Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 sierpnia 2012r.

Sąd Apelacyjny - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku,

III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący: SSA Barbara Orechwa-Zawadzka (spr.)

Sędziowie: SA Władysława Prusator-Kałużna

SA Alicja Sołowińska

Protokolant: Barbara Chilimoniuk

po rozpoznaniu w dniu 29 sierpnia 2012 r. w Białymstoku

sprawy z wniosku F. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o wysokość świadczenia

na skutek apelacji wnioskodawcy F. D.

od wyroku Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Suwałkach III Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 6 grudnia 2011 r. sygn. akt III U 393/11

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 233/12

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. decyzją z dnia 9 maja 2011 roku, wydaną na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 ze zm.) odmówił F. D. ponownego ustalenia podstawy wymiaru emerytury. Organ rentowy wskazał, że wysokość świadczenia wnioskodawcy została ustalona zgodnie z wyrokiem Sądu Okręgowego w Suwałkach z dnia 5 lutego 2008 roku sygn. akt III U 607/07. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru ustalony został z 20 lat kalendarzowych tj. z lat 1971-1990 i wyniósł 121,66%. Natomiast do wniosku złożonego przez F. D. w dniu 28 marca 2011 roku nie zostały dołączone żadne nowe dowody mające wpływ na wysokość świadczenia.

F. D. w odwołaniu od powyższej decyzji wniósł o przeliczenie mu wysokości emerytury z uwzględnieniem rzeczywistej wysokości wynagrodzenia uzyskiwanego w latach 1971-1978 w czasie zatrudnienia w Kopalni (...) w Z..

Sąd Okręgowy w Suwałkach Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych po rozpoznaniu powyższego odwołania, wyrokiem z dnia 6 grudnia 2011 roku zmienił zaskarżoną decyzję i do ustalenia podstawy wymiaru emerytury F. D. przyjął wskaźnik wysokości wynoszący 131,30%. Sąd Okręgowy ustalił, że F. D. (urodzony w dniu (...)) w dniu 3 lipca 2006 roku złożył wniosek o przyznanie mu prawa do emerytury. Sąd Okręgowy w Suwałkach wyrokiem z dnia 31 grudnia 2007 roku w sprawie III U 622/06 przyznał wnioskodawcy prawo do świadczenia od dnia 3 sierpnia 2006 roku. Następnie decyzją z dnia 26 marca 2007 roku organ rentowy wykonał wyrok Sądu Okręgowego, a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru ustalono na 81,13%. Do obliczenia podstawy wymiaru uwzględniono dochody uzyskiwane przez wnioskodawcę w latach 1986-1995, za lata 1992-1993 podstawa wymiaru składek wynosiła 0. W dniu 22 czerwca 2007 roku F. D. złożył wniosek o przeliczenie wysokości emerytury poprzez uwzględnienie podstawy wymiaru składek z 20 najkorzystniejszych lat z całego zatrudnienia. Sąd Okręgowy w Suwałkach wyrokiem z dnia 5 lutego 2008 roku w sprawie III U 607/07 ustalił wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia wnioskodawcy z 20 lat (1971-1990) w wysokości 121,66%. W dniu 28 marca 2011 oku F. D. złożył kolejny wniosek o przeliczenie mu wysokości świadczenia, wskutek którego organ rentowy wydał decyzję zaskarżoną w niniejszej sprawie. Sąd Okręgowy w celu ustalenia wysokości wynagrodzenia uzyskiwanego przez wnioskodawcę w czasie zatrudnienia w (...) w Z. od 1971 roku do 1978 roku dopuścił dowód z akt osobowych wnioskodawcy, akt sprawy III U 607/07, złożonych przez wnioskodawcę dokumentów i układów zbiorowych dla pracowników fizycznych, umysłowych zatrudnionych w zakładach pracy Ministerstwa Górnictwa i Energetyki oraz układu zbiorowego pracy dla (...) Węglowego z dnia 1 stycznia 1975 roku. Nadto Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu rachunkowości i finansów, który na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wyliczył wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia F. D. w dwóch wariantach – bez uwzględnienia uzyskiwanych premii – 131,30% oraz z uzyskiwaną premią – 142,02%. Sąd Okręgowy wskazał, że zgodnie z art. 473§ 1 kpc w postępowaniu sądowym nie obowiązują ograniczenia co do środków dowodowych stwierdzających wysokość zarobków lub dochodów stanowiących podstawę wymiaru emerytury. Jednakże Sąd Okręgowy nie mógł bazować na twierdzenia wnioskodawcy co do osiąganych dochodów. W sprawie niniejszej, w ocenie Sądu Okręgowego, jedyną podstawę do dokonania ustaleń w zakresie wysokości uzyskiwanych przez wnioskodawcę dochodów stanowiła istniejąca dokumentacja i dodatkowo przedstawione układy zbiorowe pracy. Biorąc pod uwagę powyższe, Sąd Okręgowy uznał, że do przeliczenia wysokości świadczenia F. D. należało przyjąć I wariant z opinii biegłego wyliczający wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia bez uwzględnienia premii tj. wskaźnik w wysokości 131,30%. Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do przyjęcia wyższego wskaźnika z uwagi na brak jednoznacznych dowodów pozwalających w sposób pewny przyjąć, że premia w wysokości 30% była wypłacana w całej wysokości i czy faktycznie była co miesiąc ustalana w takiej wysokości przez kierownika działu. Wobec braku dowodów z dokumentów, czy świadków, nie było potwierdzenia, że wnioskodawca otrzymywał premię w takiej właśnie wysokości. Sąd Okręgowy zaaprobował opinię biegłej z zakresu rachunkowości i finansów, uznając, że wyliczenia biegłego są konkretne, wiarygodne, oparte o wszystkie dostarczone dokumenty i układy zbiorowe pracy. Wobec powyższego, Sąd Okręgowy mając na uwadze art. 111 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych uznał, że należało przeliczyć F. D. wysokość świadczenia z uwzględnieniem wskaźnika wysokości podstawy wymiaru świadczenia 131,30%, który to wskaźnik jest wyższy niż przyjęty poprzednio w wysokości 121,66%. W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴§ 2 kpc orzekł jak w sentencji wyroku.

F. D. zaskarżył powyższy wyrok w zakresie nieprzyjęcia do wyliczenia wysokości podstawy wymiaru świadczenia korzystniejszego wskaźnika 142,02% wynikającego z uwzględnia otrzymywanych przez niego premii.

Z treści apelacji wynikało, iż F. D. wnosi o zmianę zaskarżonego wyroku i przeliczenie mu wysokości świadczenia z uwzględnieniem wskaźnika 142,02%.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i na ich podstawie wywiódł trafne wnioski. Sąd Apelacyjny aprobuje stanowisko Sądu Okręgowego wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku i ustalenia poczynione przez Sąd Okręgowy przyjmuje za swoje.

Mając na uwadze zakres zaskarżenia w niniejszej sprawie, ostatecznie kwestią sporną było, czy istnieje możliwość przeliczenia F. D. wysokości emerytury z uwzględnieniem wskaźnika wysokości podstawy wymiaru 142,02% wyliczonego z uwzględnieniem wynagrodzenia uzyskiwanego przez wnioskodawcę w latach 1971-1978 w okresie zatrudnienia w Kopalni (...) w Z. wraz z premiami, trzynastą pensją, dodatkiem za pracę w niedzielę i święta oraz premia eksportową.

Z dokumentacji zgromadzonej w aktach sprawy, a w szczególności z układu zbiorowego i regulaminu przedstawionego przez wnioskodawcę wynikało, że pracownikom zatrudnionym w Kopalni (...) w Z. przysługiwał dodatek za pracę nocną, za pracę w godzinach nadliczbowych, deputat węglowy oraz premia zadaniowa w wysokości do 30% płacy podstawowej ustalana co miesiąc przez dyrektora kopalni na wniosek kierownika właściwego działu. Biegła z zakresu rachunkowości i finansów, analizując dokumentację zgromadzoną w aktach sprawy, wyliczyła wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury w dwóch wariantach, pozostawiając kwestię doliczenia do wysokości wynagrodzenia premii do uznania Sądu.

Wobec zarzutu apelacyjnego dotyczącego niezasadnego niedopuszczenia przez Sąd Okręgowy dowodu z zeznań świadków na okoliczność wysokości wynagrodzenia uzyskiwanego przez F. D. w czasie zatrudnienia w Kopalni (...) w Z., Sąd Apelacyjny uzupełnił zgromadzony w sprawie materiał dowodowy i dopuścił dowód z zeznań wnioskowanych świadków w drodze pomocy sądowej. Świadkowie L. G. i L. M. w swoich zeznaniach potwierdzili jedynie ogólnie, że w latach 1971-1978 w czasie pracy w Kopalni (...) wypłacane były pracownikom premie, jednakże decyzja co do wypłaty premii oraz jej wysokości zależała od kierownika. Maksymalnie wypłacano premię w wysokości 30% wynagrodzenia. O tym, czy pracownik był zatrudniony w niedzielę i święta oraz o przyznaniu i wysokości premii decydował kierownik (k. 10-10v akt IV Po 37/12 Sądu Rejonowego w Zabrzu). Nadto Sąd Apelacyjny zwrócił się do (...) S.A. Oddział Kopalnia (...) o wypowiedzenie się, czy zachowały się jakiekolwiek dokumenty księgowe, względnie kwoty wynagrodzeń, listy płac za okres pracy wnioskodawcy w latach 1971-1978 umożliwiające ustalenie, bądź odtworzenie jego wynagrodzenia, a w szczególności rodzaju i wysokości premii, trzynastej pensji, dodatku za pracę w niedzielę i święta, czy otrzymywał i w jakiej wysokości premię eksportową. W odpowiedzi na powyższe Kopalnia (...) wskazała, że nie posiada dokumentacji płacowej za okres zatrudnienia wnioskodawcy od dnia 26 stycznia 1968 roku do dnia 31 lipca 1978 roku, a jedynie z tych lat zachowały się akta osobowe pracownika stwierdzające kategorię zaszeregowania i stawkę dzienną zaszeregowania. Brak jest natomiast dokumentacji dotyczącej przepracowanych w poszczególnych miesiącach dniówek i absencji (k. 103).

W tym miejscu należy wskazać, że w postępowaniu cywilnym przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych w sprawie o przeliczenie wysokości emerytury możliwe jest dopuszczenie i przeprowadzenie wszelkich dowodów, w tym także dowodu z zeznań świadków lub przesłuchania samego wnioskodawcy. Jednakże mając na uwadze materiał dowodowy zgromadzony w sprawie na etapie postępowania przed Sądem Okręgowym i uzupełniony w postępowaniu apelacyjnym, w tym w szczególności zeznania świadków, jak też dokumentację zgromadzoną w aktach sprawy, nie jest możliwe przeliczenie wysokości emerytury w oparciu o jakąś hipotetyczną uśrednioną wielkość dodatkowych składników wynagrodzenia uzyskiwanych przez ubezpieczonego, zwłaszcza jeżeli nie ma niezbitych dowodów poświadczających otrzymanie takiego składnika jak premia, czy dodatek. Stosunek pracy ma zawsze charakter indywidualny, określone warunki zatrudnienia mają charakter niepowtarzalny, ponieważ zostały ustalone między pracodawcą i konkretnym pracownikiem. Uśrednione obliczenie wysokości wynagrodzenia - oparte na wynagrodzeniu otrzymanym przez innych pracowników, czy wywiedzione jedynie na podstawie ogólnych stwierdzeń - nie może oddać indywidualnych cech właściwych dla danego stosunku pracy. W przypadku wynagrodzenia zasadniczego lub innych obligatoryjnych składników wynagrodzenia wynikających z obowiązujących przepisów można przyjąć najniższe wynagrodzenie obowiązujące w czasie, którego dotyczy żądanie uwzględnienia tego okresu do przeliczenia podstawy emerytury. W przypadku jednak takiego składnika wynagrodzenia, jakim jest premia, konieczne jest istnienie dowodów potwierdzających bez wątpliwości fakt wypłacenia premii oraz jej wysokość. (tak Sąd Najwyższy Izba Pracy, (...) i Spraw Publicznych w wyroku z dnia 4 lipca 2007 roku, I UK 36/2007, LexPolonica nr 1784004, Gazeta Prawna (...) str. 11).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy podkreślić, że zeznania świadków L. G. i L. M. stanowiły ogólne potwierdzenie wypłacania pracownikom premii, trzynastej pensji, czy dodatków, jednakże z zeznań świadków nie wynika, że wnioskodawca otrzymał premię w określonej wysokości za określony miesiąc, kwartał, czy rok. Zatem świadkowie nie podali dokładnej wysokości faktycznie wypłaconych wnioskodawcy dodatkowych składników wynagrodzenia w poszczególnych okresach objętych jego wnioskiem o przeliczenie wysokości emerytury. Ustalenie wysokości wypłaconej pracownikowi premii lub dodatku na podstawie zeznań świadków jest możliwe pod warunkiem, że świadkowie zeznają, w jakiej wysokości i za jakie okresy została ubezpieczonemu faktycznie wypłacona taka premia, czy dodatek. W celu obliczenia wysokości emerytury z uwzględnieniem dodatkowych składników wynagrodzenia konieczne jest przedstawienie materialnych dowodów potwierdzających ich wysokość oraz faktyczną wypłatę tego składnika. Przyznanie tych składników nie jest bowiem obligatoryjne, a z zeznań świadków w niniejszej sprawie wynikało, że wypłata premii w wysokości maksymalnej do 30%, czy dodatku była uzależniona od uznania kierownika. Rzeczywista wysokość poszczególnych składników wynagrodzeń pracownika, jak również potwierdzenie każdorazowej ich wypłaty, nie jest możliwa do ustalenia tylko na podstawie ogólnych zeznań świadków.

Mając na uwadze powyższe, w niniejszej sprawie nie było możliwości przeliczenia F. D. na podstawie art. 111 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wysokości świadczenia w korzystniejszy sposób niż przy przyjęciu wskaźnika zaaprobowanego przez Sąd Okręgowy w wysokości 131,30% z uwzględnieniem dodatkowych składników wynagrodzenia.

W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 kpc orzekł jak w sentencji wyroku.