Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 czerwca 2013 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 czerwca 2013 roku w S.

sprawy z powództwa Gminy (...)

przeciwko Z. S., A. S. i K. S.

o opróżnienie i wydanie lokalu mieszkalnego

na skutek apelacji wniesionej przez pozwanych A. S. i K. S.

od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie

z dnia 4 maja 2011 r., sygn. akt I C 386/11

I.  oddala apelację;

II.  odstępuje od obciążania pozwanych kosztami postępowania apelacyjnego;

III.  przyznaje radcy prawnemu M. D. od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie kwotę 73 (siedemdziesiąt trzy) złote 80 (osiemdziesiąt) groszy tytułem kosztów pomocy prawnej udzielonej pozwanym z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

II Ca 1355 12

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 4 maja 2011 roku, sygn. akt I C 386/11, Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie: nakazał pozwanym Z. S., A. S., K. S., aby opróżnili lokal mieszkalny położony w S. przy ulicy (...) i wydali powodowi Gminie (...) Zarządowi (...) w stanie wolnym od osób i rzeczy (punkt I.) ustalił, że pozwanym Z. S., A. S., K. S. przysługuje uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego (punkt II.),nakazał wstrzymanie wykonania opróżnionego lokalu mieszkalnego opisanego w punkcie I wyroku do czasu złożenia przez Gminę (...) oferty zawarcia z pozwanym Z. S., A. S., K. S. umowy najmu lokalu socjalnego (punkt III.), umorzył postępowanie w stosunku do pozwanego D. S. (punkt IV.), zasądził od pozwanych Z. S., A. S., K. S. solidarnie na rzecz powoda kwotę 320 (trzystu dwudziestu) złotych tytułem kosztów procesu (punkt V.), nadał wyrokowi w punkcie V rygor natychmiastowej wykonalności w stosunku do Z. S..W stosunku do pozwanego D. S. wyrok jest zaoczny.

Powyższe orzeczenie Sąd oparł na następujących ustaleniach faktycznych
i rozważaniach prawnych:

W dniu 12 października 2005r. powódka Gmina (...) zawarła z pozwanym Z. S. umowę najmu lokalu mieszkalnego położonego w S. przy ulicy (...). Pozwani nie wywiązywali się jednak z obowiązków umownych i nie opłacali w wyznaczonym terminie czynszu najmu, co doprowadziło do powstania zaległości z tego tytułu. W dniu 6 maja 2010r. powód wezwał pozwanego Z. S. do zapłaty zaległości w kwocie 4121,87 zł w terminie 30 dni od daty doręczenia i wezwania wraz z pouczeniem o skutkach braku zapłaty w postaci wypowiedzenia umowy najmu. Wezwanie zostało doręczone w dniu 10 maja 2010r. Pismem z dnia 1 września 2010r. powódka wypowiedziała pozwanemu umowę najmu lokalu ze skutkiem na dzień 31 października 2010r. i wezwała pozwanych do opróżnienia i wydania lokalu w stanie wolnym do dni 15 listopada 2010r. Jako podstawę wypowiedzenia umowy najmu powódka podała zaleganie z opłatami za mieszkanie - czynszu najmu i innych opłat obciążających lokal mieszkalny, co najmniej za trzy pełne okresy płatnicze i nieuiszczenie tych zaległości czynszowych mimo wezwań z dnia 22 marca 2010r. , 6 maja 2010r. , którym wyznaczono termin 30 dni na uiszczenie zaległości wraz z zagrożeniem wypowiedzenia umowy najmu. Na dzień wypowiedzenia umowy najmu zadłużenie pozwanych z tytułu czynszu najmu wynosiło 6298 zł 91 gr. Powódka wezwała pozwanych do zapłaty zaległości z tytułu korzystania z mieszkania oraz opuszczenia i wydania spornego lokalu mieszkalnego. Pozwany D. S. od 1993r. nie mieszka w mieszkaniu opisanym w pozwie. W stosunku do niego powódka cofnęła pozew i zrzekła się roszczenia. Sąd Rejonowy umorzył postępowanie wobec D. S., z uwagi na cofnięcie pozwu i zrzeczenie się roszczenia przez powódkę w stosunku do tego pozwanego. W oparciu o zeznania pozwanych A. S., K. S., świadka W. M., kartę leczenia, orzeczenie lekarza orzecznika ZUS Sąd Rejonowy ustalił, iż mieszkający w lokalu pozwani A. S., K. S., Z. S. są osobami niepełnosprawnymi. Pozwani A. S., K. S. utrzymują się z renty, zaś Z. S. otrzymuje zasiłek pielęgnacyjny w kwocie 153 zł. Jako podstawę żądania wydania lokalu oddanego w najem Sąd Rejonowy wskazał przepisy kodeksu cywilnego związane z zakończeniem stosunku najmu z uwagi na podstawę faktyczną powództwa tj. utratę przez pozwanych tytułu prawnego do spornego lokalu po skutecznym wypowiedzeniu umowy najmu poprzez złożenie oświadczenia o jej wypowiedzeniu (m.in. art. 675 § 1i 2 k.c.). Okoliczności te nie były sporne między stronami. Sąd pierwszej instancji uznał, że zarówno wezwanie do zapłaty jak i wypowiedzenie stosunku najmu zostało dokonane przez powódkę zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami art. 11 ust. 1 i 2 pkt 2 ustawy o ochronie prawa lokatorów. Pozwani nie kwestionowali okoliczności związanych z wezwaniami do zapłaty poprzedzającymi wypowiedzenie umowy najmu. Sąd Rejonowy uznał, że zachodzą przesłanki przyznania lokalu socjalnego pozwanym Z. S., A. S., K. S., wskazane w art. 14 ust. 4 pkt 2 ustawy o ochronie praw lokatorów, ponieważ pozwani są osobami niepełnosprawnymi. Zgodnie z art. 14 ust. 6 ustawy o ochronie praw lokatorów orzekając o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego, sąd nakazał wstrzymanie wykonania opróżnienia lokalu do czasu złożenia przez gminę oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. O kosztach procesu orzekł zgodnie z regułą odpowiedzialności za wynik postępowania. Na koszty procesu składała się opłata od pozwu w wysokości 200 złotych, wynagrodzenie pełnomocnika powódki w osobie radcy prawnego w wysokości 120 złotych, łącznie kwota 320 złotych. W stosunku do pozwanego Z. S. na podstawie art. 339 § 1 k.p.c. wydany został wyrok zaoczny. Sąd pierwszej instancji z urzędu nadał wyrokowi w zakresie punktu V. rygor natychmiastowej wykonalności w stosunku do pozwanego Z. S..

Apelację od powyższego wyroku wniósł pełnomocnik z urzędu reprezentujący pozwanych A. S. oraz K. S., który zaskarżył wyrok w części dotyczącej nakazania wymienionym pozwanym opróżnienia i wydania lokalu. Strona skarżąca orzeczeniu temu zarzuciła naruszenie art. 5 k.c. poprzez jego niezastosowanie, co miało wpływ na wynik postępowania, art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie jednostronnej oceny zebranego materiału dowodowego podkreślającego wyłącznie fakt zalegania z niektórymi wpłatami pozwanego.

Wskazując na powyższe zarzuty strona skarżąca wniosła o:

-zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez oddalenie powództwa w stosunku do pozwanych,

- względnie uchylenie i przekazanie go do ponownego rozpatrzenia,

-przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej według norm przepisanych, oświadczając, iż żądane koszty zastępstwa procesowego nie zostały zapłacone w całości lub części.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja strony pozwanej okazała się bezzasadna.

Zaskarżony wyrok jest trafny i brak jest podstaw do jego podważenia. Na wstępie wskazać należy, iż Sąd Okręgowy w całości podzielił ustalenia faktyczne, dokonane w sprawie przez Sąd Rejonowy a dotyczące przysługującego jedynie powódce prawa do przedmiotowego lokalu, czyniąc je jednocześnie podstawą swojego rozstrzygnięcia. Sąd pierwszej instancji, w wyniku prawidłowo przeprowadzonego postępowania dowodowego, ustalił wszystkie istotne dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności, które znajdowały odzwierciedlenie w całokształcie zaoferowanego przez Sąd pierwszej instancji materiału dowodowego. Zauważenia bowiem wymaga, iż pozwanym nie przysługuje żadne prawo do zajmowanego przez nich lokalu, gdyż zostało ono wypowiedziane z uwagi na zaległość w zapłacie czynszu. Uregulowanie w części należności czynszowych w toku niniejszego postępowania nie powoduje, iż pozwanym prawo ponownie przysługuje. Umowa została wypowiedziana w 2010 r. i od tamtego czasu w przedmiotowym lokalu pozwani zamieszkiwali bez tytułu prawnego. Sytuacja ta aktualnie nie zmieniła się.

Za bezzasadny Sąd Okręgowy uznał zarzut apelacji dotyczący naruszenia art. 5 k.c. poprzez jego niezastosowanie w odniesieniu do żądania eksmisji i zapłaty z uwagi na trudną sytuację materialną i zdrowotną pozwanych w sytuacji, gdy pozwani poprzez zajmowanie bez tytułu prawnego lokalu stanowiącego własność powoda swoim zachowaniem sami naruszają prawo i zasady współżycia społecznego, a tym samym nie mogą korzystać z ochrony przewidzianej w powołanym przepisie.W sytuacji gdy, żądania powoda wywodzą się z niewątpliwie przysługującego mu uprawnienia do władania własną nieruchomością nie można uznać za nadużycie prawa. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 3 października 2000 r., I CKN 287/00 : „Dokonanie oceny, czy użytkownik domagający się wydania przedmiotu swojego prawa, działa w zgodzie z zasadami współżycia społecznego i społeczno-gospodarczym przeznaczeniem nieruchomości, czy też jego działanie pozostaje w
sprzeczności z tymi normami, jest - co do zasady - dopuszczalne. Treść art. 5 k.c.
daje możliwość dokonania takiej oceny w stosunku do wykonywania każdego prawa
podmiotowego przez osobę uprawnioną. Wystąpienie z żądaniem wydania
nieruchomości jest wykonywaniem prawa podmiotowego (roszczenia
windykacyjnego). Jednak w orzecznictwie Sądu Najwyższego za utrwalony można
obecnie uznać pogląd, zgodnie z którym możliwość oddalenia roszczenia
windykacyjnego na podstawie art. 5 k.c. wystąpi w sytuacjach zupełnie
wyjątkowych, a zatem niezmiernie rzadkich. Ostrożność w oddalaniu powództwa
windykacyjnego na podstawie art. 5 k.c. jest tym bardziej konieczna, że oznacza to
pozbawienie właściciela (lub użytkownika wieczystego) ochrony przysługującego
mu prawa.” W okolicznościach rozpoznawanej sprawy nie można dopatrzyć się takiej
wyjątkowej sytuacji. Zarzut naruszenia art. 5 k.c. jest bowiem tym bardziej bezzasadny, jeśli dodatkowo uwzględnić okoliczność, że zaskarżonym wyrokiem pozwanym przyznano uprawnienie do lokalu socjalnego, wstrzymując wykonanie wyroku w zakresie orzeczonej eksmisji do czasu złożenia oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego przez Gminę (...) w stosunku do wszystkich pozwanych aktualnie zajmujących lokal mieszkalny opisany w pozwie. Ponadto należy podkreślić, że pozwani wiedzieli o utracie prawa do lokalu z chwilą wezwania do opuszczenia lokalu i wydania lokalu w stanie wolnym od osób i rzeczy, zgodnie z pismem powoda z dnia 01 września 2010 r., doręczonym pozwanym , czego nie negowali. Łączna powierzchnia użytkowa lokalu zajmowanego przez trzech pozwanych stanowi 83,10 m kw. Tak akcentowana w apelacji okoliczność dokonywania przez pozwanych częściowo wpłat tytułem należności za korzystanie z lokalu nie może jednak stanowić wystarczającej podstawy do unicestwienia słusznego żądania strony powodowej o wydanie lokalu mieszkalnego o takiej powierzchni.

Zdaniem Sądu Okręgowego ocena prawna Sądu Rejonowego dotycząca podstaw wydania wyroku nakazującego pozwanym opróżnienie i wydanie lokalu jest prawidłowa i dlatego zasługuje na pełną akceptację. Jak wynika bowiem z art. 11 ust. 2 pkt 2 ustawy o ochronie praw lokatorów wynajmujący może wypowiedzieć najem m. in. gdy lokator pomimo wcześniejszego uprzedzenia go na piśmie o zamiarze wypowiedzenia przez właściciela stosunku prawnego i wyznaczenia dodatkowego, miesięcznego terminu do zapłaty zaległych i bieżących należności jest w zwłoce z zapłatą czynszu lub innych opłat za używanie lokalu za trzy pełne okresy płatności. Wypowiedzenie powinno nastąpić nie później niż na miesiąc na przód, na koniec miesiąca kalendarzowego. Ze zgromadzonego materiału dowodowego, w sposób nie budzący wątpliwości, wynika, że pozwani doprowadzili do powstania zaległości czynszowych, czego nie kwestionowali. W świetle takiego materiału dowodowego trudno więc zarzucić Sądowi pierwszej instancji, że oceniając materiał dowodowy przekroczył zasadę wynikającą z art. 233 § 1 k.p.c. W myśl art. 233 § 1 k.p.c., sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według swego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Przepis nakłada na sąd orzekający obowiązek wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału, uwzględnienia wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, skonkretyzowania okoliczności mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności, wskazania jednoznacznego kryterium oraz argumentacji
pozwalającej wyższej instancji i skarżącemu na weryfikację dokonanej oceny w
przedmiocie uznania dowodu za wiarygodny bądź też jego zdyskwalifikowanie, a
także przytoczenia w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia dowodów, na których
sąd się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności.
Nie budzi wątpliwości, że tylko w wypadku, gdy sąd zrealizuje te obowiązki,
spełnione zostają, wynikające z art. 233 § 1 k.p.c. wymogi dotyczące oceny dowodów oraz wskazania podstawy faktycznej rozstrzygnięcia. Przyjmuje się, że ramy swobodnej oceny dowodów muszą być zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnego poziomu świadomości prawnej, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (wyrok SN z dnia 20 marca 1980 r., II URN 175/79). Sąd Okręgowy nie podziela stanowiska skarżących, że Sąd pierwszej instancji dokonując oceny zebranego materiału podkreślił wyłącznie fakt zalegania z niektórymi wpłatami pozwanego. Wystarczającą przesłanką skutecznego wypowiedzenia umowy najmu w przedmiotowej sprawie był fakt, iż pozwani zalegali z płatnościami czynszowymi w wymiarze wynikającym z treści przepisu. Podkreślenia wymaga również okoliczność, iż powód zachował procedury i terminy ustawowe dotyczące wypowiedzenia. W istocie apelujący nie podnosili w tym zakresie innych zarzutów poza stwierdzeniem, iż ocena materiału dowodowego jest jednostronna i podkreśla jedynie fakt zalegania z niektórymi wpłatami ". Sąd odwoławczy nie może zatem stwierdzić, iż Sąd naruszył art. 233 k.p.c.

Z tych przyczyn apelacja pozwanych na podstawie art. 385 k.p.c . podlegała oddaleniu jako bezzasadna, o czym Sąd Okręgowy orzekł w punkcie I wyroku.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł zgodnie z regułami słuszności wyrażonymi w art. 102 k.p.c. Skromne środki utrzymania oraz aktualny stan zdrowia trzech niepełnosprawnych pozwanych w istotny sposób ograniczają ich możliwości życiowe, w tym bieżące wywiązywanie się z zobowiązań płatniczych. Z drugiej strony, przedmiot sprawy dotyczy konsekwencji prawnych powstania zadłużenia wobec powódki. W ocenie Sądu Okręgowego w Szczecinie, celowym jest odstąpienie od obciążania pozwanych kosztami postępowania apelacyjnego należnymi powódce wobec wydanego przez Sąd Okręgowy rozstrzygnięcia w przedmiocie oddalenia apelacji pozwanych.

Na podstawie § 12 ust 1 pkt 1 w związku z § 9 pkt 1, § 15 i § 16 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2002 roku, Nr 163, poz. 1348 ze zm.) przyznano pełnomocnikowi powoda z urzędu zwrot kosztów nieopłaconej pomocy prawnej, w tym VAT.