację z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych , iż T. M.został zgłoszony do ubezpieczeń społecznych z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy zlecenia w Ośrodku Pomocy (...)w M.od dnia 1.04.2010r. Również Ośrodek (...) w M.poinformował KRUS, iż wnioskodawca jest zatrudniony na umowę zlecenie w ramach usług opiekuńczych w wymiarze 2 godzin dziennie w dni robocze od dnia 1.04.2010r.

Z dniem 26.06.2013r. wnioskodawca zaprzestał wykonywania działalności gospodarczej w zakresie instalatorstwa elektrycznego, a od dnia 1.06.2013r. zaprzestał sprawowania usług opiekuńczych.

Decyzją z dnia 29.05.2013r. organ rentowy stwierdził ustanie ubezpieczenia społecznego rolników od dnia 1.04.2010r. z uwagi na objęcie innym ubezpieczeniem społecznym z tytułu zawartej umowy zlecenia z Ośrodkiem (...)w M..

Decyzją z dnia 4.07.2013r. stwierdzono nadpłatę składek na ubezpieczenie społeczne rolników w kwocie 7 422zł , która została pomniejszona o nienależnie pobrany zasiłek chorobowy.

dowód: dokumentacja KRUS

W oparciu o powyższe ustalenia Sąd zważył:

odwołania nie zasługiwały na uwzględnienie. Spór w sprawie w istocie dotyczył ustalenia , czy wykonywanie czynności na podstawie umowy zlecenia stanowiło podstawę do wyłączenia z ubezpieczenia społecznego rolników na podstawie reguł z art. 7 ust. 1 i art. 16 ust. 3 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników / Dz.U. z 2008r., Nr 50, poz. 291 ze zm./, czy też art. 5a tej ustawy, w brzmieniu obowiązującym do dnia 1 maja 2004 r., który wprowadził wyjątek od ogólnych zasad, polegający na tym, że rolnik prowadzący jednocześnie pozarolniczą działalność gospodarczą i podejmujący czynności na podstawie umowy zlecenia podlega nadal ubezpieczeniu rolniczemu.

W orzeczeniach z dnia 3.09.2009r. , III UK 29/09 oraz z dnia 26.02.2011r. , I UK 229/10 / OSNP 2012/5-6/74, LEX nr 738531 / Sąd Najwyższy zaprezentował pogląd, który należy akceptować na gruncie niniejszej sprawy, że rolnik, który wybrał ubezpieczenie społeczne rolników na podstawie art. 5a ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników i w trakcie tego ubezpieczenia podejmuje pracę na podstawie umowy zlecenia /lub agencyjnej/ nie może pozostać w ubezpieczeniu rolniczym i podlega wyłączeniu z tego ubezpieczenia na podstawie art. 7 ust. 1 i art. 16 ust. 3 tej ustawy.

W uzasadnieniu wyroku z dnia 3 września 2009 r., III UK 29/09, Sąd Najwyższy stwierdził, że wykonywanie zlecenia stanowi samodzielną podstawę podlegania ubezpieczeniom społecznym (art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Nie ma wówczas zbiegu ubezpieczenia z tytułu zlecenia i z tytułu działalności gospodarczej, gdyż z mocy art. 5a ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników rolnik pozostaje w ubezpieczeniu społecznym rolników mimo rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej. Innymi słowy, nie istnieje wówczas ubezpieczenie w systemie powszechnym lecz tylko ubezpieczenie w systemie rolniczym. Jeżeli jednak powstaje inny tytuł podlegania ubezpieczeniom społecznym w systemie powszechnym, w tym przypadku z racji wykonywania zlecenia, to ma on pierwszeństwo przed ubezpieczeniem społecznym rolników. Nie można redukować art. 5a powołanej ostatnio ustawy tylko do wyboru ubezpieczenia, gdyż określa on także warunki pozostawania w tym ubezpieczeniu. Zlecenie nie jest stosunkiem pracy /służbowym/, stąd pozostaje poza hipotezą art. 5a ust. 1 pkt 3. Warunek, iż nie można być pracownikiem /pozostawać w stosunku służbowym/, aby pozostawać w ubezpieczeniu społecznym rolników nie uzasadnia twierdzenia, że inne podstawy powszechnego ubezpieczenia społecznego są obojętne, a nawet dopuszczalne.

Ze stanu faktycznego niniejszej sprawy wynika, że T. M.podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy od dnia 18.04.1997r., a od 26.01.2005r. przy jednoczesnym prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej /skorzystał z możliwości wyboru ubezpieczenia/. Decyzją z dnia 29 maja 2013r., a zaskarżoną przez wnioskodawcę, Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego stwierdził ustanie ubezpieczenia społecznego rolników wobec wnioskodawcy od 1.04.2010r. z uwagi na wykonywanie pracy na rzecz Ośrodka (...)w M.na podstawie zawartej umowy zlecenia dotyczącej świadczenia usług opiekuńczych przez 2 godziny dziennie . Z tego tytułu wnioskodawca został zgłoszony do ubezpieczeń społecznych .

Wykonywanie umowy zlecenia przez rolnika, prowadzącego dodatkowo pozarolniczą działalność gospodarczą i uprawnionego do dalszego korzystania z ubezpieczenia społecznego rolników na podstawie art. 5a ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, a z taką sytuacją mamy do czynienia wbrew twierdzeniom zawartym w odwołaniu, powoduje wyłączenie go z ubezpieczenia społecznego rolników w sytuacji, gdy wykonywana umowa zlecenia nie jest objęta zakresem przedmiotowym prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej.

Zgodnie z przepisem art. 7 ust. 1 i art. 16 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. ubezpieczeniu społecznemu rolników podlega z mocy ustawy rolnik, którego gospodarstwo obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego lub dział specjalny oraz domownik tego rolnika, jeżeli ten rolnik i domownik nie podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu lub nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty. Rolnik, który nie prowadzi dodatkowo pozarolniczej działalności gospodarczej (i nie korzysta z ubezpieczenia społecznego rolników na podstawie art. 5a omawianej ustawy), zostaje wyłączony z ubezpieczenia rolniczego, jeżeli podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu, np. z tytułu umowy o pracę lub umowy zlecenia. Osoby wykonujące czynności na podstawie umowy zlecenia podlegają obowiązkowi ubezpieczeń społecznych z tego tytułu na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 4 i art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, od dnia oznaczonego w umowie, jako dzień rozpoczęcia wykonywania umowy do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy (art. 13 pkt 2 tej ustawy). W konsekwencji, jeżeli osoby te są rolnikami, tracą możliwość dalszego pozostania w ubezpieczeniu społecznym rolników.

Tylko jeżeli wykonywane umowy zlecenia mieszczą się w zakresie i przedmiocie prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej, to nie stanowią odrębnego tytułu ubezpieczenia społecznego /podobnie: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 sierpnia 2009 r., III UK 27/09, LEX nr 533671/.

Ustawodawca nie mógł więc wymienić umów zlecenia jako przyczyny wyłączającej z ubezpieczenia rolniczego, do którego ma zastosowanie art. 5a ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników /obok umowy o pracę i pozostawania w stosunku służbowym/, gdyż wykonywanie niektórych umów zlecenia /objętych zakresem przedmiotowym prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej/ nie powoduje wyłączenia z ubezpieczenia społecznego rolników. Jedynie umowy zlecenia nieobjęte przedmiotem pozarolniczej działalności gospodarczej powodują powstanie obowiązku ubezpieczenia w ZUS z tego właśnie tytułu. Wykonywanie takiej umowy zlecenia stanowi samodzielną podstawę podlegania ubezpieczeniom społecznym /art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych/. O pierwszeństwie ubezpieczenia emerytalno-rentowego w oparciu o przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych świadczy również jej art. 5 ust. 1. W zgodności z tymi przepisami pozostają art. 7 ust. 1 i art. 16 ust. 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Umowa zlecenia zawarta przez wnioskodawcę niewątpliwie nie pozostawała w związku z prowadzoną przez niego pozarolniczą działalnością gospodarczą, a zatem objęcie ubezpieczeniem powszechnym z tytułu jej wykonywania spowodowało wyłączenie z ubezpieczenia społecznego rolników.

Konsekwencję stwierdzenia ustania ubezpieczenia społecznego rolników było stwierdzenie nadpłaty składek na to ubezpieczenie za okres od dnia 1.04.2010r. Zgodnie z przepisem art.41b ust.12 w/w ustawy Kasa zawiadamia płatnika o kwocie nadpłaconych lub nienależnie opłaconych składek podlegających zwrotowi, jeżeli są one wyższe od kwoty, o której mowa w ust. 15 / to jest nieprzekraczające równowartości sumy kosztów powiadomienia płatnika o nadpłacie listem poleconym oraz kosztów jej zwrotu/. Z kolei zgodnie z przepisem art. 52 ust. 1 pkt 1 w sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się odpowiednio przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, a ponadto: do składek na ubezpieczenie stosuje się odpowiednio art. 12, art. 26, art. 29 § 1 i 2, art. 51 § 1, art. 55, art. 59 § 1 pkt 1, 3, 4, 8 i 9, art. 60 § 1, art. 62 § 1 i 5, art. 72 § 1 pkt 1 i 4, art. 73 § 1 pkt 1 i 5, art. 75 § 2 pkt 1 lit. c, art. 77 § 1 pkt 2, art. 77b § 2 i 4, art. 78 § 1, § 3 pkt 3 lit. a i § 4, art. 79 § 2 pkt 3, art. 91, art. 97 § 1, art. 97a, art. 98 § 1 i § 2 pkt 1, 2 i 7, art. 100 § 1, art. 101 § 1, art. 105, art. 106 § 1 i 2, art. 107 § 1, § 1a i § 2 pkt 2 i 4, art. 108 § 1 i 4, art. 110 § 1, § 2 pkt 2 i § 3, art. 111 § 1-4 i § 5 pkt 1, art. 112 § 1 pkt 1 i 2, § 3, § 4 pkt 2 i § 5-7, art. 118 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa. W odwołaniu w związku z tym przepisem zarzucono naruszenie art.72§1 pkt 1 i 4 , art.73§1 pkt 1 i 5 , art.75§2 pkt 1 lit.c , art.77§1pkt 2 , art.77b § 2 i 4 ustawy z dnia 29.08.1997r. – Ordynacja podatkowa , przez błędną wykładnię i zastosowanie , ale bez rozwinięcia tych zarzutów w uzasadnieniu.

Zgodnie z art.72§1pkt 1 i 4 za nadpłatę uważa się kwotę: nadpłaconego lub nienależnie zapłaconego podatku oraz zobowiązania zapłaconego przez osobę trzecią lub spadkobiercę, jeżeli w decyzji o ich odpowiedzialności podatkowej lub decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego spadkodawcy określono je nienależnie lub w wysokości większej od należnej. Z kolei zgodnie z przepisem art. 73 § 1 pkt 1 i 5 nadpłata powstaje, z dniem: zapłaty przez podatnika podatku nienależnego lub w wysokości większej od należnej oraz zapłaty przez osobę trzecią lub spadkobiercę należności wynikającej z decyzji o odpowiedzialności podatkowej lub decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego spadkodawcy, jeżeli należność ta została określona nienależnie lub w wysokości większej od należnej. Zgodnie z art. 75 § 2 pkt 1 lit. C uprawnienie do złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty podatku przysługuje również: podatnikom, których zobowiązanie podatkowe powstaje w sposób przewidziany w art. 21 § 1 pkt 1, jeżeli:

nie będąc obowiązanymi do składania zeznań (deklaracji), dokonali wpłaty podatku nienależnego lub w wysokości większej od należnej. Z kolei zgodnie z art.77 § 1pkt 2 nadpłata podlega zwrotowi w terminie: 30 dni od dnia wydania decyzji stwierdzającej nadpłatę lub określającej wysokość nadpłaty. Zgodnie z art. 77b § 2 i 4 za dzień zwrotu nadpłaty uważa się dzień:

1)obciążenia rachunku bankowego organu podatkowego na podstawie polecenia przelewu;

2) nadania przekazu pocztowego;

3)wypłacenia kwoty nadpłaty przez organ podatkowy lub postawienia nadpłaty do dyspozycji podatnika w kasie, przy czym nadpłata zwracana przekazem pocztowym jest pomniejszana o koszty jej zwrotu.

Odwołanie wnioskodawcy nie precyzuje , w jaki sposób zostały naruszone wyżej przytoczone przepisy . W ocenie Sądu obie decyzje pozostają ze sobą w ścisłym związku , a zatem łączne rozpoznanie obu odwołań było zasadne.

Sąd oddalił wnioski dowodowe dotyczące przesłuchania w charakterze świadka Kierownika Ośrodka (...)w M.oraz wnioskodawcy uznając, że spór pomiędzy stronami dotyczył stosowania przepisów , a nie faktów , które były bezsporne. Ponadto Ośrodek (...)przedstawił swoje stanowisko w informacji kierowanej do organu rentowego.

W związku z powyższym Sąd oddalił odwołania jako bezzasadne / art.477 ¹⁴§1k.p.c./.