Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 lutego 2013 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 27 lutego 2013 roku w S.

sprawy z powództwa A. P.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie

z dnia 10 października 2012r., sygn. akt III C 213/12

oddala apelację.

Sygn. akt II Ca 1370/12

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 10 października 2012 r. Rejonowy Szczecin-Prawobrzeże i Zachód po rozpoznaniu sprawy z powództwa A. P. przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W. zasądził od pozwanego (...) Zakładu (...) na (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powódki A. P. rentę miesięczną począwszy od miesiąca uprawomocnienia się wyroku w kwocie 730 zł płatną do 15 każdego miesiąca, w miejsce dotychczasowej renty ustalonej wyrokiem Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie z dnia 24 lutego 2009 roku w sprawie I C 472/09 (pkt I); w pozostałym zakresie powództwo oddalił (pkt II); zasądził od pozwanego na rzecz powódki koszty procesu w kwocie 100 zł (pkt III).

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy oparł na następującym stanie faktycznym:

Powódka A. P. w dniu 29 listopada 1971 roku zawarła z poprzednikiem prawnym (...)Spółki Akcyjnej Z siedzibą w W. umowę ubezpieczenia renty odroczonej potwierdzonej polisą nr(...).(...). Miesięczna renta w wysokości ustalonej na podstawie składek miała być płatna począwszy od dnia w którym ubezpieczona osiągnie 60 lat. W latach 1971-1978 A. P. wpłacała na poczet ubezpieczenia składki w łącznej kwocie 100.000 złotych. (...)w 1982 roku dokonał rewaloryzacji składki zwiększając zakupioną składkę o 305,49 złotych Po denominacji zakupiona renta wyniosła 15 groszy. Po terminie płatności renty nastąpiła zmiana renty odroczonej na natychmiast płatną z r. polisy (...).(...). Od kwietnia 1997 roku miesięczna renta wypłacana powódce A. P. wynosiła 110 złotych miesięcznie. Wyrokiem z dnia 25 maja 1999 roku Sąd Rejonowy w Szczecinie podwyższył rentę do kwoty 280 złotych miesięcznie. Wyrokiem z dnia 24 lutego 2009 roku Sąd Rejonowy Szczecin — Centrum w Szczecinie podwyższył rentę do kwoty 574 złotych. Sąd Rejonowy w ustalonym stanie faktycznym wskazał, iż 75 letnia powódka A. P. otrzymuje rentę w kwocie około 1050 złotych z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, którą sama wypracowała. Jej mąż nie żyje. Jest wdową od pięciu lat. Nie otrzymuje renty po mężu. Wyżywienie i opłaty wzrosły. Lekarstwa, świadczenia medyczne również wzrosły, a stan jej zdrowia się pogarsza. Jest inwalidką pierwszej grupy. Ma problem ze wszystkim, między innymi - wrzody żołądka, chore jelito, nadciśnienie i cukrzycę. Kręgosłup całkowicie zniszczony. Ponadto choruje na miażdżycę.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał powództwo za uzasadnione. Zdaniem Sądu po wyroku Sądu Rejonowego Szczecin — Centrum w Szczecinie z dnia 24 lutego 2009 roku w sprawie z powództwa A. P. przeciwko (...)Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. o podwyższenie renty odroczonej nastąpiła istotna zmiana siły nabywczej pieniądza. Co prawda po 2009 roku nie wystąpiło w Polsce zjawisko które można by określić mianem hiperinflacji, jednakże zdaniem Sądu nastąpił istotny wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych. Co do wysokości tej zmiany zdaniem Sądu żądanie powódki jest nieco wygórowane.

W II kwartale 2012 roku przeciętne miesięczne wynagrodzenie wyniosło 3496,82 złotych, co zważywszy na okoliczność , iż wykupiona przez powódkę w 1971 roku renta stanowiła 31,2 % ówczesnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, to w II kwartale 2012 roku 31,2 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia stanowiło kwotę 1092 złotych.

Sądy w swoich poprzednich wyrokach z dnia 25 maja 1999 roku i z dnia 24 lutego 2009 roku obciążyły strony skutkami inflacji mającej miejsce odpowiednio w 1999 roku i 2009 roku w częściach 1/3 powódkę 2/3 pozwanego jako stronę ekonomicznie silniejszą. Zdaniem tutejszego Sądu w 2012 roku stroną ekonomicznie silniejszą jest niewątpliwie nadal pozwany, więc i obciążenia stron skutkami inflacji w częściach 1/3 powódkę 2/3 pozwanego nie mogły ulec i nie uległy zmianie, a zatem wysokość renty miesięcznej należnej powódce z wyżej opisanej umowy powinna zdaniem Sądu Rejonowego - wynosić 730 złotych.

Sąd wziął pod uwagę , że świadczenie rentowe miało stanowić dla powódki materialne zabezpieczenie na przyszłość . W związku z powyższym miernikiem zdecydowanie najpełniej i najlepiej oddającym skutki wpływu spadku siły nabywczej złotego na wartość świadczenia wynikającego z przedmiotowej umowy „ zważywszy na cel i charakter w 1971 roku umowy, jest wysokość przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. Zdaniem Sądu sytuacja materialna, zdrowotna i życiowa powódki w przeciągu prawie 3,5 roku od wydania przez Sąd Rejonowy Szczecin — Centrum w Szczecinie wyroku z dnia 24 lutego 2009 roku uległa dalszemu znaczącemu pogorszeniu. Wynika to wprost z dokumentów przedłożonych w niniejszym postępowaniu przez powódkę‚ których podsumowaniem jest oświadczenie powódki złożone na rozprawie. Zdaniem Sadu Rejonowego względy współżycia społecznego nie pozwalają Sądowi nie zauważyć że powódka jako strona wyraźnie słabsza ekonomicznie trudniej przechodzi okres kryzysu ekonomicznego w Polsce a w związku z celem umowy z 1971 roku opisanym wyżej winna mieć podwyższoną kwotę renty odroczonej relatywnie do spadku siły nabywczej złotego i w ramach posiłkowania się zasadami współżycia społecznego również w oparciu o wyżej wymienione zasady współżycia społecznego. Zdaniem Sądu podwyższone świadczenie z renty odroczonej o 156 złotych w skali miesiąca, które ma zgodnie z wyrokiem otrzymywać powódka począwszy od miesiąca w którym uprawomocni się niniejszy wyrok, spełnia z całą pewnością te warunki. W związku z powyższym Sąd oddalił powództwo A. P. w pozostałej części, tj. o kwotę 70 złotych.

Powyższe rozstrzygnięcie apelacją zaskarżyła powódka wnosząc zaskarżonemu wyrokowi zarzucając, że Sąd rejonowy stanął po stronie pozwanego, broniąc jego interesów a nie słuszny jej, że sąd nie wziął pod uwagę tego, że nie wystarcza jej pieniędzy na zakup leków, opału na zimę, że sziedzi w nie ogrzewanych pomieszczeniach w 10 stopniach c, a także tego, że nie wykupując leków w całości narażam swoje zdrowie i życie.

Apelująca wniosła o uchylenie wyroku w punkcie i co do kwoty 730 zł, przyznanie renty odroczonej w kwocie 800 zł. począwszy od dnia wniesienia powództwa płatną wraz z odsetkami ustawowymi do dnia 15 każdego miesiąca.

W uzasadnieniu apelująca wskazała, iż niektóre artykuły spożywcze podrożały o 100% Drastycznie wzrosły koszty paliwa, co przełożyło się na koszty transportu, a tym samym na ceny artykułów spożywczych i nie tylko. Zdaniem apelującej Sąd Rejonowy swobodnie oceniał jej pozew i odpowiedź na pozew pozwanego i obcinając jej 70 zł z kwoty, o jaką wnosiłam, podniosła, iż na obronę zasługuje ona, a nie pozwany. Apelująca pokreśliła, że jestem coraz bardziej chora i wymagam zażywania coraz to więcej leków

W uzupełnieniu apelacji skarżąca wniosła o przyznanie renty od dnia wniesienia powództwa.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powódki nie zasługiwała na uwzględnienie.

Na wstępie należy wskazać na treść przepisu art. 505 ¹³ § 2 k.p.c., zgodnie z którym jeżeli Sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, to uzasadnienie wyroku Sądu Odwoławczego w postępowaniu uproszczonym powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej orzeczenia z przytoczeniem przepisów prawa.

W granicach zaskarżenia i zarzutów apelacji zgodnie z art. 505 ⁹ . § 1 kpc Sąd Okręgowy dokonał oceny orzeczenia Sądu Rejonowego.

Otóż w myśl art. 358 ¹ § 3 kc w razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, zmienić wysokość lub sposób spełnienia świadczenia pieniężnego, chociażby były ustalone w orzeczeniu lub umowie. Ponieważ przedmiotem żądania zamkniętego w ramach niniejszego powództwa było zobowiązanie pieniężne pozwanego, którego waloryzacji domagała się powódka, zasadnie Sąd Rejonowy przyjął wskazany przepis jako podstawę prawną rozstrzygnięcia. Dla zastosowania sądowej waloryzacji spełnione być muszą dwie przesłanki: istotna zmiana siły nabywczej pieniądza oraz żądanie strony stosunku zobowiązaniowego skierowane do sądu, bowiem sąd nie może w tej materii orzekać z urzędu.

W tym miejscu wskazać należy, że nie była przedmiotem oceny Sądu Okręgowego kwestia czy nastąpiła istotna zmiana siły nabywczej pieniądza w okresie istotnym dla rozstrzygnięcia. Sąd Rejonowy poczynił w tym przedmiocie pozytywne ustalenia, których strona pozwana nie zakwestionowała nie wywodząc apelacji. Zatem istotą rozważań Sądu drugiej instancji, w kontekście zarzutów apelacji, była ocena prawidłowości ustalenia wysokości należnego powódce świadczenia

Mając na uwadze zarzuty apelującej, pomimo dyspozycji art. 505 ¹³ § 2 k.p.c, Sąd Odwoławczy wyjaśnia, iż renta odroczona pomimo zbliżonej nomenklatury nie jest świadczeniem o takich samych celach jak te wypłacenie z budżetu państwa w ramach świadczeń emerytalno - rentowych pracowników. Nie podlega ono automatycznej waloryzacji, jego wysokość nie jest uzależniona od stanu zdrowia uprawnionego, jak to ma miejsce w przypadku np. renty z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy. Renta odroczona z założenia miała być świadczeniem dodatkowym, uzupełniającym budżet i potrzeby beneficjenta, a nie w całości je pokrywająca. Wysokość renty odroczonej pozostaje w ścisłym związku z uiszczonymi na jej poczet kwotami przez uprawnionego. Zły stan zdrowia i ciężka sytuacja uprawnionego nie jest okolicznością decydującą o wysokości waloryzacji sądowej, ale ewentualnie jednym, a nie wyłącznym argumentem. Przypomnieć należy, że strony łączy umowa o charakterze cywilnoprawnym, a dokonywana waloryzacja sądowa uwzględniać ma interesy obu jej stron. Dalej, zdaniem Sądu odwoławczego zasady współżycia społecznego przemawiały za waloryzacją renty powódki, przy czym nie usprawiedliwiały przyznania renty w żądanej wysokości. Warto bowiem pokreślić, iż zasady współżycia społecznego są instytucją, która chroni interesy każdej ze stron postępowania. Skoro pozwany pozostaje bez wpływu na inflację, to nie sposób obciążać wyłącznie jego skutkami jej wystąpienia.

Warto zatem pokreślić, iż Sąd Rejonowy dokonał waloryzacji renty powódki w stosunku do poprzedniej wysokości wynikającej z wyroku z 24 lutego 2009r. podwyższając jej świadczenie o 27 %, co biorąc pod uwagę inflację i waloryzację dokonaną w tym okresie czasu przez ZUS wobec świadczeń emerytalno rentowych – wskazuje na podwyższenie powyżej średniego wzrostu cen (inflacja). W okresie od 2009r.(675,10 zł) do 2012r.(799,18 zł) najniższa emerytura ZUS wzrosła o 18 %. O ile oczywiście Sąd zauważa, iż w przeciągu tych trzech lat doszło do wzrostu cen, to jednak wbrew wywodom skarżącej – pozwany nie może w całości ponosić jego skutków. Odnośnie daty początkowej podwyższenia renty powódki to podkreślić należy brak automatyzmu waloryzacji sądowej. Może ona nastąpić jedynie po stwierdzeniu istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza w okresie od daty poprzedniego ustalenia wysokości świadczenia. Sąd Okręgowy podziela ocenę Sądu Rejonowego, że o "stanie ponownej waloryzacyjności" najwcześniej może być mowa od uprawomocnienia wyroku. Z całą bowiem pewnością nie nastąpiła istotna zmiana siły nabywczej pieniądza o jakiej mowa w przepisie art 358 ¹ § 3 kc w okresie od daty poprzedniego orzeczenia w przedmiocie waloryzacji tj. 24 lutego 2009r. a wnioskowaną przez powódkę datą podwyższenia świadczenia tj. 26 sierpnia 2011r. Podkreślić jeszcze raz należy, że nie każda zmiana siły nabywczej pieniądza stanowi podstawę waloryzacji. Zmiana ta, jak wskazał na to ustawodawca, ma mieć charakter istotny, a więc kwalifikowany.

Mając na uwadze powyższe na mocy art. 385 k.p.c. należało orzec jak w sentencji.