Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 grudnia 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 18 grudnia 2014 r. w Szczecinie

sprawy A. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o przyznanie renty

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 27 lutego 2014 r. sygn. akt VI U 128/13

1.  oddala apelację,

2.  przyznaje radcy prawnemu M. W. od Skarbu Państwa – Sądu Apelacyjnego w Szczecinie kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) powiększoną o stawkę podatku od towarów i usług, tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej ubezpieczonej z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

SSA Barbara Białecka SSA Romana Mrotek SSO del. Beata Górska

Sygn. akt III AUa 317/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28.12.2012 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił A. B. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (z ogólnego stanu zdrowia), ponieważ Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 06.12.2012r. stwierdziła, że ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy.

W odwołaniu od decyzji organu rentowego ubezpieczona podniosła, że stan jej zdrowia, w tym reumatoidalne zapalenie stawów i zmiany w obrębie kręgosłupa, powodują, że nie jest w stanie podjąć pracy, co uprawnia ją do przyznania prawa do renty.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i podtrzymał argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 27.02.2014 roku zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego i przyznał ubezpieczonej prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy na okres od 01.10.2012 roku do 30.10.2013 roku (pkt I) i rozstrzygnął
o kosztach procesu (pkt II wyroku).

Sąd I Instancji oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach faktycznych. A. B., urodzona (...), wniosek o rentę złożyła
w dniu 25 października 2012 roku, nie pozostając w zatrudnieniu. Ma wykształcenie zawodowe rolnicze. Była zatrudniona jako kasjer biletowy. Zasiłek chorobowy pobierała do 31 sierpnia 2009 roku. Decyzją z dnia 28.12.2012 roku organ rentowy odmówił ubezpieczonej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, albowiem Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 06.12.2012 roku uznała, że jest ona zdolna do pracy. Ubezpieczona choruje na reumatoidalne zapalenie stawów, chorobę zwyrodnieniową stawów rąk i stawów kolanowych, zespół bólowy odcinka szyjnego, nadciśnienie tętnicze i niedosłuch. Schorzenia te powodowały całkowitą niezdolność do pracy od dnia 01 października 2012 roku do 31 grudnia 2013 roku.

W oparciu o powyższe ustalenia faktyczne Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie zasługiwało na uwzględnienie i wskazując na przepisy art. 57 ust. 1, art. 12 i art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity opubl. w Dz. U. z 2013 roku, poz. 1140, ze zm.) - zwaną dalej ustawą emerytalną - podniósł, że w sprawie istotnym było ustalenie, czy ubezpieczona jest niezdolna do pracy i w związku z tym dopuścił dowód z opinii biegłych specjalistów z zakresu reumatologii i neurologii, którzy zgodnie wskazali, że schorzenia ubezpieczonej w postaci upośledzenie narządu ruchu, a w szczególności upośledzenia sprawności rąk i funkcji chodu w przebiegu RZS, powodowały całkowitą, okresową niezdolność do pracy. Biegli wyjaśnili, że ubezpieczona nie może wykonywać żadnej pracy, ani stojącej, ani siedzącej ponieważ ma upośledzoną sprawność nie tylko rąk, ale i nóg. Sąd Okręgowy podzielił stanowisko biegłych, ale dopiero po jej uzupełnieniu poprzez złożenie opinii na rozprawie poprzedzającej wydanie wyroku. Początkowo bowiem biegłe sądowe popadły w sprzeczność uznając z jednej strony niezdolność do pracy, a z drugiej celowość jej przekwalifikowania zawodowego.

W opinii złożonej na rozprawie po uzyskaniu informacji, iż ubezpieczona od dnia
1 listopada uzyskała prawo do emerytury, biegłe sądowe nie podtrzymały tezy
o możliwości przekwalifikowania zawodowego ubezpieczonej. Taką opinię Sąd uznał za wiarygodną, bowiem rzetelnie oceniała faktyczny stan zdrowia badanej. Opinie biegłych fachowo udzielają odpowiedzi na pytania Sądu i tym samym wyczerpują istotę sporu. Organ rentowy kwestionował wskazane opinie i podniósł, że brak jest dokumentacji leczenia z poradni reumatologicznej, a tym samym biegłe dokonały oceny tylko na podstawie wywiadu od ubezpieczonej. Sąd podzielił te zastrzeżenia organu rentowego i dołączył do materiału dowodowego dokumentację leczenia skarżącej z poradni reumatologicznej. Na jej podstawie biegłe wydały opinię uzupełniającą, wskazując, że nie tylko wywiad, ale i konkretne wyniki badań OB, CPR czy morfologii, świadczyły o znacznym zaawansowaniu choroby ocenianym na 3 w 4 stopniowej skali ograniczenia sprawności narządu ruchu. Opinia ta była również kwestionowana przez organ rentowy, który podnosił brak uzasadnienia dla całkowitej niezdolności do pracy. Również pełnomocnik ubezpieczonej wniósł o uzupełnienie opinii przez biegłe. Na rozprawie w dniu 20 lutego 2014 roku biegłe wyjaśniły wszelkie wątpliwości związane z opiniami. Oprócz kwestii przekwalifikowania zawodowego, zeznały zgodnie, że w okresie tak znacznego nasilenia choroby ubezpieczona nie może wykonywać żadnej pracy, a nie tylko pracy zgodniej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Opinia uzupełniające, złożona na rozprawie, była w ocenie Sądu Okręgowego, wiarygodna bowiem znajdowała uzasadnienie w dokumentacji medycznej potwierdzającej nasilenie schorzenia. Z dokumentów tych wynikało, że ubezpieczona choruje na reumatoidalne zapalenie stawów, które powoduje bóle stawów, w szczególności stawów rąk i nóg. Dysfunkcja kończyn górnych i dolnych jest jednoznacznym przeciwwskazaniem do wykonywania jakiejkolwiek pracy w pełnym wymiarze czasu pracy. Wykonywanie przez skarżącą pracy w charakterze opiekuna ekspozycji muzealnej w niepełnym wymiarze czasu pracy, tego nie podważa, ponieważ ocena musi dotyczyć możliwości wykonywania pracy w pełnym wymiarze czasu pracy. W świetle powyższej konstatacji, wniosek o odroczenie rozprawy złożony przez pełnomocnika pozwanego nie zasługiwał na uwzględnienie. Organ rentowy miał dostatecznie dużo czasu, aby przygotować się do rozprawy i zdawał sobie sprawę co będzie jej przedmiotem. Miał zatem możliwość przygotowania się do przesłuchania biegłych i natychmiastowego reagowania na ich twierdzenia i wnioski. Skoro o to nie zadbał, to nie było podstaw prawnych do przedłużanie toczącego się od lutego 2013 roku postępowania. Pozwany nie zgłosił zresztą zastrzeżenia w trybie art. 162 k.p.c.

Sąd Okręgowy tak argumentując uznał zaskarżoną decyzję organu rentowego

za błędną i na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił ją w ten sposób, że przyznał ubezpieczonej prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy na okres od 01.10.2012 roku do 30.10.2013 roku.

Z rozstrzygnięciem Sądu Okręgowego nie zgodził się organ rentowy. Zaskarżył wyrok w całości. W złożonej apelacji wyrokowi zarzucił błędne ustalenie stanu faktycznego sprawy przez przyjęcie, że ubezpieczona jest całko­wicie niezdolna do pracy od dnia 1 października 2012r. do 30 października 2013r.

Apelujący w uzasadnieniu swojego stanowiska podniósł, że istnieją wątpliwości, a sprawa nie została dostatecznie wyjaśniona w świetle opinii biegłych oraz wnoszonych do tych opinii zastrzeżeń przez organ rentowy. W opinii podstawowej z dnia 8.04.2013r. (data badania ubezpieczonej) biegłe rozpoznały
u ubezpieczonej: reumatoidalne zapalenie stawów 1° - postać aktywna ze znacznym ograniczeniem funkcji obu rąk i istotnym upośledzeniem funkcji chodu, chorobę zwyrodnieniową stawów rąk i stawów kolanowych, zespół bólowy odcinka szyjnego L-S kręgosłupa na tle zmian zwyrodnie­niowych z nieznacznym ograniczeniem jego funkcji, nadciśnienie tętnicze I ^{( 0)} WHO, niedosłuch obustronny. Na podstawie badania i dokumentacji medycznej uznały ubezpieczoną za okresowo całkowicie niezdolną
do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami do grudnia 2013r. W zastrzeżeniach do opinii biegłych z dnia 7.06.2013r. organ rentowy wskazał, że aktywność choroby ubezpieczonej została oceniona na podstawie wywiadu od ubezpieczonej, wnosząc
o dopuszczenie dowodu z dokumentacji medycznej z Poradni (...) oraz
o powołanie innego biegłego reumatologa, w celu wydania oceny na podstawie badania lekarskiego i oceny przebiegu leczenia ubezpieczonej. Wniosek o wydanie opinii przez innego biegłego reumatologa nie został jednak uwzględ­niony, a biegłe w opinii uzupełniającej z dnia 7.10.2013r. podtrzymały swoje dotychczasowe stanowisko. W zastrzeżeniach do tej opinii wskazał na wewnętrzną sprzeczność opinii biegłych, które z jednej strony uznają ubezpieczoną za całkowicie niezdolną do pracy, zaś z dru­giej strony uważają, że zachodzi celowość przekwalifikowania ubezpieczonej i nadal wnosił o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego reumatologa. Opinia ustna uzupełniająca biegłej złożona na rozprawie (20 lutego 2014r.) nie wyjaśnia wszystkich wątpliwości zgłaszanych w zastrzeże­niach do opinii przez organ rentowy, przede wszystkim nie wyjaśnia, na podstawie jakich badań dodatkowych potwierdzono utrzymywanie się wysokiej aktywności stanu zapalnego. Biegłe wskazując na wynik skali DAS zupełnie pomijają fakt, że w ocenie tego wskaźnika jed­nym z elementów jest wartość OB albo CRP, czyli tzw. laboratoryjnych wskaźników stanu zapalnego. W żadnej ze skal oceny aktywności RZS nie ocenia się wartości przeciwciał anty-CCP. Te przeciwciała są uznawane za serologiczny marker wczesnej postaci RZS i mogą mieć znaczenie przy rokowaniu co do postępu choroby przy współistniejących innych nieprawidłowo­ściach np. wysokie RF, wysoki OB, guzki reumatoidalne. Natomiast odosobnione wyniki przeciwciał anty CCP nie potwierdzają rozpoznania choroby.

Wskazując na powyższe, apelujący wniósł o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, ewentualnie o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania.

Ubezpieczona wniosła o oddalenie apelacji oraz o zasądzenie kosztów prawnej udzielonej z urzędu.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego nie zasługiwała na uwzględnienie.

Analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w tym zarzutów apelacyjnych, doprowadziła Sąd Apelacyjny do wniosku, że wyrok Sądu Okręgowego odpowiada prawu. Apelacja nie zawierała podstaw ani faktycznych, ani prawnych, które mogłyby doprowadzić do jej uwzględnienia. Podniesiony w niej zarzut
nie zdołał podważyć ustaleń faktycznych, w tym zasadnych ocen medycznych wyrażonych w kwestionowanych przez organ rentowy opiniach biegłych sądowych. Sąd Apelacyjny uznał, że ustalenia faktyczne poczynione w tej sprawie przez Sąd Okręgowy są prawidłowe. Sąd I instancji ustalając stan faktyczny oparł się na całokształcie zebranego materiału dowodowego, należycie go rozważył
i wskazał jakim środkom dowodowym dał wiarę, przedstawiając prawidłową
ich ocenę, którą właściwie uargumentował. Całość podjętych ustaleń faktycznych Sądu pierwszej instancji przedstawiona w pisemnym uzasadnieniu wyroku zasługuje na pełną akceptację. Sąd Apelacyjny ustalenia te przyjmuje za własne. Nie ma więc konieczności ponownego ich szczegółowego przytaczania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 sierpnia 2001 r., V CKN 348/00, LEX nr 52761, Prok.i Pr. 2002/6/40). Analiza akt postępowania w tej sprawie wskazuje, że nie wystąpiło w niej również naruszenie przepisów prawa materialnego, które pośrednio zarzucił apelujący lub które też Sąd II instancji byłby zobowiązany wziąć pod uwagę z urzędu. Zarzut skierowany przeciwko ustaleniu przesłanki niezdolności do pracy nie jest oparty
na wnioskach wynikających z opinii biegłych przeprowadzonej przed Sądem pierwszej instancji i w ocenie Sądu Odwoławczego pozbawiony jest merytorycznego uzasadnienia, stanowiąc obecnie tylko polemikę z prawidłową oceną zgromadzonego materiału dowodowego, abstrahując od obowiązujących w tej mierze regulacji prawnych. Występujący w niniejszej sprawie biegli sądowi, po zbadaniu ubezpieczonej i analizie dokumentacji medycznej, odpowiedzieli na zastrzeżenia organu rentowego, w przekonywujący i logiczny sposób wyjaśniając na jakie schorzenia cierpi A. B., jakie jest zaawansowanie rozpoznanych chorób,
w szczególności, jaki wpływ ma wielostawowe reumatoidalne zapalenie stawów- niekwestionowane przez organ rentowy - na całkowitą niezdolność do jakiejkolwiek. Biegli wskazali wprost, że wychwycili fazę aktywną ww. schorzenia w oparciu
o badanie przedmiotowe, w tym bolesność kości i obrzęk stawów, czemu wcale nie musi towarzyszyć istotne podwyższenie wartości OB, czy CPR. Biegli zwrócili uwagę na zapis lekarza prowadzącego, który podał w dokumentacji, że ocenia aktywność zapalną jako wysoką – DAS28 (k.88 w zw. z k.48), a sprawność narządu ruchu na 3 stopnie przy cztero stopniowej skali, gdzie 4 stopnie oznaczają maksymalne ograniczenie sprawności ruchowej. Biegli byli zgodne co do faktu, iż ubezpieczona nie jest zdolna do podjęcia i wykonywania jakiejkolwiek pracy zarobkowej i oceny tej nie zmieniają wątpliwości, jakie wyraził skarżący w apelacji. Różnice w ocenie medycznej wynikały natomiast z faktu, że ubezpieczona była badana w odstępie kilku miesięcy, kiedy w oczywisty też sposób, ulega zmianie stopień stanu zapalnego, lecz przecież nie zanika, a utrzymuje się nadal dotykając organizm chorobowo w obrębie wielu stawów. Należy dodać, że stan reumatoidalny potwierdzają wyniki badań, ujęte w karcie informacyjnej leczenia szpitalnego za okres od 05.07.2013r. do 12.07.2013r., gdzie wskazano na czynnik reumatoidalny i przeciwciała anty-CCP (k.58).

Sąd Apelacyjny mając na uwadze tak przedstawiony stan faktyczny, wyjaśnia, że na pojęcie niezdolności do pracy składają się łącznie dwa elementy: - element biologiczny - oraz element ekonomiczny, tj. utrata zdolności do pracy zarobkowej, która oznacza obiektywne pozbawienie danej osoby możliwości zarobkowania, tak jak ma to miejsce w niniejszej sprawie. Uwzględniając nadto wiek i wykształcenie ubezpieczonej, niecelowym byłoby prowadzenie przekwalifikowania zawodowego, które ze swej istoty wymaga odpowiednio długiego, nierzadko kilkuletniego, okresu nauki i praktyk zawodowych, aby zdobyć rzeczywiste, niezbędne umiejętności, pozwalające na wykonywanie pracy zarobkowej. Obecnie wiek, poziom wykształcenia i predyspozycje psychofizyczne nie usprawiedliwiają rokowań, że mimo upośledzenia organizmu możliwe będzie podjęcie przez ubezpieczoną innej pracy w tym samym zawodzie albo po przekwalifikowaniu zawodowym. Odmienny pogląd prowadziłby do pomijania treści art. 12 ust. 1 i ust 2 w związku z art. 13 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy emerytalnej.

Mając na uwadze przedstawioną argumentację Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację, o czym orzekł w pkt 1 sentencji, zaś o kosztach procesu
w punkcie następnym na podstawie art. 22 ³ ust. 1 i 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych w związku z § 12 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 11 ust. 2, § 2 ust. 1 – ust. 3 oraz § 15 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jednolity : Dz. U z 2013r., poz. 490).

SSA Barbara Białecka SSA Romana Mrotek del. SSO Beata Górska