Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Kraków, 22 stycznia 2015r.

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydz. IX Gospodarczy w składzie:

sędzia SO Dariusz Pawłyszcze

protokólant st. sekr. sąd. Aleksander Powroźnik

po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym w Krakowie 22 stycznia 2015r. sprawy z powództwa syndyka masy upadłości (...) S.A. w K. przeciwko (...) Sp. z o.o. w K. o uznanie za bezskuteczną wobec powoda umowy z 20 lutego 2014r. sprzedaży pozwanej nieruchomości przez (...) Sp. z o.o. w W. i zapłatę 10.947.000 zł z ustawowymi odsetkami od 10 lipca 2014r.

I oddala żądanie uznania za bezskuteczną wobec powoda umowy z 20 lutego 2014r. sprzedaży pozwanej nieruchomości przez (...) Sp. z o.o. w W.;

II zasądza od pozwanej na rzecz powoda 10.947.000 (dziesięć milionów dziewięćset czterdzieści siedem tysięcy) zł z ustawowymi odsetkami od 23 lipca 2014r. wraz z kosztami postępowania 10.000 (dziesięć tysięcy) zł;

III oddala żądanie zapłaty odsetek od 10.947.000 zł od 10 do 22 lipca 2014r.;

IV nakazuje ściągnąć od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Krakowie koszty sądowe 100.000 (sto tysięcy) zł.

UZASADNIENIE

Powodowy syndyk masy upadłości dłużnika wniósł o uznanie umowy osoby trzeciej z pozwanym czwartym z 20 lutego 2014r. za bezskuteczną wobec masy upadłości oraz wydanie nieruchomości sprzedanej czwartemu tą umową (na posiedzeniu 22 stycznia 2015r. powód wyjaśnił, iż żądanie ustalenia bezskuteczności umowy w p.(...) pozwu było omyłką i powód żąda - tak jak w tytule pozwu - uznania umowy za bezskuteczną).

W odpowiedzi na pozew [k.189] pozwany czwarty wniósł o oddalenie powództwa, ponieważ:

1. upadły dłużnik sprzedając w dniu 20 lutego 2014r. nieruchomość osobie trzeciej nie działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli,

2. osoba trzecia w dniu 20 lutego 2014r. sprzedała wszystkie akcje upadłego dłużnika i z tą chwilą przestała być wobec dłużnika spółką dominującą, nabycie nieruchomości od dłużnika w tym samym dniu nastąpiło już po sprzedaży akcji i brak jest podstaw do domniemywania wiedzy osoby trzeciej o motywach sprzedaży nieruchomości przez dłużnika,

3. pozwany czwarty kupując nieruchomość od osoby trzeciej kolejną umową z 20 lutego 2014r. nie wiedział o powiązaniach osoby trzeciej i dłużnika oraz o ewentualnych okolicznościach uzasadniających uznanie umowy dłużnika i osoby trzeciej z 20 lutego 2014r. za bezskuteczną wobec wierzycieli,

4. cena 1.707.317,07 zł ustalona w umowie dłużnika z osobą trzecią być może nie była jedynym świadczeniem uzyskanym przez sprzedającego dłużnika od osoby trzeciej i brak jest podstaw do stwierdzenia, iż wartość nieruchomości rażąco przewyższała cenę, a przynamniej pozwany czwarty nie wiedział o tej dysproporcji,

5. podwyższenie kapitału przez pozwanego czwartego i objęcie nowych udziałów przez osobę trzecią nie może zostać uznane za pozostawanie w stałych stosunkach gospodarczych, a tym samym nie ma podstaw do domniemywania wiedzy pozwanego o okolicznościach dotyczących umowy dłużnika z osobą trzecią,

6. art. 131 K.c. może być podstawą wyłącznie bezskuteczności względnej, a nie nieważności umowy, i powodowy syndyk nie ma prawa do żądania wydania mu nieruchomości,

7. pozwany sprzedał nieruchomość i już jej nie może wydać.

Ze względu na sprzedaż nieruchomości przez pozwanego powód pismem z 12 stycznia 2015r. [k.293] zmienił żądanie wydania nieruchomości na żądanie zapłaty ceny otrzymanej przez pozwanego w wysokości 10.947.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu.

W odpowiedzi [k.332] na zmienione żądanie pozwany czwarty wniósł o jego oddalenie, ponieważ:

1. powodowy syndyk pozwał nabywcę nieruchomości od pozwanego o wydanie nieruchomości i skoro wciąż możliwe jest odzyskanie nieruchomości w naturze, to w świetle art. 134 Pr.up.napr. żądanie zapłaty równowartości nieruchomości jest przedwczesne,

2. cena, za którą pozwany sprzedał nieruchomość, nie jest równowartością rzeczy w pieniądzach w rozumieniu art. 134.1 Pr.up.napr., a w szczególności w skład równowartości nie może wchodzić Vat zawarty w cenie i równowartość należy ustalić wg cen z chwili wyjścia nieruchomości z masy upadłości.

Postanowieniem ogłoszonym na wstępie posiedzenia 22 stycznia 2015r. sąd umorzył postępowanie w zakresie wydania nieruchomości.

Sąd ustalił, co następuje:

(...) S.A. (oznaczana dalej jako upadły) używał nieruchomości na mocy umowy leasingu, zgodnie z którą umową z 20 lutego 2014r. [k.21] następca prawny finansującego przeniósł na korzystającego własność nieruchomości za cenę w wysokości ostatniej raty leasingowej, tj. 1.818.235,56 zł netto, tj. 2.236.429,74 zł brutto (§ (...)). Umową z tego samego dnia [k.26] (...) S.A. sprzedał (...) Sp. z o.o. (oznaczanej dalej jako trzeci) tą nieruchomość za cenę 2.100.000 zł (§ (...)). W tym dniu kupujący trzeci miał ponad (...) akcji sprzedawcy [wyciąg z księgi akcyjnej k.56], aczkolwiek właśnie 20 lutego 2014r. sprzedał swoje akcje A. P. [umowa k.213]. Jeszcze tego samego dnia 20 lutego 2014r. trzeci sprzedał nieruchomość pozwanemu czwartemu [akt notarialny k.47] za cenę 10.824.000 zł (§ (...)).

W tym czasie trwały już przygotowania do podwyższenia kapitału pozwanej spółki przez objęcie nowych udziałów przez trzeciego. Zgromadzenie wspólników pozwanego uchwaliło podwyższenie kapitału w dniu 27 lutego 2014r. [k.91] i trzeci w tym samym dniu objął nowe udziały [k.109]. Ponadto upadły od 20 stycznia 2014r. był wspólnikiem pozwanego w (...) Sp. z o.o., wcześniej pozwany był jej jedynym wspólnikiem [uchwała (...) Sp. z o.o. o podwyższeniu kapitału k.115].

W dniu 6 czerwca 2014r. została ogłoszona upadłość likwidacyjna(...). [k.12], a w dniu 10 lipca 2014r. syndyk wniósł niniejszy pozew o uznanie umowy trzeciego z pozwanym czwartym za bezskuteczną w stosunku do masy upadłości. Post. z 14 lipca 2014r. [k.137] doręczonym pozwanemu czwartemu 23 lipca 2014r. sąd udzielił powodowemu syndykowi zabezpieczenia przez zakazanie czwartemu rozporządzania nieruchomością kupioną od trzeciego.

W dniu otrzymania postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia czwarty sprzedał nieruchomość(...)Sp. z o.o. (oznaczanemu dalej jako piąty) za cenę 10.947.000 zł [k.304]. Dlatego pismem z 12 stycznia 2015r. [k.293] syndyk w miejsce żądania wydania nieruchomości wniósł o zasądzenie tej ceny od pozwanego czwartego.

Powyższy stan faktyczny był niesporny i został ustalony w oparciu o oświadczenia stron niezaprzeczone przez stronę przeciwną (art. 229 i 230 K.p.c.).

Sporna była wiedza trzeciego o działaniu upadłego ze świadomością wierzycieli oraz wiedza pozwanego czwartego o okolicznościach uzasadniających bezskuteczność umowy upadłego z trzecim. Wiedzę tę sąd ustalił w oparciu o domniemania prawne (art. 527 § 4 K.c.) i faktyczne (art. 231 K.p.c.). Podstawy zastosowania tych domniemań oraz nieobalenie domniemań przez pozwanego zostaną uzasadnione niżej w wyjaśnieniu podstawy prawnej rozstrzygnięcia.

Sąd zważył, co następuje:

skarga pauliańska po ogłoszeniu upadłości dłużnika

Prawo upadłościowe i naprawcze ustanawia system ochrony masy upadłości przed uszczupleniami czynnościami dokonanymi przez upadłego z osobami trzecimi przed ogłoszeniem upadłości. Podstawą tego systemu jest system ochrony wierzycieli w razie niewypłacalności dłużnika z Kodeksu cywilnego (skarga pauliańska). W celu dokonania prawidłowej interpretacji przepisów Pr.up.napr. należy przedstawić niektóre założenia skargi pauliańskiej.

Skarga pauliańska służy uzyskaniu konstytutywnego wyroku uznającego za bezskuteczną wobec powoda czynność jego dłużnika z osobą trzecią. Prawomocnie orzeczona bezskuteczność nie oznacza nieważności czynności, a tym samym nie następuje zmiana stanu prawnego przedmiotu zaskarżonej czynności. Rzeczy te (ew. prawa) nadal są własnością pozwanej osoby trzeciej, a wyrok uznający czynność za bezskuteczną umożliwia jedynie powodowemu wierzycielowi egzekucję z tych rzeczy tak, jak gdyby nadal były one własnością dłużnika (art. 532 K.c.). Ani wierzycielowi, ani dłużnikowi nie przysługuje roszczenie o przeniesienie ich własności z powrotem na dłużnika.

Art. 127 i 128 Pr.up.napr. w miejsce konstytutywnego wyroku wprowadza bezskuteczność czynności upadłego z osobą trzecią z mocy prawa. Art. 134.1 Pr.up.napr. stanowi, iż skutkiem bezskuteczności jest obowiązek przekazania przez trzeciego do masy przedmiotów bezskutecznej czynności. W wyroku z 4 września 2014r. (II.CSK.609/13, Lex 1540129) SN stwierdził, że nie oznacza to obowiązku zwrotnego przeniesienia własności (czynność jest tylko bezskuteczna względnie, a nie nieważna), a jedynie obowiązek umożliwienia syndykowi spieniężenia tych rzeczy (ew. realizacji praw). W przypadku nieruchomości syndyk potrzebuje wyroku ustalającego bezskuteczność czynności w procesie przeciwko podmiotowi wpisanemu do KW w celu sprzedaży nieruchomości już nie będącej własnością upadłego (wydaje się, że zgoda właściciela na wejście nieruchomości do masy upadłości eliminuje potrzebę procesu). W celu wykazania potencjalnym nabywcom, że nieruchomość wchodzi w skład masy upadłości, oraz zapobieżenia dalszemu zbyciu syndyk może na podstawie art. 16 u.k.w.h. uzyskać wpis bezskuteczności zbycia nieruchomości przez upadłego w KW (w oparciu o wyrok przeciwko aktualnemu właścicielowi lub zgodę właściciela na wpis). W niniejszej sprawie powodowy syndyk cofnął żądanie wydania nieruchomości i sąd nie orzekał o tym żądaniu.

Jeżeli trzeci zbędzie czwartemu przedmiot czynności, co do której zachodzą podstawy do uznania jej za bezskuteczną, wierzyciel na podstawie art. 531 § 2 K.c. może pozwać czwartego bez uzyskiwania wyroku przeciwko trzeciemu, lecz przedmiotem zaskarżenia nadal jest czynność dłużnika z trzecim, a nie czynność trzeciego z czwartym. Wierzyciel w procesie przeciwko czwartemu wykazuje wiedzę czwartego o okolicznościach uzasadniających uznanie czynności dłużnika z trzecim za bezskuteczną, lecz nie zwalcza czynności trzeciego z czwartym (tak samo wyrok S.A. w Krakowie z 28 lutego 2012r., I.ACa.39/12). Prawomocny wyrok przeciwko osobie wpisanej aktualnie do KW uznający za bezskuteczne wobec powoda zbycie nieruchomości przez osobę (dłużnika), od której prowadzi ciąg czynności i wpisów w KW do pozwanego, jest podstawą wpisu wszczęcia egzekucji w oparciu o wniosek komornika prowadzącego egzekucję przeciwko osobie, która zbyła nieruchomość czynnością uznaną za bezskuteczną.

Na podstawie art. 131 i 132 Pr.up.napr. w zw. z art. 531 § 2 K.c. syndyk mógł pozwać czwartego o uznanie czynności upadłego z trzecim za bezskuteczną, gdyż z mocy prawa czynność ta jest bezskuteczna tylko w stosunku między syndykiem a trzecim. Jednakże syndyk pozwał czwartego o uznanie za bezskuteczną czynności trzeciego z pozwanym czwartym zamiast upadłego z trzecim. Dlatego powództwo w zakresie tego żądania zostało oddalone (z braku podstawy prawnej do uznania za bezskuteczną trzeciej z umów zawartych 20 lutego 2014r.).

odpowiedzialność ceną w razie sprzedaży przedmiotu skargi pauliańskiej

Brak orzeczenia o bezskuteczności czynności upadłego z trzecim nie jest przeszkodą do pozwania czwartego o zwrot ceny uzyskanej przez czwartego za przedmiot bezskutecznej czynności, jeśli czwarty zbył ten przedmiot piątemu. Żaden przepis nie zabrania wprost czwartemu wyzbycia się rzeczy nabytej od trzeciego. Jednakże skutkiem wyroku uwzględniającego skargę pauliańską nie jest wyłącznie powstanie dokumentu będącego podstawą do zajęcia w egzekucji przeciwko dłużnikowi rzeczy już niebędącej jego własnością.

Obowiązkiem właściciela tej rzeczy jest powstrzymanie się od działań udaremniających możliwość przeprowadzenia egzekucji (art. 415 K.c.). Art. 533 K.c. stanowi o możliwości zwolnienia się trzeciego (co dotyczy także czwartego) przez zaspokojenie wierzyciela lub wskazanie mu mienia dłużnika wystarczającego do zaspokojenia. Z przepisu tego wynika, że trzeci i czwarty także są zobowiązani wobec wierzyciela, aczkolwiek nie mogą być pozwani o zapłatę długów dłużnika. Zobowiązanie trzeciego i czwartego nie jest w pełni naturalne, gdyż może być egzekwowane z rzeczy nabytej od dłużnika lub trzeciego. W przypadku czwartego obowiązek powstrzymanie się od działań udaremniających możliwość egzekucji powstaje z chwilą nabycia rzeczy od trzeciego mimo wiedzy o podstawach do orzeczenia bezskuteczności nabycia przez trzeciego od dłużnika. Niewątpliwie obowiązek ten istnieje, jeśli czwarty nie tylko wiedział o tych okolicznościach, lecz na dodatek został już pozwany, jak w niniejszej sprawie. Okoliczność, iż powodowy syndyk wadliwie oznaczył przedmiot zaskarżenia, nie uchybia obowiązkowi powstrzymania się od sprzedaży nieruchomości. Ponieważ w toku procesu pozwany sprzedał nieruchomość, na podstawie art. 415 K.c. zobowiązany jest do naprawienia szkody poprzez zapłatę uzyskanej ceny.

Ponadto obowiązek przeznaczenia nieruchomości na spłatę długów jej poprzedniego (ew. jeszcze wcześniejszego) właściciela w istocie jest obowiązkiem wydania korzyści w rozumieniu art. 405 K.c. Dlatego na podstawie art. 406 K.c. w razie zbycia rzeczy obowiązkiem trzeciego lub czwartego jest przeznaczenie uzyskanej ceny na spłatę długów dłużnika (uchwała SN z 24 lutego 2011r., III.CZP.132/10, OSNC 11/10/112, Lex 707476). Do skutecznego pozwania czwartego o zapłatę uzyskanej ceny nie jest konieczne uprzednie uzyskanie wyroku uznającego za bezskuteczną czynność dłużnika z trzecim. W przypadku pozwania czwartego (ew. trzeciego) o zwrot ceny na podstawie art. 405 K.c. wykazanie przesłanek do orzeczenia bezskuteczności czynności, którą dłużnik zbył swoje mienie, jest warunkiem koniecznym zasądzenia ceny, lecz nie ma podstaw do żądania od wierzyciela, aby prowadził dwa kolejne procesy przeciwko czwartemu: o uznanie czynności dłużnika za bezskuteczną, a po uprawomocnieniu się wyroku o zwrot ceny. Nie ma także podstaw do zamieszczania w pozwie jednocześnie dwóch żądań: o uznanie czynności za bezskuteczną i o zapłatę ceny. Ewentualne uznanie czynności za bezskuteczną i tak wywarłoby skutek dopiero po uprawomocnieniu się. Obowiązek wydania przez czwartego uzyskanej ceny na podstawie art. 405 K.c. oraz obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej wierzycielowi na podstawie art. 415 K.c. powstają z chwilą nabycia rzeczy od trzeciego mimo wiedzy o podstawach do uznania czynności za bezskuteczną. Odrębne orzeczenie o bezskuteczności czynności jest zbędne.

Do masy upadłości powinna wpłynąć pełna cena uzyskana przez pozwanego czwartego, tj. wraz z Vat. Pozwany nie twierdził, że z uzyskanej ceny realnie musiał zapłacić Vat ujęty w fakturze wystawionej przez piątego. Wcześniej czwarty wystawił fakturę na cenę nieruchomości trzeciemu i może odliczyć Vat zawarty w tej fakturze lub w innych wystawionych przez siebie fakturach. To pozwanego obciążało wykazanie, że nie miał możliwości odliczenia Vat, a tym samym nie jest wzbogacony o pełną cenę brutto (art. 409 K.c.). Z art. 406 K.c. wynika obowiązek przeznaczenia na spłatę długów dłużnika rzeczywiście uzyskanej ceny. Dlatego sąd oddalił zarzut pozwanego, iż wartość rynkowa nieruchomości z chwili wyjścia jej z majątku upadłego była mniejsza od ceny uzyskanej przez czwartego od piątego. Natomiast w razie sprzedaży rzeczy za cenę niższą od rynkowej wierzyciele (ew. syndyk) mogą podnieść zarzut co najmniej nieumyślnego zwiększenia szkody wierzycieli i ponad zwrot ceny dochodzić naprawienia szkody.

Pozwany podniósł przedwczesność żądania od czwartego zapłaty ceny, skoro jednocześnie syndyk pozwał piątego (dokładnej treści żądania syndyka w tamtym procesie pozwany nie przytoczył). W świetle art. 531 § 2 K.c. wątpliwa jest możliwośc pozwania piątego (trzeciego z kolei nabywcy mienia dłużnika) o uznanie czynności dłużnika za bezskuteczną, co dotyczy także pozwania o wydanie rzeczy do masy upadłości. O tej kwestii może rozstrzygać tylko sąd prowadzący proces przeciwko piątemu. Niezależnie od interpretacji art. 531 § 2 K.c. (czy stosuje się także do piątego) możliwe jest pozwanie piątego i każdego następnego nabywcy o odszkodowanie na podstawie art. 415 K.c. - oczywiście pod warunkiem wykazania przesłanek odpowiedzialności deliktowej. Z kolei ewentualna odpowiedzialność piątego niezależnie od formy odpowiedzialności (uznanie czynności za bezskuteczną, obowiązek wydania rzeczy do masy, obowiązek zapłaty równowartości rzeczy) nie ma wpływu na odpowiedzialność czwartego. Dopiero przynajmniej częściowe zaspokojenie wierzycieli z majątku piątego ma wpływ na odpowiedzialność czwartego. Dopóki syndyk tylko pozywa piątego, lecz jeszcze nic nie uzyskał, czwarty zobowiązany jest do zapłaty do masy ceny uzyskanej od piątego. W razie przyszłego zaspokojenia masy upadłości z majątku piątego czwartemu będzie przysługiwało powództwo opozycyjne (ew. powództwo o zwrot całej lub części zapłaconej sumy w razie wykonania obowiązku zapłaty orzeczonego w p.II rozstrzygnięcia).

podstawy bezskuteczności

Skoro syndyk może pozwać czwartego o zapłatę ceny uzyskanej od piątego, to należy ocenić, czy w świetle ustalonego stanu faktycznego zostały spełnione przesłanki nakazania zapłaty ceny do masy upadłości, tj. 1. wiedza czwartego o okolicznościach uzasadniających uznanie czynności upadłego z trzecim za bezskuteczną (art. 531 § 2 K.c.), 2. wyzbycie się nieruchomości przez czwartego mimo powinności liczenia się z obowiązkiem przeznaczenia nieruchomości na spłatę wierzycieli upadłego (art. 409 K.c.).

Na podstawie art. 127 i 128 Pr.up.napr. niektóre czynności upadłego są bezskuteczne z mocy prawa w stosunku między syndykiem i nabywcą mienia upadłego (trzecim), co na podstawie art. 131 Pr.up.napr. nie wyłącza stosowania skargi pauliańskiej, tj. art. 527 i nast. K.c. Zatem w razie niemożności wykazania podstaw do zastosowania art. 127 lub 128 Pr.up.napr. do danej czynności dłużnika syndyk może pozwać trzeciego o uznanie tej czynności za bezskuteczną wobec masy upadłości na podstawie art. 527 lub 528 K.c.

Ogłoszenie upadłości dłużnika pogarsza sytuację osób dokonujących czynności z dłużnikiem, gdyż poza możliwością skorzystania ze skargi pauliańskiej syndyk uzyskuje możliwość powołania się wobec tych osób na bezskuteczność niektórych czynności upadłego z mocy prawa. Jednakże ogłoszenie upadłości nie pogarsza sytuacji osób dokonujących czynności z trzecimi. Ich odpowiedzialność (czwartych) reguluje art. 531 § 2 K.c. niezależnie od tego, czy została ogłoszona upadłość dłużnika. Czwarty dokonuje czynności z trzecim i wiedząc o podstawach odpowiedzialności trzeciego ze skargi pauliańskiej powinien na podstawie art. 531 § 2 K.c. liczyć się z własną odpowiedzialnością. Jednakże przepis ten nie daje podstaw do wymagania od czwartego, aby liczył się z tym, iż w przyszłości zostanie ogłoszona upadłość dłużnika i odpowiedzialność trzeciego zostanie rozszerzona. Dlatego syndyk pozywając czwartego musi wykazać wiedzę czwartego o okolicznościach uzasadniających uznanie czynności upadłego z trzecim za bezskuteczną na podstawie art. 527 lub 528 K.c., a nie wiedzę o podstawach do zastosowania art. 127 lub 128 Pr.up.napr.

Upadły sprzedał trzeciemu nieruchomość za cenę niższą od ostatnie raty leasingowej. Trzeci sprzedał ją czwartemu tego samego dnia za cenę 4,8 raza wyższą, co jednoznacznie świadczy, iż upadły działał ze świadomością pokrzywdzenia siebie, a tym samym swoich wierzycieli. Okoliczność, iż czwarty sprzedał nieruchomość piątemu za 10.947.000 zł, potwierdza, iż do prawdziwej wartości nieruchomości zbliżona była cena uzyskana przez trzeciego, a nie przez upadłego. W dniu sprzedaży nieruchomości przez upadłego trzeciemu ten ostatni miał ponad (...) akcji upadłego, co na podstawie art. 527 § 4 K.c. uzasadnia domniemanie, że trzeci wiedział, iż upadły działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. W dniu zakupu nieruchomości (20 lutego 2014r.) trzeci sprzedał akcje upadłego [k.213]. Czwarty wnosił o przeprowadzenie dowodów na okoliczność godziny tych czynności, tj. czy sprzedaż akcji poprzedzała zakup nieruchomości. Dokładna kolejność nie jest istotna (art. 227 K.p.c.). Sprzedaż akcji upadłego tuż przed nabyciem od niego nieruchomości nie wyłącza domniemania z art. 527 § 4 K.c., gdyż do dnia nabycia nieruchomości strony umowy sprzedaży nieruchomości pozostawały w stałym stosunku gospodarczym.

Pozwany czwarty był powiązany z upadłym, gdyż byli wspólnikami w (...) Sp. z o.o. Ponadto czwarty był powiązany z trzecim, gdyż w dniu 27 lutego 2014r. objął nowoutworzone udziały trzeciego. Wprawdzie objęcie udziałów nastąpiło tydzień po ciągu umów sprzedaży nieruchomości, lecz stosunek prawny, w wykonaniu którego nastąpiło objęcie udziałów musiał zostać nawiązany wcześniej (art. 231 K.p.c.). Powyższe powiązania uzasadniają domniemanie (art. 231 K.p.c.), że czwarty wiedział o podstawach do uznania zbycia nieruchomości przez upadłego za bezskuteczne.

Zatem kupując nieruchomość od trzeciego pozwany czwarty powinien liczyć się z obowiązkiem przeznaczenia nieruchomości na spłatę wierzycieli (...) S.A. i sprzedając nieruchomość w toku niniejszego procesu piątemu naruszył obowiązek wzbogaconego względem wierzycieli (...) S.A., a tym samym zobowiązany jest do przekazania wierzycielom ceny uzyskanej za nieruchomość. Czwarty otrzymał cenę od piątego w dniu 22 lipca 2014r.(...)i dlatego masie upadłości przysługują odsetki po tym dniu.

pominięte dowody

Czwarty nie kwestionował faktów będących podstawą powyższych domniemań, lecz zamierzał wykazać, że rzeczywisty stan faktyczny przedstawia się odmiennie od stanu domniemanego.

Czwarty wniósł o przesłuchanie zarządu upadłego na motywy sprzedaży nieruchomości czwartemu za tak niską cenę [k.191 in fine]. Obowiązkiem pozwanego było wyjaśnienie, dlaczego sam fakt sprzedaży za tak niską cenę 3,5 miesiąca przed ogłoszeniem upadłości nie świadczy o dokonaniu sprzedaży ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Przesłuchanie zarządu upadłego na nieokreślone motywy sprzedaży było niedopuszczalne (art. 258 K.p.c.).

Czwarty kwestionował swoją wiedzę o stosunku dominacji łączącym trzeciego z upadłym do 20 lutego 2014r. [k.193]. Z faktu powiązań czwartego z upadłym (wspólnicy w (...) Sp. z o.o.) i z trzecim (objęcie przez trzeciego udziałów w czwartym) sąd nie wywiódł tezy o wiedzy czwartego o stosunku dominacji trzeciego wobec upadłego, lecz na podstawie art. 231 K.p.c. wywiódł tezę, że czwarty wiedział o podstawach do uznania zbycia nieruchomości przez upadłego za bezskuteczne, tj. wiedział, że upadły sprzedając nieruchomość działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, oraz wiedział, że trzeci o tym wie.

Tak istotne powiązania czwartego ze stronami drugiej umowy sprzedaży nieruchomości z 20 lutego 2014r. (tj. upadłym i trzecim), a dodatkowo odkupienie od trzeciego nieruchomości w tym samym dniu, świadczą, że czwarty znał cel łańcucha kolejnych sprzedaży. Ponieważ w dniu zakupu nieruchomości przez czwartego w KW wciąż wpisany był leasingodawca, czwarty musiał poznać umowy upadłego z leasingodawcą i trzeciego z upadłym, a tym samym ceny obydwu transkacji. Powiązania pozwanego z upadłym uzasadniają także tezę o wiedzy pozwanego czwartego o zmierzaniu (...) S.A. do upadłości.

Jeżeli czwarty zamierzał skutecznie zakwestionować powyższe wnioski, to powinien dokładnie wyjaśnić swoje powiązania z upadłym i trzecim. Czwarty nie wyjaśnił charakteru swojej współpracy z upadłym w spółce (...). Nie przedstawił genezy i celu podwyższenia swojego kapitału i przydzielenia nowych udziałów właśnie trzeciemu z wyłączeniem dotychczasowych wspólników. Wiedza określonych osób o określonym stanie rzeczy nie jest wiedzą wprost weryfikowalną empirycznie. Nawet jeśli sąd przesłuchuje te osoby na okoliczność ich wiedzy, to nie poprzestaje na pytaniu, czy wiedzieli, lecz sprawdza, czym się zajmowali w danym okresie i czy mieli możliwość i potrzebę poznania danego stanu rzeczy. Zatem bez rzetelnego przestawienia przez pozwanego swoich powiązań z upadłym i trzecim (obowiązek z art. 3 i 210 § 2 K.p.c.) rozpoczęcie postępowania dowodowego na okoliczność braku wiedzy czwartego było niedopuszczalne (w związku z domniemaniami wynikającymi z powiązań to czwartego obciążał dowód braku wiedzy, a nie syndyka dowód wiedzy czwartego o podstawach do uznania zbycia nieruchomości przez upadłego za bezskuteczne).

Zakładając, że na pierwszym posiedzeniu pozwany czwarty przedstawi swoje powiązania z upadłym i trzecim, przewodniczący wezwał na posiedzenie pierwszego z dwóch świadków powołanych w odpowiedzi na pozew [k.195] na brak wiedzy czwartego. Na posiedzeniu czwarty nie przedstawił powiązań i na dodatek okazało się, że obydwaj rzekomi świadkowie są członkami zarządu pozwanego. Mimo nieprzedstawienia przez pozwanego dokładnych twierdzeń o powiązaniach pozwanego podniesionych przez powoda sąd przesłuchał wezwanego "świadka" - oczywiście w charakterze strony [k.347]. Wezwany członek zarządu nie wiedział, kto jest udziałowcem zarządzanej przez niego spółki i nie wiedział, w jakich spółkach ma udziały pozwana spółka. O zakupie nieruchomości od trzeciego dowiedział się już po zakupie i nie wiedział, skąd spółka miała środki na zakup. W swoich zeznaniach członek zarządu czwartego albo kłamał, albo jest figurantem pozbawionym w rzeczywistości kompetencji członka zarządu.

Po przesłuchaniu członka zarządu pozwany podniósł, iż drugi członek zarządu z czasu zakupu nieruchomości już nie zasiada w zarządzie i wniósł o jego przesłuchanie w charakterze świadka na brak wiedzy pozwanego. Jak wyżej wskazano pozwany powinien najpóźniej na pierwszym posiedzniu (art. 217 K.p.c.) przedstawić szczegółowo genezę i charakter powiązań pozwanego z upadłym i trzecim, aby sąd mógł ustalić, czy fakty te rzeczywiście są sporne, czy też strony z niespornych faktów wyciągają odmienne wnioski (o wiedzy lub niewiedzy pozwanego). Skoro pozwany tego nie uczynił, sąd pominął dowody na okoliczność braku wiedzy pozwanego. Tak określona teza jest zbyt ogólnikowa (art. 258 K.p.c.). Uznanie, że do przeprowadzenia dowodu wystarczy zaprzeczenie faktowi domniemanemu, prowadziłoby do możliwości przewlekania procesu przez zgłaszanie nieograniczonej liczby świadków na "brak wiedzy pozwanego" (o konieczności należytego sprecyzowania tez dowodowych zob. wyrok SA w Krakowie z 26 lutego 2014r., I.ACa.1569/13).

Czwarty powołał świadków [k.196 i nast.] na okoliczność, iż nabywając nieruchomość od trzeciego nie zapoznał się z umową trzeciego z upadłym i ustaloną w niej ceną nieruchomości, a nawet nie miał możliwości zapoznania się. Jednakże czwarty nie wyjaśnił, w jaki sposób sprawdził prawo własności trzeciego, skoro w KW wciąż wpisany był leasingodawca. Wg treści aktu notarialnego obejmującego umowę pozwanego z trzecim umowa upadłego z trzecim została okazana (k.48 § 1.1). Skoro pozwany nie wyjaśnił owej sprzeczności treści aktu notarialnego z twierdzeniem, że pozwany nie miał możliwości zapoznania się z tym aktem [k.197], sąd stwierdził, że pozwany powołuje dowody jedynie dla zwłoki (art. 217 § 3 K.p.c.).

koszty

Na podstawie art. 98 K.p.c. powodowi przysługuje zwrot kosztów zastępstwa w wysokości 1,5 stawki minimalnej, tj. 10.000 zł po zaokrągleniu.

Przegranie przez powoda sprawy w zakresie żądania uznania za bezskuteczną umowy trzeciego z pozwanym czwartym nie miało wpływu na orzeczenie o kosztach. Powód przegrał tylko ze względu na nieprawidłowe oznaczenie przedmiotu zaskarżenia skargą pauliańską. Podstawa faktyczna oddalonej skargi w całości mieści się w podstawie faktycznej uwzględnionego żądania zapłaty.

Na podstawie art. 113.1 u.k.s.c. pozwanego obciąża obowiązek uiszczenia opłaty od pozwu, której powód nie uiścił na podstawie art. 132.2 Pr.up.napr.