Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 kwietnia 2013r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach I Wydział Cywilny w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 17 kwietnia 2013 roku w Suwałkach

na rozprawie

sprawy z powództwa U. T.

przeciwko M. T.

o zaspokojenie potrzeb rodziny

na skutek apelacji powódki U. T.

od wyroku Sądu Rejonowego w Olecku

z dnia 6 grudnia 2012r., sygn. akt III RC 275/12

1.  Zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że tytułem obowiązku pozwanego M. T. przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny za okres od dnia 01 sierpnia 2012r. do dnia 25 października 2012r. zasądza od pozwanego M. T. kwoty po 300 zł (trzysta złotych) miesięcznie płatne do dnia 15 – go każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami na wypadek uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat do dnia zapłaty, do rąk powódki U. T.;

2.  Oddala powództwo i apelacje w pozostałym zakresie;

3.  Koszty procesu pomiędzy stronami wzajemnie znosi.

Sygn. akt I Ca 68/13

UZASADNIENIE

Powódka U. T. domagała się zobowiązania pozwanego M. T. do przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny poprzez zasadzenie od niego kwot po 700,- zł miesięcznie z ustawowymi odsetkami poczynając od dnia 01 sierpnia 2012r.

Pozwany M. T. wnosił o oddalenie powództwa.

Sąd Rejonowy w Olecku postanowieniem z dnia 31 października 2012r. zawiesił postępowania co do świadczeń za okres od dnia 26 października 2012r. z uwagi na zawisłą pomiędzy stronami sprawę o rozwód.

Następnie Sąd Rejonowy w Olecku wyrokiem częściowym z dnia 06 grudnia 2012r. sygn. akt III RC 275/12 oddalił powództwo o świadczenia za okres do dnia 25 października 2012r.

Zasadnicze ustalenia faktycznie Sądu Rejonowego przedstawiały się następująco: W dniu 21 czerwca 2008r. strony zawarły związek małżeński. Z małżeństwa tego pochodzi córka G. T. urodzona dnia (...) W rodzinie stron wychowywał się również syn powódki z poprzedniego związku (...), obecnie lat 15. Od 1997r. pozwany jest żołnierzem zawodowym. Po zawarciu związku małżeńskiego pozwany otrzymał pracę w Centrum Szkolenia Artylerii i Uzbrojenia w T., stąd też w 2008r. strony wyprowadziły się z O. do T., przy czym powódka zrezygnowała z pracy zawodowej (pracowała w O. jako krawcowa), a w T. nie podjęła pracy, zaszła w ciążę i strony ustaliły, że powódka zajmie się dzieckiem, a do pracy wróci kiedy dziecko będzie mogło pójść do przedszkola. Strony zamieszkiwały w T. w mieszkaniu służbowym pozwanego, które wyposażyły za środki pochodzące z zaciągniętego przez pozwanego kredytu. Cześć kredytu została też przeznaczona na zakup używanego samochodu, który później został zmieniony na posiadany obecnie przez pozwanego V. (...) rok prod. 2001r. Poza pracą w wojsku pozwany pracował na umowę zlecenie jako kontroler komunikacji miejskiej, za co otrzymywał 300-600,- zł miesięcznie, w lutym 2012r. jednak firma, na rzecz której pracował, upadła.

Stron zamieszkiwały razem do lipca 2012r. Pozwany przywiózł żonę z dziećmi na wakacje do jej rodziców do O., a następnie wskutek nieporozumień pomiędzy stronami powódka nie wróciła już do T.. Aktualnie powódka z dziećmi zamieszkuje u swoich rodziców, nie pracuje i pozostaje na ich utrzymaniu, a jedynym dochodem rodziny jest emerytura ojca powódki w kwocie 1.400,- zł miesięcznie.

Małoletnia córka stron G. T. uczęszcza do przedszkola niepublicznego w O., za które czesne wynosi 350,- zł miesięcznie oraz opłata za zajęcia kulturalne w kwocie 30,- zł raz na kwartał. Dziecko ma wrodzoną wadę serca, przebywa pod opieką poradni kardiologicznej w E., nie wymaga w związki z tym stosowania leków. Ponadto córka stron cierpi na alergię pokarmową, co skutkuje koniecznością zakupu maści, kremów, lekarstw za kwotę ok. 110,- zł miesięcznie. Na rzecz małoletniej pozwany płaci alimenty w kwotach po 500,- zł miesięcznie na podstawie postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia roszczeń alimentacyjnych udzielonego w odrębnej sprawie sygn. akt III RC 274/12 Sądu Rejonowego w Olecku.

Syn powódki M. S. ma ustalone od swego ojca ugodą sądową alimenty w kwocie 350,- zł miesięcznie. Od czasu zawarcia związku małżeńskiego stron alimenty te nie były egzekwowane ani wypłacane z Funduszu Alimentacyjnego z powodu przekroczonego kryterium dochodowego. M. S. uczy się w gimnazjum w W..

Pozwany nadal pracuje jako żołnierz zawodowy i zarabia 2.932,- zł netto miesięcznie, a ponadto otrzymuje trzynastkę, mundurówkę, gratyfikację urlopową, itp., więc jego wynagrodzenie przy uwzględnieniu tych dodatkowych składników pozostaje w granicach kwoty 3.400,- zł netto miesięcznie. Pozwany ponosi koszty utrzymania mieszkania, które Sąd Rejonowy ustalił na kwotę ok. 650,- zł miesięcznie, dojeżdża samochodem do pracy (5 km w jedną stronę), co kosztuje 200-250,- zł miesięcznie w zależności od liczby służb, raz w miesiącu odwiedza córkę, co każdorazowo wiąże się z wydatkiem w kwocie 300,- zł, spłaca zaciągnięte na zakup wyposażenia i wymianę samochodu kredyty w łącznej kwocie 880,- zł miesięcznie, a także płaci alimenty w kwocie 500,- zł na rzecz córki G.. Pozwany korzysta z pomocy finansowej swoich rodziców. W czasie wspólnego pożycia z powódką ukończył zaoczne studia, podczas których otrzymywał stypendium, obecnie odbywa zaoczne studia podyplomowe i uczęszcza na kurs języka angielskiego, przy czym jest to finansowane przez pracodawcę. Ponadto pozwany odbył kurs instruktora prawa jazdy, za co zapłacił kwotę 2.000,- zł, lecz nie zdał egzaminu, który zamierza powtarzać, lecz wiąże się to z odbyciem kursu doszkalającego (koszt 400,- zł) i opłaty za egzamin (420,- zł).

Analizując powyższy stan faktyczny w kontekście art. 27 kro, Sąd Rejonowy uznał, że zobowiązywanie pozwanego do zaspokajania potrzeb rodziny byłoby bezzasadne. Zauważył przy tym, że potrzeby córki stron pozwany zaspokaja łożąc alimenty w kwocie 500,- zł miesięcznie na podstawie postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia. Potrzeby małoletniego M. S. powinny być zaspokajane przede wszystkim przez jego rodziców, a art. 144 § 1 i 3 kro zezwala obciążyć małżonka rodzica obowiązkiem alimentacyjnym na rzecz pasierba tylko, jeżeli odpowiada to zasadom współżycia społecznego, a taka sytuacja - zdaniem Sądu Rejonowego - w niniejszej sprawie nie zachodziła. Potrzeby samej powódki nie zostały zaś udowodnione i nie ma obiektywnych przeszkód, aby podjęła ona zatrudnienie, gdyż jest zdrowa, dziecko uczęszcza do przedszkola, a jej rodzice z którymi mieszka, nie pracują zawodowo. Może więc podjąć pracę choćby dorywczą.

Sąd Rejonowy wskazywał też, iż dotychczas status materialny rodziny stron nie był wysoki, strony utrzymywały się jedynie z dochodów pozwanego i gospodarowały nimi oszczędnie. Obecna sytuacja pozwanego nie pozwala na udźwignięcie wyższych alimentów niż kwota 500,- zł zasądzona na rzecz małoletniej córki.

Apelację od powyższego orzeczenia w całości wywiodła powódka. Wnosiła o jego zmianę i uwzględnienie powództwa ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania. Zarzucała, iż Sąd Rejonowy dokonał błędnych ustaleń faktycznych sprzecznych z treścią zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego poprzez ustalenie, że powódka w sposób nieuzasadniony nie wykorzystuje swoich możliwości zarobkowych, podczas gdy zarówno samodzielnie, jak i przez Powiatowy Urząd Pracy w O. poszukuje zatrudnienia, jak też przez błędne przyjęcie, że dopiero rozstanie z mężem skłoniło powódkę do egzekwowania środków na utrzymanie syna, a nadto, iż koszty utrzymania mieszkania i zobowiązania kredytowe uniemożliwiają pozwanemu przyczynianie się do zaspokajania potrzeb rodziny i że to rodzice powódki, a nie pozwany są zobowiązani do ponoszenia kosztów utrzymania powódki i jej dzieci. Ponadto zarzucała naruszenie prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 kpc poprzez błędną ocenę dowodów w zakresie kosztów utrzymania pozwanego określonych na podstawie rachunków z okresu wspólnego zamieszkiwania stron oraz art. 328 § 2 kpc poprzez niewskazanie w uzasadnieniu wyroku przyczyn, dla których Sąd Rejonowy odmówił wiarygodności dowodów przedstawionych przez powódkę, a potwierdzających, iż od czasu niespodziewanego i nieplanowanego rozstania stron, stan zdrowia psychicznego powódki i konieczność zorganizowania życia dwojgu dzieciom w nowym miejscu oraz znaczne bezrobocie, uniemożliwiają powódce podjęcie pracy.

Pozwany wnosił o oddalenie apelacji. W odpowiedzi na apelację powoływał się na liczne ofert pracy zaczerpnięte ze stron internetowych Powiatowego Urzędu Pracy w O. i podnosił, że powódka nie chce pracować pomimo, że ma po temu możliwości.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powódki jest częściowo uzasadniona.

Poczynione przez Sąd Rejonowy w Olecku ustalenia faktyczne odnośnie sytuacji osobistej i finansowej rodziny stron są zasadniczo prawidłowe, lecz Sąd Rejonowy rozstrzygając wyrokiem częściowym o roszczeniach powódki w okresie zamykającym się datą 25 października 2012r. bezpodstawnie skupił się na obecnej sytuacji stron istniejącej na datę orzekania, podczas gdy istotniejsza była ocena sił i możliwości zarobkowych i majątkowych obojga małżonków (art. 27 kro) w okresie 01 sierpnia - 25 października 2012r. W tym też okresie analizować należało usprawiedliwione potrzeby uprawnionych.

Trafnie podnoszono w apelacji, iż po rozstaniu z pozwanym zarówno powódka, jak i córka stron i małoletni syn powódki zamieszkujący dotychczas ze stronami, znaleźli się w zupełnie odmiennej sytuacji życiowej. Uległo zmianie nie tylko ich miejsce zamieszkania, skutkując np. koniecznością znalezienia nowej szkoły, przedszkola, lecz także będąc dotąd na wyłącznym utrzymaniu pozwanego, powódka i dzieci zostały pozbawione jakichkolwiek źródeł dochodu, znalazły się na faktycznym utrzymaniu dziadków, tj. rodziców powódki.

Słusznie zauważa Sąd Rejonowy, iż nie ma obecnie obiektywnych przeszkód, aby powódka podjęła zatrudnienie, gdyż jest zdrowa, a dziecko ma zapewnioną opiekę w przedszkolu bądź u dziadków, lecz trudno te uwagi odnosić także do pierwszych miesięcy po rozstaniu stron. Nie sposób zwłaszcza przyjąć, iż już od dnia 01 sierpnia 2012r. powódka powinna była znaleźć zatrudnienie, tym bardziej w regionie znacznego bezrobocia. Zdaniem Sądu Okręgowego, brak stałej pracy w okresie objętym zaskarżonym wyrokiem częściowym nie obciąża powódki, która opiekując się dziećmi w trudnej też dla nich sytuacji rodzinnej mogła co najwyżej podjąć się pracy dorywczej, np. jako krawcowa, za niewiększym niż kilkaset złotych miesięcznie wynagrodzeniem. Podobnie skoro do lipca 2012r. pozwany łożył na utrzymanie także syna powódki z pierwszego związku, zasady współżycia społecznego (art. 144§ 1 i 3 kro) przemawiają za przynajmniej częściową kontynuacją świadczeń alimentacyjnych pozwanego na rzecz pasierba przez okres umożliwiający wszczęcie postępowania egzekucyjnego w zakresie alimentów przeciwko ojcu dziecka, bądź - w przypadku bezskuteczności egzekucji - uzyskanie takich świadczeń z funduszu alimentacyjnego lub od dalszych krewnych.

Niesłusznie też, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, Sąd Rejonowy przyjął, iż nie zostały wykazane żadne usprawiedliwione potrzeby powódki. Istotnie trudno rozdzielić potrzeby i koszty utrzymania zamieszkujących wspólnie członków rodziny. Nie mniej jednak nie oznacza to braku usprawiedliwionych potrzeb w tym zakresie. Niewątpliwie bowiem zawsze zachodzi konieczność pokrycia kosztów zakupu żywności, środków czystości, zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych, niezbędnej odzieży i obuwia. Potrzeby takie powódki i dzieci były do lipca 2012r. w całości zaspokajane przez pozwanego, stąd też, zdaniem Sądu Okręgowego, pozwany, a nie rodzice powódki, winien stosownie przyczyniać się do zaspokojenia tych potrzeb do czasu ustabilizowania sytuacji życiowej powódki w takim stopniu, aby mogła ona obiektywnie podjąć pracę i wykorzystywać swoje możliwości zarobkowe. Nie nastąpiło to w okresie objętym zaskarżonym wyrokiem, tj. do dnia 25 października 2012r.

Nie sposób jednak podzielić poglądu powódki, iż wysokość świadczeń z tytułu zobowiązania pozwanego do przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny odpowiadać winna kwocie 700,- zł miesięcznie. Taki zakres świadczeń alimentacyjnych nie znajduje usprawiedliwienia w możliwościach majątkowych i zarobkowych pozwanego ani dotychczasowej stopie życiowej rodziny stron. Trafnie Sąd Rejonowy zauważył, że rodzina stron utrzymywała się wyłącznie z dochodów pozwanego, którymi gospodarowała oszczędnie, korzystając ze wsparcia rodziny i kredytów bankowych. Podkreślić też trzeba, iż pozwany w rozpatrywanym okresie uczestniczył w zaspokojeniu usprawiedliwionych potrzeb córki poprzez uiszczanie na jej rzecz świadczeń alimentacyjnych w kwocie 500,- zł zasądzonych w innej sprawie. W niniejszej sprawie mogły więc być dochodzone jedynie roszczenia związane z zaspokojeniem potrzeb powódki i pasierba pozwanego. Dochody pozwanego wyszacowane według niekwestionowanych ustaleń Sądu Rejonowego w granicach kwoty 3.400,- zł netto miesięcznie, przy miesięcznych zobowiązaniach z tytułu kredytu (880,- zł), alimentów (500,- zł), kosztach utrzymania mieszkania (650,- zł) i samochodu (250,- zł) oraz kosztach wizyt u córki w O. (300,- zł) pozwalały mu uczestniczyć w kosztach utrzymania żony i pasierba do kwot po 300,- zł miesięcznie. Na swoje potrzeby pozostawałaby mu wówczas kwota ok. 500,- zł, i tak wyższa niż możliwe do uzyskania przez powódkę w okresie od sierpnia do października 2012r. dochody z ewentualnych prac dorywczych.

Stąd też, biorąc pod uwagę powyższe, na mocy art. 386 § 1 kpc i art. 385 kpc, orzeczono jak w sentencji wyroku.