Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 kwietnia 2013 r.

Sąd Okręgowy w Słupsku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 24 kwietnia 2013 r. w Słupsku

na rozprawie

sprawy z powództwa Bank (...) w R.

oraz (...)Bank S.A. w P.

przeciwko D. G.

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powodów solidarnie Bank (...) w R. i (...)Bank S.A. w P. na rzecz pozwanej D. G. kwotę 7.200 zł (słownie: siedem tysięcy dwieście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Na oryginale właściwy podpis.

Sygn. akt I C 57/13

UZASADNIENIE

Powodowie 1) Bank (...) w R. i 2) (...) Bank S.A. w P. w pozwie wniesionym do Sądu Okręgowego w Słupsku domagali się uznania za bezskuteczną wobec nich umowy darowizny, sporządzonej w dniu 12 września 2012 roku przed asesorem notarialnym K. W., zastępcą notariusza L. S. w W. pod Rep. A 17042/2012, mocą której Dłużniczka – L. D., darowała Pozwanej – D. G., nieruchomości położonej w R., dla której Sąd Rejonowy w Wejherowie V Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą w P. prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...), oraz nieruchomości położonej w R., dla której Sąd Rejonowy w Wejherowie IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...), z pokrzywdzeniem w stosunku do wierzytelności Powodów – Banku (...) spółdzielczego w R. i (...)Banku S.A. w P., stwierdzonych nakazem zapłaty z dnia z dnia 15 października 2012 roku (sygn. akt: XV Nc 278/12) Sądu Okręgowego (...) zaopatrzonego w klauzule wykonalności.

Uzasadniając żądanie strona powodowa wskazywała, że pismem z dnia 23 kwietnia 2012r. powód ad.1 wezwał dłużniczkę – L. D. tj. darczyńcę przedmiotowych nieruchomości do zapłaty kwoty 2.407.801,19 złotych, wynikającej z zadłużenia kredytowego z tytułu umowy nr (...) z dnia 3 lipca 2007 roku, oraz kwoty 1.050.289,04 złotych, wynikającej z zadłużenia kredytowego z tytułu umowy nr (...) z dnia 20 czerwca 2008 roku, według stanu na dzień 23 kwietnia 2012 roku. ograniczonego do kwoty zabezpieczenia hipotecznego, wpisanego w księdze wieczystej nieruchomości. W ocenie powodów zawarcie przez dłużniczkę – L. D., umowy darowizny miało na celu umniejszenie majątku, a w konsekwencji spowodowało zwiększenie jej niewypłacalności wobec powodów, jak również niemożność zaspokojenia się z tytułu wykonawczego – nakazu zapłaty z dnia 15 października 2012 roku Sądu Okręgowego w Gdańsku względem majątku dłużniczki L. D., który został przez nią zbyty.

Pozwana D. G. wniosła o oddalenie powództwa z uwagi na brak zaistnienia przesłanek z art. 527 kc tj. niewypłacalności darczyńcy, rzeczywistego pokrzywdzenia powodów, albowiem wierzytelność powodów nadal pozostaje zabezpieczona hipotecznie na przedmiotowej nieruchomości.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powodowie – Bank (...) w R. i (...)Bank SA. w P. (dawniej (...) Bank (...) S.A. w P.) w konsorcjum zawarli z P. D., prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą (...) P. D. z siedzibą w G.;

1)  w dniu 3 lipca 2007 roku umowę nr (...) o kredyt inwestycyjny, który został zabezpieczony hipoteką łączną zwykłą w kwocie 3.100.000,00 złotych i hipoteką łączną kaucyjną do kwoty 1.550.000,00 złotych na nieruchomości położonej w R. dla której Sąd Rejonowy (...) V Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą w P. prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...) stanowiącej własność kredytobiorcy, oraz nieruchomości położonej w R., dla której Sąd Rejonowy(...) IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...),

2)  w dniu 20 czerwca 2008r. umowę nr (...) o kredyt obrotowy. Powyższy kredyt został zabezpieczony hipoteką łączną zwykłą w kwocie 5. (...).00 złotych i hipoteką łączną kaucyjną do kwoty 2.500.000,00 złotych na nieruchomości położonej w R. dla której Sąd Rejonowy (...) V Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą w P. prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...) stanowiącej własność kredytobiorcy.

Bezsporna – nadto umowa kredytowa z dnia 5 lipca 2007 roku, aneks nr (...) z dnia 9 listopada 2010 roku do umowy kredytowej, umowa konsorcjum z dnia 3 lipca 2007 roku. aneks nr (...) z dnia 8 listopada 2010 roku do umowy konsorcjum. mowa kredytowa z dnia 20 czerwca 2008 roku. aneks nr (...) z dnia 26 października 2010 roku do umowy kredytowej, umowa konsorcjum z dnia 20 czerwca 2008 roku. aneks nr (...) dnia 25 października 2010 roku do umowy konsorcjum. odpis Kw nr (...). odpis Kw nr (...). – k. 37 do 127 akt.

Pismem z dnia 23 kwietnia 2012r. powód Bank (...) w R. wezwał dłużniczkę – L. D. jako aktualną właścicielkę i dłużniczkę rzeczową do zapłaty kwoty 2.407.801,19 złotych, wynikającej z zadłużenia kredytowego z tytułu umowy nr (...) z dnia 3 lipca 2007 roku, oraz kwoty 1.050.289,04 złotych, wynikającej z zadłużenia kredytowego z tytułu umowy nr (...) z dnia 20 czerwca 2008 roku, według stanu na dzień 23 kwietnia 2012 roku. ograniczonego do kwoty zabezpieczenia hipotecznego, wpisanego w księdze wieczystej nieruchomości.

dowód; odpis pism z dnia 23.04.2012r. k. 127-130 akt.

Nakazem zapłaty z dnia 15 października 2012r. wydanym w sprawie XV Nc 278/12 Sąd Okręgowy (...) nakazał L. D. jako pozwanej aby zapłaciła solidarnie powodom Bank (...) w R., (...)Bank S.A w P. kwotę 3.537.592,94zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości 25% w stosunku rocznym od dnia 26.06.2012r. do dnia zapłaty z ograniczeniem odpowiedzialności pozwanej L. D. do wartości nieruchomości położonej w R., dla której Sąd Rejonowy (...) V Zamiejscowy Ksiąg Wieczystych z siedzibą w P. prowadzi księgę wieczystą KW nr (...), oraz nieruchomości położonej w R. dla której Sąd Rejonowy (...) IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW nr GD 1W/ (...) oraz koszty procesu.

dowód; odpis nakazu k. 131 akt.

Na mocy umowy darowizny z dnia 12 września 2012 roku, zawartej przed asesorem notarialnym K. W., zastępcą notariusza L. S. w W. pod Rep. A 17042/2012, dłużniczka rzeczowa L. D., w toku prowadzonego przez Sąd Okręgowy (...) postępowania o zapłatę (sygn. akt: XV Nc 278/12) darowała na rzecz pozwanej – D. G., nieruchomość położoną w R., dla której Sąd Rejonowy(...) V Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą w P. prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...), oraz nieruchomość położoną w R., dla której Sąd Rejonowy (...)IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...).

dowód; akt notarialny k.132 – 137.

Nakazem zapłaty z dnia 6 marca 2013r. wydanym w sprawie XV Nc 13/13 Sąd Okręgowy (...)nakazał D. G. jako pozwanej aby zapłaciła solidarnie powodom Bank (...) w R., (...)Bank S.A w P. kwotę 278.681,55 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości 25% w stosunku rocznym od dnia 13.07.2012r. do dnia zapłaty z ograniczeniem odpowiedzialności pozwanej do wartości nieruchomości położonej w R., dla której Sąd Rejonowy (...) V Zamiejscowy Ksiąg Wieczystych z siedzibą w P. prowadzi księgę wieczystą KW nr (...) oraz koszty procesu.

dowód; odpis nakazu k. 131 akt.

Sąd zważył, co następuje:

Powodowie roszczenie swoje wywodzili z instytucji tzw. skargi pauliańskiej uregulowanej w art. 527 i następnych kodeksu cywilnego.

W świetle art. 527 kc warunkiem uznania czynności prawnej za bezskuteczną jest wykazanie przez stronę powodową ( art. 6 kc) takich okoliczności jak: istnienia godnego ochrony interesu wierzyciela (powodów) w postaci wierzytelności, dokonanie przez dłużnika z osobą trzecią (pozwanym) czynności prawnej, dokonanie przez dłużnika czynności z pokrzywdzeniem wierzycieli i świadomością tego pokrzywdzenia, a zarazem takiej, z której osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, działanie osoby trzeciej w złej wierze.

Uregulowanie korzystne dla wierzyciela zawiera przepis art. 528 kc, zgodnie z którym jeżeli wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli

W świetle stanowisk zajętych przez obie strony, zważyć należy, iż w niniejszej sprawie sporem objęte były kwestie pokrzywdzenia wierzycieli (powodów), i niewypłacalności darczyńcy.

Przechodząc do dalszych rozważań to w pierwszej kolejności wskazać należy, że bezspornie przedmiotem zaskarżenia ze strony powodów jest umowa darowizny, która ze swej istoty jest umową bezpłatną, nadto niewątpliwie w wyniku tej czynności pozwana uzyskała korzyść majątkową, albowiem powiększyła swój majątek o wartość nieruchomości. Uznanie, że pozwana uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie powoduje, że nie może ona bronić się poprzez wykazanie, że nie wiedziała (lub nie mogła wiedzieć) o działaniu dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli tj. okolicznością, która według reguły z art. 527 § 1 kc jest istotna dla możliwości uznania czynności dłużnika za bezskuteczną. Niewzruszalne domniemanie z art. 528 kc, sprawia, że zarzuty pozwanego, w tym zakresie, nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcie sprawy, a rozważania Sądu w tej kwestii są bezprzedmiotowe.

Kolejnym jednym warunkiem uznania czynności za bezskuteczną jest "pokrzywdzenie" wierzycieli (art. 527 § 2 kc), które należy rozumieć jako złą prognozę co do możliwości spełnienia przez dłużnika świadczenia, istniejącą tak w chwili wystąpienia ze skargą, jak i w chwili orzekania (por. M. Pyziak-Szafnicka, Ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika, s. 96 i nast.,. Warszawa 1995).

Z unormowania art. 527 § 2 kc wynika, że przepis ten wiąże pokrzywdzenie wierzyciela z rzeczywistą niewypłacalnością dłużnika. Poprzez niewypłacalność należy rozumieć brak możliwości wywiązania się ze swoich zobowiązań (P. Machnikowski, Komentarz do KC (red.) E. Gniewek, Warszawa 2006 r., s. 904). Nie jest konieczne aby wierzyciel wszczynał postępowanie egzekucyjne przeciwko dłużnikowi aby wykazać stan jego niewypłacalności. Musi on jednak wykazać, że aktualny stan majątkowy dłużnika nie jest wystarczający na pokrycie jego zobowiązań. W cenie Sądu reprezentowani przez fachowego pełnomocnika powodowie okoliczności powyższej nie wykazali, a zebrany w sprawie materiał dowodowy w postaci dokumentów dotyczących zobowiązania treści dłużnika i zawarcia spornej umowy nie jest wystarczający do ustalenia, że wskutek dokonania darowizny dłużnik stał się niewypłacalny. Nadto co najwyraźniej umknęło wierzytelność powodów w dalszym ciągu zabezpieczona jest na przedmiotowych nieruchomościach i do wysokości ich wartości możliwe jest zaspokojenie się przez nich, a odpowiedzialność tak L. D. jak i pozwanej była odpowiedzialnością dłużnika rzeczowego. Na marginesie dodać należy, że powództwo nie mogłoby być również uwzględnione z tych względów, iż strona powodowa nie udowodniła istnienia zamiaru pokrzywdzenia wierzyciela

Ustawodawca wprowadzając przesłankę działania dłużnika z zamiarem pokrzywdzenia wierzycieli w art. 530 k.c. chciał zaakcentować szczególną naganność działania dłużnika. Wskazany przepis wymaga więc istnienia po stronie dłużnika zamiaru bezpośredniego, a więc chęci pokrzywdzenia przyszłych wierzycieli. Ochrona wchodzi w grę jedynie w razie nasilenia złej woli dłużnika, w przypadku, gdy celowo „zorganizował” swoją niewypłacalność. Zasadniczą kwestią będzie zatem czy podejmując czynność prawną miał na względzie jakiś inny cel, poza pokrzywdzeniem wierzycieli. Jeśli nie to należy uwzględnić akcję paulińską. Jeżeli natomiast czynność, na tle sytuacji podmiotu dokonującego jej, ma jakieś racjonalne uzasadnienie, a skutek krzywdzący jest jedynie dodatkowym, choć przewidywanym, efektem to zaskarżenie czynności nie będzie uzasadnione. W przedmiotowej sprawie powodowie nie przedstawili żadnych dowodów zaangażowania złej woli dłużnika przy zawieraniu umowy darowizny z pozwaną.

Wobec powyższego na podstawie art. 527 k.c. i art. 530 k.c. Sąd oddalił powództwo.

Ponieważ powód przegrał sprawę w całości sąd stosownie do zawartej w art. 98 k.p.c. zasady odpowiedzialności za wynik procesu zasądził pod powodów solidarnie na rzecz pozwanej poniesione przez pozwaną koszty procesu, na które składa się wynagrodzenie radcy prawnego (7200 zł) obliczone w oparciu o § 6 pkt. 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców v prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 z późn. zm.) oraz opłata od pełnomocnictwa.

Na oryginale właściwy podpis.