Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

W., dnia 08-12-2014 r.

Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia we Wrocławiu I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący:SSR Aleksandra Sobieska

Protokolant:Karolina Adach

po rozpoznaniu w dniu 26-11-2014 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa R. G. (1)

przeciwko Instytutowi (...) Sp. z o.o. we W.

o zapłatę

I. zasądza od strony pozwanej Instytutu (...) Sp. z o.o. we W. na rzecz powoda R. G. (1) kwotę 5000zł (pięć tysięcy złotych) wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 15 września 2010r. do dnia zapłaty;

II. oddala dalej idące powództwo;

III. zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 717 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 1189/14

UZASADNIENIE

Powód R. G. (1) wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego Instytutu (...) Sp. z o.o. we W. kwoty 5.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 24 czerwca 2004 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu. W uzasadnieniu powód wskazał, że w dniu 14 czerwca 2004 r. złożył pozwanemu ofertę zakupu ośrodka (...) w S. przy ul. (...). Oferta ta została zaakceptowana i jako warunek dalszego postępowania i zawarcia stosownej umowy pozwany zażądał wpłaty zaliczki w wysokości 5.000 zł, czego powód dokonał w dniu 23 czerwca 2004r. Pismem z dnia 18 lipca 2006r. pozwany poinformował powoda o problemach formalnych z zawarciem stosownej umowy sprzedaży przedmiotowej nieruchomości. Powód jednak nadal był zainteresowany zakupem ośrodka i postanowił oczekiwać na uregulowanie stanu prawnego przedmiotowej nieruchomości, co jednak nigdy nie nastąpiło. Wobec powyższego pismem z dnia 7 września 2010r. powód poinformował pozwanego, że z jego winy rezygnuje z zakupu w/w ośrodka wypoczynkowego i żąda zwrotu wpłaconej zaliczki wraz z odsetkami od dnia 24 czerwca 2004r. Wszelkie sposoby polubownego odzyskania dochodzonej pozwem kwoty pozostały bezskuteczne.

W dniu 8 marca 2014r. Sąd Rejonowy dla (...)we W.wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, sygn. akt (...) którym nakazał stronie pozwanej Instytutowi (...) sp. z o.o.z/s we W., aby zapłaciła powodowi kwotę 5000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 24.06.2004r. do dnia zapłaty wraz z kosztami procesu w kwocie 25 zł w terminie dwóch tygodni od doręczenia nakazu zapłaty, albo wniosła w tymże terminie sprzeciw.

W złożonym sprzeciwie strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości. Strona pozwana zarzuciła, że roszczenie powoda uległo przedawnieniu w całości w dniu 24.06.2007r. Strona pozwana przyznała, że powód wpłacił zaliczkę w wysokości 5000 zł na zakup ośrodka (...) oraz że do transakcji były wymagane dodatkowe czynności formalne wynikające ze stosunku właścicielskiego Skarbu Państwa. Strona pozwana podniosła, że podjęła czynności niezbędne dla przeprowadzenia transakcji, ale z przyczyn od niej niezależnych działania te opóźniały się oraz że informowała powoda o tych problemach, a powód podtrzymywał wolę zakupu ośrodka. Strona pozwana zaprzeczyła, aby zaprzestała kontaktów z powodem, że nie składała propozycji zwrotu zaliczki oraz że po 2010r. jej pełnomocnik kontaktował się z pełnomocnikiem powoda i składał propozycje polubownego rozwiązania sporu. Strona pozwana wskazała, że powód po wpłaceniu zaliczki przedstawił się i identyfikował, jako osoba prowadząca działalność gospodarczą – współwłaściciel spółki (...) – dając stosowną wizytówkę. Powód poinformował podczas jednego ze spotkań z dyrektorem J. D. (1), że celem zakupu ośrodka jest prowadzenie tam działalności gospodarczej przez firmę (...). Z analizy rejestrów handlowych spółek wynika, że do takiej działalności spółka przygotowywała się rozszerzając przedmiot działalności podczas przekształcenia w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w 2002r ze spółki jawnej. Na spotkania z J. D. (1) powód przyjeżdżał służbowym samochodem z logo firmy (...). Strona pozwana wskazała, że z uwagi na fakt, że roszczenie powoda było związane z prowadzeniem przez powoda działalności gospodarczej to podlegało 3 letniemu terminowi przedawnienia, a powództwo winno ulec oddaleniu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Instytut (...) Sp. z o.o. we W. powstała w wyniku komercjalizacji jednostki badawczo-rozwojowej działającej pod nazwą Instytut (...).

(dowód: odpis z KRS Rejestru Przedsiębiorców nr KRS: (...) – k. 48-54)

Instytut (...) w 2004r. ogłosił przetarg na sprzedaż ośrodka (...) w S.. Do przetargu przystąpił R. G. (1).

(okoliczności bezsporne)

Pismem z dnia 17 czerwca 2004r. Instytut (...) poinformował R. G. (1), że jego oferta na kupno ośrodka (...) w S. przy ul. (...) została wybrana przez Komisję Przetargową. Wskazano, że warunkiem zawarcia umowy sprzedaży była zapłata zaliczki w kwocie 5.000 zł oraz że warunkiem podpisania aktu notarialnego będzie przelew bankowy całej należnej kwoty do wysokości 174.000 zł.

R. G. (1) dokonał w dniu 23 czerwca 2004r. na rzecz strony pozwanej wpłaty zaliczki w kwocie 5000 zł na poczet zakupu ośrodka (...) w S.. Przelew nastąpił z rachunku osobistego R. G. (1) prowadzonego przez Bank (...) S.A.

Dowody:

- pismo z 17.06.2004 r. (k. 8)

- potwierdzenie przelewu z 23.06.2004 r. (k.9)

Pismem z 18 lipca 2006r. Instytut (...) poinformował R. G. (1) o trudnościach związanych ze sprzedażą nieruchomości. Wskazano, że Ministerstwo Gospodarki oraz Ministerstwo Skarbu Państwa zgłosiły zastrzeżenia co do braku rękojmi wiary publicznej dotyczącej praw własności budynku oraz prawa wieczystego użytkowania gruntu wynikających ze sposobu ich nabycia przez Instytut, co było potwierdzone w księgach wieczystych nieruchomości lecz nie została wydana w tym zakresie stosowna decyzja przez właściwego Wojewodę. Poinformowano powoda, że Instytut zwrócił się do (...) Urzędu Wojewódzkiego z wnioskiem o wydanie takiej decyzji. Ze względu na długotrwały tryb postępowania dotyczący wydania decyzji Wojewody zwrócono się do powoda o zajęcie stanowiska w sprawie jego oferty na zakup nieruchomości.

Pismem z dnia 20 lipca 2006r. R. G. (1) poinformował, że nadal zainteresowany jest zakupem nieruchomości położonej w S. przy ul. (...).

Dowody:

- pismo z 18.07.2006 r.(k.10)

- pismo z 20.07.2006 r. (k.11)

Pismem z dnia 7 września 2010 r. R. G. (1) oświadczył stronie pozwanej, że rezygnuje z zakupu nieruchomości przy ul. (...) we S. z winy strony pozwanej. Powód przypomniał, że dokonał w dniu 24.06.2004r. wpłaty zaliczki w kwocie 5000 zł, a strona pozwana od kilku lat zaprzestała jakiegokolwiek korespondencji. Równocześnie powód wezwał stronę pozwaną do zwrotu kwoty 5000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 24.06.2004r. Powód dodał, że w dobrej wierze poniósł liczne wydatki, w tym kilkukrotne wizyty w S. oraz konsultacje prawne i budowlane i żąda z tego tytułu dodatkowo 15.000 zł.

Dowód: pismo z 07.09.2010 r. (k.12)

Podczas postępowania przetargowego powód wręczył stronie pozwanej wizytówkę firmy (...), której był współwłaścicielem. Wizytówka ta zawierała numer telefonu komórkowego powoda, pod którym można było skontaktować się z powodem.

Dowód:

- zeznania świadka J. D. – k. 72-73,

- kopia wizytówki (k.33)

W 2004r. R. G. (1) pozostawał wspólnikiem: (...) R. B., R. G., M. (...) spółki jawnej we W. (nr KRS (...)), która powstała z przekształcenia spółki cywilnej oraz (...) Sp. z o.o. we W., która powstała z przekształcenia spółki (...). B., R. G. w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością (nr KRS (...)).

Dowody: odpisy z KRS z Rejestru Przedsiębiorców (k.34-47)

(...). B., R. G., M. (...) sp. jawna nigdy nie starała się o nabycie nieruchomości położonej przy ul. (...) w S. i nie przystępowała do przetargu ogłoszonego przez Instytut (...).

Dowody:

- zeznania świadka M. N. nagranie rozprawy z dnia 26.11.2014r.

- zeznania świadka R. B. nagranie rozprawy z dnia 26.11.2014r.

- przesłuchanie powoda R. G. nagranie rozprawy z dnia 26.11.2014r.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w przeważającym zakresie, w całości co do roszczenia głównego oraz w części co do roszczenia odsetkowego.

Stan fatyczny w sprawie Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów, których prawdziwości żadna ze stron nie kwestionowała jak również w oparciu o przesłuchanie powołanych w sprawie świadków i samego powoda. Wiarygodności poszczególnych źródeł osobowych nie kwestionowała żadna ze stron.

Powód domagał się zasądzenia na jego rzecz kwoty 5.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 24 czerwca 2004 r. tytułem zwrotu zaliczki, którą uiścił na poczet zakupu nieruchomości położonej w S. przy ul. (...). Strona pozwana przeciwko roszczeniu powoda podniosła tylko jeden zarzut – przedawnienia roszczenia.

Bezsporny w niniejszej sprawie był fakt, że powód przystąpił do przetargu dotyczącego sprzedaży nieruchomości w S. oraz że przetarg ten został przez niego wygrany oraz że powód uiścił w związku z tym zaliczkę w dochodzonej pozwem wysokości. Bezspornym było również, to że do sprzedaży przedmiotowej nieruchomości nie doszło z uwagi na jej nieuregulowany stan prawny oraz że powód zrezygnował z dalszego oczekiwania na uregulowanie tej sytuacji, tym samym rezygnując z zakupu rzeczonej nieruchomości.

Kwestią sporną w przedmiotowej sprawie było ustalenie, czy roszczenie powoda było związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą i czy uległo ono przedawnieniu zgodnie z krótszym 3-letnim terminem przewidzianym dla tego typu roszczeń.

Sąd stanął na stanowisku, że roszczenie powoda co do zasady zasługiwało na uwzględnienie. Podstawę prawną rozstrzygnięcia stanowiły przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu, w szczególności o świadczeniu nienależnym tj. art. 405 k.c. w zw. z art. 410 k.c. Zgodnie z tym pierwszym, kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Art. 405 k.c. ma również zastosowanie do świadczenie nienależnego, do którego zalicza się sytuację, w której zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty. Według art. 410 §2 k.c. świadczenie podlega zwrotowi jako nienależne także w razie nieosiągnięcia jego zamierzonego celu ( condictio causa data causa non secuta zwane także condictio ob rem albo condictio ob causam datorum). Tradycyjnie roszczenie o zwrot świadczenia z powodu nieosiągnięcia zamierzonego celu świadczenia łączy się przede wszystkim z przypadkami przedświadczenia, np. ze spełnieniem świadczenia stanowiącego przedmiot umowy przyrzeczonej w umowie przedwstępnej przed zawarciem umowy przyrzeczonej (zob. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2007 r., III CZP 3/07, OSNC 2008, nr 2, poz. 15 i cytowane w nim orzeczenia), a także z przypadkami świadczenia w celu skłonienia odbiorcy do określonego zachowania się, np. ze świadczeniem zmierzającym do utrzymania pożycia stron w nieformalnym związku (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 2006 r., II CK 342/05, OSNC 2006, nr 10, poz. 170). Podkreśla się przy tym, że cel świadczenia, którego nieosiągnięcie warunkuje rozpatrywane roszczenie, nie może być utożsamiany z dążeniem do wykonania zobowiązania. Jeżeli bowiem nie zostanie osiągnięty cel świadczenia polegający na wykonaniu zobowiązania, mogą powstawać innego rodzaju roszczenia o zwrot nienależnego świadczenia ( condictio indebiti lub condictio sine causa albo condictio causa finita). Pozostaje to w zgodzie z zasadą, że zakresy zastosowania poszczególnych roszczeń o zwrot nienależnego świadczenia nie mogą się pokrywać ani krzyżować. Odnotować jednak należy także tendencję do szerszego, wykraczającego poza przypadki nieotrzymania przewidywanego ekwiwalentu, ujmowania zakresu roszczenia o zwrot świadczenia z powodu nieosiągnięcia jego zamierzonego celu. Według zwolenników tej tendencji, omawiane roszczenie należy dopuścić wszędzie tam, gdzie świadczenie zostało spełnione w celu osiągnięcia określonego skutku prawnego lub gospodarczego, a skutek ten wbrew oczekiwaniom świadczącego nie nastąpił (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 października 2011r., sygn. akt V CSK 483/10).

Sytuacja taka miała miejsce w niniejszej sprawie. Cel, na rzecz którego została przez powoda przekazana zaliczka w wysokości 5.000 zł tj. zakup ośrodka wczasowego, nie został nigdy osiągnięty. Pomimo upływu 10 lat od dnia ogłoszenia przetargu, strona pozwana nie dopełniła czynności związanych z uzyskaniem właściwej decyzji Wojewody umożliwiających zbycie spornej nieruchomości. Trudno oczekiwać od powoda dalszego wyrażania zgody na przyszłe nabycie nieruchomości, skoro strona pozwana nie wykazała nawet, aby rzeczywiście podejmowała, jakiekolwiek kroki mające na celu zawarcie umowy. Trudno byłoby również zaakceptować sytuację bezterminowego związania złożoną ofertą. W tej sytuacji świadczenie powoda było świadczeniem nienależnym, albowiem powód nie otrzymał w zmian żadnego ekwiwalentu, a zatem podlega ono zwrotowi w oparciu o powołane powyżej przepisy.

Strona pozwana przeciwko żądaniu powoda podniosła wyłącznie zarzut przedawnienia roszczenia. Strona pozwana wywodziła, że powód przystąpił do przetargu, jako osoba prowadząca działalność gospodarczą, gdyż powód w taki sposób przedstawił się ówczesnemu Dyrektorowi J. D. (1), któremu wręczył wizytówkę firmy (...), ponadto na spotkania przyjeżdżał samochodem służbowym, a spółka (...) spółka jawna rozszerzyła przedmiot prowadzonej działalności. Zarzuty te pozostawały w oczywisty sposób chybione. Strona pozwana nie przedstawiała żadnej dokumentacji przetargowej, z której wynikałoby, że stroną umowy sprzedaży pozostawać miała (...) spółka jawna. Fakt, że dokumentacja przetargowa została bezprawnie zabrana przez poprzedniego prezesa spółki, jest okolicznością, która w całości obciąża stronę pozwaną. Szczątkowa dokumentacja przedstawiona przez strony, dotycząca przedmiotowego przetargu, przeczy tezie strony pozwanej, aby nieruchomość miała zostać nabyta na rzecz jakiejkolwiek spółki. Przede wszystkim sama strona pozwana kierowała korespondencję imiennie na rzecz powoda, na adres jego zamieszkania, a nie na rzecz powoda, jako wspólnika jakiekolwiek spółki, samej spółki jawnej, czy chociażby na adres siedziby spółki. Również powód kierując korespondencję do strony pozwanej posługiwał się wyłącznie własnymi danymi, nigdy nie wskazywał, że występuje reprezentując (...) Sp. jawną. Ponadto, co równie istotne, powód dokonał wpłaty zaliczki w wysokości 5000 zł ze swojego osobistego konta, a nie konta spółki. Zupełnie bez znaczenia pozostawały wrażenia J. D. (1), reprezentujący wówczas stronę pozwaną, iż powód chce nabyć nieruchomość w ramach działalności gospodarczej. Samo przekonanie danej osoby nie kreuje strony, która przystąpiła do przetargu. Trudno przyjąć, aby dział personalny strony pozwanej, redagujący pisma do powoda, kreował je niezgodnie z danymi zgłoszonymi do przetargu. Ponadto koresponduję tę podpisywał sam J. D. (1), a zatem w razie wystąpienia jakiejkolwiek niezgodności co podmiotu uczestniczącego w przetargu z pewnością korespondencja ta zostałaby skorygowana. Tym bardziej wniosku, co do faktycznego podmiotu mającego nabyć nieruchomość nie można było wyciągać z faktu, że powód korzystał z samochodu służbowego, czy też, że następowało przekształcenie Spółki (...) spółki jawnej i zmiany w zakresie ujawnionego w rejestrze przedsiębiorców zakresu działalności tej spółki.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy jednoznacznie wskazywał, że nawet jeśli powód posłużył się wizytówką firmy (...) spółki jawnej, w której był współwłaścicielem, nieruchomość w S. miała zostać nabyta w imieniu własnym powoda, a nie w imieniu tej firmy. Okoliczność tę dodatkowo potwierdziły zeznania wspólników (...) spółki jawnej – M. N. (2) oraz R. B. (2). Świadkowie zgodnie zeznali, że przedmiotowa spółka nigdy nie uczestniczyła w procedurze przetargowej dotyczącej rzeczonej nieruchomości, wspólnicy nigdy również nie podejmowali uchwały, co do zakupu tej nieruchomości. Podali również, że posiadali wiedzę o zamiarze nabycia tej nieruchomości przez samego powoda oraz o związanych z tym komplikacjach wyłącznie z prywatnych rozmów z R. G. (1). W pełni przekonująca pozostawała argumentacja powoda wskazującą, że powód posłużył się sporną wizytówką z uwagi, że widniał na niej numer komórkowy powoda, pod którym można się było się z nim skontaktować.

Tym samym roszczenie powoda nie miało związku z prowadzoną działalnością gospodarczą i nie uległo przedawnieniu, gdyż zastosowanie znajduje 10-letni termin przedawnienia, który do daty wniesienia pozwu, jeszcze nie upłynął (art. 118 k.c.).

Roszczenie powoda nie zasługiwało na uwzględnienie jedynie co do części roszczenia odsetkowego. Sąd zasądził na rzecz powoda ustawowe odsetki od zasądzonej kwoty 5000 zł od dnia 15 września 2010r., oddalając dalej idące roszczenie odsetkowe. Sąd nie mógł bowiem podzielić stanowiska powoda i zasądzić odsetek od dnia następnego po dniu uiszczenia zaliczki na konto strony pozwanej tj. 24 czerwca 2004r. Podstawa do zwrotu zaliczki powstała dopiero z momentem poinformowania strony pozwanej o rezygnacji z nabycia nieruchomości, co nie miało miejsca w 2004r. Z tego względu podstawę rozstrzygnięcia w zakresie roszczenia odsetkowego stanowiły uregulowania art. 481 k.c. w zw. z art. 455 k.c. Zgodnie z treścią art. 481 § 1 k.c., jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Roszczenie powoda miało zaś charakter bezterminowy. Terminu spełnienia świadczenia nie został oznaczony przez same strony, nie wynikał również, ani z właściwości zobowiązania, ani z ustawy. Tym samym świadczenie stało się wymagalne dopiero z chwilą wezwania dłużnika do jego spełnienia. Rolę tę pełniło pismo z dnia 7 września 2010r. Powód nie przedłożył dowodu doręczenia przedmiotowego pisma stronie pozwanej, jednak przyznała ona, że 2010r. takie pismo otrzymała. W tej sytuacji Sąd przyjął, że strona pozwana z pewnością otrzymała przedmiotowe pismo co najmniej w przeciągu 7 dni od daty jego sporządzenia, a zatem dopiero od dnia 15 września 2010r., strona pozwana pozostawała w opóźnieniu ze spełnieniem świadczenia.

Biorąc pod uwagę powyższe Sąd orzekł jak w pkt I i II sentencji wyroku.

Podstawę orzeczenia o kosztach stanowiły uregulowania art. 100 k.p.c. W ocenie Sądu powód uległ jedynie, co do niewielkiej części żądania odsetkowego, zatem strona pozwana winna zwrócić na jego rzecz całość poniesionych kosztów, które obejmowały: kwotę 100 zł opłaty sądowej od pozwu oraz poniesione koszty zastępstwa procesowego w wysokości 600 zł (zgodnie z § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu) oraz 17 zł opłaty skarbowej od udzielonego pełnomocnictwa.