Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 stycznia 2015 roku

Sąd Okręgowy w Olsztynie VI Wydział Cywilny Rodzinny w składzie:

Przewodniczący: SSO Elżbieta Schubert (spr.)

Sędziowie: SO Waldemar Pałka

SR del. do SO Arkadiusz Rokicki

Protokolant: sekretarz sądowy Joanna Niedzielska

po rozpoznaniu w dniu 7 stycznia 2015 roku w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa R. K.

przeciwko małoletniemu J. K., małoletniej A. K. i małoletniemu I. K. reprezentowanych przez matkę M. K.

o obniżenie alimentów

oraz przeciwko M. K.

o uchylenie alimentów

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Rejonowego w Olsztynie

z dnia 14 sierpnia 2014 roku

sygn. akt III RC 1041/13

I.  zmienia zaskarżone orzeczenie i powództwo oddala;

II.  oddala apelację powoda;

III.  zasądza od powoda na rzecz pozwanych kwotę 5400 zł (pięć tysięcy czterysta) tytułem kosztów zastępstwa adwokackiego za obie instancje.

Sygn. akt VI RCa 278/14

UZASADNIENIE

R. K. wniósł o obniżenie alimentów na rzecz jego małoletnich dzieci J. K. z kwoty 1500 zł do kwoty 700 zł miesięcznie, A. K. z kwoty 1300 zł miesięcznie do kwoty 500 zł miesięcznie, I. K. z kwoty 1000 zł miesięcznie do kwoty 300 zł miesięcznie. Nadto wniósł o uchylenie alimentów zasądzonych w wyroku rozwodowym na rzecz jego byłej żony M. K. lub ewentualnie o obniżenie ich kwoty z 2000 zł do 300 zł miesięcznie.

Wskazał, że jego dochody uległy znacznemu obniżeniu co wiąże się tym, że prowadzona działalność gospodarcza zaczęła przynosić straty. Spowodowane to jest z trudnościami w świadczeniu usług transportowych na rynkach wschodnich, a taki był przedmiot działalności firm prowadzonych przez powoda. Jednocześnie podkreślił, że była żona podjęła pracę i może utrzymywać się samodzielnie. Jednocześnie wskazała, że uczestniczy on w większym, niż wynikającym z samego wyroku rozwodowego, stopniu w życiu dzieci.

Pozwani wnieśli o oddalenie powództwa.

Wskazali, że powód w nieprawdziwy sposób przedstawia swoją sytuację materialną. Podkreślili, że powód prowadzi działalność gospodarczą tak, aby uniknąć płacenia długów. Tym bardziej, że korzysta przy tym z pomocy rodziny i znajomych, którzy występują jako formalni właściciele czy zarządzający podmiotami gospodarczymi, którymi kieruje w sposób ukryty powód, a dodatkowo założył on spółkę także w N.. W ocenie pozwanych, poziom jego życia jest wysoki. Jednocześnie podnieśli, że potrzeby małoletnich pozwanych nie zmalały a wręcz przeciwnie wzrosły, zaś powód nie chce płacić alimentów i jest to jedyny powód złożenia pozwu.

Sąd Rejonowy w Olsztynie wyrokiem z dnia 14 sierpnia 2014 roku w sprawie III RC 1041/13 obniżył z dniem 1 października 2013r alimenty zasądzone od R. K. na rzecz małoletniego J. K. wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 29 grudnia 2011r w sprawie VI RC 2176/10 w kwocie po 1500 zł miesięcznie do kwoty po 1000 zł miesięcznie pozostawiając bez zmian pozostałe warunki terminy płatności, obniżył z dniem 1 października 2013r alimenty zasądzone od R. K. na rzecz małoletniej A. K. wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 29 grudnia 2011r w sprawie VI RC 2176/10 w kwocie po 1300 zł miesięcznie do kwoty po 800 zł miesięcznie pozostawiając bez zmian pozostałe warunki terminy płatności, obniżył z dniem 1 października 2013r alimenty zasądzone od R. K. na rzecz małoletniego I. R. K. wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 29 grudnia 2011r w sprawie VI RC 2176/10 w kwocie po 1000 zł miesięcznie do kwoty po 700 zł miesięcznie pozostawiając bez zmian pozostałe warunki terminy płatności, obniżył z dniem 1 października 2013r alimenty zasądzone od R. K. na rzecz M. K. wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 29 grudnia 2011r w sprawie VI RC 2176/10 w kwocie po 2000 zł miesięcznie do kwoty po 1300 zł miesięcznie pozostawiając bez zmian pozostałe warunki i terminy płatności, natomiast w pozostałym zakresie powództwo oddalił.

W uzasadnieniu podał, że powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie. W ocenie Sądu Rejonowego powód wykazał, że jego sytuacja i możliwości zarobkowe nie są takie dobre jak były w czasie wyroku rozwodowego. Zdaniem Sądu I instancji trudno byłoby przyjąć, że powód celowo na potrzeby sprawy alimentacyjnej, doprowadził do tak znacznego zadłużenia i egzekucji komorniczych na tak duże kwoty, tym bardziej jeśli się uwzględni, że pozwani nie kwestionowali twierdzeń powoda, że jego działalność związana była ze świadczeniem usług na rynku rosyjskim, zaś obarczona jest ona ponadprzeciętnym ryzykiem gospodarczym. Reasumując sytuację materialną powoda, Sąd uznał, że nie jest bowiem ona aż tak zła, jak stara się ją przedstawić. Sąd podkreślił, że standard życia powoda nie uległ znaczącemu obniżeniu. Nadto podkreślił, że pomimo tego, że nie płaci alimentów wciąż go stać na zakupy i prezenty dla dzieci. W ocenie Sądu Rejonowego, powód nie mógłby prowadzić takiego życia gdyby jego dochody ograniczały się do deklarowanego wynagrodzenia za pracę. Oceniając sytuację pozwanych, Sąd I instancji wskazał na wzrost zarobków pozwanej M. K.. Nadto podał, że pozwani małoletni są starsi i ich potrzeby z pewnością się nie zmniejszyły, a wręcz przeciwnie siłą rzeczy są większe. Wskazał przy tym, że zakupy dokonywane przez powoda mają charakter pomocniczy i nie mogą zastąpić regularnego łożenia na ich utrzymanie. Reasumując powyższe, Sąd Rejonowy uznał, że usprawiedliwionym pogorszeniem się możliwości zarobkowych powoda jest obniżenie alimentów na rzecz J. K. i A. K. o kwotę 500 zł miesięcznie, natomiast w przypadku małoletniego I. K., który jest w fazie szybkiego i intensywnego rozwoju i przechodzenia do wieku szkolnego sąd obniżył alimenty w mniejszym stopniu bo o 300 zł miesięcznie. Jednocześnie podniósł, że powództwo o uchylenie alimentów na M. K. nie zasługiwało na uwzględnienie, gdyż rozwód orzeczono z winy powoda i alimenty mają w związku z treścią art. 60 § 2 kro charakter kompensacyjny, tym bardziej jeśli się uwzględni, że sytuacja powoda i standard jego życia jest wciąż lepszy niż pozwanej stąd też aktualnym pozostaje stwierdzenie, że wskutek orzeczenia rozwodu doszło do istotnego pogorszenia jej warunków życiowych. Tym niemniej sam wzrost wynagrodzenia pozwanej pozwala na częściowo przychylenia się do roszczenia i obniżenie alimentów o kwotę 700 zł miesięcznie.

Apelację od powyższego wyroku wnieśli pozwani jak i powód.

Pozwani wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa o obniżenie alimentów w całości oraz o zasądzenie od powoda kosztów procesu.

W uzasadnieniu podali, że Sąd Rejonowy nieprawidłowo ustalił możliwości zarobkowe powoda. Podkreślili, że powód celowo wyzbywał się majątku do nowotworzonych spółek, co miało udaremnić egzekucje komornicze. Wskazali, że nowa spółka założona przez powoda od samego początku przynosiła bardzo wysokie dochody, co zbiegło się w czasie z popadnięciem w zadłużenie poprzedniej spółki prowadzonej przez niego. Pozwani powołali się na dyspozycję art. 136 kro i w oparciu o niego wnieśli o oddalenie powództwa. Zdaniem pozwanych, powód celowo ukrywa swój majątek, gdy w rzeczywistości uzyskuje znaczne dochody i z powodzeniem stać go na dalsze alimentowanie pozwanych, tym bardziej jeśli się uwzględni, ze potrzeby ich w żadnym wypadku nie zmniejszyły się, wręcz przeciwnie, uległy zwiększeniu.

Powód natomiast zażądał zmiany wyroku poprzez obniżenie alimentów zasądzonych na rzecz J. K. do kwoty po 800 złotych miesięcznie, A. K. do kwoty po 600 złotych miesięcznie, I. R. K. do kwoty po 500 złotych oraz M. K. do kwoty po 500 złotych miesięcznie.

Zdaniem powoda, zaskarżony wyrok nie uwzględnia jego faktycznej sytuacji materialnej. Poodkreślił, że prowadzona przez niego działalność gospodarcza nie przynosi już dochodów, co spowodowane jest sytuacją polityczną na wschodzie Europy. Podkreślił, że posiada szereg zadłużeń, które praktycznie wykluczają możliwość łożenia przez niego alimentów, w zasądzonej dotychczas wysokości. Nadto wskazał, że oczekuje narodzin dziecka pochodzącego ze związku z nową partnerką. Wskazał przy tym, że bardzo krzywdzącymi dla niego są zarzuty pozwanych, ze celowo uchyla się on od obowiązku alimentowania ich. Określając swoja sytuację podkreślił, że jego jedynym źródłem utrzymania jest wynagrodzenie z tytułu zatrudnienia w spółce na stanowisku specjalisty ds. transportu w wysokości 1500 złotych miesięcznie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanych jest zasadna i zasługuje na uwzględnienie.

Sąd I instancji na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego prawidłowo ustalił stan faktyczny w niniejszej sprawie, a zajęte stanowisko w przekonujący sposób uzasadnił w pisemnych motywach orzeczenia. Tym niemniej Sąd Okręgowy nie jest w stanie zaaprobować wniosków wyciągniętych przez Sąd Rejonowy w zakresie faktycznej sytuacji materialnej powoda oraz posiadanych przez niego, rzeczywistych możliwości zarobkowych.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że słusznie powołał się Sąd I instancji na treść art. 138 kro, zgodnie z którym, w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Przez zmianę stosunków rozumieć należy wszelkie modyfikacje w statusie ekonomicznym stron mające wpływ zarówno na zwiększenie, jak i na zmniejszenie, zakresu usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz zwiększenie lub zmniejszenie zakresu możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego. Natomiast w art. 135 § 1 k.r.o. ustawodawca wskazał zasadnicze przesłanki, od których zależy zakres obowiązku alimentacyjnego, a jeżeli obowiązek ten ma charakter świadczenia pieniężnego – jego wysokość. Pierwszą przesłankę stanowią usprawiedliwione potrzeby uprawnionego, zaś drugą pozytywną przesłankę wpływającą na zakres świadczeń alimentacyjnych stanowią majątkowe możliwości zobowiązanego. Określenie takich możliwości wymaga ustalenia wysokości comiesięcznych dochodów, np. z tytułu wynagrodzenia za pracę.

Przenosząc te rozważania na grunt niniejszej sprawy podnieść należy, że w sytuacji stron nie doszło do zmiany stosunków, o których mowa w art. 138 kro, a które to uzasadniałyby, jak tego żąda powód, obniżenia wysokości jego obowiązku alimentacyjnego wobec pozwanej M. K., jak i małoletnich dzieci stron. W ślad za Sądem Rejonowym podkreślić należy, że pomiędzy stronami istnieje znaczna dysproporcja w wysokości uzyskiwanego dochodu. Bezspornym jest, że powód utrzymuje się z dochodów uzyskiwanych z prowadzonej, na szeroką skalę, działalności gospodarczej. Niekwestionowanym przez strony była okoliczność, że przychody spółki prowadzonej przez powoda wyniosły w roku 2011 - 11 446 531 ,05 złotych, w roku 2012 -13 662 810 złotych, natomiast w roku 2013 - 6 530 380 złotych. Sąd Okręgowy analizując materiał dowodowy zgromadzony w aktach sprawy, nie doszedł do przekonania, że sytuacja i możliwości zarobkowe powoda, nie są takie dobre jak były w czasie wydania wyroku rozwodowego. Bezspornym jest, że powód w dalszym ciągu posiada bardzo wysoki standard życia i nie sposób przyznać racji Sądowi Rejonowemu, że powód nie mógłby prowadzić takiego życia, gdyby jego dochody ograniczały się do deklarowanego wynagrodzenia za pracę. Powód zadeklarował, że nie zamierza dopuścić do upadłości i zaniechania swojej działalności gospodarczej, jak też szuka sposobu porozumienia się z wierzycielami i wstrzymania egzekucji. Powyższe, przy uwzględnieniu faktu, że powód prowadzi w dalszym ciągu działalność pod nowo zarejestrowanymi szyldami, pozwala na przyjęcie, że uzyskuje on w dalszym ciągu dochody, zaś jego postawa w trakcie postępowania przed Sądem, miała na celu jedynie uzyskanie korzystnego rozstrzygnięcia procesowego, a nie była odzwierciedleniem jego faktycznej sytuacji materialnej i rzeczywiście posiadanych przez niego możliwości zarobkowych. Słusznie Sąd Rejonowy zwrócił uwagę, że standard życia powoda nie zmienił się. Powód nie wskazał i nie udowodnił jakichkolwiek okoliczności, które by o tym świadczyły. Porusza się różnymi, dobrej klasy, samochodami, uprawia drogi sport, jakim jest uczestnictwo w rajdach samochodowych, nadal mieszka sam w domu jednorodzinnym i zatrudnia pomoc domową. Wprawdzie powód twierdzi, że rajdy mu ktoś sponsoruje, jednak nie wykazał tego w toku postępowania, ani nawet nie wskazał kto to miałby być. Prowadzi to wprost do wniosku, że powód ewentualną konieczność oszczędzania postanowił przerzucić na uprawnionych do alimentacji. Fakt, że powód nie płaci alimentów od chwili ich zasądzenia, również stawia go w złym świetle. Biorąc pod uwagę, że kiedy jej zasądzono sytuacja materialna powoda była bardzo dobra, świadczy to o tym, że powód od początku nie chce płacić alimentów. Prowadzi to do wniosku, że właśnie ta postawa jest powodem wystąpienia o zmianę orzeczenia o alimentach, a nie sytuacja materialna zobowiązanego.

Sąd Okręgowy w pełni podziela stanowisko pozwanych, wyrażone w złożonej apelacji i również uznaje, że aktualna sytuacja materialna powoda, nawet przy uwzględnieniu faktu, że wychowuje on dziecko z nowego związku, nie uległa na tyle istotnym zmianom, aby nie był on w stanie łożyć na pozwanych, dotychczas zasądzone alimenty. Fakt, że powód dotychczas nie alimentuje pozwanych i posiada z tego tytułu zadłużenie w wysokości ponad 220 000 złotych, w ocenie Sądu, przy uwzględnieniu jego standardu życia, nie świadczy o jego trudnej sytuacji materialnej, a wręcz przeciwnie, o celowym uchylaniu się od ciążącego na nim obowiązku. Nie ulega wątpliwości, że pozwana M. K. nie jest w stanie samodzielnie ponosić kosztów zwianych z własnym utrzymaniem i małoletnich dzieci, zaś sam udział powoda, ograniczony praktycznie jedynie do robienia dzieciom okazjonalnych prezentów, jest w sposób oczywisty niewystarczający.

Sąd Okręgowy, uwzględniając całokształt materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy, zestawiając go z zasadami doświadczenia życiowego uznał, że w sytuacji stron, szczególnie po stronie powoda, nie doszło do żadnych, istotnych zmian, o których mowa w art. 138 kro, a które to uzasadniałyby zmniejszenie wysokości dotychczas zasądzonych alimentów od powoda na rzecz pozwanych.

Mając powyższe na uwadze, Sąd na podstawie art. 386 § 1 kpc, zmienił zaskarżony wyrok i oddalił powództwo (punkt I wyroku).

Konsekwencją powyższych ustaleń w zakresie faktycznej sytuacji materialnej powoda, było oddalenie jego apelacji w punkcie II wyroku, w oparciu o przepis art. 385 kpc.

Orzeczenie w punkcie III oparto o przepis art. 98 § 1 kpc.