Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 sierpnia 2013 roku

Sąd Okręgowy w Legnicy I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Mirosława Polak - Pawlaczek

Protokolant: st. sekr. sądowy Katarzyna Wojciechowska

po rozpoznaniu w dniu 30 sierpnia 2013r. w Legnicy

sprawy z powództwa A. T.

przeciwko Towarzystwu (...) S.A. z/s w W.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. z/s w W. na rzecz powoda A. T. kwotę 40.000 zł (czterdzieści tysięcy złotych) z ustawowymi odsetkami od dnia 08 grudnia 2011 roku do dnia zapłaty,

II.  dalej idące powództwo oddala,

III.  zasądza od powoda na rzecz strony pozwanej kwotę 792 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego,

IV.  nakazuje stronie pozwanej, aby wpłaciła na rzecz Skarbu Państwa (kasa Sądu Okręgowego w Legnicy) kwotę 2.001 zł tytułem brakującej opłaty od uwzględnionej części roszczenia,

V.  nakazuje powodowi, aby wpłacił na rzecz Skarbu Państwa (kasa Sądu Okręgowego w Legnicy) kwotę 2.629 zł tytułem brakującej opłaty od oddalonej części roszczenia, cofając udzielone powodowi zwolnienie od kosztów sądowych,

VI.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 139,16 zł tytułem zwrotu wydatków od uwzględnionej części roszczenia.

Sygn. akt IC 345/12

UZASADNIENIE

Powód A. T. w pozwie skierowanym przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W. domagał się zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wskutek śmierci syna w kwocie 60.000 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 8 grudnia 2011 roku do dnia zapłaty, odszkodowania w kwocie 22.597,20 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 29 kwietnia 2012 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenia od strony pozwanej kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.

W uzasadnieniu żądania powód podniósł, że wskutek wypadku drogowego w dniu 12 marca 2011 roku zginął tragicznie jego syn B. T.. Sprawca zdarzenia był ubezpieczony w Towarzystwie (...) strony pozwanej. Powód w dniu 28 października 2011 roku wystąpił o zadośćuczynienie co skutkowało przyznaniem mu kwoty 15.000 zł z tego tytułu. Zdaniem powoda wypłacona kwota jest nieadekwatna do szkody, jaką poniósł w związku ze śmiercią syna i z tego powodu zdecydował się dochodzić dalszych roszczeń na drodze postępowania sądowego, uznając za odpowiednie dalsze zadośćuczynienie w wysokości 60.000 zł.

Żądanie odszkodowania w kwocie 22.597,20 zł dotyczy zwrotu kosztów postawienia nagrobka dla syna powoda. Powód przedłożył pozwanej fakturę na kwotę 30.097,20 zł, a decyzją z dnia 29 marca 2012 roku przyznano mu z tego tytułu kwotę 7.500 zł. Dochodzona kwota stanowi różnicę pomiędzy rzeczywiście poniesionymi przez powoda kosztami postawienia nagrobka, a przyznaną mu z tego tytułu sumą odszkodowania.

Następnie w toku procesu powód rozszerzył żądanie pozwu w ten sposób, że kwotę żądanego zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wskutek śmierci syna określił na 80.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 8 grudnia 2011 roku do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu rozszerzonego żądania powód podniósł, że wynika to z powstania trwałego uszczerbku na jego zdrowiu oraz braku pozytywnych rokowań odnośnie poprawy stanu jego zdrowiu psychicznego w przyszłości.

Strona pozwana Towarzystwo (...) z siedzibą w W. jako następca prawny (...) S.A z siedzibą w W. nie uznała żądania pozwu, wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł. W odpowiedzi na pozew strona pozwana podniosła, iż kwestionuje datę wymagalności roszczeń powoda, od której w pozwie żąda odsetek ustawowych zarzucając, że zasądzenie odsetek ustawowych jest uzasadnione dopiero od chwili wyrokowania. Pozwana zarzuciła również, że wypłacone dotychczas zadośćuczynienie w kwocie 15.000 zł jest odpowiednie, a wysokość odszkodowania za postawienie nagrobka w kwocie 7.500 zł odpowiada przyjętym zwyczajom i oznacza, że koszt nagrobka poniesiony przez powoda w wysokości 30.097,20 zł jest nadmiernie wygórowany.

W odniesieniu do rozszerzonego żądania powoda strona pozwana nie uznała tego roszczenia, wniosła o jego oddalenie w całości zarzucając, że nie wskazano na żadne nowe okoliczności faktyczne, które mogłyby ewentualnie uzasadniać powziętą przez powoda decyzję o rozszerzeniu powództwa.

Sąd ustalił:

W dniu 12 marca 2011 roku małoletni syn powoda B. T. podróżował jako pasażer pojazdem marki M. (...) nr rej. (...) kierowanym przez K. J.. K. J. podczas manewru wyprzedzania, nie zachowując należytej ostrożności i przekraczając dozwoloną prędkość zderzył się z prawidłowo jadącym z naprzeciwka samochodem O.. W wyniku zderzenia B. T. doznał obrażeń skutkujących jego śmiercią. Sprawcą wypadku był K. J., którego pojazd był ubezpieczony w pozwanym zakładzie ubezpieczeń.

(dowód: akta szkody, notatka k. 29)

W chwili wypadku B. T. liczył niespełna 15 lat, uczęszczał do gimnazjum. Mieszkał z rodzicami i siostrą. Nie sprawiał trudności wychowawczych. Był lubiany w szkole i w środowisku. Po jego tragicznej śmierci powód rozwiódł się z żoną. Odizolował się od ludzi. Nadal przeżywa śmierć syna. A. T. przebywa niemal codziennie na cmentarzu, przy grobie dziecka. Powód po śmierci syna korzystał z pomocy osób duchownych. Przez kilka miesięcy był niezdolny do pracy.

(dowód: opinie k. 15,16, 17, dyplomy i zaświadczenia k. 20-27, akt zgonu

k. 28, wpisy i zdjęcia k. 30-52, historia choroby k. 18-19,

zeznania świadka E. K., zeznania powoda).

Powód zgłosił szkodę stronie pozwanej w dniu 23 maja 2011 roku. W wyniku postępowania likwidacyjnego A. T. otrzymał zadośćuczynienie w kwocie 15.000 zł. Wypłacono również pełny zwrot kosztów pogrzebu w łącznej kwocie 10.569,72 zł, zgodnie z dołączonymi rachunkami.

(dowód: akta szkody)

W dniu 28 października 2011 roku powód wystąpił do ubezpieczyciela o wypłatę dalszego odszkodowania w kwocie 50.000 zł oraz dalszego zadośćuczynienia w kwocie 200.000 zł miesięcznie. W odpowiedzi na wezwanie strona pozwana odmówiła dalszej wypłaty.

(dowód; akta szkody, wezwanie k. 57-59, pismo pozwanej k. 61-64)

W dniu 19 marca 2012 roku powód (wraz z żoną) wezwał stronę pozwaną do zapłaty odszkodowania w kwocie 30.097,20 zł tytułem zwrotu kosztów postawienia nagrobka dla zmarłego syna. Koszt postawienia nagrobka wyniósł 30.000 zł plus koszty wjazdu na cmentarz w celu montażu w wysokości 97,20 zł. Pozwana decyzją z dnia 29 marca 2012 roku przyznała powodowi (i jego żonie) odszkodowanie w kwocie 7.500 zł z tego tytułu.

(dowód: faktury k.54,55, wezwanie do zapłaty k. 53, decyzja k. 133

akt szkody)

Aktualnie u powoda zdiagnozowano utrwalone zaburzenia depresyjno-lękowe, które powodują uszczerbek na jego zdrowiu psychicznym w wysokości 5%.

(dowód: opinia biegłej k. 134-135)

Sąd uznał:

Żądania powoda zasługują na częściowe uwzględnienie.

Powód w niniejszym postępowaniu zgłosił następujące roszczenia:

1/ żądanie zadośćuczynienia w kwocie 80.000 zł za doznaną krzywdę wskutek śmierci syna – na podstawie art. 446§4 k.c.

2/ żądanie odszkodowania w kwocie 22.597,20 zł z tytułu zwrotu poniesionych kosztów wykonania i montażu nagrobka – na podstawie art. 446§1 k.c.

W odniesieniu do żądania zadośćuczynienia w trybie art. 446§4 k.c. Sąd uznał:

Bezspornym między stronami pozostawał fakt, iż na skutek tragicznego wypadku z dnia 12 marca 2011 roku, w którym poniósł śmierć syn powoda ma on prawo domagać się zadośćuczynienia, o którym mowa w art. 446§4 k.c.

Zgodnie z art. 446§4 k.c. osobom najbliższym przysługuje zadośćuczynienie, jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego. Zgłoszone przez powoda u ubezpieczyciela roszczenie z tytułu zadośćuczynienia w wysokości 200.000 zł zostało przez pozwaną zaspokojone do wysokości 15.000 zł. W toku postępowania sądowego powód początkowo określił żądanie dalszego zadośćuczynienia na kwotę 60.000 zł, a następnie rozszerzył je do kwoty 80.000 zł, powołując się na szczególne cierpienia doznane wskutek śmierci syna. Strona pozwana w toku postępowania sądowego wniosła o oddalenie roszczeń powoda jako wygórowanych.

Istota sporu sprowadza się do ustalenia wysokości należnego powodowi zadośćuczynienia.

Zgodnie z treścią cytowanego art. 446§4 k.c. zadośćuczynienie ma rekompensować szkodę niemajątkową – krzywdę, której istotą jest naruszenie subiektywnych przeżyć człowieka. Wysokości zadośćuczynienia nie da się jednoznacznie wyliczyć. W tych okolicznościach jako odpowiednie należy uznać zadośćuczynienie: z jednej strony - adekwatne do poniesionej przez poszkodowanego krzywdy przy rozważeniu wszystkich okoliczności konkretnej sprawy, a z drugiej – odpowiadające stosunkom społecznym i majątkowym oraz stopie życiowej społeczeństwa. Zadośćuczynienie ma bowiem mieć jednocześnie charakter kompensacyjny i tym samym jego wysokość musi przedstawiać ekonomicznie odczuwalną wartość.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt postępowania w niniejszej sprawie uznał Sąd, że w świetle całokształtu poczynionych w sprawie ustaleń faktycznych rozmiar krzywdy w sferze psychicznej doznanych przez powoda w związku ze śmiercią syna jest wysoki. Jak wynika z zeznań powoda i świadka E. K. relacje powoda ze zmarłym synem były bardzo zażyłe, a przeżycia wynikłe z jego śmierci – bardzo głębokie. Śmierć 15-letniego syna, zwłaszcza tak niespodziewana, była i jest dla niego ogromną tragedią. Po śmierci syna powód stracił radość życia. Upływ czasu od tragicznego zdarzenia nie złagodził cierpień psychicznych i poczucia krzywdy doznanych przez powoda. A. T. nie może pogodzić się ze śmiercią syna. Jak wynika z opinii biegłych, którą Sąd akceptuje bez zastrzeżeń, u powoda rozpoznano utrwalone zaburzenia depresyjno-lękowe, a A. T. wymaga specjalistycznego leczenia. Uszczerbek na zdrowiu psychicznym powoda w związku ze śmiercią syna wyniósł 5%.

Wszystkie podniesione wyżej okoliczności pozwalają uznać, iż rozmiar doznanej przez powoda krzywdy w związku ze śmiercią syna jest wysoki. Zdaniem Sądu zadośćuczynienie przyznane przez stronę pozwaną w toku postępowania likwidacyjnego w wysokości 15.000 zł ma wymiar symboliczny i w żadnym stopniu nie spełnia funkcji kompensacyjnej. Mając na uwadze rozmiar cierpień psychicznych oraz doznany przez powoda uszczerbek na zdrowiu psychicznym, a także wskazane wyżej okoliczności mające wpływ na wymiar zadośćuczynienia, Sąd zasądził na rzecz powoda dalszą kwotę 40.000 zł, uznając, że łącznie z wypłaconą już kwotą 15.000 zł będzie ona stanowić odpowiednią sumę zadośćuczynienia w rozumieniu art. 446§4 k.c. W tych okolicznościach dalej idące żądanie powoda, jako zbyt wygórowane, podlegało oddaleniu. W szczególności – zdaniem Sądu – rozszerzenie powództwa w toku postępowania o dalszą kwotę zadośćuczynienia było nieuprawnione. Nie wystąpiły bowiem żadne dodatkowe okoliczności, które uzasadniałyby zmianę stanowiska powoda w zakresie określenia kwoty zadośćuczynienia. Zważywszy na to, że wymiar szkody w przypadku śmierci bliskiej osoby nie jest wymierny, a kwota zadośćuczynienia pozostaje ocenna, należało uznać, że zasądzona kwota 40.000 zł wraz z otrzymaną wcześniej przez powoda kwotą 15.000 zł, tj. łączne zadośćuczynienie w wysokości 55.000 zł jest odpowiednie.

W zakresie żądania odszkodowania w trybie art. 446§1 k.c. Sąd uznał:

Podstawę roszczenia powoda o zapłatę odszkodowania w wysokości 22.597, 20 zł stanowi przepis art. 446§1 k.c. Zgodnie z dyspozycją tego przepisu jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego, zobowiązany do naprawienia szkody powinien zwrócić koszty leczenia i pogrzebu temu kto je poniósł.

Powód w toku postępowania domagał się przyznania odszkodowania w kwocie 22.597,20 zł stanowiącej różnicę pomiędzy poniesionymi przez niego kosztami postawienia nagrobka dla zmarłego syna w wysokości 30.097,20 zł, a wypłaconą z tego tytułu kwotą 7.500 zł tytułem odszkodowania. Strona pozwana odmówiła przyznania dalszego świadczenia zarzucając, że wydatki na pomnik zmarłego syna powoda są wygórowane i odbiegają od zwyczajowo przyjętych wydatków w tym zakresie.

W tych okolicznościach sporna pozostaje kwestia zakresu odpowiedzialności odszkodowawczej strony pozwanej oraz ewentualna wysokość odszkodowania z tego tytułu.

Rozważając zasadność roszczenia powoda w kontekście przepisu art. 446§1 k.c. należy uwzględnić, że koszt wystawienia nagrobka mieści się w kosztach pogrzebu i strona pozwana nie kwestionowała swojej odpowiedzialności w tym zakresie, wypłacając z tego tytułu należność w kwocie 7.500 zł. Wypłacono również w pełnym zakresie pozostałe koszty pogrzebu w wysokości 10.569,72 zł.

Zgodnie z obowiązującą linią orzecznictwa Sądu Najwyższego granicę obowiązku z art. 446 k.c. wyznaczają zwyczaje obowiązujące w danym środowisku, a wydatki na postawienie pomnika powinny zostać zwrócone przez ubezpieczyciela w całości, chyba że sąd dojdzie do przekonania, że koszty te są rażąco wygórowane w zestawieniu z normalnymi wydatkami przyjętymi w podobnych przypadkach.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszego postępowania uznał Sąd, ze powód miał prawo do wystawienia nagrobka dla syna nie licząc się z poniesionymi z tego tytułu kosztami, ponieważ miał taką potrzebę i jego sytuacja majątkowa na to pozwalała. Nie oznacza to jednak, że ubezpieczyciela obciąża obowiązek zwrotu pełnej wydatkowanej na ten cel kwoty. Jak trafnie podniósł pozwany przeciętny koszt wystawienia nagrobka stanowi w dzisiejszych realiach rynkowych kwota od 7.500 do 10.000 zł. W ocenie Sądu, jako fakt notoryjny należy przyjąć, że na naszym terenie ten koszt w przypadku pojedynczego nagrobka kształtuje się od 4.000 do 10.000 zł. W tych okolicznościach za trafne należało przyjąć stanowisko strony pozwanej, że należne powodowi odszkodowanie z tytułu postawienia nagrobka w kwocie 7.500 zł jest odpowiednie. Tym samym jego żądanie przewyższające powyższą sumę z tego tytułu nie mogło być uwzględnione. Wprawdzie powód udokumentował wydatek na postawienie pomnika w dochodzonej kwocie, ale poniesione przez niego wydatki są znacznie wyższe niż przeciętne i typowe w tego rodzaju okolicznościach. Powód nie wykazał, że ten wydatek mieści się w granicach obowiązujących w jego środowisku zwyczajów, a to powoduje oddalenie żądania w tym zakresie.

Z powyższych względów dalsze żądania pozwu zostały oddalone.

Nadto Sąd uwzględnił żądanie powoda w zakresie przyznania mu odsetek ustawowych od dnia wymagalności roszczenia w postępowaniu likwidacyjnym.

W zakresie wymagalności roszczenia o szkodę niemajątkową, a tym samym daty przyznania odsetek ustawowych istnieją rozbieżne stanowiska doktryny i orzecznictwa. Sąd w niniejszej sprawie, podziela stanowisko, że orzeczenie Sądu przyznające zadośćuczynienie ma charakter rozstrzygnięcia deklaratoryjnego, a zobowiązanie do zapłaty przekształca się w zobowiązanie terminowe po skutecznym wezwaniu do spełnienia świadczenia. Skoro zatem pozwany ma 30 dni od wezwania (lub wyjaśnienia ostatniej okoliczności) do spełnienia świadczenia, roszczenia powoda uznano za uzasadnione od daty wskazanej w pozwie.

Mając powyższe na względzie Sąd przyznał powodowi stosowną kwotę zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od dnia 8 grudnia 2011 roku.

Orzeczenie o kosztach wynika z treści art. 100 k.p.c.

Zważywszy, iż powód wygrał sprawę w 39%, a pozwany w 61% Sąd obciążył każdą ze stron proporcjonalnie do jej wygranej. Wpis stosunkowy od pozwu wyniósł 5.130 zł. Z tej kwoty powoda obciąża należność w wysokości 3.129 zł, a stronę pozwaną w kwocie 2001 zł. Uwzględniając wpis 500 zł uiszczony przez powoda – obciążono go kwotą 2.629 zł z tego tytułu. Sąd cofnął powodowi zwolnienie od kosztów z uwagi na jego aktualną sytuację majątkową. Rozdzielono proporcjonalnie koszty zastępstwa procesowego i z tego tytułu powód ma obowiązek zwrócić stronie pozwanej 792 zł . Koszty opinii, rozdzielone między stronami w tym samym zakresie, zostały w całości poniesione przez powoda, a zatem pozwana ma obowiązek zwrócić powodowi kwotę 139,16 zł z tego tytułu.