Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 czerwca 2013r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział IV Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Dorota Kropiewnicka

Sędziowie SSO Robert Zdych (spr.)

SSR del. do SO Sławomir Pałka

Protokolant Artur Łukiańczyk

przy udziale E. O. Prokuratora Prokuratury Okręgowej

po rozpoznaniu w dniu 4 czerwca 2013r.

sprawy

1. P. O. (1) oskarżonego o przestępstwo z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

2. J. F. (1) oskarżonego o przestępstwo z art. 291 § 1 k.k.

3. H. K. (1) oskarżonego o przestępstwo z art. 292 § 1 k.k.

4. A. K. (1) oskarżonego o przestępstwo z art. 292 § 1 k.k.

na skutek apelacji wniesionych przez prokuratora i obrońcę oskarżonego A. K. (1)

od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Fabrycznej

z dnia 18 grudnia 2012 roku sygn. akt II K 1868/11

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu dla Wrocławia – Fabrycznej do ponownego rozpoznania.

Sygn. akt IV Ka 347/13

UZASADNIENIE

P. O. (1) został oskarżony o to, że w okresie od 24 kwietnia 2011r. do 25 kwietnia 2011r. we W. przy ul. (...) wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami dokonał zaboru w celu przywłaszczenia zagęszczarki marki D. model LG 140 o numerze seryjnym (...) o wartości 5000zł., którą następnie zbył wspólnie i w porozumieniu z inną osobą czym działał na szkodę A. Ł. (1), przy czym czynu tego dokonał w warunkach powrotu do przestępstwa, będąc uprzednio skazanym wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu sygn. akt III K 260/02 na karę łączną 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, którą to karę odbył w całości w okresie od 19 czerwca 2009r. do 25 kwietnia 2010r. to jest o czyn z art. 278§1 k.k. w zw. z art. 64§1 k.k.

J. F. (1) został oskarżony o to, że:

1. w okresie od 24 kwietnia 2011r. do 25 kwietnia 2011r. we W. przy ul. (...) pomógł P. O. (1) w zbyciu za kwotę 1200zł. A. K. (1) pochodzącej z przestępstwa zagęszczarki marki D. model LG 140 o numerze seryjnym (...) o wartości 5000zł.

to jest o czyn z art. 291§1 k.k.

2. w miesiącu maju 2011r. we W. przy ul. (...) wspólnie i w porozumieniu z H. K. (1) ukrył w jego garażu pochodzącą z przestępstwa zagęszczarki marki D. model LG 140 o numerze seryjnym (...) o wartości 5000zł.

to jest o czyn z art. 291§1 k.k.

A. K. (1) został oskarżony o to, że w okresie od 24 kwietnia 2011r. do 25 kwietnia 2011r. we W. przy ul. (...) nabył od J. F. (1) i P. O. (1) za kwotę 1200zł. zagęszczarkę marki D. model LG 140 o numerze seryjnym (...) o wartości 5000zł., mogąc na podstawie towarzyszących okoliczności przypuszczać, iż pochodzi ona z przestępstwa to jest o czyn z art. 292§1 k.k.

H. K. (1) został oskarżony o to, że w miesiącu maju 2011r. we W. przy ul. (...) wspólnie i w porozumieniu z J. F. (1) ukrył w swoim garażu zagęszczarkę marki D. model LG 140 o numerze seryjnym (...) o wartości 5000zł., o której na podstawie towarzyszących okoliczności mógł przypuszczać, że została uzyskana za pomocą czynu zabronionego to jest o czyn z art. 292§1 k.k.

Wyrokiem Sądu Rejonowego dla Wrocławia - Fabrycznej z dnia 18.12.2012r. sygn. akt II K 1868/11:

1. A. K. (1) został uznany winnym popełnienia zarzucanego mu czynu przy ustaleniu, że zagęszczarkę nabył wyłącznie od J. F. (1) w dniu 25 kwietnia 2011r. i winien był i mógł przypuszczać, że nabywa rzecz może pochodzić zz uwagi na zaniżoną cenę i brak dokumentacji potwierdzającej jej pochodzenie to jest czynu z art. 292§1 k.k. i za to na podstawie art. 292§1 k.k. wymierzono mu karę grzywny w wysokości 50 stawek dziennych, przyjmując że wysokość jednej stawki wynosi 50zł.;

2. P. O. (1), J. F. (1) i H. K. (1) zostali uniewinnieni od popełnienia zarzucanych im czynów.

Jednocześnie sąd zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. A. M. kwotę 826,56 zł. tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną z urzędu P.O..

Ponadto zasądził od A. K. na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe, w tym opłatę w kwocie 250zł. zaś kosztami procesu przypadającymi na pozostałych oskarżonych obciążył Skarb Państwa.

Apelację od powyższego wyroku złożył prokurator rejonowy, zarzucając obrazę przepisów postępowania w postaci art. 366§1 k.p.k. i art. 167 k.p.k. poprzez zaniechanie przeprowadzenia dowodów zmierzających do wyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności sprawy, a w szczególności zmierzających do zweryfikowania treści sprzecznych wyjaśnień oskarżonych złożonych na etapie postępowania jurysdykcyjnego w zakresie okoliczności związanych z ujawnieniem samochodu oskarżonego J. F. na miejscu kradzieży zagęszczarki, jak też samochodu marki B. (...) podobnego jak należący do oskarżonego A. K., okoliczności nabycia przez A. K. zagęszczarki oraz przyczyn przechowywania jej na terenie posesji oskarżonego H. K., a także zaniechaniu przeprowadzenia konfrontacji między oskarżonymi A. K. i P.O. pomimo zaistnienia konieczności kontynuowania postępowania dowodowego w tym zakresie, co skutkowało przyjęciem błędnego stanu faktycznego i prawnego w oparciu o niepełny i wadliwie zgromadzony materiał dowodowy i w konsekwencji doprowadziło do uniewinnienia oskarżonych P. O., J. F. i H. K..

Podnosząc powyższy zarzut wniósł jednocześnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Apelację od wyroku złożył również obrońca A. K. (1) podnosząc obrazę przepisów prawa materialnego, a to:

1. art. 92 k.k. w zw. z art. 292§1 k.k. poprzez błędną wykładnię znamienia „
powinności i możliwości przypuszczenia, że rzecz pochodzi z przestępstwa” polegającą na przyjęciu, że brak dokumentacji potwierdzającej pochodzenie rzeczy ruchomej tego typu może świadczyć o jej przestępnym pochodzeniu, podczas gdy zwykła umowa sprzedaży rzeczy tego typu nie wymaga aż takiej ostrożności w zakresie kontaktowania a nawet zawarcia umowy w zakresie takiej wartości jak sprzedana zagęszczarka na piśmie,

2. art. 292§1 k.k. w zw. z art. 115§1 k.k. poprzez ich błędne zastosowanie polegające na przyjęciu, że rzecz stanowiąca przedmiot czynności wykonawczej (zagęszczarka D. (...)) pochodziła z czynu zabronionego, podczas gdy brak jest przestępstwa bazowego do późniejszego paserstwa.

Podnosząc powyższy zarzut wniósł jednocześnie o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od zarzuconego mu czynu.

Apelacja prokuratora zasługuje na uwzględnienie.

Apelacja jest zasadna, choć sformułowany przez nią zarzut winien dotyczyć przede wszystkim naruszenia przepisów prawa procesowego, tj. art. 5§2 k.p.k. oraz art. 7 k.p.k., na co zresztą wskazuje treść uzasadnienia apelacji.

Należy zauważyć, że dokonując oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego Sąd Rejonowy skupił swoją uwagę w głównej mierze na wyjaśnieniach oskarżonych i przeprowadzając analizę tych dowodów wyraził stanowisko, że z uwagi na nie dające się usunąć wątpliwości musiał rozstrzygnąć je na korzyść trzech z nich..

Taka ocena zdaniem Sądu Okręgowego jest przedwczesna.

W orzecznictwie sądów ugruntowany jest pogląd, że przekonanie sądu orzekającego o wiarygodności jednych dowodów i niewiarygodności innych pozostaje pod ochroną przepisu art.7 k.p.k. tylko wtedy, gdy:

- jest poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy i to w sposób podyktowany obowiązkiem dochodzenia prawdy,
- stanowi wynik rozważenia wszystkich okoliczności przemawiających zarówno na korzyść jak i na niekorzyść oskarżonego,

- jest umotywowane w uzasadnieniu wyroku wystarczająco i logicznie, z uwzględnieniem wiedzy i doświadczenia życiowego(wyrok SA w Krakowie z dnia 20.02.2012r. II AKa 259/11 KZS 49/5/2012).

Lektura treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku pozwala na jednoznaczne stwierdzenie, że reguły te Sąd Rejonowy naruszył.

Podkreślenia wymaga, że w przedmiotowej sprawie ocena wiarygodności danego dowodu w postaci wyjaśnień P.O. oraz wyjaśnień J. F. nie może się sprowadzać jedynie do ich literalnej konfrontacji i wskazania zachodzących różnic, co miałoby skutkować zastosowaniem zasady wyrażonej w art. 5§2 k.p.k.

Nie można za nadzwyczajną uznać sytuacji, w której sąd dysponuje kilkoma wersjami zdarzenia lub dochodzi do zmiany relacji przestawianych przez poszczególne osoby (oskarżonych czy świadków).

Zasady doświadczenia życiowego wskazują, że właśnie takie zjawisko jest typowym dla procesu karnego, zwłaszcza w sprawach wieloosobowych.

Złożenie określonej treści wyjaśnień lub zmiana tych relacji często są wynikiem zmiany nastawienia emocjonalnego, postawy będącej czy to wyrazem uświadomionych sobie konsekwencji wynikających z ewentualnego skazania czy też chęci dostosowania się do wersji zaprezentowanej przez inną osobę..

Tym większego więc znaczenia nabiera właściwa ocena rozbieżnych wyjaśnień czy zeznań poszczególnych osób. Przy jej dokonywaniu na sądzie orzekającym ciąży obowiązek rozważenia czy podane przez takie osoby przyczyny zmiany swych relacji są zgodne z zasadami logiki, doświadczenia życiowego, czy też podyktowane zostały chęcią uniknięcia przez siebie lub inną osobę odpowiedzialności karnej.

Materiał dowodowy zgromadzony w niniejszej sprawie i postawa przyjęta przez uczestników tego postępowania od tego schematu nie odbiega, zaś skąpość tego materiału, sprowadzającego się praktycznie do wyjaśnień oskarżonych nakazywała dokładne ich przesłuchanie i szczegółową analizę treści zaprezentowanych przez nich relacji.

Oczywiście Sąd Okręgowy zdaje sobie sprawę z ograniczeń w możliwościach weryfikacji wersji podanych przez poszczególnych oskarżonych, ale podkreśla że sąd orzekający winien wykorzystać w pełnym zakresie te możliwości, które istnieją i zasady oceny dowodów wskazane w art. 7 k.p.k.

Należy zauważyć, że P. O. zaprzeczył, aby znał tak J. F. jak i A. K.. Tymczasem oskarżony J. F. w sposób dość precyzyjny wskazał skąd zna P.O. (k. 388), zaś A. K. podał, że w przy transakcji kupna zagęszczarki była obecna jeszcze jedna osoba (poza J. F.).

Poza koniecznością odpowiedzi na pytanie dlaczego J. F. miałby pomawiać zupełnie nieznaną mu osobę sąd winien dokonać konfrontacji pomiędzy oskarżonymi co do tych podanych przez J. F. okoliczności.

W świetle podawanych przez A. K. i J. F. relacji co do obecności przy sprzedaży zagęszczarki jeszcze innej osoby narzucała się konieczność złożenia w tym zakresie na rozprawie wyjaśnień przez A. K. i odebrania w obecności P.O. oświadczenia czy to właśnie tego oskarżonego należy identyfikować ze wskazaną w uprzednich wyjaśnieniach osobą.

Pokreślenia wymaga, że na rozprawie w dniu 9.11.2012r. doszło do zasadniczej zmiany wyjaśnień przez J. F. w zakresie dotyczącym sposobu wejścia w posiadanie zagęszczarki oraz następnie jej zbycia. Nie można nie dostrzec, że nastąpiło to w chwili pojawienia się w procesie oskarżonego P. O..

Zmiana ta miała istotne znaczenie dla dokonania ustaleń faktycznych w zakresie czynów zarzucanych P.O., J. F. i A. K.. W pierwszej kolejności obowiązkiem sądu było ustalenie przyczyn, dla których J. F. złożył uprzednio innej treści relację i okoliczności te zweryfikować celem ustalenia ich wiarygodności.

Czynności tych nie dokonał, czego efektem było przyjęcie, że to wyłącznie J. F. sprzedał zagęszczarkę A. K.. Ustalenie dowolne i sprzeczne z uprzednimi wyjaśnieniami J. F..

Podstawą weryfikacji wersji podawanych przez oskarżonych winien stać się tez dowód z nagrania z monitoringu z dnia 24.04.2011r. i to nie tylko w takim zakresie jak uczynił to Sąd Rejonowy (stwierdzając niemożność rozpoznania sylwetek osób czy numerów rejestracyjnych pojazdów).

Sąd winien odebrać od oskarżonych J. F. i A. K. wyjaśnienia czy w zarejestrowanych w zapisie okolicznościach doszło pomiędzy nimi w tym dniu do spotkania, a jeżeli tak to co było jego celem.

Weryfikacji wyjaśnień poszczególnych oskarżonych można też dokonać w oparciu o dowód z przesłuchania funkcjonariuszy policji, którzy mieli kontakt z nimi jeszcze przed zatrzymaniem: M. C., T.G., M. K. (k. 16, 40, 56).

Zwrócić należy uwagę na fragmentaryczność przesłuchania oskarżonego H. K.. Ustalenia wymagają okoliczności związane z podaniem przez J. F. przyczyn, dla których poprosił on o przechowanie zagęszczarki (czy wspominał o nich, czy mówił czyją własność stanowi ten sprzęt, przez jaki okres H. K. przedmiot ten przechowywał i gdzie).

Przesłuchania wymaga pokrzywdzony A. Ł. na okoliczności związane z odbiorem zagęszczarki (reakcji H. K., związanych z tym wypowiedzi).

Jak wynika z wyjaśnień A. K. miał on powiedzieć J. F., że zagęszczarka jest kradziona, co ma znaczenie dla ustalenia kwestii świadomości J. F. w chwili przekazania tego sprzętu H. K..

Ustalenia wymaga więc, kiedy miało dojść do przekazania tej informacji J. F. (np. na ile dni przed odbiorem rzeczy przez pokrzywdzonego) i co było powodem, że J. F. zwrócił się o przechowanie zagęszczarki przez inną osobę, a nie uczynił tego sam.

Dyrektywa nakazująca rozstrzyganie na korzyść oskarżonego wszelkich wątpliwości, których nie da się usunąć, nie może być rozumiana jako przyzwolenie na rezygnację z dokonania oceny dowodów, która nastręcza trudności - i to nawet znaczne. Organ procesowy jest zobligowany zmierzyć się z oceną każdego przeprowadzonego i dopuszczalnego przez prawo dowodu mającego znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, a więc uznać, czy jest on wiarygodny bądź niewiarygodny. Ocena dowodu, co jest oczywiste, musi mieć charakter swobodny, a więc musi być dokonana zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 7 k.p.k., pozostającą w ścisłym związku z zasadami prawdy materialnej, bezpośredniości i kontradyktoryjności. Dopiero gdy w całokształcie prawidłowo ocenionych dowodów wystąpią nie dające się usunąć wątpliwości co do sposobu rozstrzygnięcia określonej kwestii faktycznej, zazwyczaj chodzić będzie o wybór jednej z prawdopodobnych wersji zdarzenia (niekoniecznie równie prawdopodobnych), organ procesowy zobowiązany będzie sięgnąć po rozwiązanie przewidziane w art. 5 § 2 k.p.k. (wyrok SN z dnia 10.05.2006r. III KK 361/05 LEX nr 186958).

Wskazane wyżej uchybienia, niepełność i pominięcie przy ocenie niektórych dowodów, mające wpływ na treść rozstrzygnięcia, powodowały konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku oraz przekazania sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania w celu przeprowadzenia postępowania dowodowego w pełnym zakresie i przy uwzględnieniu podanych wyżej zaleceń.

Po ujawnieniu pozostałych, niezbędnych dowodów (chyba że strony podniosą istotne argumenty przemawiające za przeprowadzeniem danego dowodu bezpośrednio na rozprawie), Sąd Rejonowy ponownie dokona kompleksowej oceny wszystkich dowodów, kierując się wskazaniami zawartymi m.in. w art. 7 k.p.k., art. 5 § 2 k.p.k. i art. 410 k.p.k.