Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 kwietnia 2013r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA – Anna Zdziarska

Sędziowie: SA – Ewa Plawgo

SA – Barbara Lubańska-Mazurkiewicz -spr.

Protokolant: – st. sekr. sąd. Marzena Brzozowska

przy udziale oskarżyciela posiłkowego Naczelnika Urzędu Skarbowego W.-U.

Prokuratora Jerzego Mierzewskiego

po rozpoznaniu w dniu 22 kwietnia 2013 r.

sprawy E. K.

oskarżonej z art. 231 § 2 k.k. w zb. z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zb. z art. 276 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

na skutek apelacji, wniesionej przez obrońcę oskarżonej i prokuratora

od wyroku Sądu Okręgowego w. W.

z dnia 6 września 2012 r. sygn. akt XVIII K 171/12

- zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że przyjmuje, iż E. K. popełniła przypisany jej czyn od 31 sierpnia 2006 r. do 1 lutego 2012 r.;

- uchyla zaskarżony wyrok w części dotyczącej orzeczonego na podstawie art. 41 § 1 k.k. środka karnego i sprawę w tym zakresie przekazuje Sądowi Okręgowemu w. W. do ponownego rozpoznania;

- w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

- zwalnia E. K. od uiszczenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze obciążając wydatkami w całości Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w. W. wyrokiem z dnia 6 września 2012 r. sygn. akt XVIII K 171/12 E. K. uznał za winną tego, że w okresie od 31 sierpnia 2006 r. do 4 lutego 2012 r. w W. przy ul. (...), zajmując w Trzecim Dziale Rachunkowości Podatkowej Urzędu Skarbowego W. – U. stanowisko kontrolera rozliczeń, a następnie starszego kontrolera rozliczeń, działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej oraz w krótkich odstępach czasu i w wykonaniu z góry powziętego zamiaru a także czyniąc sobie z popełnienia przestępstwa stałe źródło dochodu, przekroczyła uprawnienia wynikające z zajmowanego stanowiska funkcjonariusza publicznego w ten sposób, iż dokonała zaboru w celu przywłaszczenia pieniędzy w łącznej kwocie 488 761,47 (czterysta osiemdziesiąt osiem tysięcy siedemset sześćdziesiąt jeden złotych czterdzieści siedem groszy) zł, które znajdowały się na rachunkach bankowych w/w organu skarbowego nr (...), nr (...) i nr (...), poprzez dokonanie 111 przelewów tych środków na prowadzony na jej rzecz przez (...) Bank S.A. z siedzibą w W. rachunek bankowy nr (...), a następnie ich dalsze rozdysponowanie poprzez przekazanie tytułem przelewów na będący w jej dyspozycji rachunek bankowy nr (...) prowadzony przez w/w bank, oraz dokonanie 1 przelewu z rachunku (...) w/w urzędu i 1 przelewu z rachunku (...) w/w urzędu bezpośrednio na jej rachunek bankowy nr (...) w (...) Bank S.A. z siedzibą w W. jednocześnie niszcząc bądź ukrywając część dokumentacji dotyczącej przelewów z rachunków bankowych organu skarbowego, którą nie miała prawa wyłącznie rozporządzać, czym działała na szkodę interesu publicznego, i za to na podstawie art. 231 § 2 k.k. w zb. z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zb. z art. 276 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. skazał ją na podstawie art. 231 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 3 wymierzył karę 1 (jednego) roku i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności,

II. na podstawie art. 46 § 1 k.k. zobowiązał oskarżoną do naprawienia w całości szkody wyrządzonej przestępstwem poprzez zapłatę kwoty 488 761,47 (czterysta osiemdziesiąt osiem tysięcy siedemset sześćdziesiąt jeden złotych czterdzieści siedem groszy) na rzecz Skarbu Państwa reprezentowanego przez Naczelnika Urzędu Skarbowego W. U.,

III. na podstawie art. 63 § 1 k.k. na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności zaliczył oskarżonej okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia 13 marca 2012 r. do dnia 5 lipca br.

IV. na podstawie art. 41 § 1 k.k. orzekł wobec oskarżonej E. K. zakaz zajmowania stanowisk związanych z obsługą środków finansowych a także z nadzorem i kontrolą finansową w instytucjach państwowych i samorządowych,

V. na podstawie art. 253 § 1 k.p.k. uchylił zastosowany wobec oskarżanej środek zapobiegawczy w postaci dozoru policji,

VI. na podstawie art. 230 § 2 k.k. zwrócił Urzędowi Skarbowemu dowody rzeczowe wymienione na kartach 596-598 przechowywane w aktach sprawy na kartach 16,50,525-531,535-561,

VII. na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił oskarżoną od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych w sprawie.

Wyrok powyższy został zaskarżony przez obrońcę oraz prokuratora.

Obrońca oskarżonej zaskarżył wyrok w całości i na podstawie art. 427 i art. 438 pkt 2 i 4 k.p.k. zarzucił, że wyrok został wydany:

I.  z naruszeniem przepisu art. 92, 410, 413 § 1 pkt 5 k.p.k. w zw. z art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k. wyrażającym się w tym, że pomiędzy sentencją wyroku a uzasadnieniem istnieje niezgodność polegająca na tym, że w sentencji końcowa data czynu została wskazana na dzień 4.02.2012 r. a według uzasadnienia i według dokumentów złożonych przez pokrzywdzonego końcowa data czynu to dzień 1.02.2012 r.

II.  na skutek nieprawidłowego ustalenia stanu faktycznego w zakresie końcowej daty czynu przypisanego oskarżonej, który bezpodstawnie został wskazany na dzień 4.02.2012 r.

III.  w zakresie rozstrzygnięcia o karze:

1.  poprzez wymierzenie jej kary rażąco niewspółmiernej do przypisanego czynu, w tym w szczególności wymierzenie jej kary bez warunkowego zawieszenia jej wykonania na okres próby:

- bez uwzględnienia okoliczności rodzinnych oskarżonej i faktu, że wychowuje ona małoletnią córkę, nadto zaś niedostateczne uwzględnienie przy wymierzaniu kary, że podjęła pełną współpracę z Wymiarem Sprawiedliwości (jej wyjaśnienia w całości uznano za wiarygodne) a także jej sposobu życia przed popełnieniem przestępstwa co stanowi naruszenie przepisu art. 53 § 2 k.k.

- kary, której wykonanie uniemożliwi oskarżonej wykonanie obowiązku naprawienia szkody w jakimkolwiek zakresie,

2. w zakresie obowiązku naprawienia szkody:

- skoro bowiem Sąd wymierzył oskarżonej karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania – oskarżona nie będzie miała żadnej możliwości naprawienia ani nawet przystąpienia do naprawienia szkody, a zatem obowiązek naprawienia szkody winien zostać ograniczony do części szkody

- bez uwzględnienia sytuacji materialnej oskarżonej w szczególności zaś tego, że nie będzie ona w stanie naprawić szkody w całości,

3. z naruszeniem przepisu art. 43 § 1 k.k. w zakresie orzeczenia zakazu zajmowania stanowisk związanych z obsługą środków finansowych a także z nadzorem i kontrolą finansową w instytucjach państwowych, w zakresie w jakim środek ten został orzeczony względem oskarżonej bez określenia okresu na jaki został orzeczony.

Wskazując na powyższe uchybienia wniósł o:

1.  uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania celem dokonania prawidłowych ustaleń faktycznych, a ewentualnie

2.  zmianę zaskarżonego wyroku w zakresie rozstrzygnięcia o karze i złagodzenie kary wymierzonej oskarżonej poprzez: zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności, zmniejszenie obowiązku naprawienia szkody oraz uchylenie rozstrzygnięcia w przedmiocie środka karnego (pkt IV wyroku),

3.  nie obciążanie oskarżonej kosztami postępowania apelacyjnego.

Prokurator zaskarżył wyrok w części dotyczącej rozstrzygnięcia o środku karnym orzeczonym na podstawie art. 41 § 1 k.k. na niekorzyść oskarżonej.

Na podstawie przepisu art. 427 § 2 k.p.k. w zw. z art. 438 pkt 1 k.p.k. wyrokowi zarzucił:

obrazę przepisu prawa materialnego – art. 43 § 1 k.k. polegającą na jego niezastosowaniu i w związku z tym orzeczeniu wobec oskarżonej E. K. środka karnego zakazu zajmowania stanowisk związanych z obsługą środków finansowych, a także nadzorem i kontrolą finansową w instytucjach państwowych i samorządowych bez określenia okresu stosowania tego środka karnego.

Podnosząc powyższy zarzut na podstawie art. 427 § 1 k.p.k. wniósł o:

uchylenie zaskarżonego wyroku w części dotyczącej rozstrzygnięcia o środku karnym polegającym na zakazie zajmowania stanowisk związanych z obsługą środków finansowych, a także nadzorem i kontrolą finansową w instytucjach państwowych i samorządowych i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonej jest zasadna w zakresie zarzutów z pkt. I i II środka odwoławczego rozumianych jako błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę wyroku co do daty końcowej przypisanego jej przestępstwa. Nie zwrócił uwagi Sąd I instancji (a oskarżona i jej obrońca też tego wcześniej nie podnosili), że akt oskarżenia przyjmował końcową datę popełnienia przestępstwa na 4 lutego 2012 r. podczas gdy ostatni dokonany przez E. K. przelew, który wykonała dokonując w ten sposób przywłaszczenia pieniędzy nosił datę 1 lutego 2012 r. Takie ustalenia wynikają też z uzasadnienia zaskarżonego wyroku a zatem Sąd Apelacyjny, nie widząc potrzeby uwzględnienia wniosku obrońcy o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania z tego powodu, zmienił w tym zakresie opis przypisanego oskarżonej czynu co do daty jego popełnienia, a więc od 31 sierpnia 2006 r. do 1 lutego 2012 r.

Poza tą zmianą, Sąd Apelacyjny podzielił ustalenia Sądu orzekającego co do przebiegu zdarzenia, wniosku wynikającego z analizy dowodów co do zawinienia oskarżonej w kształcie przypisanym jej wyrokiem jak też co do oceny prawnej jej działania, czego zresztą żadna ze stron nie kwestionuje.

Zarzut obrońcy z pkt. III apelacji dotyczący rażąco niewspółmiernej kary jest bezzasadny w stopniu oczywistym. Przepis art. 438 pkt 4 k.p.k. mówiący o rażącej niewspółmierności wymaga wykazania znacznej, bijącej wręcz w oczy dysproporcji pomiędzy karą orzeczoną a tą jaką należałoby wymierzyć przy prawidłowym zastosowaniu dyrektyw ustawowych wymiaru kary. Obrońca oskarżonej starał się wykazać rażącą niewspółmierność orzeczonej kary oczywiście w sensie jej rażącej surowości, którą upatrywał głównie w fakcie wymierzenia jej bez warunkowego zawieszenia wykonania.

W ocenie Sądu Apelacyjnego wysokość orzeczonej wobec E. K. kary można by rozpatrywać poprzez jej niewspółmierność ale tylko w sensie rażącej łagodności gdyby oskarżyciele taki zarzut postawili. W zaistniałej sytuacji procesowej stwierdzić należy, że orzeczona wobec E. K. kara pozbawienia wolności nie jest karą rażąco surową, nie jest nawet karą surową a jest wręcz karą bardzo łagodną. Trudno jej za taką nie uznać jeśli uwzględni się, że niewiele ona odbiega od dolnej granicy ustawowego zagrożenia a wymierzona została za przestępstwo wyczerpujące znamiona kilku przepisów ustawy karnej. Fakt, iż oskarżona dopuściła się zamachu na kilka dóbr, pozostających pod ochroną prawa zwiększa stopień szkodliwości społecznej czynu. Ponadto E. K. skazana została w warunkach art. 65 § 1 k.k. czyniąc sobie z przestępstwa które trwało kilka lat stałe źródło dochodu, przywłaszczając prawie 500 tys. złotych a działalności przestępczej przecież dobrowolnie nie zakończyła. Te okoliczności, które podnosi w apelacji obrońca jak niekaralność dotychczasowa oskarżonej (co powinno być normą a nie okolicznością wyjątkową) oraz podjęcie współpracy z wymiarem sprawiedliwości, co polegało na przyznaniu się do winy zostały przez Sąd orzekający uwzględnione i w sposób jeszcze korzystniejszy kary nie mogą ukształtować. Poczytana jako okoliczność łagodząca postawa oskarżonej w toku procesu nie jest aż tak doniosłą okolicznością jeśli uwzględni się wymowę dowodów z dokumentów, a w szczególności przelewów pieniędzy na jej osobisty rachunek bankowy.

Zasadnie uznał Sąd I instancji, że nie występuje w niniejszej sprawie wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami, który w związku z treścią art. 64 § 2 k.k. i art. 69 § 3 k.k. zezwalałby na warunkowe zawieszenie wykonania kary. Co więcej, tego rodzaju orzeczenie, z uwagi na wysoki stopień winy oskarżonej i znaczny stopień szkodliwości społecznej czynu, nie byłoby wystarczające dla osiągnięcia celów zapobiegawczych i wychowawczych względem oskarżonej, jak też byłoby sprzeczne z potrzebami w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

Wbrew stanowisku obrońcy orzeczenie obowiązku naprawienia szkody w całości nie czyni kary rażąco surowej (zarzut III ppkt 2) i nie uzasadnia warunkowego zawieszenia wykonania kary dla umożliwienia oskarżonej wywiązania się z tego obowiązku, jak też orzeczenie bezwzględnej kary pozbawienia wolności nie uzasadnia ograniczenia tego obowiązku do naprawienia części szkody. Tego rodzaju rozumowanie prowadziłoby do tego, że im większą sprawca wyrządził szkodę tym łagodniejszą karę pozbawienia wolności by otrzymał. Nie znalazł Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu środka odwoławczego żadnych przekonywujących argumentów, które podważałyby wydane przez Sąd I instancji orzeczenie na podstawie art. 46§ 1 k.k. a polegające na obowiązku naprawienia szkody w całości.

Zasadny jest zarzut obrońcy z pkt. III pkt 3a związany jedynie z faktem nie oznaczenia okresu, na jaki środek karny zakazu zajmowania stanowisk związanych z obsługą środków finansowych a także z nadzorem i kontrolą finansową w instytucjach państwowych został orzeczony.

Zasadny jest też zarzut apelacji prokuratora obrazy prawa materialnego tj. art. 43 § 1 k.k., polegający na braku określenia okresu stosowania powyższego środka karnego oraz związany z nim wniosek środka odwoławczego.

Przepis art. 43 § 1 k.k. zobowiązuje Sąd do oznaczenia okresu trwania środków karnych a zatem Sąd I instancji dopuścił się naruszenia prawa materialnego.

Sąd Apelacyjny podzielił stanowisko Sądu orzekającego co do potrzeby orzeczenia tego środka karnego wobec oskarżonej i dlatego też wyrok w tej części uchylił i przekazał sprawę w tym zakresie do ponownego rozpoznania. Nie znalazł Sąd Apelacyjny podstaw do uwzględnienia wniosku obrońcy o uchylenie tego środka karnego ani też do określenia czasu trwania tego środka w najniższym ustawowym wymiarze, a zatem aby nie naruszać zasady dwuinstancyjności, decyzję w tej kwestii pozostawił sądowi pierwszoinstancyjnemu.

Sąd Apelacyjny w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymał w mocy a z uwagi na sytuację materialną oskarżonej i ciążące na niej obciążenia finansowe zwolnił ją od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.