Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

W., dnia 5 lutego 2013 r.

Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Fabrycznej we Wrocławiu XV Wydział Gospodarczy w następującym składzie:

Przewodniczący:SSR Anna Kulikowska

Protokolant:Grzegorz Zientek

po rozpoznaniu w dniu 24 stycznia 2013 r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa B. K.

przeciwko Wyższa Szkoła (...) z siedzibą we W.

o zapłatę 39713,56 zł

I zasądza od strony pozwanej Wyższej Szkoły (...) z siedzibą we W. na rzecz powoda B. K. kwotę 39713,56 zł (trzydzieści dziewięć tysięcy siedemset trzynaście zł pięćdziesiąt sześć gr) wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi:

- od kwoty 14088,48 zł od dnia 21 września 2010 r. do dnia zapłaty

- od kwoty 29179,57 zł od dnia 21 września 2010 r. do dnia 22 lutego 2011 r.

- od kwoty 8186,89 zł od dnia 23 lutego 2011 r. do dnia zapłaty

- od kwoty 17438,19 zł od dnia 3 września 2010 r. do dnia zapłaty;

II zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 4480,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygnatura akt XV GC 996/12

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 20 marca 2012 r., uzupełnionym w dniu 28 maja 2012 r., powód B. K. reprezentowany przez swojego pełnomocnika radcę prawnego domagał się zasądzenia na swoją rzecz od strony pozwanej Wyższej Szkoły (...) we W. kwoty 14.088,48 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 21 września 2010 r. do dnia zapłaty, kwoty 8.186,89 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 23 lutego 2011 r. do dnia zapłaty, odsetek ustawowych od kwoty 29.179,57 zł od dnia 21 września 2010 r. do dnia 22 lutego 2011 r. oraz kwoty 17.438,19 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 3 września 2010 r. do dnia zapłaty, a także kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu żądania pozwu pełnomocnik strony powodowej podał, że strony niniejszego sporu zawarły ze sobą umowy o świadczenie usług utrzymania porządku i czystości na terenie nieruchomości przy ulicy (...) we W., przy ulicy (...) we W. i przy ulicy (...) we W., w których to umowach wynagrodzenie miesięczne powoda zostało określone ryczałtowo. Za usługi wykonane w lipcu i w sierpniu 2010 r. strona pozwana zapłaciła jednak jedynie powodowi część należnego mu wynagrodzenia, a do zapłaty pozostała kwota dochodzona niniejszym pozwem.

W dniu 12 czerwca 2012 r. tutejszy Sąd wydał nakaz zapłaty, którym uwzględnił żądanie pozwu w całości, w tym zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 2.974 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 2.400 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

W dniu 29 czerwca 2012 r. strona pozwana reprezentowana przez swojego pełnomocnika radcę prawnego wniosła od tego nakazu zapłaty sprzeciw, w którym domagała się oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenia na jej rzecz od powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Strona pozwana przyznała, że łączyły ją z powodem wskazane w pozwie umowy. Przyznała też, że powód świadczył na jej rzecz usługi będące przedmiotem tych umów. Zarzuciła natomiast, że w dniu 17 maja 2010 r. poinformowała powoda, że w okresie od dnia 5 lipca 2010 r. do 31 sierpnia 2010 r. będzie obowiązywał ograniczony harmonogram godzin wykonywania usług porządkowych, a wynagrodzenie za ten okres winien on wyliczyć według faktycznie przepracowanych przez trzech pracowników godzin oraz faktycznie zużytych przez nich środków czystości. Pełnomocnik strony pozwanej zarzucił, że tego rodzaju rozliczenie obowiązywało strony również w poprzednim roku, a zatem i w tym powinno je analogicznie obowiązywać. Nadto pełnomocnik strony pozwanej zarzucił, że dochodzone przez powoda należności powinny zostać ograniczone o wysokość przewidzianych w umowach kar umownych należnych stronie pozwanej z tytułu zgłoszonych i uznanych przez powoda reklamacji. Pełnomocnik strony pozwanej zarzucił wreszcie, że łączące strony umowy nie miały charakteru umów o dzieło, lecz umów o świadczenie usług (umów zlecenia), trudno bowiem w odniesieniu do sprzątania pomieszczeń budynku i porządkowania terenów zewnętrznych mówić o powstaniu dzieła.

W dalszych pismach procesowych strony niniejszego sporu podtrzymały swoje stanowiska w sprawie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 17 lutego 2009 r. B. K. i Wyższa Szkoła (...) we W. zawarli trzy umowy, przedmiotem których było świadczenie przez B. K. (jako zleceniobiorcę) na rzecz Wyższej Szkoły (...) we W. (jako zleceniodawcy) usług utrzymania porządku i czystości:

1.  na terenie nieruchomości przy ulicy (...) we W. oraz w znajdującym się na tej nieruchomości budynku,

2.  na terenie nieruchomości przy ulicy (...) we W. oraz w znajdującym się na tej nieruchomości budynku oraz

3.  na terenie nieruchomości przy ulicy (...) we W. oraz w znajdującym się na tej nieruchomości budynku.

Szczegółowy zakres i harmonogram czynności stanowiących przedmiot niniejszych umów określały załączniki nr 2 i załączniki nr 3 do tych umów.

W załącznikach nr 2 do zawartych umów ustalono zakres podstawowych czynności wykonywanych w ramach umów przez pracowników zmiany dziennej i nocnej w pomieszczeniach budynków oraz na terenach zewnętrznych.

W załącznikach nr 3 do zawartych umów określono, że zmiana dzienna obowiązywać będzie od poniedziałku do piątku od godziny 8:00 do godziny 16:00 (jedna osoba), a w soboty i w niedziele od godziny 12:00 do godziny 16:00 (jedna osoba). Zmiana nocna obowiązywać zaś będzie od poniedziałku do piątku oraz w soboty i w niedziele od godziny 21:30 do godziny 5:30 (jedna osoba).

Za należyte wykonanie przedmiotu umów strony przewidywały miesięczne wynagrodzenie ryczałtowe, liczone z zgodnie z zasadami określonymi w załącznikach nr 7 do tych umów, w wysokości:

1.  7.050 zł netto + VAT (za usługi świadczone na nieruchomościach przy ulicy (...) we W.),

2.  12.500 zł netto + VAT (za usługi świadczone na nieruchomościach przy ulicy (...) we W.),

3.  14.680 zł netto + VAT (za usługi świadczone na nieruchomościach przy ulicy (...) we W.)

W załącznikach nr 7 do zawartych umów wskazano, że na kwotę wynagrodzenia ryczałtowego składają się miesięczne koszty netto, w tym koszty zatrudnienia pracowników, koszty pracowników, materiałów oraz sprzętu.

Strony ustaliły, że wynagrodzenie będzie podlegać corocznej waloryzacji o średnioroczny wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych, jego płatność następować zaś będzie na podstawie wystawionych przez zleceniobiorcę faktur VAT w terminie 14 dni od daty otrzymania faktury przez zleceniodawcę. Podstawę wystawienia faktur stanowić miały protokoły odbioru prac, podpisane przez upoważnione osoby i sporządzone w terminie do 5 dni roboczych od dnia zakończenia danego miesiąca.

Według treści § 7 pkt 2 umów zleceniodawca, do dnia 30 maja każdego roku obowiązywania umów, miał obowiązek informowania zleceniobiorcy o okresach, w których ze względu na specyfikę jego działalności, będzie obowiązywał ograniczony zakres wykonywanych czynności oraz podania obowiązującego w tym okresie harmonogramu prac. Harmonogram ten miał wówczas zastępować podstawowy harmonogram świadczenia usług.

Za każdy przypadek nienależytego wykonania czynności będących przedmiotem umów, bez względu na ilość takich przypadków w danym miesiącu, zleceniobiorca został zobowiązany do zapłaty kary umownej w wysokości 3 % wynagrodzenia netto. Za nienależyte wykonanie czynności będące podstawą do zapłaty kary umownej strony rozumiały nienależyte wykonanie którejkolwiek z czynności określonej w zakresie czynności objętych załącznikami nr 2 do umów lub wykonywanie tych czynności z należytą staranności, lecz w sposób niezgodny z harmonogramem, stanowiącym załączniki nr 3 do umów.

Za każdy przypadek niewykonania czynności będących przedmiotem niniejszych umów, bez względu na liczbę takich przypadków w danym miesiącu, strony przewidywały zapłatę kary umownej w wysokości 6 % wynagrodzenia netto.

Stosownie do § 13 pkt 2 umów zmiana, uzupełnienie treści umowy oraz jej rozwiązanie za zgodą obu stron wymagało formy pisemnego aneksu pod rygorem nieważności.

( dowód: - umowy z dnia 17.02.2009 r. z załącznikami i aneksami, k. 17 – 64)

W dniu 17 maja 2010 r. Wyższa Szkoła (...) we W. poinformowała B. K., że w okresie od 5 lipca 2010 r. do 31 sierpnia 2010 r. obowiązywał będzie ograniczony harmonogram godzin wykonywania usług porządkowych na terenach objętych umowami, tj. prace porządkowe w budynkach odbywać się mają wyłącznie na zmianie dziennej w godzinach od 8:00 do 12:00 (przy ulicy (...) i przy ulicy (...)) i w godzinach od 8:00 do 15:00 (przy ulicy (...)), obsługa terenów zewnętrznych zaś według dotychczasowych zasad.

( dowód: wiadomość e-mail z dnia 17.05.2010 r., k. 95,

- zeznania świadka E. B., k. 152 – 153)

W dniu 19 sierpnia 2010 r. B. K. wystawił fakturę VAT nr (...), w której obciążył Wyższą Szkołę (...) we W. obowiązkiem zapłaty kwoty 17.438,19 zł w terminie do dnia 2 września 2010 r. z tytułu sprzątania budynków, terenów zewnętrznych oraz pielęgnacji terenów zielonych (ul. (...) W., ul. (...) W., ul. (...) W.).

Przedmiotową fakturę wystawiono na podstawie protokołów odbioru prac nr (...)

( dowód: - powołana faktura, k. 68,

- protokoły odbioru prac, k. 104 – 105)

W dniu 6 września 2010 r. B. K. wystawił fakturę VAT nr (...), w której obciążył Wyższą Szkołę (...) we W. obowiązkiem zapłaty kwoty 29.179,57 zł w terminie do dnia 20 września 2010 r. z tytułu sprzątania budynków, terenów zewnętrznych oraz pielęgnacji terenów zielonych (ul. (...) W., ul. (...) W., ul. (...) W.).

Przedmiotową fakturę wystawiono zgodnie z pismem z dnia 6 września 2010 r. i na podstawie protokołów odbioru prac nr (...)

( dowód: - powołana faktura, k. 67,

- protokoły odbioru prac, k. 106 – 108)

W dniu 6 września 2010 r. B. K. skorygował fakturę VAT nr (...) wystawioną w dniu 19 sierpnia 2010 r., w ten sposób, że obciążył Wyższą Szkołę (...) we W. obowiązkiem zapłaty kwoty 14.088,48 zł w terminie do dnia 20 września 2010 r. z tytułu sprzątania budynków, terenów zewnętrznych oraz pielęgnacji terenów zielonych (ul. (...) W., ul. (...) W., ul. (...) W.).

( dowód: - korekta faktury VAT nr (...), k. 65 – 66)

Pismem z dnia 14 października 2010 r. pełnomocnik B. K. wezwał Wyższą Szkołę (...) we W. do zapłaty kwot wynikających z powyższych faktur w łącznej wysokości 60.706,24 zł w terminie 3 dni od daty otrzymania wezwania.

( dowód: przedsądowe wezwanie do zapłaty z dnia 14.10.2010 r. z potwierdzeniem doręczenia, k. 69 – 71)

Wyższa Szkoła (...) we W. odmówiła zapłaty powyższych kwot, doręczone jej zaś faktury z dnia 19 sierpnia 2010 r. i z dnia 6 września 2010 r. oraz korektę faktury z dnia 6 września 2010 r. odesłała B. K. bez księgowania twierdząc, że nie uwzględniają one ograniczonego nakładu pracy oraz zużycia środków czystości w okresie wakacyjnym (lipiec, sierpień). Za kwotę bezsporną z tytułu świadczenia usług utrzymania porządku i czystości na terenie nieruchomości przy ulicy (...) we W. w okresie lipiec – sierpień 2010 r. uznała kwotę 20.992,68 zł brutto.

( dowód: - pismo z dnia 3.09.2010 r. z załącznikiem, k. 96 – 97,

- pismo z dnia 15.09.2010 r., k. 100,

- pismo z dnia 3.11.2010 r., k. 101 – 102,

- pismo z dnia 14.02.2011 r., k. 72 – 73)

W dniu 22 lutego 2011 r. Wyższa Szkoła (...) we W. wpłaciła na rachunek bankowy B. K. kwotę 20.992,68 zł z tytułu usług sprzątania wykonanych na jej rzecz w lipcu i sierpniu 2010 r.

( dowód: - potwierdzenie wpłaty, k. 74)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

W niniejszej sprawie niewątpliwie bezsporną była okoliczność zawarcia przez strony wskazanych w pozwie umów, przedmiotem których było świadczenie przez powoda usług utrzymania porządku i czystości na wskazanych obiektach. W niniejszej sprawie nie kwestionowano też tego, że powód na podstawie tych umów świadczył na rzecz strony pozwanej zlecone mu usługi, oraz że usługi te wykonywał także w okresie spornym, tj. w lipcu i sierpniu 2010 r., z tym że w oparciu o zmieniony harmonogram. Nadto, strony nie spierały się także co do wysokości ustalonego w umowach ryczałtowego miesięcznego wynagrodzenia powoda ani też co do tego, że w razie nienależytego wykonania lub niewykonania czynności objętych zakresem prac, powód zobowiązany był do zapłaty kar umownych. Spór stron dotyczył natomiast tego, czy przysługujące powodowi ryczałtowe wynagrodzenie powinno ulec zmniejszeniu z uwagi na zmieniony w okresie wakacyjnym harmonogram świadczenia usług. Strona pozwana zarzucała bowiem, że skoro we wskazanym okresie ograniczono ilość pracowników wykonujących prace porządkowe oraz ograniczono godziny ich pracy, to również wynagrodzenie powoda winno pod tym względem ulec zmniejszeniu.

Przed przystąpieniem do szczegółowych rozważań wskazania wymaga, że ustalając stan faktyczny w niniejszej sprawie Sąd oparł się na dowodach zawnioskowanych w pozwie oraz sprzeciwie. Stan faktyczny sprawy ustalono zatem przede wszystkim na podstawie dowodów z dokumentów prywatnych w postaci złożonych umów wraz z załącznikami i aneksami, faktur VAT określających wysokość zobowiązań z tytułu wykonanych usług, przedsądowego wezwania do zapłaty spornej kwoty z dnia 14.10.2010 r. wraz z dowodem jego doręczenia, pism strony pozwanej w przedmiocie odmowy zaksięgowania spornych faktur i zapłaty pozostałej części wynagrodzenia, potwierdzenia zapłaty kwoty 20.992,68 zł, wiadomości e-mail z dnia 17.05.2010 r. prezentowanej na okoliczność zmiany harmonogramu wykonywania usług oraz protokołów odbioru prac z lipca i sierpnia 2010 r., a także częściowo z zeznań świadka E. B., zeznającej na okoliczność odbioru ilościowego i jakościowego oraz rozliczenia usług i materiałów będących przedmiotem umów stron. W tym miejscu należy wskazać, że Sąd, biorąc pod uwagę treść art. art. 479 ¹² § 1 k.p.c. i art. 479 ¹⁴ § 1 k.p.c, oddalił wnioski dowodowe powoda zawarte w odpowiedzi na sprzeciw oraz wnioski dowodowe strony pozwanej zawarte w piśmie procesowym z dnia 29 grudnia 2012 r. z uwagi na wskazaną w tych przepisach prekluzję dowodową. Przepisy te, wprawdzie uchylone ustawą z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 233, poz. 1381) z dniem 3 maja 2012 r., stosuje się w związku z art. 9 tej ustawy do postępowań wszczętych przed tą datą, tj. przed dniem 3 maja 2012 r., a zatem również do postępowania toczącego się w niniejszej sprawie. Nadto w ocenie Sądu, skoro powód postanowił zainicjować niniejsze postępowanie sądowe i posiadał już ugruntowane stanowisko w sprawie, to powinien był już w pozwie zgłosić wszystkie wioski dowodowe bądź przynajmniej wykazać, że powołanie niektórych z nich było możliwe dopiero w późniejszym czasie. Podobnie strona pozwana, znając stanowisko powoda w zakresie wzajemnych sporów, prezentowane przez powoda na długo przed niniejszym procesem, powinna była tak przygotować linę swojej obrony, by już w sprzeciwie zgłosić wszelkie wnioski dowodowe i zaprezentować dowody na powołane w nich okoliczności. Ponadto wniosek strony pozwanej o dopuszczenie dowodu z przesłuchania stron był niedopuszczalny na podstawie art. 246 k.p.c., albowiem strony do zmiany umowy przewidziały formę aneksu pod rygorem nieważności. Wprawdzie Sąd zakreślił pełnomocnikowi strony pozwanej termin do ustosunkowania się do odpowiedzi na sprzeciw, jednakże nie oznacza to, że pełnomocnik pozwanej mógł w tym terminie zgłosić nowe wnioski dowodowe bez uzasadnienia potrzeby ich powołania. Uzasadnienie podane dopiero na rozprawie w dniu 24 stycznia 2013 r. nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż strona pozwana jest osobą prawną, której działalność nie ogranicza się tylko do roku akademickiego, lecz trwa cały rok i zmiana kanclerza uczelni nie uzasadnia ponad półrocznej zwłoki w zgromadzeniu dokumentów. Skoro faktycznie nie było dostępu do stosownych dokumentów czy wiedzy o sprawie należało to zaznaczyć już w sprzeciwie od nakazu zapłaty.

Warto też podkreślić, że postępowanie cywilne ma kontradyktoryjny charakter. Wyrazem powyższego jest przede wszystkim brzmienie art. 232 k.p.c., stanowiącego, że strony są obowiązane do wskazywania dowodów dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Ponadto norma zawarta w art. 6 k.c., zgodnie z którą ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Wskazać należy, że zasady art. 6 k.c. i 232 k.p.c., nie określają jedynie zakresu obowiązku zgłaszania dowodów przez strony, ale rozumiane muszą być przede wszystkim i w ten sposób, że strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swych twierdzeń ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, o ile ciężar dowodu co do tych okoliczności na niej spoczywał. Zaznaczyć należy, że nie jest rzeczą Sądu poszukiwanie za stronę dowodów przez nią nie wskazanych, mających na celu udowodnienie jej twierdzeń (co wyraźnie podkreślił Sąd Najwyższy w wyroku z 17.12.1996r. OSN 1997, poz.76). Zasada kontradyktoryjności w postępowaniu w sprawach gospodarczych została dodatkowo wzmocniona nowelą z dnia 24 maja 2000 r., która wprowadziła obowiązek przytoczenia wszystkich okoliczności i dowodów na ich poparcie przez powoda już w pozwie (art. 479 ¹² § 1 k.p.c.) natomiast przez pozwanego w zarzutach lub sprzeciwie od nakazu zapłaty (art. 479 ¹⁴ § 1 k.p.c.).

Zgodnie z zasadą kontradyktoryjności i ciężarem dowodu powód winien był zatem wskazać dowody na poparcie twierdzeń podniesionych w pozwie, natomiast na stronie pozwanej ciążył obowiązek przedstawienia dowodów potwierdzających okoliczności wskazane w sprzeciwie od nakazu zapłaty, w szczególności, że nie ciąży na niej obowiązek zapłaty dochodzonej kwoty. Dowodu nie wymagają jedynie – zgodnie z treścią art. 228 k.p.c. – fakty przyznane w toku postępowania przez stronę przeciwną, a zatem te, które nie zostały przez nią zaprzeczone.

W rozpatrywanej sprawie powód niewątpliwie dochodził zapłaty wynagrodzenia z umów o charakterze umów o świadczenie usług, do których na mocy odesłania z art.750 k.c. stosuje się regulacje dotyczące umowy zlecenia – art.734 k.c. i nast. Zgodnie z art. 734 § 1 k.c. przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. W żadnym zaś razie umów zawartych przez strony nie można traktować jako umów o dzieło, regulowanych przepisami art. 627 k.c. i nast. Przepis art. 627 k.c. stanowi, że przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Zasadniczo dzieło stanowić powinno konkretny, nowy przedmiot, który dopiero powstanie, wskutek działań zobowiązanego. Trudno natomiast w odniesieniu do sprzątania czy innych prac porządkowych przyjmować, że w trakcie ich wykonywania dojdzie do wytworzenia jakiegoś nowego dzieła. Dlatego też uznać należało, że umowy stron nie są umowami rezultatu a umowami starannego działania, w ramach których powód był zobowiązany do wykonywania szeregu ustalonych czynności, prowadzących jedynie do osiągnięcia zamierzonego efektu w postaci wysprzątanych pomieszczeń budynków i terenów zewnętrznych. Podkreślaną cechą zlecenia jest bowiem to, że przyjmujący zlecenie nie zobowiązuje się do osiągnięcia określonego rezultatu, a jedynie do dokładania starań w celu jego osiągnięcia i podjęcia w tym zakresie konkretnych działań. Ryzyko gospodarcze związane z rezultatem podjętych przez przyjmującego zlecenie czynności obciąża zatem dającego zlecenie. Nadto przy umowie zlecenia, obowiązek zapłaty wynagrodzenia nie jest ściśle powiązany z faktem spełnienia świadczenia. Jeżeli umowa zlecenia ma charakter odpłatny i nie postanowiono inaczej, wynagrodzenie należy się przyjmującemu zlecenie za wykonanie powierzonych mu czynności, a więc za dokonanie czynności prawnej lub za dokonanie działań potrzebnych do zrealizowania tej czynności, jeżeli jej zaistnienie nie jest w pełni zależne od przyjmującego zlecenie ( E. Gniewek (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2006, str. 1152).

Z treści art. 735 § 1 k.c. wynika, że jeżeli ani z umowy, ani z okoliczności nie wynika, że przyjmujący zlecenie zobowiązał się wykonać je bez wynagrodzenia, za wykonanie zlecenia należy się wynagrodzenie. Przepis art. 735 § 2 k.c. stanowi zaś, że jeżeli nie ma obowiązującej taryfy, a nie umówiono się o wysokość wynagrodzenia, należy się wynagrodzenie odpowiadające wykonanej pracy. Z powyższego wynika, że zlecenie może być umową albo odpłatną albo nieodpłatną. Jeśli zaś jest umową odpłatną, nic nie stoi na przeszkodzie, by strony tej umowy w sposób dowolny określiły wysokość wynagrodzenia lub też wskazały jedynie okoliczności będące podstawą jego obliczenia. Z akt niniejszej sprawy wynikało, że powód i strona pozwana w zawartych ze sobą umowach ustaliły, że za wykonane należycie usługi powodowi będzie się należało wynagrodzenie ryczałtowe. I choć forma tego wynagrodzenia występuje zasadniczo przy umowach o dzieło i w ramach tych właśnie umów jest prawnie regulowana (art. 632 k.c.), to jednak nie budzi zastrzeżeń, że także w umowie innej niż umowa o dzieło, strony mogą wybrać tę właśnie formę wynagrodzenia. Według bowiem obowiązującej na gruncie prawa cywilnego zasady swobody umów (art. 353 ¹ k.c.) strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Nie wydaje się jednak, by wynagrodzenie w formie ryczałtu, ustalone w umowie zlecenia, sprzeciwiałoby się w jakimś stopniu właściwości tej umowy, ustawie lub zasadom współżycia społecznego.

Z treści art. 632 k.c. wynika, że wynagrodzenie ryczałtowe zasadniczo nie ulega zmianie. Wyjątek stanowi jedynie sytuacja, w której już po zawarciu umowy ma miejsce zmiana stosunków, której zarówno strony, ale i inne osoby w ich sytuacji nie mogły przewidzieć, oraz wskutek owych zmian wykonanie umowy doprowadziłoby do powstania u przyjmującego zamówienie rażące straty. Należy ponadto zauważyć, że omawiany przepis nie stwarza analogicznego uprawnienia po stronie zamawiającego, a podwyższenia ryczałtu może dokonać jedynie sąd. Powyższe zatem oznacza, że wynagrodzenie w formie ryczałtu jest przede wszystkim wynagrodzeniem niezmiennym i nie ma znaczenia, że nie ziściły się założenia stron przyjęte do jego określenia.

W umowach stron ustalono, że powodowi przysługiwać będzie miesięczne wynagrodzenie ryczałtowe w kwocie: 7.050 zł netto + VAT za usługi świadczone na nieruchomościach przy ulicy (...) we W., 12.500 zł netto + VAT za usługi świadczone na nieruchomościach przy ulicy (...) we W. i 14.680 zł netto + VAT za usługi świadczone na nieruchomościach przy ulicy (...) we W.. Nadto wskazano, że na tak przyjęte kwoty wynagrodzenia składają się wyszczególnione w załącznikach nr 7 do umów miesięczne koszty zleceniobiorcy ustalone dla sprzątania budynków wewnątrz, sprzątania terenów zewnętrznych oraz pielęgnacji terenów zielonych. W tym stanie rzeczy przyjąć należało, że wskazane powyżej kwoty wynagrodzenia ryczałtowego były kwotami powodowi należnymi jako jego wynagrodzenie z tytułu realizacji zawartych umów. Z racji zaś tego, że określono je w formie ryczałtu, należały się one powodowi także niezależnie od wielkości poniesionych przez niego kosztów. Nawet bowiem gdyby koszty te różniłyby się od tych podanych w załączonych do umów załącznikach nr 7, to i tak okoliczność taka nie będzie stanowić podstaw do podwyższenia bądź obniżenia wynagrodzenia powoda. Nieuzasadnione jest zatem stanowisko strony pozwanej, która powołując się na zmianę harmonogramu prac w okresie wakacyjnym, a właściwie zmianę organizacji pracy przy wykonywaniu w tym okresie określonych prac porządkowych, domaga się od powoda obniżenia wynagrodzenia proporcjonalnie do poniesionych przez niego kosztów świadczenia usług w tym czasie. Na wysokość ustalonego ryczałtowego wynagrodzenia powoda nie ma również wpływu fakt, że w roku poprzednim powód przystał na takie obniżenie należnego mu wynagrodzenia. Tego rodzaju zachowanie powoda należało bowiem ocenić raczej jako jego jednorazowe ustępstwo wobec uczynionej w tym względzie propozycji strony pozwanej, a nie zaś jako wyraz jego akceptacji dla trwałej zmiany w tym zakresie, tym bardziej, że przedmiotowa modyfikacja rozliczenia wynagrodzenia nie posiadała ani prawnego uzasadnienia, ani też nie wynikała z umów stron. Skoro zatem strona pozwana dostrzegała potrzebę odmiennej formy wynagrodzenia (np. w okresie, kiedy to z zasady świadczenie usług przez powoda w ramach podstawowego harmonogramu nie było konieczne), to powinna była dążyć do jej wiążącej zmiany według reguł, jakie przewidywały umowy, a więc w formie pisemnego aneksu. Sąd ponadto zauważył, że nawet gdyby uznać, że wynagrodzenie powoda określone jako ryczałt powinno zostać za sporne okresy zmniejszone, a powodowi należało by się w tej sytuacji wynagrodzenie odpowiadające wykonanej przez niego pracy (art. 735 § 2 k.c.) to i tak materiał dowodowy, zebrany w sprawie, nie pozwalał Sądowi na jego obliczenie. Obowiązek udowodnienia powyższego spoczywał zaś w tym względzie na stronie pozwanej, która kwestionując ryczałtową formę wynagrodzenia powoda twierdziła, że powodowi należy się wynagrodzenie liczone według faktycznie przepracowanego czasu i faktycznie poniesionych kosztów. Tymczasem z przedstawionych dowodów w ogóle nie wynikało, jakie dokładnie koszty poniósł powód w związku z świadczeniem na rzecz strony pozwanej usług porządkowych w lipcu i sierpniu 2010 r. Załącznik nr 7 w żadnym z punktów nie precyzował jaka dokładnie ilość pracowników powoda miała wykonywać pracę na obiektach strony pozwanej, na podstawie jakich umów byli oni zatrudniani oraz za jaką stawkę godzinową wykonywali tę pracę. W załączniku tym nie było także danych dotyczących ilości oraz jakości używanych środków czystości, innych materiałów oraz sprzętu. Nadto, żaden z przedstawionych dowodów nie wskazywał kosztów pracy pracowników powoda w spornym między stronami okresie wakacyjnym w 2010 r. Informacje, że w owym czasie pracowało 3 pracowników (na każdym obiekcie po jednym), w ograniczonym czasie pracy oraz że zużyli oni mniej środków czystości, materiałów i sprzętu aniżeli w podstawowym trybie pracy jest bezsprzecznie niewystarczające do tego, by ustalić jaki faktycznie był koszt pracy powoda w tym czasie, a tym samym brak jest możliwości ustalenia, jakie by się powodowi należało wynagrodzenie, gdyby jego wysokość miała zależeć od wykonanej przez niego pracy.

Mając wszystko to na uwadze przyjąć należało, że z umów zawartych ze stroną pozwaną powodowi należało się wynagrodzenie ryczałtowe, w wysokościach jakie wskazano w tych umowach. Zauważyć ponadto należało, że dołączone do pozwu faktury VAT, na podstawie których miała nastąpić płatność tego wynagrodzenia zostały wystawione na podstawie wymaganych przez strony dokumentów, a mianowicie na podstawie protokołów odbioru prac powoda. Stwierdzić nadto należało, że wskazane w tych fakturach kwoty zostały ponad wszelką wątpliwość obliczone z uwzględnieniem kar umownych, jakie powód winien stronie powodowej zapłacić w miesiącach lipcu i sierpniu 2010 r. wskutek uznanych przez siebie reklamacji usług. Fakt naliczenia takich kar oraz ich wysokość potwierdzają bowiem wspomniane powyżej protokoły odbioru prac powoda, sporządzone w dniach 4 sierpnia 2010 r. oraz 6 września 2010 r.

Roszczenia odsetkowe od żądanej kwoty podlegały zaś zasądzeniu na podstawie art. 481 k.c., który stanowi, że jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Regulacja ta oznacza, że już samo opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego daje wierzycielowi prawo domagania się od dłużnika odsetek. Roszczenie o odsetki powstaje od chwili powstania opóźnienia. Powód w niniejszej sprawie żądał odsetek od dnia następnego po wyznaczonym w fakturze VAT terminie zapłaty należności. Ponieważ termin płatności świadczenia nie był między stronami sporny, żądanie w tym zakresie było uzasadnione, przy czym roszczenie odsetkowe zasądzono do dnia zapłaty zgodnie z regułą, że roszczenie to obejmuje okres aż do momentu, gdy dłużnik spełni świadczenie pieniężne. W identycznym zakresie zasądzeniu podlegała kwota odsetek ustawowych za podany w pozwie okres zamknięty liczony od kwoty 29.179,57 zł od dnia 21 września 2010 r. do dnia 22 lutego 2011 r. przy uwzględnieniu, że termin wymagalności roszczenia rozpoczynał się z upływem terminu płatności faktury VAT, zapłata jego zaś nastąpiła w dniu 22 lutego 2011 r.

W związku z powyższym, w oparciu o powołane przepisy oraz postanowienia umów stron, mając też na uwadze przepis art. 353 ¹ k.c. orzeczono, jak w pkt I zapadłego wyroku.

O kosztach procesu orzeczono zaś w oparciu o art. 98 k.p.c., który stanowi, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw. Mając na względzie wynik sprawy powodowi należał się od strony pozwanej zwrot kosztów procesu, na które złożyły się opłata sądowa od pozwu w kwocie 1.986 zł oraz koszty zastępstwa procesowego w kwocie 2.400 zł, ustalone godnie z § 2 i § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenie przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. nr 163, poz. 1349 ze zm.), uiszczone przez powoda opłaty skarbowe od pełnomocnictw procesowych w wysokości 34,00 zł oraz koszt uiszczonej przez powoda opłaty za odpis z rejestru uczelni niepublicznych w wysokości 60,00 zł.

ZARZĄDZENIE

1.  odnotować,

2.  odpis doręczyć pełnomocnikowi strony pozwanej,

3.  kal. 14 dni.