Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 kwietnia 2013 r.

Sąd Rejonowy w Oławie VI Zamiejscowy Wydział Cywilny w Strzelinie

w składzie:

Przewodniczący SSO w SR Iwona Łabęcka

Protokolant Agata Borczuch

Ławnicy:

po rozpoznaniu dnia 15 kwietnia 2013 r.

sprawy z powództwa małoletniej A. M. reprezentowanej przez przedstawiciela ustawowego S. M.

przeciwko (...) SA w W.

o zapłatę

I.  zasądza od strony pozwanej (...) SA w W. na rzecz małoletniej powódki A. M. kwotę 18.000,- zł (osiemnaście tysięcy złotych) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 18.12.2010 r. do dnia zapłaty;

II.  w pozostałym zakresie powództwo oddala nie obciążając powódki opłatą sądową od oddalonego powództwa;

III.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powódki 1.233,- zł tytułem zwrotu kosztów postępowania;

IV.  nakazuje stronie pozwanej uiścić na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Rejonowy w Oławie) kwotę 852,- zł tytułem zwrotu kosztów sądowych.

UZASADNIENIE

Małoletnia powódka A. M. reprezentowana przez ojca S. M. wniosła o zasądzenie na swoją rzecz od strony pozwanej (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. kwoty 18.000 zł tytułem zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od tej kwoty od dnia 18.12.2010 r. do dnia zapłaty, ustalenia odpowiedzialności pozwanej za skutki wypadku z dnia 21.08.2010 r. na przyszłość oraz o zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 2.417 zł.

Na uzasadnienie swojego żądania powódka podała, że w dniu 21.08.2010 r. doszło do wypadku drogowego, w którym powódka została poszkodowana. Powódka była pasażerką samochodu, kierowanego przez S. F., który w dniu zdarzenia kierując pojazdem marki V. (...) o nr rej. (...), nie dostosował prędkości do panujących warunków na drodze w wyniku czego stracił panowanie nad kierowanym pojazdem, wypad z drogi i uderzył w drzewo. Sprawca ubezpieczony był w zakresie odpowiedzialności cywilnej u strony pozwanej. Powódka odbywała podróż na polecenie swojego wychowawcy klasy- A. P., który był osobą odpowiedzialną za jej bezpieczeństwo. W wyniku zdarzenia małoletnia powódka doznała obrażeń ciała w postaci: wieloodłamowego złamania obojczyka prawego, urazu głowy z utratą przytomności oraz niepamięcią wsteczną, wstrząśnienia mózgu, skręcenia kręgosłupa szyjnego, utraty lub uszkodzenia uzębienia oraz ogólnego potłuczenia ciała. Operacyjnie zespolona została kość obojczyka prawego oraz zalecono dalszą obserwację i leczenie lekarskie, które małoletnia kontynuuje do dnia dzisiejszego. Obecnie nadal – pomimo leczenia małoletnia powódka odczuwa ograniczenia w swobodnym poruszaniu prawą ręką, ma trudności w nauce i w zapamiętywaniu. Ponadto w wyniku zdarzenia powódka doznała urazu psychicznego, nadal odczuwa lęk przed jazdą wszelkimi pojazdami, skarży się ogólne obniżenie nastroju. Pozwana uznała swoją odpowiedzialność za skutki przedmiotowego wypadku ustalając kwotę 20.000 zł tytułem zadośćuczynienia. Wypłaciła natomiast na rzecz małoletniej powódki kwotę 10.000 zł, uznając iż przyczyniała się ona do powstania szkody w 50%. Powódka podkreśliła, iż wykonywała polecenia osoby sprawującej nad nią opiekę, z zatem obciążanie jej w 50 % za skutki przedmiotowego wypadku jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Strona pozwana (...) Spółka Akcyjna z/s w W. wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz obciążenie powódki kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu strona pozwana wskazała, iż w toku postępowania ustalono, iż przyczyną przedmiotowego wypadku, w którym uczestniczyła małoletnia powódka była utarta panowania nad pojazdem przez jego kierowcę, co doprowadziło do uderzenia w drzewo. Sprawca zdarzenia S. F. znajdował się wówczas pod wpływem alkoholu. Mając na uwadze ustalenia poczynione w toku postępowania likwidacyjnego oraz ustalony 19 % uszczerbek na zdrowiu powódki, pozwana uznała, iż kwota 20.000 zł tytułem zadośćuczynienia stanowi kwotę odpowiednią w rozumieniu art. 445 kc. Jednakże w ocenie pozwanej powódka swoim zachowaniem przyczyniła się do powstania szkody, co spowodowało umniejszenie odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanej o 50%. To przyczynienie zdaniem pozwanej polegało na tym, że małoletnia powódka zdecydowała się odbyć podróż z kierowcą, o którym wiedziała że jest nietrzeźwy, nadto w chwili zdarzenia nie miała zapiętych pasów bezpieczeństwa. Zatem w ocenie pozwanej zmniejszenie odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanej za powstałą szkodę jest w pełni uzasadnione i znajduje odzwierciedlenie w dyspozycji art. 362 kc. Gdyby powódka wykazała się chociażby w minimalnym stopniu zdrowym rozsądkiem, to nie wsiadłaby do samochodu kierowanego przez nietrzeźwego sprawcę, nie wspominając już o obowiązku zapięcia przez powódkę pasów bezpieczeństwa. Z tego też względu żądanie przez powódkę zadośćuczynienie ponad już przyznaną i wypłaconą kwotę nie znajduje obecnie uzasadnienia w przedmiotowej sprawie.

Pismem z dnia 14.02.2013 r. powódka rozszerzyła powództwo wnosząc dodatkowo o zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kwoty 950,00 zł tytułem zwrotu poniesionych kosztów leczenia wraz z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia niniejszego pisma pozwanej do dnia zapłaty, kwoty 4.072 zł na poczet przyszłych kosztów powypadkowych związanych z leczeniem powódki wraz z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia niniejszego pisma pozwanej do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kwoty 2.400 zł tytułem renty z powodu zwiększonych potrzeb powódki na skutek wypadku na okres od 1 stycznia 2013 r. do dnia 31 grudnia 2013., płatnej w kwocie 200 zł za każdy miesiąc z dołu do 1-ego kolejnego miesiąca do rąk przedstawiciela małoletniej powódki – ojca S. M. wraz z odsetkami w razie zwłoki. Na kwotę tę składają się zwiększone potrzeby powódki związane z leczeniem, koszty wizyt u lekarza specjalisty stomatologa w wysokości 150 zł oraz koszty dojazdów do palcówek medycznych i na zabiegi rehabilitacyjne w wysokości 50 zł.

Strona pozwana wniosła o oddalenie powyższych roszczeń zarzucając, iż powódka dochodzi każdego z tych roszczeń na podstawie tych samych okoliczności. Ponadto powódka nie udowodniła, że leczenie stomatologiczne jest jej potrzebne albowiem jak wynika z opinii biegłego sądowego z zakresu stomatologii po przeprowadzeniu leczenia kanałowego uszkodzone zęby powódki zostały prawidłowo odbudowane. Nadto strona pozwana wskazała na brak uzasadnienia dla obciążania jej kosztami zabiegów usprawniających powódki skoro mogą być one finansowane ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 20 sierpnia 2010 r. 14-letnia wówczas powódka za zgodą rodziców wraz z koleżanką i kolegą ze szkoły oraz 11- letnią siostrą pod opieką wychowawcy – A. P. uczestniczyła w wycieczce górskiej w okolicach B.. Była to już kolejna wycieczka górska zorganizowana przez tego wychowawcę. W późnych godzinach wieczornych w pobliżu schroniska, uczestnicy wycieczki rozpalili ognisko. Po jakimś czasie do grupy dołączył znajomy S. F., który przyjechał własnym samochodem. Samochód pozostawił na parkingu w znacznej odległości od schroniska. S. F. wraz z A. P. spożywali przy ognisku alkohol. Powódka i jej koleżanka wypiły po jednym piwie. Po około dwóch godzinach S. F. postanowił wracać do domu. Powódka, jej koleżanka oraz A. P. odprowadzili S. F. do samochodu. Była już noc. Od ogniska do parkingu zejście prowadziło przez las. Po przybyciu na miejsce, małoletnia powódka na polecenie A. P. wsiadła do samochodu zajmując miejsce pasażera z tyłu za kierowcą, zapięła pasy. Do samochodu wsiadł również wychowawca i koleżanka powódki. S. F. był już nietrzeźwy. Małoletnia powódka miała przy sobie telefon komórkowy.

Dowody:

- przesłuchanie powódki mał. A. M. – k. 258-259v

- zeznania świadka S. M. k. 276-277

W miejscowości L.- T., około godzony 1.00 w nocy w dniu 21 sierpnia 2010 r. doszło do wypadku drogowego z udziałem małoletniej powódki A. M. i pozostałych uczestników. Sprawcą przedmiotowego zdarzenia był S. F., kierujący pojazdem marki V. (...) o nr rej. (...), który nie dostosował prędkości do panujących warunków na drodze w wyniku czego stracił panowanie nad kierowanym pojazdem, wypad z drogi i uderzył w drzewo. W chwili zdarzenia sprawca znajdował się w stanie nietrzeźwości. Sprawca ubezpieczony był w zakresie odpowiedzialności cywilnej u strony pozwanej.

Dowód:

- akta szkody nr 809778

Bezpośrednio po zdarzeniu uczestnicy zdarzenia za wyjątkiem kierującego opuścili samochód i ukryli się w pobliskim lesie, gdzie przy niskiej temperaturze otoczenia 8 stopni, spędzili klika godzin. Była około 3-4 nad ranem.

Dowody:

- przesłuchanie powódki mał. A. M. – k. 258-259v

Następnego dnia nad ranem tj. ok. 5.00 policja znalazła rozbity pojazd wraz z kierowcą i o powyższym poinformowała rodziców małoletniej powódki. Następnie policjanci udali się w poszukiwaniu pozostałych uczestników zdarzenia.

Dowody:

- zeznania świadka S. M. – k. 276-277

Po odnalezieniu małoletniej powódki w miejscowości L., została ona przewieziona przez Pogotowie (...) do Specjalistycznego Oddziału Ratunkowego w P., Oddział Ratunkowy, gdzie została poddana specjalistycznym badaniom lekarskim, które wykazały, iż w wyniku wypadku doznała ona obrażeń ciała w postaci: powierzchownego urazu powłok głowy, wstrząśnienia mózgu oraz skręcenia kręgosłupa szyjnego i złamania obojczyka prawego. Po wykonaniu badań diagnostycznych (TK głowy i RTG barku i ramienia), konsultacji neurologicznej i założeniu opatrunku gipsowego typu Desaulta powódka została przekazana na Oddział Chirurgii Ogólnej i Naczyniowej (...) w P. celem dalszego leczenia, gdzie przebywała w okresie od 21 sierpnia 2010 r. do dnia 24 sierpnia 2010 r. Następnie powódkę zakwalifikowano do leczenia operacyjnego złamania obojczyka, w wyniku czego w dniu 24 sierpnia 2010 r. została przekazana na Oddział Urazowo - Ortopedyczny. Przeprowadzone badanie kontrolne RTG obojczyka prawego wykazało prawidłowe ustawienie odłamów. Odstąpiono od leczenia operacyjnego. W dniu 25 sierpnia 2010 r. powódka została wypisana do domu z zaleceniami utrzymania unieruchomienia gipsowego w stałości i czystości oraz kontroli radiologicznej. Na skutek wypadku uszkodzeniu uległa również powierzchnia zębów powódki siekaczy i kłów -11,12,21,22,33,32,31,43.

Dowód:

- karta informacyjna z leczenia szpitalnego z dnia 21.08.2010 r., Oddział Ratunkowy- k. 17-17v

- karta informacyjna leczenia szpitalnego z dnia 24.08.2010 r., Oddział Chirurgii – k. 18,

- karta informacyjna leczenia szpitalnego z dnia 25.08.2010 r., Oddział Chirurgii Urazowo- Ortopedycznej – k. 19

- historia choroby – k. 20-21v

Po wypadku powódka odczuwała silne bóle głowy, kręgosłupa szyjnego oraz dolegliwości bólowe obojczyka i okolicy stawu ramienia prawego. Przez miesiąc czasu powódka miała założony gips na obojczyku. Po opuszczeniu szpitala powódka przez cały czas kontynuowała leczenie. Pozostawała pod opieką lekarską, zwłaszcza w zakresie ortopedii – traumatologii, psychiatrii i stomatologii. W dniu 20 grudnia 2011 r. powódka wykonała leczenie kanałowe zębów wraz z rekonstrukcją brzegów siekaczy nr 31,32, koszty leczenia w wysokości 950 zł pokryła z własnych środków. Korzystała również zabiegów rehabilitacyjnych i gimnastyki indywidualnej. Po wypadku powódka nie chciała uczęszczać do szkoły. Pogorszyły się jej stosunki z rówieśnikami. Oskarżano ją o to, że przez nią lubiany przez młodzież nauczyciel – A. P. został wydalony ze szkoły. Wypadek spowodował uraz psychiczny u powódki. Małoletnia po zdarzeniu często płakała, była smutna, nie chciała z nikim rozmawiać. Z powodu stanów lękowych spała z mamą.

Dowód:

- zaświadczenie z dnia 30.09.2010 r. – k. 22,

- zaświadczenie z dnia 14.12.2010 - k. 23,

- zaświadczenie z dnia 04.10.2010 r. – k. 24,

- zaświadczenie z dnia 15.09.2010 r. – k. 25

- zaświadczenie z dnia 21.12.2010 r. – k. 25v

- opinia biegłych H. A. oraz M. J. z dnia 02.01.2012 r. – k. 71-73

- rachunek z dnia 20.12.2011 r. – k. 192,

- zeznania świadka S. M. k. 276-277

- przesłuchanie powódki mał. A. M. – k. 258-259v

W obecnym stanie zdrowia skutkami przebytego wypadku jest: stan po urazie czaszkowo – mózgowym z zespołem bólowym typu cerebrastenii pourazowej, pourazowe mechaniczne uszkodzenie zębów (siekaczy i kłów), stan po urazie odcinka szyjnego kręgosłupa z cervicalgią pourazową, stan po wieloodłamowym złamaniu obojczyka prawego, stan po urazie uda lewego z krwiakiem śródmięśniowym. Na tej podstawie biegli sądowi z zakresu neurochirurgii H. A. (2) i z zakresu traumatologii – ortopedii M. J. (2) ustalili 20 % uszczerbek na zdrowiu powódki, w tym trwały uszczerbek na zdrowiu w wysokości 8 %. Rokowania co do możliwości całkowitego wyleczenia powódki, możliwości uprawiania przez nią sportu, korzystania z innych rozrywek, a także pełnienia funkcji społecznych i rodzinnych są dobre. Powódka będzie wymagała kontynuacji leczenia rehabilitacyjnego oraz systematycznej kontroli ortopedycznej, neurologicznej i stomatologicznej.

Dowody:

- opinia sporządzona przez biegłych sądowych H. A. (2) oraz M. J. (2) z dnia 02.01.2012 r. – k. 71-73

Skutkiem przebytego wypadku w sferze psychicznej u powódki są zaburzenia adaptacyjne w postaci: lęku przed jazdą samochodem, zaburzeń snu, powracających myśli związanych z wypadkiem, rozważań o wypadku, subiektywnego poczucia osłabienia pamięci i koncentracji uwagi. Przebyty wypadek spowodował również zaburzenia emocjonalne: rozdrażnienie, wzruszanie się, płaczliwość, zmartwienie, poczucie krzywdy, okresowo przygnębienie, poczucie niepewności przyszłości, samooskarżanie się. U powódki stwierdzona została niedojrzała osobowość w okresie adolescencji. Cechami osobowości niedojrzałej są m.in. zależność od innych osób, zwłaszcza ważnych emocjonalnie, trudności w pokonywaniu przeszkód rozwiązywaniu problemów.

Zaburzenia adaptacyjne, będącej następstwem urazów i wypadków, w których nie doszło do trwałych uszkodzeń OUN; utrwalone nerwice związane z urazem czaszkowo- mózgowym skutkują u powódki 5 % długotrwałym uszczerbkiem na zdrowiu.

Powódka wymaga oddziaływań psychoterapeutycznych – wspomagających, które mogą być prowadzone przez psychiatrę lub psychoterapeutę. Istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że prowadzona psychoterapia, ewentualnie wspomagana farmakoterapia doprowadzi do całkowitego ustąpienia objawów.

Dowód:

- opinia biegłego sądowego z zakresu psychiatrii J. B. z dnia 05.04.2012 r. – k. 179- 184

- opinia uzupełniająca biegłego sądowego z zakresu psychiatrii J. B. z dnia 10.11.2012 r. – k. 169

Bezpośrednią konsekwencją przebytego wypadku w zakresie uzębienia powódki było: uszkodzenie zębów 11,12,21, 22,33,32,31,43 w różnym stopniu. Było to natychmiastowe wyłamanie w zakresie brzegów siecznych ww. zębów, ale także jako powikłanie pourazowe późne- utrata żywotności miazgi zębów 32 i 31, która była wskazaniem do przeprowadzenia leczenia kanałowego. Po wykonaniu leczenia kanałowego zęby zostały prawidłowo odbudowane przy użyciu wkładów koronowo- korzeniowych na bazie włókien szklanych. Ww. zębach wykonano rekonstrukcję utraconych tkanek materiałem kompozytowym.

Na tej podstawie biegły sądowy z zakresu stomatologii zachowawczej – P. K. ustalił trwały uszczerbek na zdrowiu powódki na poziomie 1 %.

Nie można jednoznacznie określić czasu po jakim należy się spodziewać ściemnienia zębów powódki ( tj. zębów 32, 31 ), nie ma także pewności co do stopnia tych przebarwień w przyszłości. Jeśli różnica kolorystyczna stanie się na tyle znaczna i ewidentnie zauważalna będą wtedy istniały wskazania do korekty koloru danego zęba przez wykonanie licówki ceramicznej bądź korony ceramicznej. Zakres obrażeń stwierdzonych u powódki nie może wskazywać na nie zapięcie pasów bezpieczeństwa.

Dowód:

- opinia biegłego sądowego z zakresu stomatologii zachowawczej sporządzona przez dr n. med. P. K. z dnia 04.12.2012 r. – k. 173- 175

- uzupełniająca opinia biegłego sądowego z zakresu stomatologii zachowawczej sporządzona przez dr n. med. P. K. z dnia 30.12.2012 r. – k. 219

W dniu 17.11.2010 r. powódka dokonała zgłoszenia szkody stronie pozwanej. W odpowiedzi strona pozwana w wyniku przeprowadzonego postępowania likwidacyjnego przyznała na rzecz powódki tytułem zadośćuczynienia kwotę 20.000 zł, którą pomniejszyła w 50 % za przyczynienie się powódki do powstania szkody, ostatecznie wypłacając na rzecz powódki z tego tytułu kwotę 10.000 zł. Nadto wypłaciła kwotę 420 zł z tytułu kosztów opieki oraz kwotę 165,60 zł z tytułu kosztów dojazdu.

Dowody:

- akta szkody nr 809778

Przed wypadkiem małoletnia powódka A. M. była zdrową, aktywną, cieszącą się życiem 14-letnią dziewczynką. Miała dużo znajomych, spędzała z nimi czas. Uczęszczała na kółko turystyczne, w ramach którego często wyjeżdżała na wycieczki górskie, podczas których zdobywała kolejne sprawności.

Obecnie powódka ma 17 lat. Mieszka wraz z rodzicami i małoletnią siostrą w miejscowości L.. Wypadek komunikacyjny z jej udziałem skutkuje do chwili obecnej bólami głowy, dolegliwościami bólowymi kręgosłupa szyjnego z ograniczeniem ruchomości biernej i czynnej, dolegliwościami bólowymi klatki piersiowej, szczególnie w rzucie mostka oraz dolegliwościami bólowymi obojczyka i okolicy stawu ramiennego prawego. Bóle te nasilają się głównie podczas zajęć wychowania fizycznego. Powódka nie może wykonywać wszystkich ćwiczeń np. fikołków.

Powódka cierpi również na nadwrażliwość zębów, reaguje na zmiany temperatury. Do tej pory nadal pomimo leczenia odczuwa ograniczenia w swobodnym poruszaniu prawą ręką. Nie może nosić torby na tym ramieniu. Na lewym udzie ma krwiaka w wielkości połówki jabłka. Z tego powodu nie nosi krótszych ubrań, chodzi w spodniach. Od czasu wypadku powódka stała się nerwowa, drażliwa, ma trudności w zapamiętywaniu i w nauce. Cierpi na bezsenność, często budzi się w nocy. Nękają ją koszmary związane z wypadkiem. Odczuwa lęk przed jazdą samochodem, swobodnie czuje się tylko jak prowadzi ojciec. Przestała chodzić na wycieczki górskie. W dalszym ciągu kontynuuje leczenie w poradni psychiatrycznej i stomatologicznej. Korzysta z masaży i ćwiczeń usprawniających. Zażywa leki przeciwbólowe i nasenne.

Dowód:

- zeznania świadka S. M. k. 276-277

- przesłuchanie powódki mał. A. M. – k. 258-259v

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd zważył co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie jedynie w części, tj. w zakresie zadośćuczynienia.

Nie ulega wątpliwości, iż pozwana (...) S.A. z/s w W. odpowiada w zakresie odpowiedzialności OC sprawcy wypadku ( art. 822 § 1 k.c. ). Pozwany zresztą nie kwestionował podstawy swej odpowiedzialności w toku niniejszego postępowania, a jedynie twierdził, iż wypłata powódce kwoty tytułem zadośćuczynienia ponad kwotę przyznaną nie znajduje uzasadnienia w gromadzonym w sprawie materiale dowodowym.

Zgodnie z treścią art. 445 § 1 k.c. oraz 444 k.c. Sąd uprawniony jest do przyznania poszkodowanemu w sytuacji, w której doszło do uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę (zadośćuczynienie).

Przy określaniu wysokości zadośćuczynienia, kierując się stanowiskiem Sądu Najwyższego należy uwzględnić wszystkie elementy krzywdy łącznie z tymi, które mogą ujawnić się w przyszłości. Przy jego ustalaniu powinno się brać pod uwagę takie elementy jak : nasilenie cierpień, długotrwałość choroby, leczenia, rehabilitacji (bolesność zabiegów, dokonywanie operacji, leczenie sanatoryjne ), rozmiar kalectwa, trwałość następstw zdarzenia, konsekwencje uszczerbku na zdrowiu w życiu prywatnym i społecznym (wyrok Sądu najwyższego z dnia 10.06.1999 r. sygn. akt II UKN 681/98 ); cierpienia fizyczne i psychiczne, aktualne warunki i przeciętną stopę życiową społeczeństwa, która związana jest z miejscem zamieszkania, zamożnością społeczeństwa, przemiany gospodarcze w danym kraju – standard życia ( wyrok Sądu najwyższego z dnia 18.01. 1984 r., sygn. akt I CR 407/83, z dnia 22.04.1985 r., sygn. akt II CR 94/95 0, poczucie bezradności życiowej, jego widoki i możliwości w przyszłości ( niemożność wykonywania pracy, korzystania z rozrywek ( wyrok Sądu najwyższego z dnia 18.12. 1975 r., sygn. akt I CR 862/75, ), sytuacja życiowa ofiary wypadku przed jego zaistnieniem i po jego zaistnieniu ( wyrok Sądu najwyższego z dnia 18.09.1977 r., sygn. akt II PR 257/70 ), wiek i płeć poszkodowanego, wyłączenie poszkodowanego z normalnego życia ( wyrok Sądu najwyższego z dnia 22.08.1977 r., sygn. akt II CR 266/77, z dnia 9.03.1973 r., sygn. akt I CR 55/73). Rolą zadośćuczynienia jest bowiem złagodzenie doznanej niewymiernej krzywdy poprzez wypłacenie nie nadmiernej lecz odpowiedniej sumy, w stosunku do doznanej krzywdy. Ustalenie jej wysokości powinno być jak wielokrotnie wskazywał Sąd Najwyższy dokonane w ramach rozsądnych granic, odpowiadających aktualnym warunkom i sytuacji majątkowej społeczeństwa przy uwzględnieniu, iż wysokość zadośćuczynienia musi przedstawiać ekonomicznie odczuwalną wartość.

Należy także wskazać, że z kryteriów określających „odpowiedniość” zadośćuczynienia jest jego kompensacyjny charakter ( wyrok Sądu najwyższego z dnia 28.09.2001 r., sygn. akt III CKN 427/00), musi więc ono przestawiać ekonomicznie odczuwalną wartość przy utrzymaniu go jednak w rozsądnych granicach.

Ustalając wysokość zadośćuczynienia w niniejszej sprawie Sąd uznał, iż rozmiar krzywdy, jaką doznała powódka jest znaczny, a to głównie z uwagi na jej młody wiek. Dzieci bowiem słabiej radzą sobie z cierpieniem fizycznym, psychicznym oraz koniecznością poddania się licznym zabiegom. W niniejszej sprawie nie było wątpliwości, iż małoletnia powódka doznała dotkliwych cierpień zarówno fizycznych jak i psychicznych, co przede wszystkim potwierdzone jest diagnozą biegłych lekarzy sądowych o 26-procentowym uszczerbku na zdrowiu. Istotny jest również pobyt w szpitalu, który małoletnia zniosła bardzo źle, unieruchomienie przez okres jednego miesiąca, leczenie stomatologiczne, rehabilitacja oraz częściowe problemy ze sprawnością i dolegliwościami bólowymi obojczyka i okolicy stawu ramiennego prawego oraz ręki. Ponadto powódka na skutek uszkodzonej powierzchni zębów cierpi na ich nadwrażliwość, a uszkodzone szkliwo reaguje na zmiany temperatury. Od czasu wypadku powódka stała się nerwowa, drażliwa, ma trudności w zapamiętywaniu i w nauce. Często płacze. Cierpi na bezsenność, często budzi się w nocy, zdarza się że śpi z mamą. Nękają ją koszmary związane z wypadkiem. Odczuwa lęk przed jazdą samochodem, swobodnie czuje się tylko kiedy prowadzi ojciec. Przestała chodzić na wycieczki górskie, które wcześniej były jej pasją i podczas których zdobywała różne sprawności. Podkreślić należy, że zadośćuczynienie w pierwszej kolejności ma prowadzić do kompensaty cierpień fizycznych i moralnych związanych z samym wypadkiem i procesem leczenia oraz rehabilitacji. Są to okoliczności, których już odwrócić się nie da, a które nadal pozostają w psychice małoletniej.

Biorąc pod uwagę te konkretne okoliczności niniejszej sprawy oraz ustalony przez biegłych sądowych z zakresu neurochirurgii H. A. (2), z zakresu chirurgii - ortopedii M. J. (2), z zakresu stomatologii P. K. oraz z zakresu psychiatrii J. B. łączny 26 % uszczerbek na zdrowiu, w tym 8 % trwały uszczerbek, Sąd doszedł do przekonania, że wypłacona dotychczas przez stronę pozwaną tytułem zadośćuczynienia kwota 10.000 zł nie rekompensuje w pełni krzywd doznanych przez małoletnią powódkę w związku z przedmiotowym wypadkiem. Zdaniem Sądu opinie biegłych sądowych są rzetelne oraz wyczerpujące i nie zostały skutecznie podważone przez żadną ze stron. Sąd nie podzielił zastrzeżeń powódki do opinii biegłego sądowego z zakresu psychiatrii J. B. kwestionujących ustalony stopień uszczerbku na zdrowiu powódki. Biegła w opinii uzupełniającej szczegółowo odniosła się do tych zarzutów oraz wyjaśniła, iż dolegliwości występujące u powódki na skutek przebytego wypadku nie dezorganizują głęboko funkcjonowania powódki i nie wyłączyły jej aktywności typowej dla jej wieku. Reasumując zdaniem Sądu , kwota 44.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w związku z wypadkiem drogowym z dnia 21 sierpnia 2010 roku stanowi sumę odpowiednią w rozumieniu art. 445 § 1 k. c.

Zmniejszenie obowiązku naprawienia szkody na podstawie art. 362 k.c. może mieć miejsce tylko w razie pozytywnego ustalenia, że poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody. W niniejszej sprawie przyczynienie się małoletniej powódki do zaistniałego wypadku drogowego jest niewątpliwie. Jak wynika z poczynionych ustaleń faktycznych, małoletnia powódka miała świadomość grożącego jej niebezpieczeństwa, wiedziała, że kierowca samochodu jest nietrzeźwy. Natomiast dla oceny stopnia przyczynienia się małoletniej powódki do powstania szkody rozstrzygające znaczenie mają okoliczności, w jakich doszło do zdarzenia, poza tym wiek i doświadczenie osób uczestniczących w zdarzeniu oraz ciążące na nich obowiązki., a także niedojrzała osobowość małoletniej powódki. Trudno jest uznać za równorzędne zachowanie dorosłego mężczyzny prowadzącego samochód a także zachowanie opiekuna grupy nalegającego aby małoletnia wsiadła do samochodu i zachowanie się czternastoletniej w chwili wypadku powódki, nawet przy założeniu, że mogła skorzystać z telefonu komórkowego i zadzwonić po ojca. Należy też pamiętać, że do zdarzenia doszło w nocy, w znacznej odległości od domu małoletniej powódki. Przyjęcie, tak jak uczyniła strona pozwana, że przyczynienie wynosi 50 % wskazywałoby na równorzędne "sprawstwo" obu stron w odniesieniu do tego wypadku. Tak jednak nie było, gdyż to przede wszystkim na kierowcy ciążył szczególny obowiązek przestrzegania zasad ruchu drogowego, zaś na wychowawcy dbanie o bezpieczeństwo dzieci. Porównanie wskazanych okoliczności prowadzi do wniosku, że przyjęty przez stronę pozwaną stopień przyczynienia jest rażąco nadmierny. W ocenie Sądu, w ustalonych okolicznościach sprawy nie powinien on przekraczać 35 %.

Brak jest natomiast podstaw do przyjęcie, iż powódka również poprzez brak zapiętych pasów bezpieczeństwa przyczyniła się do powstania szkody. Z niekwestionowanej przez strony opinię uzupełniającej z dnia 23 stycznia 2013 r. sporządzonej przez biegłego sądowego z zakresu stomatologii zachowawczej i endodoncji P. K. wynika, iż zakres obrażeń stwierdzonych u powódki nie może wskazywać na niezapięcie przez nią pasów bezpieczeństwa, co potwierdziłoby zeznania powódki i świadczy o tym, iż powódka w chwili zderzenia była zapięta pasami.

Powódka wniosła o odszkodowanie w łącznej kwocie 7422 zł., przy czym na powyższą sumę składa się kwota 950 zł poniesiona przez powódkę na koszty leczenia kanałowego wraz z odbudową zębów 32 i 31, kwota 4.072 zł na poczet przyszłych kosztów na powypadkowe leczenie powódki, w tym kwota 3000 zł na wykonanie dwóch koron porcelanowych na podbudowie cyrkoniowej oraz kwota 1072 zł do przeprowadzenia niezbędnych zabiegów rehabilitacyjnych, a także kwota 2.400 zł tytułem renty z powodu zwiększonych potrzeb powódki za okres od 1 stycznia 2013 r. do dnia 31 grudnia 2013., płatnej w kwocie 200 zł za każdy miesiąc, na które składają się z kolei koszty wizyt u lekarza stomatologa w kwocie 150 zł miesięcznie oraz koszty dojazdów na wizyty u stomatologa i na zabiegi rehabilitacyjne w kwocie 50 zł miesięcznie ( k.210 ).

Zgodnie z przepisem art. 444 § 1 k.c. w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty, a na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia. Odszkodowanie z art. 444 § 1 k.c. obejmuje wszelkie koszty wynikłe z uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, stanowi sposób naprawienia szkód majątkowych (np. poniesionych przez poszkodowanego kosztów leczenia, rehabilitacji, zakupu sprzętu rehabilitacyjnego, dostosowania mieszkania do potrzeb osoby niepełnosprawnej, wydatków związanych z różnymi rodzajami terapii, w tym terapii psychologicznej, wyjazdami sanatoryjnymi, zakupem lekarstw itd. ). Z przepisu art. 444 § 1 k.c. wynika, że obowiązek zwrotu dotyczy wydatków rzeczywiście poniesionych i nie wystarczy wykazanie, że były one obiektywnie potrzebne. Nadto orzecznictwo przyjmuje, że należy się tylko zwrot wydatków celowych. Wreszcie, zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć sumę potrzebną na koszty leczenia, gdy żąda tego poszkodowany, choćby tych kosztów jeszcze nie poniósł.

Odnośnie wydatków rzeczywiście poniesionych i jednocześnie celowych powódka przedstawiła fakturę z dnia 20 grudnia 2011 r. potwierdzającą wydatki w zakresie leczenia kanałowego wraz z odbudową zębów 32 i 31 przeprowadzonego w gabinecie prywatnym na kwotę 950 zł. Zdaniem Sądu brak jest jednak uzasadnienia dla obciążenia strony pozwanej tymi kosztami skoro powódka nie wykazała, że nie mogły być one zrefundowane ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia. Odnośnie kwoty 4.072 zł stanowiącej zaliczkę na koszty leczenia powódki (art. 444 § 1 zd. 2 k.c.). to podnieść należy, że powódka nie wykazała, że są to w chwili obecnej wydatki obiektywnie potrzebne i celowe, w szczególności dotyczy to kwoty 3000 zł na wykonanie dwóch koron porcelanowych na podbudowie cyrkonowej. Przede wszystkim biegły sądowy w zakresie stomatologii zachowawczej i endodoncjii dr n. med. P. K. w opinii uzupełniającej z dnia 30 grudnia 2012 r. wyjaśnił, iż nie można jednoznacznie określić czasu po jakim należy się spodziewać ściemnienia zębów powódki ( tj. zębów 32, 31 ), nie ma także pewności co do stopnia tych przebarwień w przyszłości. Jeśli różnica kolorystyczna stanie się na tyle znaczna i ewidentnie zauważalna będą wtedy istniały wskazania do korekty koloru danego zęba przez wykonanie licówki ceramicznej bądź korony ceramicznej. Odnosząc się natomiast do roszczenia powódki o zasądzenie kwoty 1072 zł tytułem kosztów niezbędnych do przeprowadzenia serii zabiegów rehabilitacyjnych, to wskazać należy, że wprawdzie z opinii biegłych sądowych dnia 15 grudnia 2011 r. dr n. med. chirurga-ortopedy M. J. (2) oraz dr n. med. Neurochirurga H. A. (2) wynika, iż powódka wymaga kontynuacji leczenia rehabilitacyjnego, to zauważyć należy, iż nie wystarczy wykazanie, że jest ono obiektywnie potrzebne. Powódka winna była wykazać, jakim zabiegom i jak często będzie poddawana, czy zabiegi będą wykonywane codziennie, czy od czasu do czasu i jakie są koszty rehabilitacji, oraz czy NFZ je zrefunduje w całości, czy tez tylko w części. Tych okoliczności powódka nie wykazała.

Zgodnie z przepisem art. 444 § 2 k.c. renta należy się poszkodowanemu m.in. z tytułu zwiększonych potrzeb, polegających na zapewnieniu opieki, pokryciu kosztów przejazdu, stałych kosztów leczenia, lepszego odżywiania itp. Należy się ona bez względu na to, czy rzeczywiście poszkodowany ponosi wydatki na wspomniane cele, ponieważ wystarczy ustalenie tych potrzeb jako następstwo czynu niedozwolonego. Dlatego też nie można uzależniać zasądzenia renty od wykazania, że poszkodowany te potrzeby faktycznie zaspokaja i ponosi związane z tym wydatki (wyrok SN z 11 marca 1976 roku, OSNCP 1977 nr 1 z glosą J. Rezlera opublikowaną w NP 1978 rok nr 6 s. 964).

Do przyznania na podstawie art. 444 § 2 k.c. renty z tytułu zwiększenia potrzeb wymagane jest jednak wskazanie i udowodnienie zwiększonych potrzeb.

Podstawę żądania na rzecz powódki renty w kwocie 2400 zł stanowi - według twierdzeń zawartych w piśmie procesowym z dnia 9 stycznia 2013 r. - zwiększenie potrzeb powódki wyrażających się w przyszłych powtarzających się stałych wydatkach obejmujących koszty wizyt u lekarza stomatologa w kwocie 150 zł miesięcznie oraz koszty dojazdów na wizyty u stomatologa i na zabiegi rehabilitacyjne w kwocie 50 zł miesięcznie. W ocenie Sądu co miesięczne wizyty u lekarza stomatologa i co miesięczne zabiegi rehabilitacyjne w okresie o stycznia do grudnia 2013 r. to wielkości nadmierne, jeżeli się zważy, że żaden z biegłych sądowych nie potwierdził konieczności stosowania tak częstych zabiegów rehabilitacyjnych, natomiast jak wynika z opinii biegłego sądowego w zakresie stomatologii zachowawczej i endodoncjii dr n. med. P. K. po przeprowadzeniu leczenia kanałowego uszkodzone żeby powódki zostały prawidłowo odbudowane. Co do pozostałych zębów wykazują one zdaniem biegłego reakcje prawidłową i nie jest konieczne ich leczenie w najbliższym czasie, choć nie jest wykluczona w przyszłości konieczność przeprowadzenia leczenia kanałowego. Powódka nie wskazała zatem i nie udowodniła zwiększonych potrzeb, nie wskazała też w jakim zakresie koszty nie mogą być zrefundowane ze środków NFZ.

Nieuzasadnione jest również zdaniem Sądu żądanie pozwu dotyczące ustalenia na przyszłość odpowiedzialności strony pozwanej za skutki wypadku. Zgodnie z ukształtowanym orzecznictwie sądowym poglądem żądanie ustalenia na przyszłość odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń za następstwa wypadku komunikacyjnego uzasadnione jest wtedy, gdy wymaga tego interes poszkodowanego. (por. uchwałę powiększonego składu (...) z dnia 17.04.1970 r. w sprawie III CZP 34/69 – OSNCP 1970 poz. 217). Powództwo ustalające opiera się bowiem na treści art. 189 kpc . Gdy żądanie o ustalenie zgłoszone jest obok żądania o zadośćuczynienie lub odszkodowanie, jego uwzględnienie dopuszczalne jest wówczas, jeżeli z materiału dowodowego sprawy, a przede wszystkim z opinii biegłego wynika, że istnieje prawdopodobieństwo pogorszenia się stanu zdrowia poszkodowanego. W niniejszej sprawie przesłanki takie nie występują, a z opinii biegłych z zakresu neurochirurgii oraz chirurga – traumatologa - ortopedy wynika jedynie, iż w przyszłości powódka będzie wymagała kontynuacji leczenia rehabilitacyjnego oraz systematycznej kontroli ortopedycznej, neurologicznej i stomatologicznej, natomiast rokowania co do całkowitego wyleczenia powódki są dobre. Również z opinii biegłej sądowej J. B. wynika iż istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że prowadzona psychoterapia, ewentualnie wspomagana farmakoterapia doprowadzi do całkowitego ustąpienia objawów występujących u powódki.

Biorąc pod uwagę powyższe, a także wypłaconą już powódce kwotę oraz fakt, iż Sąd jest związany żądaniem pozwu orzeczono jak w pkt I wyroku. Odsetki za opóźnienie przyznano od dnia 18.12.2010 r. r., gdyż w tym dniu w świetle art. 817 § 1 k.c. i art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2003 r., nr 124, poz. 1152 z późn. zm.) strona pozwana pozostawała w opóźnieniu. Strona pozwana potwierdziła bowiem przyjęcie zgłoszenia szkody w dniu 17.11.2010 r.

Orzeczenie o kosztach procesu Sąd wydał na podstawie przepisu art. 100 k.p.c stosując zasadę stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu. Zasądzona na rzecz powódki kwota stanowiła 60 % wartości przedmiotu sporu. Koszty procesu w sprawie wyniosły łącznie 7207,00 zł. Na koszty te składają się : koszty opinii biegłych sądowych w wysokości 2.373 zł oraz koszty zastępstwa procesowego w wysokości 4.834,00 - łącznie 7.207,00 zł. Ponieważ powódka wygrała sprawę w 60 %, należało zasądzić na jej rzecz od strony pozwanej kwotę 1.233 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania. Na podstawie art. 113 ust. 4 u.k.s.c. Sąd odstąpił od obciążania powódki kosztami sądowymi od oddalonego powództwa, na podstawie art. 113 ust. u.k.s.c. obciążył kosztami sądowymi stronę pozwaną w zakresie, w jakim strona pozwana przegrała sprawę.

Biorąc z powyższe pod uwagę Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.