Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 marca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Magdalena Balion - Hajduk

Sędzia SO Lucyna Morys - Magiera (spr.)

SR del. Łukasz Malinowski

Protokolant Aleksandra Sado-Stach

po rozpoznaniu w dniu 19 marca 2014 r. w Gliwicach na rozprawie

sprawy z powództwa H. K.

przeciwko Gminie Miejskiej Z.

o ustalenie

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Zabrzu

z dnia 19 lipca 2013 r., sygn. akt VIII C 405/10

oddala apelację.

SSR del. Łukasz Malinowski SSO Magdalena Balion - Hajduk SSO Lucyna Morys - Magiera

Sygn. akt III Ca 1833/13

UZASADNIENIE

Powód H. K. w pozwie wniesionym przeciwko Gminie Miejskiej Z. po ostatecznym sprecyzowaniu żądania domagał się ustalenia, że umowa najmu lokalu mieszkalnego położonego w Z. przy ul. (...) została zawarta na czas nieoznaczony oraz obciążenia kosztami sądowymi pozwanej. W uzasadnieniu podniósł, że pozwana zawarła z nim w dniu 3 grudnia 2007 r. - w związku z pożarem nieruchomości dotychczas przez niego zajmowanej położonej w Z. przy ul. (...) - drugą z kolei umowę najmu pomieszczenia tymczasowego na czas oznaczony, a zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego umowa o odpłatne używanie lokalu wchodzącego w skład mieszkaniowego zasobu gminy i innych jednostek samorządu terytorialnego, z wyjątkiem lokalu socjalnego lub lokalu związanego ze stosunkiem pracy, może być zawarta wyłącznie na czas nieoznaczony, chyba że zawarcia umowy na czas oznaczony żąda lokator. Powód podał, że w związku z powyższym, umowę z dnia 3 grudnia 2007 r. należy traktować jako umowę zawartą na czas nieoznaczony. Zaznaczył też, że nie ma zaległości w opłatach czynszowych i innych opłatach związanych z używaniem lokalu, a ponadto, że przyczyną wydania przez Sąd Rejonowy w Zabrzu prawomocnego wyroku z dnia 11 lutego 2010 r. w sprawie o eksmisję, sygn. akt I C 466/09, z powództwa Gminy Miejskiej Z. przeciwko niemu było uznanie, że przysługuje mu tytuł prawny do zajmowanego lokalu mieszczącego się przy ul. (...) w Z..

Pozwana Gmina Miejska Z. w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda kosztów procesu. Podniosła, że w związku z tym, iż powód nie posiadał pozwolenia na użytkowanie budynku przy ul. (...) w Z. nie można go było traktować jako osobę posiadającą lokal mieszkalny, a tym samym brak było podstaw do zawarcia z nim umowy najmu lokalu mieszkalnego na podstawie § 8 pkt. 1 uchwały nr XXXII/329/04 Rady Miejskiej w Z. z dnia 11 października 2004 r. w sprawie zasad wynajmowania lokali mieszkalnych wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu Gminy Miejskiej Z. - w związku z pożarem nieruchomości położonej przy ul. (...) w Z. zajmowanej przez powoda. Pozwana wyjaśniła dalej, że powód nie akceptował takiego stanowiska pozwanej i na skutek pozaprawnych działań powoda polegających na przykuciu się do grzejnika w pomieszczeniu biurowym gmachu Urzędu Miejskiego w Z. przy ul. (...), ówczesny zastępca Prezydenta Miasta Z. polecił w dniu 31 marca 2006 r. zawrzeć z powodem umowę najmu pomieszczenia tymczasowego położonego przy ul. (...) w Z. na czas oznaczony do dnia 21 lipca 2007 r. na okres remontu przez powoda nieruchomości położonej w Z. przy ul. (...). Na prośbę powoda ponownie zawarto z nim umowę najmu pomieszczenia tymczasowego położonego w Z. przy ul. (...) na okres od dnia 3 grudnia 2007 r. do 30 listopada 2008 r. Pozwana wskazała dalej, że powód zajmuje lokal przy ul. (...) w Z. bez tytułu prawnego, z uwagi na upływ okresu obowiązywania umowy najmu pomieszczenia tymczasowego z dnia 3 grudnia 2007 r. Pozwana podkreśliła, że pozwany otrzymał w najem przedmiotowe mieszkanie na czas oznaczony jako pomieszczenie tymczasowe, gdyż znajdował się wówczas w trudnej sytuacji mieszkaniowej z uwagi na pożar nieruchomości, w której zamieszkiwał. Nie spełniał bowiem żadnego z warunków uzasadniających przyznanie mu mieszkania poza kolejnością zgodnie z obowiązującymi wówczas w/w uchwały Rady Miejskiej w Z. z dnia 11 października 2004 r. Dodatkowo pozwana podniosła, że żądanie pozwu jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego oraz społeczno-gospodarczym prawem do żądania przez powoda ustalenia stosunku najmu.

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 19 lipca 2013r. r. Sąd Rejonowy w Zabrzu ustalił, że pomiędzy stronami istniej stosunek najmu lokalu mieszkalnego położonego w Z. przy ul. (...) na czas nieoznaczony; nakazał pobrać od Gminy Miejskiej Z. na rzecz Skarbu Państwa- Sądu Rejonowego w Zabrzu kwotę 30 zł tytułem nieuiszczonej opłaty sądowej od pozwu.

Sąd Rejonowy ustalił, że postanowieniem z dnia 30 kwietnia 1999 r. wydanym przez Sąd Okręgowy w Katowicach, sygn. akt II C 3356/95 w sprawie o rozwód toczącej się pomiędzy H. K. i jego żoną K. K., powód H. K. został zobowiązany do zajmowania do czasu prawomocnego zakończenia sprawy o rozwód domu położonego w Z. przy ul. (...) i opuszczenia dotychczas zajmowanego wspólnie z żoną mieszkania położonego przy ul. (...) w Z.. Powód zgodnie z w/w postanowieniem Sądu przeprowadził się do domu przy ul. (...) w Z..

Postępowanie w sprawie o rozwód, przekształcone następnie w sprawę o separację zostało zakończone wyrokiem z dnia 28 maja 2002 r., którym orzeczono separację małżeństwa K. K. z H. K.. W wyroku tym oddalono jednocześnie żądanie eksmisji H. K. z lokalu przy ul. (...) w Z., a wniosek o dokonanie podziału majątku dorobkowego pozostawiono bez rozpoznania. Decyzją z dnia 19 marca 2003 r. powód na wniosek K. K. został wymeldowany z pobytu stałego z lokalu przy ul. (...) w Z., z uwagi na niezamieszkiwanie w tym lokalu.

Powód nie dokończył budowy zajmowanego przez siebie domu położonego w Z. przy ul. (...) i nie uzyskał wymaganego wówczas pozwolenia na jego użytkowanie. W dniu 12 grudnia 2005 r. w budynku przy ul. (...) w Z. wybuchł pożar, w następstwie którego spaleniu i zniszczeniu uległ salon z wyposażeniem, przedpokój i klatka schodowa. W dniu 3 kwietnia 2006 r. strony niniejszego postępowania zawarły umowę najmu lokalu mieszkalnego, określoną przez pozwaną jako umowę najmu pomieszczenia tymczasowego położonego w Z. przy ul. (...) z uwagi na determinację powoda spowodowaną jego trudną sytuacją mieszkaniową, w związku z pożarem dotychczas zajmowanej przez niego nieruchomości położonej w Z. przy ul. (...) w Z. i brakiem możliwości dalszego zamieszkiwania w niej. Umowa obowiązywała w okresie od dnia 21 marca 2006 r. do dnia 21 lipca 2007 r. Następnie z tych samych przyczyn w dniu 3 grudnia 2007 r. strony zawarły drugą umowę najmu lokalu mieszkalnego, również określoną przez pozwaną jako umowę najmu pomieszczenia tymczasowego położonego w Z. przy ul. (...), w której czas obowiązywania oznaczono do dnia 30 listopada 2008 r. W 2007 r. powód został też zameldowany na pobyt stały w lokalu przy ul (...) w Z..

Po upływie okresu obowiązywania umowy najmu z dnia 3 grudnia 2007 r. powód występował do Gminy Miejskiej Z. z prośbami o zawarcie z nim umowy najmu zajmowanego pomieszczenia jako lokalu mieszkalnego na czas nieoznaczony. Pozwana jednak nie wyraziła na to zgody odwołując się do treści § 8 uchwały nr XXXII/329/04 Rady Miejskiej w Z. z dnia 11 października 2004 r. w sprawie zasad wynajmowania lokali mieszkalnych wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu Gminy Miejskiej Z. i wskazując, że powód nie spełniał przesłanek tam wskazanych oraz wezwała powoda do opuszczenia i opróżnienia lokalu przy ul. (...), jako zajmowanego przez powoda bez tytułu prawnego.

Powód nie opuścił w/w lokalu, wobec czego Gmina Miejska Z. pozwem z dnia 11 września 2009 r. domagała się nakazania powodowi, aby opróżnił ten lokal. Prawomocnym wyrokiem z dnia 11 lutego 2010 r. Sąd Rejonowy w Zabrzu, w sprawie o sygn. akt I C 466/09 oddalił powództwo przyjmując, że pozwanemu przysługuje tytuł prawny do zajmowania lokalu powódki.

Mając na uwadze powyższe ustalenia Sąd Rejonowy doszedł do przekonania, że zajmowany przez powoda lokal wchodził w skład mieszkaniowego zasobu pozwanej, natomiast powód domagał się od pozwanej przyznania lokalu mieszkalnego, gdyż znajdował się w niekwestionowanej przez pozwaną trudnej sytuacji mieszkaniowej z uwagi na pożar nieruchomości, w której zamieszkiwał, a mieszczącej się przy ul. (...) w Z., a tym samym spełnił przesłanki wynikające z cytowanego wyżej § 8 pkt. 1 uchwały z dnia 11 października 2004 r., niezależnie od wysokości otrzymywanego przez powoda świadczenia emerytalnego. Wobec pożaru nieruchomości zajmowanej przez powoda, nie można w ocenie Sądu Rejonowego uznać, że powód miał zaspokojone potrzeby mieszkaniowe, a wobec jednoznacznej treści § 8 uchwały z dnia 11 października 2004 r. oraz art. 5 ust. 2 ustawy o ochronie praw lokatorów pozwana zobowiązana była w takiej sytuacji do zawarcia z powodem umowy najmu lokalu mieszkalnego na czas nieoznaczony. Pozwana zawarła natomiast z powodem umowę najmu pomieszczenia tymczasowego na czas określony, nie wskazując ostatecznie podstawy prawnej swojego postępowania, nie wykazano aby w stosunku do powoda toczyło się postępowanie egzekucyjne i zachodziła w związku z tym potrzeba przyznania pomieszczenia tymczasowego na czas wykonywania czynności egzekucyjnych. Ponadto Sąd uznał, za niezasadny zarzut pozwanej o naruszeniu przez powoda zasad współżycia społecznego, gdyż pozwana nie wskazała jakie zasady współżycia powód naruszył poprzez dochodzenie swojego roszczenia o ustalenie. Natomiast o kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c., wyrażającego zasadę odpowiedzialności za wynik procesu.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego wywiodła pozwana zaskarżając go w całości i zarzucając mu błąd w ustaleniach faktycznych polegający na uznaniu przez Sąd, że pomieszczenie tymczasowe, które zajmuje powód, jest lokalem w rozumieniu art.2 ust.1 pkt. 4 ustawy z dnia 21 czerwca 2001r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu Cywilnego; naruszenie prawa materialnego, a mianowicie art. 5 ust.2 ustawy o ochronie praw lokatorów, poprzez niewłaściwe zastosowanie przepisu polegające na uznaniu, że ma on zastosowanie do zawarcia umowy najmu tymczasowego pomieszczenia; naruszenie prawa procesowego, poprzez niedostateczne wyjaśnienie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, a mianowicie: ustalenia przyczyn, dla których dowodom wskazanym przez stronę pozwaną Sąd odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, w szczególności w zakresie interpretacji zawartych pomiędzy stronami umów najmu tymczasowego pomieszczenia oraz naruszenia przez powoda zasad współżycia społecznego poprzez dochodzenie swojego prawa w sposób z nim sprzeczny. Wniosła o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez uwzględnienie wniosku w całości, lub jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz orzeczenie o zwrocie kosztów postępowania za obie instancje, w tym o kosztach zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej nie zasługiwała na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności godzi się wskazać, iż okoliczności faktyczne istotne dla rozstrzygnięcia sporu w niniejszej sprawie zostały przez Sąd Rejonowy ustalone prawidłowo, w oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowy i stosownie do jego treści, stąd Sąd Odwoławczy ustalenia te przyjął za własne, bez konieczności ponownego przytaczania. Prawidłowo ponadto został materiał ten oceniony, w aspekcie przepisu art. 233 § 1 kpc, natomiast zarzut apelującej naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów nie znalazł potwierdzenia. Sąd pierwszej instancji bowiem oparł swe ustalenia co do charakteru lokalu będącego przedmiotem umowy najmu między stronami na treści umowy, a także wskazanych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku przepisach prawa miejscowego, pozostających we wskazanej korelacji z umową stron. Ocenie tej nie sposób zdaniem Sądu Odwoławczego zarzucić uchybienia zasadom logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego, wręcz przeciwnie, Sąd Rejonowy odniósł się do zgromadzonego materiału kompleksowo, w aspekcie całokształtu okoliczności faktycznych sprawy oraz szeregu regulacji prawnych wyznaczających kompetencje pozwanej w istotnym dla sprawy zakresie.

W szczególności za nieuzasadniony należało uznać zarzut błędu w ustaleniach faktycznych w zakresie kwalifikacji lokalu będącego przedmiotem umowy najmu łączącej strony. W istocie dotyczył on także sfery prawnej; wskazać jednak wypada, że i on nie był skuteczny. Zarówno bowiem z charakteru lokalu, wskazanego w samej umowie oraz treści przesłuchania powoda, a także z okoliczności leżących u podstaw zawarcie tejże umowy w granicach kompetencji pozwanej, wynika, że mieszkanie to należało do lokali mieszkalnych w rozumieniu ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego, nie stanowiło jednak pomieszczenia tymczasowego, jak chciała to pozwana. Zaznaczyć wypada, iż zdaniem Sądu drugiej instancji decydujące w kwestii kwalifikacji lokalu nie są okoliczności określenia go przez strony w umowie w tenże sposób, czy wysokości umownego czynszu, lecz jego warunki techniczne i charakter oraz warunki, w jakich Gmina zawarła umowę jego najmu.

Podkreślenia wymaga, iż jak bezsprzecznie ustalono, powód w dacie zawarcia umowy najmu posiadał status osoby nie mającej zaspokojonych potrzeb mieszkaniowych z uwagi na pożar w dotychczas zamieszkiwanym faktycznie budynku przy ul. (...) w Z., w związku z czym pozwana podjęła decyzję o wynajęciu mu lokalu z własnych zasobów, na co zezwalał § 8 pkt 1 uchwały Rady Gminy Miejskiej Z. z dnia 11 października 2004r. w zw. z art. 5 ust. 2 wspomnianej ustawy. Normy te zezwalały wszakże na zawarcie umowy najmu lokalu mieszkalnego, nie zaś tymczasowego, na czas nieoznaczony. Pozwana ponadto, wywodząc, że lokal ten był wyłącznie pomieszczeniem tymczasowym, winna była wykazać jego szczególne właściwości, które pozwalałyby na taką kwalifikację w trybie art. 6 kc, czego nie uczyniła w toku procesu przed Sądami obu instancji, a wręcz na rozprawie apelacyjnej pełnomocnik pozwanej potwierdził, że lokal ten ma cechy techniczne lokalu mieszkalnego.

Nie zasługiwał na uwzględnienie także zarzut naruszenia art. 5 kc; Sąd Okręgowy podzielił w pełni stanowisko Sądu Rejonowego, zgodnie z którym powód wywodząc z treści umowy najmu lokalu z zasobów Gminy oraz okoliczności leżących u podstaw jej zawarcia przez pozwaną z powodem, pozostającym wówczas w szczególnej sytuacji życiowej i spełniającym tym samym określone dla zawarcia umowy najmu lokalu gminnego wymogi, nie naruszył zasad współżycia społecznego, realizując swoje uprawnienie.

Z tych wszystkich przyczyn oddalono apelację pozwanej jako bezzasadną na mocy art. 385 kpc.

SSR (del.) Łukasz Malinowski SSO Magdalena Balion–Hajduk SSO Lucyna Morys–Magiera