Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 listopada 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku – Wydział V Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 29 października 2014 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa K. T.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w Ł.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego we W.

z dnia 11 marca 2014 r. sygn. akt I C 56/13

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 4 (czwartym) w ten sposób, że zasądza od pozwanego na rzecz powoda rentę:

a)  w kwocie 864 zł (osiemset sześćdziesiąt cztery złote) płatną w okresie od 1 kwietnia 2014 r. do 30 czerwca 2015 r. do 10 dnia każdego miesiąca z góry wraz z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w jej płatności,

b)  w kwocie 87,50 zł (osiemdziesiąt siedem złotych pięćdziesiąt groszy) za lipiec 2015 r. płatną do dnia 10 lipca 2015 r. wraz z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w jej płatności, oddalając powództwo o rentę w pozostałej części;

II.  oddala apelację w pozostałym zakresie;

III.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 2.319 zł (dwa tysiące trzysta dziewiętnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Na oryginale właściwe podpisy.

Sygn. akt V ACa 514/14

UZASADNIENIE

Powód K. T. w dniu 7 marca 2013r. wniósł pozew przeciwko (...) S.A. w Ł. żądając zasądzenia następujących kwot:

1)  42.000zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wyrokowania do dnia zapłaty;

2)  15.400zł tytułem wyłożenia z góry sumy potrzebnej na zakup wózka inwalidzkiego wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

3)  12.585,60zł tytułem odszkodowania z tytułu kosztów opieki osób trzecich wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

4)  864zł tytułem renty z powodu zwiększenia potrzeb powoda, płatnej miesięcznie poczynając od dnia 1 marca 2013r. do 10 – dnia każdego miesiąca z góry wraz z ustawowymi odsetkami od comiesięcznych rat rent należnych od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

Powód wniósł ponadto o ustalenie odpowiedzialności pozwanego za skutki wypadku, którego doznał w dniu 15 marca 2010r. około godziny 8.10 przechodząc obok klatki schodowej budynku przy ul. (...)

Pozwany w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych do roszczeń dochodzonych w pozwie. Niezależnie od powyższego pozwany wskazał, iż suma gwarancyjna z polisy Spółdzielni Mieszkaniowej w A. wynosi 100.000zł, a suma dotychczas wypłaconych świadczeń wynosi 30.440,98zł.

Sąd Okręgowy we W. wyrokiem z dnia 11 marca 2014r. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 32.000zł tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od dnia 11 marca 2014r. do dnia zapłaty, kwotę 12.585,60zł z ustawowymi odsetkami od dnia 24 maja 2013r. do dnia zapłaty oraz kwotę 11.232zł tytułem renty za okres od 1 marca 2013r. do 31 marca 2014r. płatną z ustawowymi odsetkami liczonymi:

a)  od kwoty 2.592zł od dnia 24 marca 2013r. do dnia zapłaty;

b)  od kwoty 864zł od dnia 11 czerwca 2013r. do dnia zapłaty;

c)  od kwoty 864zł od dnia 11 lipca 2013r. do dnia zapłaty;

d)  od kwoty 864zł od dnia 11 sierpnia 2013r. do dnia zapłaty;

e)  od kwoty 864zł od dnia 11 września 2013r. do dnia zapłaty;

f)  od kwoty 864zł od dnia 11 października 2013r. do dnia zapłaty;

g)  od kwoty 864zł od dnia 11 listopada 2013r. do dnia zapłaty;

h)  od kwoty 864zł od dnia 11 grudnia 2013r. do dnia zapłaty;

i)  od kwoty 864zł od dnia 11 stycznia 2014r. do dnia zapłaty;

j)  od kwoty 864zł od dnia 11 lutego 2014r. do dnia zapłaty;

k)  od kwoty 864zł od dnia 11 marca 2014r. do dnia zapłaty,

Nadto Sąd Okręgowy we W. wyrokiem tym zasądził od pozwanego na rzecz powoda rentę w kwocie 864zł, płatną, poczynając od 1 kwietnia 2014r. do 10 dnia każdego miesiąca z góry z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w jej płatności, w pozostałym zakresie powództwo oddalił, zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.259zł tytułem kosztów procesu, nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego we W. kwotę 2.325,31zł tytułem nieopłaconych kosztów sądowych, od uiszczenia których powód został zwolniony.

Powyższy wyrok Sąd I instancji oparł na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych:

K. T. lat (...), zamieszkały w A. przy ul. (...) w dniu 15 marca 2010r. wyszedł z psem na spacer. W nocy padał śnieg. Chodnik po którym poruszał się K. T. nie był odśnieżony. Około godziny 8.20 na ul. (...) poślizgnął się na śliskim, nieposypanym piaskiem chodniku i upadł. Pomocy poszkodowanemu udzielili E. P. i K. F.. Osoby te zawiadomiły rodzinę K. T.. Została wezwana karetka pogotowia ratunkowego. Poszkodowany został przewieziony do szpitala w A., a następnie do T..

K. T. przebywał w Oddziale (...) (...) Szpitala Miejskiego w T. w dniach 15 - 22 marca 2010r. z rozpoznaniem złamanie (...). W szpitalu poszkodowany był zabezpieczony wyciągiem bezpośrednim za (...). W dniu 15 marca 2010r. wyraził zgodę na leczenie operacyjne, zaś po przedstawieniu ryzyka operacyjnego zgodę tę wycofał. K. T. został wypisany ze szpitala z zaleceniami stałej opieki lekarza rodzinnego, kontroli w poradni ortopedycznej w dniu 4 maja 2010r., bezwzględnego zakazu chodzenia oraz zaleceniem przyjmowania leków. K. T. w dniach 4 maja 2010r. i 24 sierpni 2010r. korzystał z porad poradni ortopedycznej. Podczas ostatniej z tych wizyt zostało wykonane zdjęcie rtg (...), zalecono chodzenie o balkoniku.

Przed wypadkiem K. T. był osobą aktywną, chodził z psem na spacery, jeździł na rowerze, chodził na grzyby. Nie korzystał z laski ani kuli. Po powrocie ze szpitala w 2010r. leżał w łóżku, nie zmieniał pozycji samodzielnie, musiał być przekręcany na boki z uwagi na (...).(...)W wyniku urazu z dnia 15 marca 2010r. poszkodowany doznał 40 % uszczerbku na zdrowiu.(...) Mechanizm poślizgnięcia się na śliskiej nawierzchni powierzchni chodnika w całości wyjaśnia skutki urazu. Stan ogólny K. T. ustabilizował się z końcem 2010r. (...). Ustąpiły wówczas dolegliwości bólowe. Po wypisaniu z oddziału (...) K. T. wymagał stałej pomocy osób trzecich (w zakresie zmian pozycji – co 2-3 h), toalety, mycia, spożywania posiłków, przygotowywania posiłków, sprzątania, zakupów) w wymiarze 5 godzin dziennie do końca 2010r. Od 2011r. poszkodowany wymaga opieki w zakresie 3 godzin dziennie w zakresie przygotowywania posiłków, sprzątania, robienia zakupów, częściowo mycia i ubierania. K. T. stale przebywa w łóżku. Koszt usługi opiekuńczej świadczonej przez opiekunkę domową na terenie A. wynosi 9,60zł za godzinę. Powód wraz z rodziną (żoną, córką i jej dzieckiem) mieszka w małym mieszkaniu w bloku na 4 piętrze, w którym brak jest ciągów komunikacyjnych umożliwiających korzystanie z wózka. Brak jest możliwości wjechania wózkiem do korytarza i łazienki. K. T. bardzo źle znosi unieruchomienie. Stał się nerwowy, agresywny słownie wobec członków rodziny.

Chodnik, na którym K. T. w dniu 15 marca 2010r. przewrócił się stanowi własność Spółdzielni Mieszkaniowej w A.. Spółdzielnia Mieszkaniowa w A. w dniu zdarzenia miała zawartą umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z (...) S.A. w Ł. potwierdzoną polisą (...). K. T. zgłosił szkodę ubezpieczycielowi w dniu 2 listopada 2010r. Decyzją z dnia 2 grudnia 2010r. (...) S.A. w Ł. przyznało zadośćuczynienie za doznany ból i cierpienie w kwocie 18.000zł K. T. zwrócił się do ubezpieczyciela o dopłatę do przyznanej kwoty zadośćuczynienia kwoty 47.000zł oraz o przyznanie odszkodowania za poniesione dotychczas koszty i straty w wysokości 45.360zł (w tym koszty opieki 45.200zł, koszty przejazdów 160zł). Decyzją z dnia 2 czerwca 2011r. ubezpieczyciel (...) S.A. w Ł. przyznało poszkodowanemu odszkodowanie tytułem zwrotu kosztów opieki w kwocie 9.600zł i tytułem zwrotu kosztów dojazdów w kwocie 160zł. Dalsze roszczenia powoda uznane zostały za niezasadne

Sąd Okręgowy wskazał, że powyższych ustaleń dokonał na podstawie zeznań świadków oraz dokumentacji znajdującej się w aktach szkody oraz dokumentacji medycznej powoda, a także na podstawie opinii biegłego. Nadto Sąd oddalił wniosek zgłoszony przez pozwanego o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków T. C. i Z. O. na okoliczność zimowego utrzymania chodnika przy ul. (...) jak zbędny dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 kpc). Sąd I instancji uznał, że powód nie przyczynił się do powstania szkody poprzez rzekomo nieostrożne zachowanie, ani zgłoszenie szkody po upływie kilku miesięcy. Odnośnie natomiast braku zgody powoda na zabieg operacyjny Sąd Okręgowy wskazał, że z opinii biegłego wynikało, iż zabieg ten mógł pogorszyć stan ogólny powoda z uwagi na jego wcześniejsze obciążenia i stanowił większe ryzyko zagrożenia życia aniżeli wykonywany u pacjenta bez obciążeń. W tych okolicznościach w ocenie Sądu I instancji nie można zarzucać powodowi, że po przedstawieniu przez lekarzy ryzyka z jakim wiązało się przeprowadzenie zabiegu operacyjnego wycofał swoją zgodę na ten zabieg.

W świetle powyższego Sąd Okręgowy uwzględnił żądania powoda odnośnie do zadośćuczynienia w kwocie 32.000zł (art. 445 § 1 w zw. z art. 444 § 1 kc), ponieważ powód doznał 40% uszczerbku na zdrowiu, utracił zdolność poruszania się, jest zdany na pomoc żony i córki.. Przed wypadkiem powód (wówczas (...) letni człowiek) poruszał się samodzielnie, schodził i wchodził po schodach na 4 piętro, na którym mieszka. Brak możliwości poruszania się i związane z tym uzależnienie od innych osób są dla powoda szczególnie dokuczliwe. (...)

Zdaniem Sądu I instancji uzasadnione okazało, że żądanie zasądzenia kwoty 12 585,60 złotych oraz żądanie zasądzenia renty. Z opinii biegłego M. S. wynika, iż powód po wypisaniu z oddziału (...) do końca 2010r. wymagał stałej pomocy osób trzecich w wymiarze 5 godzin dziennie. (...). Mając zatem to na uwadze zasadne było żądanie powoda zasądzenia kwoty 12.585,60zł tytułem zwrotu kosztów opieki za okres od 18 grudnia 2011r. do 28 lutego 2013r. ( 437 dni razy 3 godziny razy 9,60zł). Stawka za godzinę odpowiadała stawce za opiekę w wysokości 9,60zł stosowanej w miejscu zamieszkania powoda zgodnie z uchwałą nr (...) Rady Miejskiej A. z dnia 30 stycznia 2009r.

Za zasadne uznał także Sąd Okręgowy żądanie zasądzenia renty poczynając od dnia 1 marca 2013r. w kwocie 864zł miesięcznie (30 dni razy 3 godziny razy 9,60zł) stosownie do treści art. 444 § 1 i 2 kc.

Na uwzględnienie zdaniem Sądu I instancji zasługiwało żądanie odsetek od kwoty 12. 585, 60zł oraz zasądzonych kwot rent za okres od 1 marca 2013r. do 31 maja 2013r. (zliczona suma rent wynosi 2 592zł) od dnia 24 maja 2013r. a od rent od 1 czerwca 2013r. od 11 dnia każdego miesiąca. Powód żądanie w zakresie jak wyżej zgłosił po raz pierwszy w pozwie, który doręczony został pozwanemu 9 maja 2013r. W tej sytuacji w ocenie Sądu Okręgowego właściwą datą, od której należały się odsetki od kwoty 12 .585,60zł i renty w łącznej kwocie 2 .592zł był następny dzień po upływie 14 dniowego terminu na dokonanie analizy zgłoszonego żądania, tj. 24 maja 2013r., od renty zaś należnej od 1 czerwca 2013r. od 11 dnia każdego miesiąca. Żądanie zasądzenia odsetek za okres przed wskazanymi datami okazało się nieuzasadnione na podstawie art. 455 kc i art. 481 § 1 kc.

Oddaleniu na podstawie art. 189 kpc a contratio podlegało żądanie powoda w przedmiocie ustalenia odpowiedzialności pozwanego za skutki wypadku na przyszłość z uwagi na brak interesu prawnego. Nieuzasadnione okazało się żądanie zasądzenia kwoty 15.400zł na zakup wózka elektrycznego, ponieważ powód nie wykazał celowości zakupu wózka (art. 444§ 1 kc w zw. z art. 6 kc).

Zaznaczył także Sąd Okręgowy, że w chwili zamknięcia rozprawy w niniejszej sprawie suma świadczeń jednorazowych oraz suma świadczeń okresowych (renty) wymagalnych w tym dniu nie wyczerpywała sumy ubezpieczenia, a zatem nie zachodziła konieczność uwzględnienia tej okoliczności przy rozstrzyganiu o żądaniach powoda.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie przepisu art. 100 kpc w zw. z art. 108§ 1 kpc.

Od powyższego wyroku apelację wniósł pozwany zaskarżając go w części zasądzającej od pozwanego na rzecz powoda rentę i rozstrzygającej o kosztach procesu. Orzeczeniu pozwany zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 824 kc i art. 822 § 1 kc i art. 444 § 2 kc w zw. z art. 361 kc poprzez błędną rozszerzającą wykładnię pojęcia "szkody" oraz uznanie, ze pozwany ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność niezależnie od wysokości sumy ubezpieczenia (gwarancyjnej) określonej w umowie z Spółdzielnią Mieszkaniową w A. oraz niezależnie od stopnia wyczerpania sumy na dzień zamknięcia rozprawy i przy uwzględnieniu świadczeń zasądzonych zaskarżonym wyrokiem, czego skutkiem było zasądzenie renty wyrównawczej na rzecz powoda na czas nieokreślony (dożywotnio), mimo wolnej sumy gwarancyjnej w wysokości 13.047,50zł w ramach górnego limitu odpowiedzialności ubezpieczeniowej gwarancyjnej.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty skarżący wniósł o zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez zasądzenie renty do czerwca 2015r. i oddalenie powództwa o rentę w pozostałym zakresie oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu za obie instancje.

Powód w odpowiedzi na apelację pozwanego wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego jest w części zasadna.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że Sąd Apelacyjny podziela ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji, który dokonał prawidłowej oceny zebranego materiału dowodowego, bez przekroczenia granic określonych w art. 233 § 1 kpc. Ustalenia te Sąd Apelacyjny przyjął także za podstawę własnego rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy dokonał także prawidłowej oceny roszczeń powoda przez pryzmat przepisów prawa materialnego trafnie przyjmując, że zostały spełnione przesłanki uzasadniające odpowiedzialność pozwanego jako ubezpieczyciela zarówno co do zasady jak i wysokości poszczególnych roszczeń uwzględnionych w zaskarżonym wyroku, czego skarżący nie kwestionował, zaś Sąd Apelacyjny nie dopatrzył się żadnych uchybień ze strony Sądu I instancji w tym względzie.

Zgodzić się jednak należy ze skarżącym, że nietrafnie Sąd I instancji nie uwzględnił, iż odpowiedzialność pozwanego w niniejszej sprawie jest ograniczona do wysokości sumy ubezpieczenia, a jej wyczerpanie skutkuje wygaśnięciem zobowiązania ubezpieczyciela co do zapłaty odszkodowania (art.824 § 1 kc). Poza sporem w niniejszej sprawie było, że suma ubezpieczenia w przypadku rzeczonej umowy wynosiła 100.000zł. Na tę okoliczność w toku postępowania powołał się pozwany (k.74) i istniała ona w dacie zamknięcia rozprawy, w konsekwencji czego Sąd Okręgowy winien był ją uwzględnić przy ferowaniu wyroku stosownie do treści art. 316 § 1 kpc poprzez wskazanie cezury czasowej, w której roszczenia powoda wyczerpią całość sumy gwarancyjnej. Przywoływane przez Sąd I instancji stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 2 lutego 2011r., sygn. akt III CZP 128/10, dotyczyło nieco odmiennego stanu faktycznego, a mianowicie dopuszczalności wystąpienia z powództwem opozycyjnym w oparciu o zarzut - ogólnie rzecz ujmując - wyczerpania sumy gwarancyjnej w przypadku niepodniesienia tego zarzutu przez ubezpieczyciela w postępowaniu zakończonym wyrokiem, co do którego wniesione zostało powództwo opozycyjne i z tego względu nie mogło stanowić uzasadnienia dla argumentu o nieuwzględnieniu omawianej okoliczności przy rozstrzyganiu niniejszej sprawy.

Z przedstawionych przyczyn zaskarżony wyrok podlegał modyfikacji poprzez wskazanie okresu płatności renty z uwagi na sumę gwarancyjną, której wysokość po uwzględnieniu roszczeń zasądzonych zaskarżonym wyrokiem (55.817,60zł) i kwot dotychczas wypłaconych powodowi przez pozwanego pozwalała uwzględnić roszczenie o rentę w wysokości 864zł miesięcznie przez okres 15 miesięcy, to jest od 1 kwietnia 2014r. do 30 czerwca 2015r., zaś za miesiąc lipiec 2015r. w kwocie 87,50zł, co uszło uwadze skarżącego i skutkowało oddaleniem apelacji w tym zakresie. Powyższa zmiana nie ma wpływu na proporcję, a w jakiej pozwany wygrał sprawę w pierwszej instancji, gdyż w przypadku świadczeń powtarzających się, wartość przedmiotu sporu stanowi suma świadczeń za jeden rok (art. 22 k.p.c.). Z uwagi na powyższe apelacja podlegała także oddaleniu w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu.

Kierując się przedstawionymi motywami Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 kpc orzekł jak w punkcie I sentencji wyroku, zaś w pozostałym zakresie na podstawie art. 385 kpc oddalił apelację jak w punkcie II sentencji wyroku.

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Apelacyjny orzekł jak w punkcie III sentencji wyroku na podstawie art. 98 § 1 kpc w zw. z art. 108 § 1 kpc oraz na podstawie § 6 pkt 5 i § 12 ust. 1 pkt rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jednolity: Dz. U. z 2013r., poz. 490) obciążając nimi - zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania - powoda jako stronę przygrywającą postępowanie apelacyjne. Na wysokość tych kosztów złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 1.800 zł oraz opata od apelacji w kwocie 519 zł. Sąd Apelacyjny obciążył powoda całością kosztów postępowania apelacyjnego, albowiem pozwany uległ powodowi jedynie w nieznacznej części żądania.