Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 czerwca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Tomasz Tatarczyk

Sędzia SO Aleksandra Janas

SR (del.) Anna Hajda (spr.)

Protokolant Dominika Tarasiewicz

po rozpoznaniu w dniu 12 czerwca 2014 r. w Gliwicach na rozprawie

sprawy z powództwa K. D. i I. D.

przeciwko (...) Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Z.

o zapłatę

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Rejonowego w Zabrzu

z dnia 24 września 2013 r., sygn. akt I C 332/13

1  oddala apelację;

2  zasądza od powodów solidarnie na rzecz pozwanej kwotę 600 zł (sześćset złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

SSR (del.) Anna Hajda SSO Tomasz Tatarczyk SSO Aleksandra Janas

Sygn. akt III Ca 279/14

UZASADNIENIE

Powodowie wnieśli ostatecznie o zasądzenie od pozwanej solidarnie na ich rzecz kwoty 7.923,22 zł. W uzasadnieniu żądania wskazywali, ze powyższą sumę musieli bezpodstawnie uiścić na rzecz pozwanej w zamian za nabycie prawa własności lokalu mieszkalnego bowiem spółdzielnia w toku trwania procesu zmieniła warunki. Dochodzona kwota stanowiła różnicę miedzy wartością określoną w pozwie, opartą na przepisie art. 48 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, a narzuconymi przez pozwaną dodatkowymi warunkami. Powodowie wskazali, że zajmowali lokal mieszkalny na podstawie umowy najmu i dążyli do przekształcenia prawa najmu w prawo odrębnej własności na podstawie powołanego przepisu.

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powodów na jej rzecz kosztów procesu. Podała, że powodowie byli najemcami lokalu mieszkalnego położonego w R. przy ul. (...). Nie byli jednak członkami spółdzielni. Ponieważ spełniali wymogi określone w art. 48 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych w lipcu 2007r. wystąpili z wnioskiem o ustanowienie odrębnej własności lokalu mieszkalnego, na co pozwana wyraziła zgodę. Pozwana wskazała, że wobec stanowiska Trybunału Konstytucyjnego wyrażonego w wyroku z 15 lipca 2009r. w sprawie sygn. K 64/07 i wątpliwości, co do konstytucyjności normy art. 48 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, wstrzymała się z realizacją przekształceń. Powodowie zdecydowali się wówczas na realizację swoich uprawnień na drodze sądowej. Postępowanie toczące się przed Sądem Okręgowym w Gliwicach w sprawie sygn. I C 213/09 zostało zawieszone w związku ze skierowaniem przez Sąd pytania prawnego do Trybunału Konstytucyjnego. W trakcie zawieszenia powodowie przystąpili w charakterze członków do pozwanej spółdzielni oraz rozpoczęli procedurę zmierzającą do ustanowienia odrębnej własności lokalu. Stosowna umowa została zawarta w dniu 27 kwietnia 2011r., a jej podstawę stanowił przepis art. 12 ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. Pozwana podkreślała, że uiszczenie na rzecz pozwanej kwoty dochodzonej pozwem znajdowało uzasadnienie w treści obowiązujących wówczas uregulowań.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 24 września 2013r. Sąd Rejonowy oddalił powództwo oraz zasądził od powodów solidarnie na rzecz pozwanej kwotę 1.817 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Orzeczenie powyższe zapadło przy ustaleniu, że powodowie K. D. i I. D. byli najemcami lokalu mieszkalnego położonego w R. przy ulicy (...). W dniu 31 lipca 2007r. wystąpili do pozwanej z wnioskiem o ustanowienie odrębnej własności lokalu. Pozwana pismem z 3 grudnia 2007r. poinformowała powodów o niezbędnej uprzedniej procedurze przekształcenia prawa użytkowania wieczystego gruntu we własność, a następnie pismem z 25 listopada 2008r. wyraziła zgodę na wniosek powodów. Pismami z 15 czerwca 2009r. i 17 lipca 2009r. lokatorzy mieszkań ponaglali pozwaną o realizację zgłoszonych wniosków. Pozwana wskazywała na konieczność przeprowadzenia niezbędnych procedur związanych z przekształcaniem praw do lokali. W czerwcu 2009r. Zarząd i Rada Nadzorcza pozwanej wystosowali pismo do Członków Spółdzielni, zapewniając, że pozwana podejmie wszelkie dopuszczone prawem działania w celu odzyskania utraconej własności spółdzielczej.

W dniu 30 lipca 2009r. powodowie wnieśli pozew do Sądu Rejonowego w Zabrzu, który następnie został przekazany Sądowi Okręgowemu w Gliwicach, przeciwko pozwanej o zobowiązanie jej do złożenia oświadczenia woli. Sprawa była prowadzona pod sygn. akt I C 213/09. Postanowieniem z dnia 22 kwietnia 2010r. postępowanie w sprawie zostało zawieszone z uwagi na skierowanie przez Sąd pytania prawnego do Trybunału Konstytucyjnego.

Sąd Rejonowy ustalił także, że 23 kwietnia 2010 r. K. D. złożył deklarację przystąpienia do Spółdzielni, wnosząc o przyjęcie w poczet jej członków. Zadeklarował 2 udziały, każdy po 1.000 zł oraz zobowiązał się do zapłaty wpisowego w wysokości 329,25 zł. Po uiszczeniu wskazanych kwot został przyjęty w poczet członków Spółdzielni. Pismem z dnia 2 listopada 2010 r. pozwana poinformowała powoda, w związku z rozpoczętą procedurą przekształcania mieszkania w odrębną własność, o konieczności złożenia uprzedniego wniosku o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu. Stosowny wniosek powodowie złożyli w dniu 10 listopada 2010r. Pozwana wyraziła zgodę na przekształcenie, uzależniając jednak spełnienie żądania od wpłaty na rzecz (...) Spółdzielni Mieszkaniowej (...) 5% wartości mieszkania. Jednocześnie wskazała, że wartość prawa wynosi 5.593,97 zł. Powodowie zapłacili wskazaną kwotę. W rezultacie na postawie umowy nr (...) z dnia 21 lutego 2011r. uzyskali spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego położonego w R. przy ulicy (...). Tego samego dnia powodowie złożyli wniosek o ustanowienie odrębnej własności lokalu. W dniu 27 kwietnia 2011r. pomiędzy stronami doszło do zawarcia w formie aktu notarialnego umowy ustanowienia odrębnej własności przedmiotowego lokalu i przeniesienia prawa na powodów, a to w oparciu o treść art. 12 ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych.

Sąd Rejonowy ustalił nadto, że w sprawie prowadzonej przez Sąd Okręgowy w Gliwicach pod sygn. akt I C 213/09 postanowieniem z dnia 28 marca 2012r. podjęto zawieszone postępowanie. Pismami z dnia 10 i 16 sierpnia 2012r. powodowie reprezentowani przez profesjonalnego pełnomocnika cofnęli pozew ze zrzeczeniem się roszczenia. Na rozprawie 8 listopada 2012r. podali, że domagają się od pozwanej zwrotu kwoty 7.923,33 zł. Postanowieniem z dnia 8 listopada 2012r. Sąd Okręgowy w Gliwicach umorzył postępowanie w sprawie. Uprawomocniło się ono 16 listopada 2013r.

Pismem z dnia 16 sierpnia 2012r. powodowie zwrócili się do pozwanej z prośbą o zwrot łącznie kwoty 7.923,22 zł. Pozwana nie spełniła żądania.

Wskazując na bezsporne w sprawie okoliczności faktyczne Sąd Rejonowy doszedł do przekonania, że roszczenie powodów nie zasługiwało na uwzględnienie. Sąd pierwszej instancji wywodził, że ostatecznie w sprawie nie znalazł zastosowania art. 48 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, a procedura przekształcenie prawa najmu w prawo odrębnej własności toczyła się zgodnie z brzmieniem art. 12 ust. 1 powołanej ustawy. W rezultacie skoro powodowie, nie czekając na zakończenie rozpoznawanej przed Sądem Okręgowym sprawy sygn. I C 213/09, zawieszonej z uwagi na konieczność wystąpienia z pytaniem prawnym do Trybunału Konstytucyjnego, zdecydowali się na przekształcenie prawa na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, winni byli ponieść wszelkie koszty związane z wyborem tego sposobu przekształcenia ich prawa. Koszty procesu rozliczył Sąd Rejonowy mając na uwadze treść art. 98 kpc.

Apelację od powyższego wyroku wywiedli powodowie domagając się zobowiązania pozwanej do zwrotu kosztów w wysokości 7.923,22 zł poniesionych przez powodów oraz zasądzenia na rzecz pozwanej kosztów sądowych zgodnie z obowiązującymi przepisami. Uzasadniając swoje stanowisko wywodzili, że pozwana naruszyła przepisy prawa, a uruchomienie przez nią procedury przekształcania praw najmu lokali w prawa odrębnej własności lokali, bez czekania na decyzję Trybunału Konstytucyjnego, doprowadził powodów do konieczności poniesienia wydatków związanych z przekształceniem prawa, do których nie byliby zobowiązani, gdyby do przekształcenia doszło w oparciu o art. 48 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powodów nie mogła odnieść skutku.

Podkreślenia wymaga, iż ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy i przyjęte za podstawę rozstrzygnięcia są prawidłowe i w pełni znajdują potwierdzenie w zgromadzonych dowodach. Zostały one poddane wnikliwej ocenie, zgodnej z wypływającymi z treści art. 233 kpc dyrektywami. Z tych to przyczyn Sąd Okręgowy podzielił je i przyjął za własne. W sposób prawidłowy przytoczono również przepisy prawa.

Odnosząc się do podniesionych w apelacji zarzutów w pierwszej kolejności należy wskazać, iż istotny dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie pozostaje tryb, w jakim ostatecznie doszło do przekształcenia przynależnego powodom prawa najmu lokalu mieszkalnego, położonego w R. przy ulicy (...), w prawo odrębnej własności tegoż lokalu. Zauważyć należy, że toczyły się dwie sprawy sądowe. Pierwsza z nich prowadzona była przed Sądem Okręgowym w Gliwicach pod sygn. I C 213/09. W sprawie tej powodowie wystąpili o zobowiązanie pozwanej do złożenia oświadczenia woli w trybie art. 48 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. Postępowanie w sprawie zostało zawieszone z uwagi na konieczność wystąpienia z pytaniem prawnym do Trybunału Konstytucyjnego. W tym czasie powodowie podjęli niezależne działania zmierzające do osiągnięcia tego samego skutku czyli uzyskania odrębnej własności lokalu mieszkalnego. W tym celu powód złożył deklarację przystąpienia do spółdzielni wnosząc o przyjęcie w poczet członków, a następnie uiścił wpisowe, wartość udziałów oraz 5% wartości prawa do lokalu. W rezultacie nabycia odrębnej własności lokalu mieszkalnego w postępowaniu toczącym się przed Sądem Okręgowym powodowie cofnęli powództwo ze zrzeczeniem się roszczenia, co doprowadziło do umorzenia postępowania w sprawie. Jednocześnie jednak wystąpili z żądaniem zwrotu kwoty 7.923,22 zł, na którą złożyły się wpisowe w kwocie 329,25 zł, wartość udziałów – 2.000 zł oraz 5% wartości prawa do lokalu – 5.593,97 zł. Roszczenie o zapłatę tej kwoty zostało wyłączone do odrębnego postępowania i przekazane zgodnie z właściwością Sadowi Rejonowemu. Wbrew przy tym twierdzeniom powodów sprawa niniejsza nie stanowi kontynuacji postępowania toczącego się przed Sadem Okręgowym , które to zostało prawomocnie zakończone.

W niniejszej sprawie powodowie upatrywali po stronie pozwanej obowiązku zwrotu na ich rzecz kwoty 7.923,22 zł wywodząc, że uiszczoną na rzecz spółdzielni kwotę zapłacili bez podstawy prawnej. Podkreślali, że domagali się realizacji przez pozwaną uprawnienia przewidzianego w art. 48 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, a obowiązkiem spółdzielni było uwzględnienie ich wniosku w tym zakresie, czego pozwana w ustawowym terminie nie uczyniła. Nie sposób jednak pominąć okoliczności, że powodowie dobrowolnie, nie czekając na rozstrzygnięcie postępowania toczącego się w Sądzie Okręgowym w Gliwicach pod sygn. I C 213/09, podjęli czynności zmierzające do uzyskania odrębnej własności lokalu mieszkalnego położonego w R. przy ulicy (...) na innej drodze. W tym celu złożyli stosowne oświadczenia woli, w tym deklarację członkowską, uiścili wskazane przez pozwaną kwoty, a na koniec zawarli z pozwaną umowy. Wszystkie działania odbywały się i miały oparcie w obowiązujących przepisach prawa. Każda z uiszczonych przez powodów kwot miała uzasadnienie zarówno w podejmowanych czynnościach, jak i obowiązujących przepisach, a obowiązek ich uiszczenia wynikał ze świadomej decyzji powodów, którzy zdecydowali się uzyskać prawo odrębnej własności lokalu mieszkalnego w oparciu o treść art. 12 ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. Tym samym nie sposób przyjęć, że pozwana pobrała dochodzoną kwotę bez podstawy prawnej.

Skoro zatem orzeczenie Sądu pierwszej instancji zasługuje na akceptację apelację powodów oddalono, stosownie do art. 385 kpc. O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono w oparciu o art. 108 § 1 kpc w zw. z art. 98 § 1 i § 3 kpc. Złożyły się na nie wynagrodzenie dla pełnomocnika pozwanej wyliczone w oparciu o treść art. § 6 pkt 4 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013, poz. 461 j.t.).

SSR(del.) Anna Hajda SSO Tomasz Tatarczyk SSO Aleksandra Janas