Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 września 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie:

przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Małgorzaty Bednarek

po rozpoznaniu w dniu 13 września 2012 r. sprawy

M. H. , s. J. i D., ur. (...) w D.,

oskarżonego z art. 148 § 1 kk i art. 280 § 1 kk i art. 13 § 1 kk w zw. z art. 148 § 1 kk przy zast. art. 11 § 2 kk, art. 148 § 1 kk

na skutek apelacji prokuratora i obrońcy

od wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach

z dnia 23 marca 2012 r., sygn. akt IV K 187/11

1.  zmienia zaskarżony wyrok w pkt 2 w ten sposób, że z kwalifikacji prawnej przypisanego oskarżonemu czynu eliminuje przepis art. 280 § 1 kk i art. 11 § 2 kk, a z podstawy prawnej skazania przepis art. 11 § 3 kk;

2.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

3.  zasądza od Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Gliwicach) na rzecz adwokata R. D. – Kancelaria Adwokacka w G., kwotę 738 zł (siedemset trzydzieści osiem złotych), w tym 23 % podatku VAT, z tytułu obrony z urzędu udzielonej oskarżonemu M. H. w postępowaniu odwoławczym;

4.  zwalnia oskarżonego M. H. od ponoszenia kosztów sądowych postępowania odwoławczego, którymi obciąża Skarb Państwa.

II AKa 326 / 12

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Gliwicach wyrokiem z dnia 23 marca 2012 r uznał M. H. winnym tego, że

1.  w bliżej nieustalonym dniu , w okresie od 13 do 18 listopada 2009 r w Z., działając z zamiarem bezpośrednim pozbawienia życia M. P. użył wobec niej przemocy w ten sposób, że bił ją po głowie i twarzy rękami
i przedmiotem lub przedmiotami o charakterze narzędzia twardego, tępokrawędzistego, w tym o profilu w przekroju owalnym, powodując u niej obrażenia w postaci rozległych sińców twarzy, ran tłuczonych w okolicy lewego łuku brwiowego, wylewów krwawych podśluzówkowych, pęknięć śluzówki wargi górnej, i czerwieni wargowej dolnej po stronie prawej, wielomiejscowych podbiegnięci krwawych powłok miękkich głowy, złamania kości nosa i złamania podstawy czaszki, krwotoku podpajęczynówkowego
i krwotoku dokomorowego mózgu , obrzęku mózgu oraz dusił ją uciskając rękami szyję i wkładając jej do ust ziemię, kawałki kory i liście, doprowadzając w ten sposób do jej śmierci - czym wyczerpał znamiona czynu z art. 148 § 1 kk i za to na podstawie wyżej powołanego przepisu wymierzył mu karę 25 lat pozbawienia wolności

2.  w dniu 30 kwietnia 2010 r. w Z. na nasypie kolejowym w bezpośrednim sąsiedztwie drogi krajowej nr (...), działając w bezpośrednim zamiarze pozbawienia życia N. G. oraz dokonania zaboru jej mienia , uderzył ją pięścią w twarz poczym złapał za twarz i otworzył jej usta do których wepchnął jej liście i ziemię , dusił poczym zabrał pieniądze
w kwocie 420 zł oraz telefon komórkowy marki S. (...) wartości 100 zł, a następnie gdy pokrzywdzona spadła z nasypu kolejowego skierował się w jej stronę w celu pozbawienia życia, lecz celu tego nie osiągnął z uwagi na to, że został spłoszony przez przypadkowych przechodniów - czym wyczerpał znamiona czynów z art. 280 § 1 kk i art. 13 §1 kk w zw. z art. 148 §1 kk przy zastosowaniu art. 11§2 kk i za to na podstawie art. 148 § 1 kk w zw.
z art. 11 §3 kk i art. 14 §1 kk wymierzył mu karę 15 lat pozbawienia wolności

3.  w dniu 10 listopada 2010r w T. działając w bezpośrednim zamiarze pozbawienia życia G. M. , używając nieznanego przedmiotu ucisnął jej szyję doprowadzając do zagardlenia, spowodował obrażenia ciała w postaci: bruzdy w przednim odcinku szyi przebiegającej poziomo od przodu, po stronie lewej unoszącej się nieco ku górze i kończącej się w okolicy podpotylicznej,
a po stronie prawej unoszącą się ku górze i kończącą się w okolicy zausznej prawej z intensywnym podbiegnięciem krwawym tkanek miękkich i mięśni szyi, ze złamaniem prawego różka chrząstki tarczowej, lewego różka kości gnykowej, obrzęku i zasinienia w okolicy prawego kąta żuchwy, sińca poniżej obojczyka lewego, masywnych wylewów krwawych do spojówek gałkowych obu oczu, zespołu wybroczyn śródskórnych na twarzy, szyi, wybroczyn krwawych podopłucnowych , cech ostrej rozedmy płuc, obrzęku i przekrwienia mózgu, które to obrażenia spowodowały jej zgon - czym wyczerpał znamiona czynu z art. 148 §1 kk i za to na podstawie tego przepisu wymierzył mu karę 25 lat pozbawienia wolności .

W oparciu o tak orzeczone kary jednostkowe, w myśl art. 85 i 88 kk jako karę łączną orzekł karę dożywotniego pozbawienia wolności, a działając w oparciu o przepis art. 77 §2 kk określił, że oskarżony może skorzystać z warunkowego przedterminowego zwolnienia po odbyciu co najmniej 35 lat pozbawienia wolności. W myśl art. 62 kk orzekł o wykonywaniu kary pozbawienia wolności w systemie terapeutycznym.

Z kolei na postawie art. 63 § 1 kk na poczet wymierzonej oskarżonemu kary pozbawienia wolności zaliczył okres rzeczywistego pozbawienia wolności od dnia 25 lutego 2012r do dnia 23 marca 2012r . Ponadto rozstrzygnął o dowodach rzeczowych, zasądził od Skarbu Państwa na rzecz obrońcy z urzędu zwrot kosztów obrony,
a oskarżonego zwolnił od ponoszenia kosztów sądowych.

Apelację od tego wyroku wnieśli obrońca i prokurator zaskarżając wyrok w zakresie rozstrzygnięcia o karze.

Prokurator zarzucił rażącą niewspółmierność kary wymierzonej za czyn drugi
w wysokości 15 lat pozbawienia wolności, która to kara nie uwzględnia stopnia zawinienia oraz społecznej szkodliwości czynu i nie spełnia celów kary w zakresie społecznego oddziaływania na oskarżonego oraz kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa, a także rażącą niewspółmierność kary wymierzonej za czyn trzeci
w wysokości 25 lat pozbawienia wolności ,która to kara nie uwzględnia stopnia zawinienia oraz społecznej szkodliwości czynu i nie spełnia celów kary w zakresie społecznego oddziaływania na oskarżonego oraz kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

Podnosząc ten zarzut wniósł o zmianę wyroku i wymierzenie jednostkowej kary 25 lat pozbawienia wolności za dokonany rozbój i usiłowanie zabójstwa N. G., oraz o kary dożywotniego pozbawienia wolności za zabójstwo G. M. .

Z kolei obrońca zaskarżył wyrok w zakresie orzeczenia o karze we wszystkich jego punktach , zarzucając rażącą niewspółmierność kar jednostkowych i kary łącznej.
W konkluzji wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wymierzenie za czyny opisane w pkt. 1 i 3 kar po 15 lat pozbawienia wolności , za czyn opisany w pkt 2 – 8 lat pozbawienia wolności oraz kary łącznej w granicach dolnego ustawowego zagrożenia.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Zarówno apelacja wniesiona przez prokuratora , jak i przez obrońcę nie zasługuje na uwzględnienie.

Poczynione przez sąd I instancji ustalenia faktyczne dotyczące popełnionych przez oskarżonego przestępstw, a także i okoliczności determinujących wymiar kary , są trafne, przekonywujące i zasługują na akceptację.

Sąd I instancji przypisując oskarżonemu M. H. wszystkie trzy zarzucane mu czyny starannie i wnikliwie przeprowadził postępowanie dowodowe, a ustalone przez niego fakty nie są kwestionowane przez żadną ze stron procesowych. W chwili obecnej spornym jest jedynie wymiar orzeczonej kary.

Przed omówieniem tego zagadnienia, z urzędu podnieść jednak trzeba ujawnione przez Sąd Apelacyjny uchybienie, związane z naruszeniem przez sąd I instancji przepisu art. 413 §2 kpk, który to przepis jednoznacznie nakazuje dokładne określenie przypisanego oskarżonemu czynu.

Natomiast analiza treści zapadłego wyroku, w zakresie czynu przypisanego oskarżonemu w pkt. 2, dot. przestępstwa z art. 280 § 1 kk i art. 13 § 1 kk w zw. z art. 148 § 1 kk popełnionego na szkodę N. G., prowadzi do stwierdzenia istotnego naruszenia w/w przepisu.

Zauważyć bowiem trzeba, że w opisie przypisanego oskarżonemu czynu, sąd
I instancji ustalając iż oskarżony dokonał zaboru mienia na szkodę pokrzywdzonej, pominął wskazanie celu takiego działania oskarżonego.

Powyższy brak określenia przez sąd, a wcześniej przez prokuratora formułującego zarzut aktu oskarżenia, celu działania oskarżonego dokonującego zaboru mienia, uniemożliwia tym samym uznanie iż oskarżony swoim zachowaniem wyczerpał nie tylko znamiona czynu z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 148 § 1 kk, ale też i z art. 280 § 1 kk.

Rzeczą absolutnie oczywistą jest to, że do istoty przestępstwa rozboju należy dokonanie kradzieży przy pomocy szczególnych, rozbójniczych środków, zaś kradzieżą jest jedynie zabór cudzego mienia dokonany w celu przywłaszczenia, natomiast zabór mienia w innym celu niż cel przywłaszczenia nie wypełnia ustawowej definicji kradzieży, a w konsekwencji również i przestępstwa rozboju.

W rozpoznawanej sprawie w przypisanym oskarżonemu w pkt. 2 czynie nie wskazano natomiast celu w jakim oskarżony dokonał zaboru mienia.

Samo zaś określenie „ dokonał zaboru”, czy „zabrał pieniądze” nie jest równoznaczne z tym, że zabór ów, to zabór w celu przywłaszczenia, skoro możliwym jest także dokonanie zaboru mienia w innych celach, jak np. ukrycia, zniszczenia itp.

Konsekwencją powyższego niedopatrzenia ze strony sądu I instancji, stało się powołanie w kwalifikacji prawnej czynu przepisu art. 280§ 1 kk , mimo braku pełnego opisu znamion przestępstwa rozboju i tym samym rzeczywistego przypisania oskarżonemu tegoż czynu, a to w konsekwencji uniemożliwia przyjęcie, że uznano go za winnego także dokonania kradzieży, jako zachowania niezbędnego dla wypełnienia istoty przestępstwa rozboju.

Uchybienie to nie zostało dostrzeżone i wskazane przez prokuratora w apelacji,
a zatem z uwagi na treść art. 434 § 1 kpk, mimo wniesienia środka odwoławczego także na niekorzyść oskarżonego, sąd odwoławczy obecnie, pozbawiony jest możliwości poprawienia w tym zakresie wady zapadłego wyroku. Z tych względów koniecznym stało się wyeliminowanie przepisu art. 280 § 1 kk z przyjętej przez sąd
I instancji kwalifikacji prawnej czynu i zmiana wyroku w tym zakresie. Zmiana ta nie rodzi natomiast potrzeby zmiany orzeczenia w zakresie wymiaru kary.

Odnosząc się bowiem do problematyki wymiaru kary, stwierdzić trzeba, że wyrok sądu I instancji w aspekcie trafności wysokości orzeczonych kar jednostkowych, jak
i kary łącznej zasługuje na pełną akceptację.

Sąd I instancji prawidłowo dostrzegł i ocenił wszystkie wpływające na wymiar kary okoliczności, a w tym okoliczności związane bezpośrednio z popełnionymi przestępstwami , ich tłem oraz dotychczasową linią życia oskarżonego, jego stanem zdrowia , sylwetką oraz osobowością.

Orzeczone kary jednostkowe są także karami współmiernymi do skutków zaistniałych przestępstw, stopnia dostrzegalnej w działaniu oskarżonego agresji i bezwzględności, a także faktu działania w zamiarze bezpośrednim.

Z drugiej natomiast strony nie pomijają też ujawnionych w sprawie okoliczności łagodzących w tym częściowego przyznania się oskarżonego do czynów, wyrażenia żalu i chęci zmiany życia. W stopniu należytym uwzględniają także wskazane przez biegłych psychiatrów i psychologów okoliczności prowadzące do uznania występowania po stronie oskarżonego zaburzeń osobowości, w tym zaburzeń zachowania oraz ograniczenia zdolności kierowania postępowaniem. Ta ostatnia okoliczność mimo, że nie jest tak nasilona by pozwalała na stwierdzenia ograniczenia poczytalności w rozumieniu art. 31 § 2 kk , to jednak nie może nie być dostrzeżona jako okoliczność łagodząca i z tego też względu żądania prokuratora zaostrzenia kar jednostkowych nie mogą zostać uznane za zasadne.

Podobnie argumenty obrońcy wywodzące o rażącej niewspółmierności kar nie są trafne. Żadną miara nie sposób bowiem uznać by orzeczone kary przekroczyły stopień winy oskarżonego. Stopień ten jest niezwykle wysoki. Nie można nie dostrzec czy pominąć w zachowaniu oskarżonego takich okoliczności szczególnie obciążających jak determinacja w kierunku osiągnięcia skutku w postaci pozbawienia pokrzywdzonych życia. Te cecha zachowania oskarżonego widoczna była w każdym
z zachowań podejmowanych przez oskarżonego, a szczególnie jaskrawo uwidoczniła się w zachowaniu oskarżonego w stosunku do pokrzywdzonej G. M..

Za w pełni trafne uznać też trzeba rozstrzygnięcie o orzeczeniu kary łącznej w postaci dożywotniego pozbawienia wolności oskarżonego M. H..

Mimo, że wymiar kary ukształtowany w myśl art. 88 kk, ma charakter szczególny
i wyjątkowy, to w przedmiotowej sprawie jest on w pełni uzasadniony. Jak wynika bowiem z treści opinii biegłych psychiatrów i psychologów istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo ponownego dokonania przez oskarżonego podobnych czynów. Stopień jego skłonności do zachowań agresywnych jest bardzo wysoki, a stopień kontroli emocji, czy odczuwania empatii niski.

Tak więc z uwagi na trwałą i głęboką demoralizację oskarżonego i niezwykle wysoki stopień zagrożenia, jaki stanowi on dla porządku prawnego oraz wzgląd na społeczne oddziaływanie kary, orzeczenie tej szczególnej kary jest uzasadnione.

Z trafne uznać też trzeba orzeczenie o ograniczeniu prawa oskarżonego do ubiegania się o przedterminowe zwolnienie najwcześniej po okresie odbycia 35 lat kary pozbawienia wolności. Orzeczenie to z jednej strony czyni zadość społecznemu poczuciu sprawiedliwości, a z drugiej chroni społeczeństwo przed sprawcą najpoważniejszych zbrodni.

Reasumując powyższe, Sąd Apelacyjny orzekł o utrzymaniu w mocy zapadłego wyroku.

Udział w postępowaniu obrońcy z urzędu uzasadnia zasądzenie na jego rzecz zwrotu kosztów obrony, zaś rodzaj wymierzonej kary determinuje zwolnienie oskarżonego
z obowiązku uiszczenia kosztów sądowych.