Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 maja 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Tomasz Pawlik (spr.)

Sędzia SO Mirella Szpyrka

SR del. Patrycja Reichel

Protokolant Dominika Tarasiewicz

po rozpoznaniu w dniu 8 maja 2014 r. w Gliwicach na rozprawie

sprawy z powództwa A. P.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w M. Oddział w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Wodzisławiu Śląskim

z dnia 5 września 2013 r., sygn. akt I C 454/13

1  oddala apelację;

2  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 300 zł (trzysta złotych) z tytułu zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

SSR del. Patrycja Reichel SSO Tomasz Pawlik SSO Mirella Szpyrka

Sygn. akt III Ca 2055/13

UZASADNIENIE

Powód wniósł o zasądzenie od pozwanego kwoty 1.559,98 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 20 grudnia 2012 roku do dnia zapłaty oraz z kosztami procesu.

W uzasadnieniu pozwu wskazał, że nabył wierzytelność właścicielki pojazdu mechanicznego, który został uszkodzony przez sprawcę ubezpieczonego od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych u pozwanego ubezpieczyciela. Elementem szkody, jaką poniosła właścicielka uszkodzonego pojazdu były koszty wynajmu pojazdu zastępczego na okres 13 dni, niezbędny do naprawy uszkodzeń.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa. W odpowiedzi na pozew uznał swoją odpowiedzialność za uszkodzenie pojazdu, co do zasady. Nie kwestionował też konieczności korzystania z samochodu zastępczego przez poszkodowaną przez wskazany w pozwie okres, ani też podanych kosztów wynajmu takiego pojazdu. Jednakże, zdaniem pozwanego, umowa najmu pojazdu zastępczego - zawarta między powodem poszkodowaną- była nieważna, gdyż w kontrakcie tym nie ustalono wysokości czynszu. Nie powstała, więc żadna wierzytelność, którą poszkodowani w drodze umowy cesji mogliby przenieść na powoda.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy uwzględnił powództwo w całości.

Oparł się o bezsporny w zasadzie stan faktyczny opisany wyżej. Odnośnie spornej umowy wynajmu samochodu zastępczego ustalił, że powód i poszkodowana zawarli umowę nazwaną: „umową wynajmu samochodu zastępczego na czas naprawy i likwidacji szkody”. W umowie wpisano dane samochodu zastępczego (V. (...) nr rej. (...)) oraz okres wynajmu (19.09.2012 – 18.10.2012).W dniu 19 listopada 2012 roku powód wystawił na poszkodowaną fakturę za wynajem samochodu zastępczego na kwotę 1.559,98 zł brutto (1.268,28 zł netto). Kwota ta obejmuje wynajem pojazdu przez 13 dni w stawce 97,56 zł netto za dobę, powiększone o 23 % podatku VAT.

Na bazie powyższych ustaleń Sąd I instancji ocenił, że umowa dotycząca udostępnienia pojazdu zastępczego nie była nieważna, ani też nie miała nieodpłatnego charakteru. W tym kontekście stwierdził, że bez wcześniejszej umowy cesji wierzytelności umowa ta pozbawiona by była ekonomicznego sensu. Obie te umowy trzeba, więc rozpatrywać łącznie, co prowadzi do wniosku, że zgodnym zamiarem stron było, aby powód za udostępnienie pojazdu zastępczego otrzymał świadczenie ekwiwalentne polegające na prawie do żądania zwrotu kosztów korzystania z pojazdu zastępczego, ustalonych na podstawie obowiązujących u powoda cen wynajmu samochodów zastępczych. Takie postanowienia umowne nie są nieważne, gdyż mieszczą się w ramach swobodnego zawierania umów. Gdyby nawet uznać, że wbrew nazwie, zawarta umowa nie była umową najmu, to trzeba ją określić, jako inną umowę nienazwaną podobną do umowy najmu.

Powyższa ocena prawna kwestionowanej umowy legły u podstaw uwzględnienia powództwa, przy zastosowaniu art.415, art.436, art.481 i art.822 § 1 k.c. oraz art.23 ust.1 i art. 13 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych w zw. z art. 361 § 2 i art. 363 § 1 k.c.

Od opisanego wyroku apelację wniósł pozwany domagając się jego zmiany i oddalenia powództwa, a także zasądzenia od powoda kosztów postępowania za obie instancje.

Skarżący zarzucił Sądowi I instancji naruszenie art.233 § 1 k.p.c. poprzez błędną ocenę, ze zawarta przez powoda i poszkodowaną umowa miała charakter odpłatny i doprowadziła do powstania jakiejkolwiek wierzytelności wobec pozwanego ubezpieczyciela. Podniósł także naruszenie prawa materialnego wynikające z uznania za umowę najmu, umowy, w której nie określono czynszu (art.659 § 1 k.c. w zw. z art.353 1 i art.58 § 1 k.c.). Niezależnie od tego twierdził, że umowa poszkodowanej z powodem jest sprzeczna ze swobodą kontraktowania, gdyż wbrew zasadom współżycia społecznego przyznaje powodowi możliwość jednostronnego i dowolnego określenia wysokości należnego mu świadczenia, a następnie obciążenia tą należnością pozwanego.

Powód domagał się oddalenia apelacji i zasądzenia na swoją rzecz kosztów postępowania odwoławczego. Aprobował w całości stanowisko Sądu Rejonowego.

Sąd Okręgowy zważył:

Apelacja okazała się bezzasadna.

Przede wszystkim nie sposób twierdzić, że umowa zawarta pomiędzy powodem a poszkodowaną była nieważna ze względu na jej konstrukcję. Przeciwnie, w praktyce, w przypadku korzystania z pojazdu zastępczego, podlegającego refundacji w ramach umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, najczęściej dochodzi do bezgotówkowego najmu pojazdów. Poszkodowany zgłasza się do warsztatu, który współpracuje z firmą (lub jest firmą) oferującą pojazd zastępczy i na czas naprawy uszkodzonego pojazdu zawiera umowę najmu pojazdu zastępczego. Poszkodowany zawiera umowę cesji, na podstawie, której przelewa na firmę wynajmującą, jako cesjonariusza wierzytelność obejmującą prawo do zwrotu kosztów z tytułu najmu pojazdu zastępczego, przysługującego poszkodowanemu w związku ze szkodą komunikacyjną. Z punktu widzenia poszkodowanego, taka konstrukcja umowna jest korzystna. Poszkodowany otrzymuje pojazd bezgotówkowo, a formą zapłaty czynszu jest cesja wierzytelności.

W rozpatrywanej sprawie została zastosowana opisana konstrukcja umowna bezgotówkowego najmu pojazdu zastępczego. Podniesione w apelacji zastrzeżenia do tej konstrukcji nie dają podstaw do wniosku, że taka umowa jest nieważna, ze względu na sprzeczność z zasadami współżycia społecznego. Przyznać wprawdzie trzeba, że może ona prowadzić do nadużyć na niekorzyść ubezpieczyciela oraz do zawierania fikcyjnych umów, jednakże ubezpieczyciel może zapobiegać tym niekorzystnym zjawiskom poprzez formułowanie odpowiednich zarzutów procesowych dotyczących celowości i niezbędności wydatków. Tym samym zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy art.353 1 k.c., poprzez ocenę, że umowa mieści się w ramach swobody zawierania umów, okazał się chybiony.

Nie jest również trafne stanowisko skarżącego jakoby nieokreślenie w umowie stawki czynszu najmu, która uwidoczniona została jedynie na fakturze wystawionej po zakończeniu najmu, skutkować miało nieważnością umowy. Trafnie spostrzegł, bowiem Sąd Rejonowy ścisłe powiązanie umowy dotyczącej bezgotówkowego najmu pojazdu zastępczego z umową cesji wierzytelności, powodującą, że umowy te stanowią jedną konstrukcję umowną-umowę nienazwaną. Pominięcia w tej umowie wysokości stawki za najem nie prowadziło do jej nieważności, ani nie pozwalało na wniosek, że udostępnienie pojazdu zastępczego miało charakter nieodpłatny. Zaistniała niedokładność powodowała jedynie, że to na powodzie spoczywał ciężar udowodniona, że kwota określona w fakturze odpowiadała stosowanemu cennikowi z uwzględnieniem kryteriów celowości i niezbędności wydatków. Ciężarowi temu powód podołał, skoro pozwany nie kwestionował prawidłowości zastosowanych stawek, a jedynie konstrukcję umowy łączącej powoda i poszkodowaną. Nie można tym samym podzielić zarzutu naruszenia przez Sąd Rejonowy art.659 § 2 k.c..

Nie jest również zasadny zarzut naruszenia art.233 § 1 k.p.c.. Treść łączących powoda i poszkodowaną stosunków prawnych wynikała z umów zawartych przez strony na piśmie i z dokumentów. Skarżący zdaje się przy tym mylić ustalenia faktyczne z oceną prawną tych ustaleń.

Z tych wszystkich względów, gdy apelacja okazała się bezzasadna, na zasadzie art.385 k.p.c. orzeczono jak w sentencji.

O kosztach postępowania rozstrzygnięto na zasadzie art.98 § 1 i art.108 § 1 k.p.c..

SSR (del.) P. Reichel SSO T. Pawlik (spr.) SSO M. Szpyrka