Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSR del. Marzena Sznajderska

Protokolant: Aneta Łokaj

po rozpoznaniu w dniu 10 grudnia 2014 r. we Wrocławiu

sprawy z D. S.

(...) S. A. z siedzibą w W.

o zapłatę

I.  zasądza od strony pozwanej (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powoda D. S. kwotę 100.000 zł (sto tysięcy złotych) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 28 lutego 2013 r. do dnia zapłaty;

II.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 6.968,67 zł kosztów postępowania;

III.  nakazuje stronie pozwanej uiścić na rzecz Skarbu Państwa (kasa Sądu Okręgowego we Wrocławiu) kwotę 2.286,16 zł tytułem części opłaty sądowej od pozwu, od której powód był zwolniony oraz części wynagrodzenia biegłego.

UZASADNIENIE

Powód D. S.wniósł o zasądzenie od strony pozwanej (...) S.A.w W.zadośćuczynienia w kwocie 100 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 28 lutego 2013 roku do dnia zapłaty oraz kosztów procesu. Powód wskazał, ze w dniu (...) r. w wypadku samochodowym zginął jego ojciec W. S.. Sprawcą wypadku był K. C.ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej u strony pozwanej. Pomimo zgłoszenia przez powoda żądania wypłaty zadośćuczynienia w kwocie 120 000 zł, strona pozwana do dnia wniesienia pozwu nie podjęła decyzji. Podał on, że więź łącząca go ze zmarłym ojcem była bardzo silna. Więzi z ojcem zacieśniły się, gdy we wczesnym dzieciństwie stracił matkę. Przed pójściem do szkoły był wychowywany przez ciotkę i wujka, a ojciec kontaktował się z nim codziennie, a w soboty przyjeżdżał. Gdy zaczął uczęszczać do szkoły zamieszkał w rodzinnym domu. Zmarły ojciec poświęcał mu dużo czasu, odrabiał z nim lekcje i przygotowywał do I Komunii Świętej. Starał się aby powód nie odczuwał braku matki. O śmierci ojca dowiedział się od brata. Nie wyobrażał sobie przyszłości, zamknął się w sobie, nie pamięta szczegółów pogrzebu, gdyż towarzyszyły mu bardzo negatywne emocje. Po śmierci ojca zamieszkał ponownie u ciotki. Pomimo okazywanej mu troski ma poczucie ogromnej niesprawiedliwości i krzywdy. Żądanie odsetek wynika z niewypłacenia należnego świadczenia w terminie trzydziestodniowym, który upłynął w dniu 28 lutego 2013 r.

Strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa, wskazując, że brak jest podstawy prawnej do uwzględnienia żądania. Z tytułu pogorszenia sytuacji życiowej strona pozwana wypłaciła powodowi odszkodowanie w kwocie 50 000 zł. Zdaniem strony pozwanej, biorąc pod uwagę sytuację materialną powoda w chwili śmierci ojca oraz fakt zamieszkiwania razem z wujostwem zgłoszone żądanie jest zbyt wygórowane. Podniosła również, z uwagi na upływ trzyletniego terminu od zdarzenia, zarzut przedawnienia roszczenia.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Dnia (...) r. w L.rejonu (...) K. C.potrącił przechodzącego przez przejście dla pieszych ojca powoda W. S., który w następstwie poniesionych obrażeń zmarł w dniu (...) r. Sprawca wypadku został prawomocnie skazany.

dowód: wyrok Sądu Rejonowego w O., sygn. akt II K 291/01 k-108-109

odpis skrócony aktu zgonu W. S. k-110

Sprawca wypadku, kierujący samochodem marki V. (...) nr rej. (...) K. C. był ubezpieczony u strony pozwanej.

okoliczność bezsporna

Gdy powód miał 4 lata zmarła jego matka. Ojciec powoda był lakiernikiem. Po śmierci matki przez parę lat powód zamieszkiwał u ciotki świadka M. S.. Ojciec przyjeżdżał do powoda, gdy pozwalały mu na to obowiązki zawodowe, wówczas wspólnie bawili się np. zakupionymi przez niego samochodzikami. Gdy powód poszedł do szkoły zamieszkał z ojcem i tylko on sprawował nad nim opiekę. Pomagał mu w odrabianiu lekcji. Powód nie miał wówczas problemów z nauką. Byli bardzo ze sobą związani. W chwili śmierci ojca miał 12 lat. Po jego śmierci ponownie zamieszkał u ciotki świadka M. S.. Powód stał się zamknięty w sobie, miał trudności w kontaktach z rówieśnikami oraz trudności w nauce. Korzystał z pomocy psychologa.

dowód: zeznania świadka M. S. k- 242

przesłuchanie powoda k- 242

W toku postępowania likwidacyjnego strona pozwana wypłaciła powodowi odszkodowanie w kwocie 55 630 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej i kosztów pogrzebu.

dowód: pismo z dnia 2 września 2002 r. k-106-107

Strona pozwana odmówiła wypłaty zadośćuczynienia w kwocie 120 000 z uwagi na brak podstawy prawnej.

dowód: pismo z dnia 27 lutego 2013 r. k- 85

pismo z dnia 25 stycznia 2013 r. k- 86-87

Śmierć ojca wiązała się z urazem psychicznym i wywołała zaburzenia emocjonalne u powoda. Miał problemy ze snem, krzyczał przez sen, wycofał się z kontaktów społecznych, pogorszyły się jego wyniki w nauce, miał problemy w koncentracji uwagi, trudności komunikacyjne w kontaktach z innymi ludźmi, wzmożony lęk, problemy z nawiązywaniem relacji interpersonalnych, utratę widzenia w jednym oku. Były to objawy przeżywania dziecięcej żałoby. Ponieważ śmierć ojca nastąpiła w okresie, kiedy powód wchodził w wiek dorastania naturalna aktywność nastolatka została ograniczona przez przeżywanie śmierci ojca. Powrót do równowagi trwał kilka lat. Obecnie nie przejawia on zaburzeń emocjonalnych i nie wymaga on wsparcia ani terapii psychologicznej ani psychiatrycznej. Smutek i żal po śmierci ojca trwają nadal, jednakże nie przeszkadzają one powodowi w życiu osobistym. Nadal odczuwa poczucie smutku, żalu i niesprawiedliwości.

dowód: opinia biegłego z zakresu psychologii k- 156-160

opinia biegłego z zakresu psychiatrii k- 197-200

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Świadczenie strony pozwanej, którego spełnienia powód dochodzi w niniejszym postępowaniu, stanowi żądanie naprawienia szkody wyrządzonej przez kierującego samochodem marki V. (...) nr rej. (...) K. C., z którego winy doszło do wypadku drogowego z dnia (...)r. w którym śmierć poniósł ojciec powoda – W. S.. Sprawca wypadku ubezpieczony był z tytułu odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego w pozwanym (...).

Na mocy art. 436 § 1 k.c., samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch tego pojazdu, chyba że szkoda nastąpiła na skutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności. Jednocześnie zgodnie z treścią art. 822 § 1 k.c. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Szkoda wyrządzona przez K. C., jak również odpowiedzialność strony pozwanej z tego tytułu była w niniejszej sprawie bezsporna.

Sąd nie uwzględnił zarzutu przedawnienia. Roszczenie o zadośćuczynienie za krzywdę wywołaną śmiercią członka rodziny, wynikłą z czynu niedozwolonego, niebędącego przestępstwem, ulega przedawnieniu w terminie 3 letnim od daty dowiedzenia się przez osoby pokrzywdzone o śmierci członka rodziny oraz o tożsamości sprawcy.

Większość czynów niedozwolonych, jak w przypadku wypadku z udziałem W. S., których wynikiem jest śmierć osoby fizycznej, stanowi jednocześnie przestępstwo karne ścigane z urzędu. Przepis art. 442 § 2 kc, o przedawnieniu roszczeń obowiązujący w chwili zdarzenia przewidywał dziesięcioletni termin przedawnienia. Zmiana kodeksu cywilnego która weszła w życie w dniu 10 sierpnia 2007 r. uchyliła obowiązujący wcześniej art. 442 kc i dodała art. 442 ¹ § 1 kc, który wydłużył okres przedawnienia roszczeń o naprawienie szkody wynikłej ze zbrodni lub występku do lat dwudziestu od zdarzenia bez względu na to kiedy poszkodowany dowidział się o szkodzie i osobie zobowiązanej do jej naprawienia. Zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. do roszczeń powstałych przed dniem wejście jej w życie, a według przepisów wcześniej obowiązujących, w tym dniu jeszcze nie przedawnionych zastosowanie mają uregulowania przepisu art. 442 ¹ § 1 kc. Ponieważ został wydany wyrok w postępowaniu karnym, którym prawomocnie skazano sprawcę za przestępstwo powodujące śmierć ojca powoda, to wówczas termin przedawnienia roszczenia o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę wynosi 20 lat i biegnie od daty zdarzenia, które spowodowało śmierć osoby bliskiej. Ojciec powoda zmarł na skutek wypadku który miał miejsce w dniu (...) r., a zatem dwudziestoletni termin przedawnienia upłynie w dniu 25 stycznia 2021 r. W tym stanie, zgłoszony zarzut przedawnienia nie został uwzględniony.

Na mocy art. 446 § 4 k.c., jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Powyższy przepis wszedł w życie dnia 3 sierpnia 2008 roku, a zatem nie mógł stanowić podstawy prawnej zasądzenia dochodzonego przez powódkę zadośćuczynienia. Tym niemniej zasadnym w ocenie Sądu było przyznanie zadośćuczynienia na podstawie obowiązującego w dniu zdarzenia art. 448 k.c., albowiem spowodowanie śmierci ojca powoda stanowiło naruszenie prawa do życia w rodzinie i utrzymania więzi rodzinnych, które zdaniem Sądu stanowią dobra osobiste i podlegają ochronie na podstawie art. 23 i 24 k.c. Jak orzekł bowiem Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 marca 2012 roku wydanym w sprawie rozpoznawanej pod sygnaturą akt I CSK 314/11 w stanie prawnym sprzed dnia 3 sierpnia 2008 roku spowodowanie śmierci osoby bliskiej mogło stanowić naruszenie dóbr osobistych najbliższych członków rodziny zmarłego i uzasadniać przyznanie im zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c. Prawo do życia w rodzinie i utrzymania tego rodzaju więzi stanowi bowiem dobro osobiste członków rodziny i podlega ochronie na podstawie art. 23 i art. 24 k.c. Podstawę prawną przyznanego powodowi zadośćuczynienia stanowiło zatem naruszenie dóbr osobistych najbliższego członka rodziny, syna zmarłego W. S..

Art. 448 k.c. stanowi, że w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. Krzywda (niemajątkowa szkoda na osobie) polega w tym przypadku na ujemnych przeżyciach najbliższych członków rodziny poszkodowanego i ich cierpieniach psychicznych. Zadośćuczynienie pieniężne ma zaś na celu złagodzenie tych cierpień i powinno stanowić rekompensatę pieniężną za krzywdę spowodowaną naruszeniem prawa do życia w rodzinie i ból wynikający z utraty najbliższej osoby. Krzywda ta ma charakter trwały i jej skutki rozciągają się na całe życie najbliższych członków rodziny poszkodowanego.

Pojęcie „sumy odpowiedniej” użyte w art. 448 k.c. ma charakter niedookreślony, niemniej jednak w judykaturze wskazane są kryteria, którymi należy się kierować przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia. Zgodnie z utrwalonymi w orzecznictwie zasadami obowiązującymi przy ustalaniu zadośćuczynienia pieniężnego, określając wysokość zadośćuczynienia, Sąd powinien wziąć pod uwagę wszystkie okoliczności mające wpływ na rozmiar doznanej krzywdy, a zwłaszcza stopień i czas trwania cierpień fizycznych i psychicznych, trwałość skutków czynu niedozwolonego, prognozy na przyszłość, wiek poszkodowanego oraz w tym przypadku rodzaj więzi jaka łączyła powódkę ze zmarłą.

Zadośćuczynienie ma mieć przede wszystkim charakter kompensacyjny, wobec czego jego wysokość nie może stanowić zapłaty symbolicznej, lecz musi przedstawiać jakąś ekonomicznie odczuwalną wartość. Jednocześnie podkreśla się, że wysokość ta nie może być nadmierną w stosunku do doznanej krzywdy, ale musi być „odpowiednia” w tym znaczeniu, że powinna być – przy uwzględnieniu krzywdy poszkodowanego – utrzymana w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa (zob. G. Bieniek, [w:] Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga trzecia – Zobowiązania. Tom 1, Warszawa 2001, s. 432-433; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 września 2001 roku, III CKN 427/00, LEX nr 52766; wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 10 maja 2001 roku, II AKa 81/01, OSA 2001/12/96; por.: M. Nesterowicz, Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 9 marca 2001 roku, I ACa 124/01, PS 2002/10/130; A. Szpunar, Glosa do wyroku SN z dnia 15 września 1999 roku, III CKN 339/98, OSP 2000/4/66). Nie można także pominąć warunków indywidualnych danej osoby i przynależności do środowiska o pewnej stopie życiowej. W orzecznictwie wskazuje się, że przyznanego zadośćuczynienia nie należy traktować na zasadzie ekwiwalentności, którą charakteryzuje wynagrodzenie szkody majątkowej. Odpowiedniość kwoty zadośćuczynienia ma służyć złagodzeniu doznanej krzywdy, a jednocześnie nie być źródłem nadmiernego wzbogacenia (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 lutego 2000 roku, III CKN 582/98, LEX nr 52776).

Odnosząc zaś przedstawione rozważania prawne do niniejszej sprawy, stwierdzić należy, iż śmierć ojca odbiła się w sposób negatywny na stanie psychicznym powoda. Pomimo upływu szeregu lat od śmierci ojca nie uporał się z tym traumatycznym przeżyciem. Szczególnie silna wieź łączyła powoda z ojcem, z którym, z uwagi na wcześniejszą śmierć matki spędzał znaczną ilość czasu. Wszystkie swoje dziecięce i wczesno młodzieńcze uczucia przelał na ojca jako jedynego żyjącego rodzica. Śmierć ojca wiązała się z urazem psychicznym i wywołała zaburzenia emocjonalne u powoda. Pomoc psychologa w okresie szkolnym nie była wystarczająca. Miał problemy ze snem, krzyczał przez sen, wycofał się z kontaktów społecznych, miał trudności w nauce i kontaktach z rówieśnikami, miał problemy w koncentracji uwagi, trudności komunikacyjne w kontaktach z innymi ludźmi, wzmożony lęk, problemy z nawiązywaniem relacji interpersonalnych, utratę widzenia w jednym oku. Były to objawy, jak wynika z opinii biegłych, przeżywania dziecięcej żałoby. Ponieważ śmierć ojca nastąpiła w okresie, kiedy powód wchodził w wiek dorastania naturalna aktywność nastolatka została ograniczona przez przeżywanie śmierci ojca. Powrót do równowagi trwał kilka lat. Obecnie nie przejawia on zaburzeń emocjonalnych i nie wymaga on wsparcia ani terapii psychologicznej ani psychiatrycznej. Smutek i żal po śmierci ojca trwają nadal jednakże nie przeszkadzają one powodowi w życiu osobistym. Nadal odczuwa smutek, żal i niesprawiedliwość i krzywdę.

Dokonując ustaleń w powyższym zakresie Sąd opierał się na zeznaniach świadka M. S., przesłuchania powoda, które są ze sobą zgodne, spójne i wzajemnie się uzupełniają, a w szczególności na opinii biegłych sądowych z zakresu psychologii i psychiatrii. Złożona w niniejszej sprawie przez biegłych sądowych opinia jest pełna, jasna i wewnętrznie spójna. Sporządzona została rzetelnie przez osoby dysponujące fachową wiedzą i doświadczeniem zawodowym po bezpośrednim przebadaniu powoda. Biegli sądowi wykorzystali zatem wszystkie dostępne źródła, mogące stanowić podstawę dla sporządzenia opinii. Zważywszy na powyższe, opinia ta była dla Sądu szczególnie cennym źródłem dowodowym w sprawie.

Żądanie zgłoszone przez powoda w kwocie 100 000 zł jest w ocenie Sądu zasadne, w odniesieniu do aktualnych średnich zarobków w społeczeństwie i jego przeciętnej stopy życiowej, linii orzecznictwa sądów powszechnych i Sądu Najwyższego i mieści się w zakresie zadośćuczynienia odpowiedniego w rozumieniu art. 448 k.c. Dlatego też należało zasądzić na rzecz powoda zadośćuczynienie w kwocie 100 000 zł. Zadośćuczynienie w tej wysokości, rekompensuje – na ile to możliwe – doznane cierpienia.

Wypłacone przez stronę pozwaną odszkodowanie nie ma żadnego wpływu na wysokość zadośćuczynienia z uwagi na odrębny charakter obu roszczeń, mimo że wynikają z tego samego wypadku komunikacyjnego. Przy określeniu wysokości zadośćuczynienia Sąd miał na uwadze wiek poszkodowanego powoda, a w związku z nim – nasilone i długotrwałe negatywne skutki przeżyć psychicznych powoda, wpływające na sferę uczuciową, relacje z członkami rodziny i z osobami trzecimi, w szczególności z rówieśnikami, niestabilne stany emocjonalne, a nawet lękowe Zasądzenie zadośćuczynienia w kwocie 100 000 zł stanowi też dla powoda odczuwalną wartość ekonomiczną.

O odsetkach w wysokości żądanej przez powoda orzeczono na podstawie art. 481 k.c., który stanowi, że jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Sąd zasądził odsetki ustawowe od kwoty zadośćuczynienia od dnia 28 lutego 2013 r., albowiem pismo powoda z dnia 25 stycznia 2013 roku zawierające w swojej treści zgłoszenie szkody wpłynęło do strony pozwanej dnia 28 stycznia 2013 r. Zgodnie z treścią art. 817 § 1 k.c. ubezpieczyciel obowiązany jest spełnić świadczenie w terminie trzydziestu dni, licząc od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku.

Mając powyższe na względzie należało orzec, jak w punkcie I sentencji wyroku.

Orzeczenie o kosztach znajduje uzasadnienie w treści art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Wobec powyższego Sąd w punkcie II wyroku zasądził od strony pozwanej, jako przegrywającej sprawę kwotę 6968,67 zł tytułem zwrotu kosztów procesu powodowi. Na zasądzoną kwotę składa się uiszczona przez powoda opłata od pozwu w kwocie 3000 zł, honorarium radcy prawnego w kwocie 3 600 zł (§ 6 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, Dz. U. z 2002 roku, nr 163, poz. 1349 z późn. zm.) oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł, a także koszty uiszczonych zaliczek na wynagrodzenie biegłych sądowych w kwocie 351,67 zł, co łącznie wyniosło 6 968,67 zł.

Zgodnie z treścią art. 83 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2005 roku, nr 167, poz. 1398 z późn. zm.) w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie sąd orzeka o poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa wydatkach, poprzez odpowiednie zastosowanie art. 113 tejże ustawy. Art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych stanowi, że kosztami sądowymi, których strona nie miała obowiązku uiścić lub których nie miał obowiązku uiścić kurator albo prokurator, sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji obciąży przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu.

Skarb Państwa poniósł koszty w postaci części wynagrodzeń przyznanych i wypłaconych biegłym sądowym w kwocie 2 286,16 zł. Stosownie do wyniku procesu, Sąd orzekł, że strona pozwana winna uiścić w/w kwotę, na podstawie w/w powołanego przepisu, jak w punkcie III sentencji wyroku.